Հնդեվրոպական լեզուների ծագման տեսություններ

[Ռուֆուս]

Հավատա, հիմնովին սխալ տերմին է: Չնայաժ եթե քեզ «հակաֆաշիստական» գաղափարախոսության պահերով դուր է գալիս հենց դա, խնդիր չկա: Ես առաջարկում եմ անել մեկ քայլ առաջ և մաքրել այդ կեղտը մեր ազգի երբեմնի անվան վրայից:

"Արիացի" տերմինը ճիշտ չի էնքանով, որ ոչ ոք չգիտի (ու երբեք չի էլ իմանա) թե նախահնդեվրոպական ժողովուրդները իրենց ինչ անունով են կոչել: Արիացիները հնդեվրոպական ցեղեր են եղել՝ հնդկական ու իրանական ցեղերի նախնիները, ու ոչ ոք չի կարող ասել թե արդյոք բոլոր հնդեվրոպական ցեղերն են իրենց այդ անունով կոչել թե ոչ:

Իսկ հնդեվրոպականը ճիշտ է այն իմաստով, որ աշխարհագրական տեսանկյունից ծածկում է հնդեվրոպական ժողովուրդների բնակության վայրը՝ Հնդկաստանից մինչև Եվրոպա:

"Արիացի" տերմինի օգտագործմանը դեմ եմ նաև այն առումով, որ որոշ մարդիկ արիացիներին բնութագրում են որոշ մարդկային որակներ, որոնք իբր թե բնորոշ են միայն արիացիներին, ինչը ոչ ավել ոչ պակաս նացիզմ է ու ազգայնամոլություն:

[Lion]

Ասածիդ վերջին պարբերության հետ համաձայն եմ: Սակայն համաձայն չեմ «արիաց»-ոի պահով: Նախ, ոչ թե «արիացի», այլ արի: Հետո, հայերը կոչվում են «Արմեն»: Եթե ուշադիր լինես, այս բառը կազմված է երկու մասից - «Արի» և «մեն»: հուսով եմ գիտես, թե ինչ է նշանակում «մեն» բառը անգլերենում և ընդհանրապես լատինական լեզուներում: Եվ այսպես - «Արմեն» պարզ ու կոնկրետ նշանակում է - «Արիական մարդ»...

Այնպես որ համաձայն չեմ այն մտքիդ, թե մենք չգիտենք, թե արիներն իրենց ինչպես են կոչել...

[Ռուֆուս]

Ասածիդ վերջին պարբերության հետ համաձայն եմ: Սակայն համաձայն չեմ «արիաց»-ոի պահով: Նախ, ոչ թե «արիացի», այլ արի: Հետո, հայերը կոչվում են «Արմեն»: Եթե ուշադիր լինես, այս բառը կազմված է երկու մասից - «Արի» և «մեն»: հուսով եմ գիտես, թե ինչ է նշանակում «մեն» բառը անգլերենում և ընդհանրապես լատինական լեզուներում: Եվ այսպես - «Արմեն» պարզ ու կոնկրետ նշանակում է - «Արիական մարդ»...

Այնպես որ համաձայն չեմ այն մտքիդ, թե մենք չգիտենք, թե արիներն իրենց ինչպես են կոչել...

Քո գրառման մեջ ոչ մի ապացույց չգտա այն բանի մասին, որ հնդեվրոպացիները իրենց արի են անվանել

Լատիներենում մարդ բառը "homo" է, որը կապ չունի "man" արմատի հետ

[Lion]

Քո գրառման մեջ ոչ մի ապացույց չգտա այն բանի մասին, որ հնդեվրոպացիները իրենց արի են անվանել

Խնդիրն այն է, որ «հնդեվրոպացի» ազգ չի եղել: Եղել են հայեր, որոնք իրենց կոչել են «արի», իսկ ուրիշների կողմից կոչվել՝ «Ար մեն» - արիական մարդ:
Իսկ անգլերենում «մարդ» ինչպե՞ս է կոչվում:

[Ռուֆուս]

Խնդիրն այն է, որ «հնդեվրոպացի» ազգ չի եղել: Եղել են հայեր, որոնք իրենց կոչել են «արի», իսկ ուրիշների կողմից կոչվել՝ «Ար մեն» - արիական մարդ:
Իսկ անգլերենում «մարդ» ինչպե՞ս է կոչվում:

