Ուզում եմ մի հեռու, արևոտ քաղաք

[Մուշեղ Ասատրյան]

Ուզում եմ մի հեռու, արևոտ քաղաք,
Ուզում եմ` վաղ առավոտյան շաղ,
Ուզում եմ արթնանալ, զբոսնել խաղաղ,
Ու երբեմն նայել քո աչքերին` տաք…

Ուզում եմ զբոսնել քո հետ Նեղոսի ափով,
Ու հետո թեյ խմել թեյարաններից մեկում,
Ու լուռ նայել անցորդներին` առավոտյան աղմկում,
Հետո փոքրիկ ձեռքդ շոյել իմ ձեռքի ափով:

Ուզում եմ, որ միշտ լինի խաղաղ ու արևոտ,
Ուզում եմ միշտ զբոսնել քո հետ առավոտվա շաղում,
Ու որ աշխարհը հանգիստ ու տաք լինի քո աչքերի խաղում,
Ու արևոտ…

[Morpheus_NS]

Իսկ ինչու՞ հենց Նեղոսի ափով եւ ոչ թե, ասենք, Արաքսի

[Մուշեղ Ասատրյան]

Իսկ ինչու՞ հենց Նեղոսի ափով եւ ոչ թե, ասենք, Արաքսի

Նախ՝ որովհետև այդ պահին գտնվում էի իմ եգիպտոսյան հիշողությունների ներքո, ու Նեղոսի կերպարը՝ որպես տաք գետ, ինձ մեջ հաճելի հուշեր էր արթնացրել:

Հետո՝ առաջին տողում ասվում է՝ "Ուզում եմ մի հեռու, արևոտ քաղաք", իսկ Արաքսն ու նրա շրջակայքի քաղաքները այդքան էլ հեռու չեն, և ոչ միշտ՝ տաք:

[Լեո]

Պարոն Ասատրյան, շատ բարի ու տաքուկ ցանկություններ ես արտահայտում, բայց գեղարվեստական տեսանկյունից գրմածքդ մեղ ասած շատ թույլ է

[Մուշեղ Ասատրյան]

Պարոն Ասատրյան, շատ բարի ու տաքուկ ցանկություններ ես արտահայտում, բայց գեղարվեստական տեսանկյունից գրմածքդ մեղ ասած շատ թույլ է

Շնորհակալ եմ գնահատականի համար: Իսկ կարո՞ղ եք այն հիմնավորել:

ՀԳ. Ինչու՞ այդքան պաշտոնական, ուղղակի Մուշեղ

[Լեո]

Իսկ կարո՞ղ եք այն հիմնավորել:

Փորձեմ հիմնավորել:
Ինչպես արդեն ասել եմ, շատ տաքուկ ու գեղեցիկ ցանկություններ ես արտահայտում: Միգուցե այդ ցանկություններդ քեզ համար կրկնակի գեղեցիկ են, որովհետև ինչպես հասկացա, դրանք հիմնված են անցյալի հաճելի հիշողությունների վրա:
Բայց գեղարվեստական առումով, ըստ իս շարադրվածքը մի քիչ թույլ է ստացվել: Նախ մի տեսակ մոնոտոն է շարադրված, հետո էլ էմոցիա չեմ զգում մեջը:
Միգուցե ես սխալվում եմ, սա ուղղակի իմ կարծիքն է

ՀԳ. Ինչու՞ այդքան պաշտոնական, ուղղակի Մուշեղ

Եղավ, Մուշեղ

[Մուշեղ Ասատրյան]

Բայց գեղարվեստական առումով, ըստ իս շարադրվածքը մի քիչ թույլ է ստացվել: Նախ մի տեսակ մոնոտոն է շարադրված, հետո էլ էմոցիա չեմ զգում մեջը:
Միգուցե ես սխալվում եմ, սա ուղղակի իմ կարծիքն է

Ինչ վերբերում է