Հա, հնդեվրոպացի ազգ իհարկե չի եղել, որովհետև հնդեվրոպական նախաժողովուրդը ոչ մի գրավոր փաստ իր հետևից չի թողել, որ իմանանք, թե իրենց իսկական անվանումը ինչ է եղել, սա ընդամենը պայմանական բայց կոռեկտ անվանում է:

Անգլերեն մարդը "man" է, որը ծագել է հին գերմանական "Mannaz", "Mannwaz" արմատից: Հարց, եթե արմեն իրոք նշանակում է արի մարդ, ինչու՞ են արմենները իրենց անվանման մեջ գերմանական արմատ օգտագործել, այլ ոչ թե հայկական "մարդ" արմատը և իրենց չեն անվանել ասենք թե "արմարդ"

[Lion]

Հարց, եթե արմեն իրոք նշանակում է արի մարդ, ինչու՞ են արմենները իրենց անվանման մեջ գերմանական արմատ օգտագործել, այլ ոչ թե հայկական "մարդ" արմատը և իրենց չեն անվանել ասենք թե "արմարդ"

Խնդիրն այն է, որ արիական «մեն»-ն է անցել գերմանականի մեջ և... պահպանվել նրանում: Իսկ "Mannaz", "Mannwaz" ի՞նչ է նշանակում:

[Ռուֆուս]

Խնդիրն այն է, որ արիական «մեն»-ն է անցել գերմանականի մեջ և... պահպանվել նրանում: Իսկ "Mannaz", "Mannwaz" ի՞նչ է նշանակում:

Մարդ ա նշանակում, էլ ինչ պիտի նշանակի

[Lion]

Չգիտեի - էդ եմ ասում, էլի...

[Հայկօ]

Հարց, եթե արմեն իրոք նշանակում է արի մարդ, ինչու՞ են արմենները իրենց անվանման մեջ գերմանական արմատ օգտագործել, այլ ոչ թե հայկական "մարդ" արմատը և իրենց չեն անվանել ասենք թե "արմարդ"

«Մարդ»-ը հայկական արմատ չի, այլ հնդևրոպական mrt հնչյունափոխված (դե, էնքան էլ չէ ) արմատն ա: Իսկ mrt-ը պիտի որ ծանոթ լինի, օրինակ, mort, morte, смерть, умирать, մեռնել բառերից: Հա՛, «մարդ» նշանակում ա «մահկանացու»: Բա՞ :

[Ռուֆուս]

«Մարդ»-ը հայկական արմատ չի, այլ հնդևրոպական mrt հնչյունափոխված (դե, էնքան էլ չէ ) արմատն ա: Իսկ mrt-ը պիտի որ ծանոթ լինի, օրինակ, mort, morte, смерть, умирать, մեռնել բառերից: Հա՛, «մարդ» նշանակում ա «մահկանացու»: Բա՞ :

հա, լավ, կներես, հայկական ասելով ի նկատի ունեի հնդեվրոպական

Իսկ լատիներեն "homo" բառը նշանակում է հողեղեն, հողից ծնված, մենք մահկակացու ենք, իսկ հռոմեացիները հողածին

[Mephistopheles]

հնդևրոպական լզուները շատ նմանություններ ունեն և եթե տենց նայես հա էլ նմանություններ կգտնես, բայց սա բոլորովին էլ չի ապացուցում այն ինչ փորձում եք ապացուցել…

Մոդար---Mother
Նամե-----Name

պարսկերեն-Անգլերեն. հիմա սրանից ինչ եզրակացության գանք

[Mephistopheles]

Խնդիրն այն է, որ «հնդեվրոպացի» ազգ չի եղել: Եղել են հայեր, որոնք իրենց կոչել են «արի», իսկ ուրիշների կողմից կոչվել՝ «Ար մեն» - արիական մարդ:
Իսկ անգլերենում «մարդ» ինչպե՞ս է կոչվում:

Լիոն, ո՞նց կարաս տենց հաստատ ասես… Մենք մեզ հայ ենք կոչել և կոչում ենք… Իրանն ավելի մոտ է Իրան-Այրան… իսկ ինչի՞ հայերենը չես օգտագործում "արմենը" բացատրելու համար… վերջիվերջո հայերենը ավելի մոտ պիտի լինի մեզ քան անգլերենը

[Lion]

պարսկերեն-Անգլերեն. հիմա սրանից ինչ եզրակացության գանք

Որ այս լեզուները նույն արմատն ունեն:

Լիոն, ո՞նց կարաս տենց հաստատ ասես… Մենք մեզ հայ ենք կոչել և կոչում ենք… Իրանն ավելի մոտ է Իրան-Այրան… իսկ ինչի՞ հայերենը չես օգտագործում "արմենը" բացատրելու համար… վերջիվերջո հայերենը ավելի մոտ պիտի լինի մեզ քան անգլերենը

Օգտագործիր, խնդիր չկա - ես առավել ցայտուն կերպով ցույց տվեցի իրականությունը: Մոտը տվյալ դեպքում կապ չունի, ուղղակի մի բառը լեզվի սկզբնական կրողների մի մասի մոտ պահպանվել է (օր. անգլերեն), մյուս մասի մոտ էլ՝ ոչ (օր. հայերեն):

[Արիացի]

Չէ, պետք չէ խելամիտ բացատրություններ տալ, որովհետև ամեն ինչ էդ աստիճան պարզ ու պրիմիտիվ չի, որ ասենք թե թող արիացիները առաջանան հայկական լեռնաշխարհում, հետո քնեն զարթնեն, հելնեն գնան Անատոլիա, մի հազար տարի էլ էնտեղ ապրեն ու ցրվեն տներով: Սա վերջիվերջո գիտություն է, այստեղ կամայական մեկնաբանությունները անթույլատրելի են:

Հա պարզ ա, որ էդտեղ հստակ չի կարելի ասել: Ես ընդամենը մի վարկած ասեցի, որ առաջինը եկավ մտքիս:

Դու փորձում ես հավաստիացնել, որ անատոլիական և հայկական լեռնաշխարհները նույնն են, ախր ո՞նց կարան նույնը լինել, եթե Անատոլիան Փոքր Ասիան է ու հայկական լեռնաշխարհից կիլոմետրերով հեռու է...

Չէ ես չեմ փորձում հավաստիացնել, որ անատոլիական և հայկական լեռնաշխարհները նույնն են, ես ասում եմ, որ նրանց միջև հստակ սահման տանելը սխալ է, քանի որ կոնկրետ խոշոր աշխարհագրական արգելքներ չկան:

Իվանովն ու Գամկրելիձեն հնդեվրոպական ցեղերի նախահայրենիք համարում են ոչ թե միայն հայկական լեռնաշխարը, այլ Փոքր Ասիայի արևելյան հատվածը, հայկական լեռնաշխարհը և արևմտյան Իրանը:

Բնական է:

Ըստ Անատոլիական տեսության հայերի, հույների, ալբանների, սլավոնների և արիացիների (այսինքն պարսիկների ու հնդիկների նախնիները) նախնիները մթա 6300-ին Անատոլիայից գաղթել են Բալկաններ, որից հետո նոր հայերը եկել ու հաստատվել են հայկական լեռնաշխարհում, իսկ մյուս ցեղերը տեղափոխվել են իրենց հայրենիքները:
Տեսության հիմնադիրը Քոլին Ռենֆյուն է, ով վերջին 20 տարիների ընթացքում փոփոխել է տեսության հիմունքները, որպեսզի համապատասխանեցնի վերջին լեզվաբանական հայտնագործություններին: Էս տեսությունը այժմյան դրությամբ բազմաթիվ պաշտպաններ և քննադատողներ ունի:
Անատոլիական տեսությունը կակռազ ապացուցում է հայերի եկվոր լինելը:

Ընդհանուր առմամբ պատկերացրեցի անատոլիական տեսության էությունը: Բայց եթե համեմատենք այս տեսությունը և այն ինչ ասում են նորզելանդացիները, ապա կտեսնենք, որ դրանք իրար հետ կապ չունեն, ինչպես դու նշեցիր սկզբում: Նորզելանդացիների տեսությունը ավելի շատ Գամկրելիձե, Իվանովի տեսության կողմնակից է, քան անատոլիական:
Ու ընդհանրապես, իմ կարծիքով, անատոլիական տեսությունը ինչ-որ արհեստական բան ունի իր մեջ: Նախ ժողովուրդների գաղթը ուշ է սկսել, հետո էլ կոնկրետ հայերին եթե դիտարկենք, ըստ տեսության հայերի նախնիները մի երկար ճանապարհորդություն են արել, գնացել հասել բալկանների հյուսիս ու հետո էնտեղից վերադարձել Հայաստան: Հարց է ծագում, բա էդ ճանապարհորդության ընթացքում Հայաստանում ինչ ցեղեր են ապրել? Ըստ լոգիկայի, հենց արիացիների նախնիները պիտի լինեն, որոնք չեն քոչել, այլ մնացել են էս տարածքում: Կա մի տարբերակ ևս, որ բոլորը քոչել են ու էստեղ մարդ չի եղել, բայց սա անհավանական է: Հետևաբար, հայերի հետ վերադարձի ժամանակ ստեղ պտի ինչ-որ ցեղեր լինեին ու պտի որ հենց էդ ցեղերի հետ միաձուլվեին եկածները: Հետևաբար սխալ է ասել, թե հայերը եկել են: Ես հակված եմ այստեղ մնացածներին հայ անվանել, իսկ էն եկվորները եկել են, թե չէ, ընդհանուր առմամբ էական չի:

Ես նախընտրում եմ հնդեվրոպական նախացեղերին "արիացի" չկոչել, քանի որ արիացի բառը հիմա առնչվում է նացիզմի ու ֆաշիզմի հետ: Այժմյան բոլոր հնդեվրոպական ծագում ունեցող ժողովուրդները նույնչափ իրավունք ունեն "հնդեվրոպական" կոչվելու, որքան հայերն ու հույները, իսկ "բռակ մասսա" արտահայտությունը մինիմում վիրավորական և անհանդուրժողական է:

Ես նախընտրում եմ արիացիներին արիացի կոչել, նեգրոիդներին էլ` նեգր: Իսկ թե էդ բառերի հետ կապված ինչ է մտածում ժամանակակից, միջազգային, քաղաքակիրթ հանրությունը, ընդհանուր առմամբ թքած ունեմ:
Իսկ "բռակ մասսա"-ն, եթե չնկատեցիր, ասեմ, որ կատակով էր ասված ու մի փոքր հումորի զգացումը ու հանդուրժողականությունը չէր խանգարի:

Թուրքերը արդեն մի հազարամյակ է քոչվոր չեն, բացի դրանից իրենք էլ են մեզանից ոչ պակաս մարդ: Մի փոքր հանդուրժողականությունը չէր խանգարի:

Ճիշտ ես, իրենք էլ մեզնից պակաս մարդ չեն, մանավանդ, եթե հաշվի առնենք, որ իրենց գենետիկայի մեջ արդեն էն քոչվոր թուրքից բան չի մնացել ու ավելի շատ հայի, հույնի, ասորու ժառանգություն կա մեջները, քան թուրքի:

[Ռուֆուս]

Ընդհանուր առմամբ պատկերացրեցի անատոլիական տեսության էությունը: Բայց եթե համեմատենք այս տեսությունը և այն ինչ ասում են նորզելանդացիները, ապա կտեսնենք, որ դրանք իրար հետ կապ չունեն, ինչպես դու նշեցիր սկզբում: Նորզելանդացիների տեսությունը ավելի շատ Գամկրելիձե, Իվանովի տեսության կողմնակից է, քան անատոլիական:

Չէ, նոր զելանդացիները կապ չունեն Գամկրելիձե ու Իվանովի հիպոթեզի հետ: Հայկական հիպոթեզը գլոտտալ տեսության հիման վրա է ստեղծվել, որը չի ընդունվում անատոլիական ու կուրգանյան տեսությունները պաշտպանողների կողմից:

Ու ընդհանրապես, իմ կարծիքով, անատոլիական տեսությունը ինչ-որ արհեստական բան ունի իր մեջ: Նախ ժողովուրդների գաղթը ուշ է սկսել, հետո էլ կոնկրետ հայերին եթե դիտարկենք, ըստ տեսության հայերի նախնիները մի երկար ճանապարհորդություն են արել, գնացել հասել բալկանների հյուսիս ու հետո էնտեղից վերադարձել Հայաստան:

Արհեստական բան չկա: Հայերի նախնիները շատ հանգիստ կարող էին Անատոլիայից գնային Բալկաններ ու հետո նոր գաղթեին հայկական լեռնաշխարհ.... Համ էլ թոխարներին նայի, հնդեվրոպական ցեղեր են՝ կապուտաչյա, շեկ մազերով ու եսիմ որտեղից գնացել հասել են Չինաստան....

Գոյություն ունի այսպես կոչված հունահայկական տեսություն, որի համաձայն հայերն ու հույները ծագել են հնդեվրոպական նախաժողովրդի նույն ճյուղից: Այս տեսությունը հաստատող բազմաթիվ լեզաբանական ապացույցներ կան, քանի որ հայերենի ու հունարենի միջև լիքը նմանություններ կան: Այս տեսությունը նաև հաստատում է նաև փռյուգիական տեսության հավաստիությունը, որի համաձայն հայերն ու փռյուգիացիները նույնպես նույն ծագումն ունեն: Իսկ փռյուգիացիները սկզբում ապրել են Բալկաններում, հետո գաղթել են Փոքր Ասիա:

Նույնիսկ Հերոդոտոսն է ասել, որ հայերի նախնիները արգոնավորդների հետ Բալկաններից (Թրակիա, որտեղ ապրել են փռյուգիացիները) են եկել Հայաստան (կարծեմ Արմենիոս էր հայերի առաջնորդի անունը):

Կուրգանյան տեսության մեջ հայերի ծագման երկու մոդել կա, ավելի քիչ հավանականն այն, որ հայերը Ուկրաինայից ու Ռուսաստանից միանգամից եկել են հայկական լեռնաշխարհ, իսկ ավելի հավանականը այն է, որ նախ գաղթել են Բալկաններ ու հետո նոր եկել հաստատել են Հայաստանում:

Բայց հունահայկական տեսության ամենաթույլ կողմը այն է, որ հայերեը "satem" լեզու է, իսկ հունարենը "centum": Բացի դրանից հայերենի, հունարենի ու փռյուգերենի կապը ապացուցող շատ քիչ լեզվական փաստեր կան, որպեսզի կարողանան ապացուցել կամ հերքել այս տեսությունը:

Հարց է ծագում, բա էդ ճանապարհորդության ընթացքում Հայաստանում ինչ ցեղեր են ապրել? Ըստ լոգիկայի, հենց արիացիների նախնիները պիտի լինեն, որոնք չեն քոչել, այլ մնացել են էս տարածքում: Կա մի տարբերակ ևս, որ բոլորը քոչել են ու էստեղ մարդ չի եղել, բայց սա անհավանական է: Հետևաբար, հայերի հետ վերադարձի ժամանակ ստեղ պտի ինչ-որ ցեղեր լինեին ու պտի որ հենց էդ ցեղերի հետ միաձուլվեին եկածները: Հետևաբար սխալ է ասել, թե հայերը եկել են: Ես հակված եմ այստեղ մնացածներին հայ անվանել, իսկ էն եկվորները եկել են, թե չէ, ընդհանուր առմամբ էական չի:

Իսկ ավելի տրամաբանական չէ՞, որ այդ ընթացքում Հայաստանում կովկասյան ազգեր են ապրել (վրացիների, ավղանների հետ նույն ծագում ունեցող): Եթե անատոլիական տեսությունը ընդունենք, մինչև բալկաններից հայկական ցեղերի գաղթը հայկական լեռնաշխարհում հնդեվրոպական ազգեր չեն ապրել: Ի դեպ հայերենում լիքը անհայտ ծագում ունեցող արմատներ կան, միգուցե հենց այս արմատները մեզ ժառանգություն են մնացել հայկական լեռնաշխարհում ապրող ոչ հնդեվրոպական ցեղերից: Համ էլ շատ հավանական է, որ ժամանակակից հայերը եկվոր հնդեվրոպական (հայկական) ու բնիկ կովկասյան ժողովուրդների խառնուրդ են հանդիսանում:

Համ էլ չեմ հասկանում, թե ինչու եք էդքան ծանր տանում այն ենթադրությունը, որը հայերը կարող են եկվոր լինել.... Անգլիացիներն էլ են եկվոր Բրիտանական կղզիներում, իսլանդացիներն էլ են եկվոր Իսլանդիայում, հնդիկներն էլ եկվոր Հնդկաստանում (դրավիդյան ցեղերին քշեցին Հնդկաստանի հարավ, իրենք էլ հաստատվեցին հյուսիսում), եկվոր լինելուց այս ազգերից ոչ մեկի պագոններն էլ չի ընկնում: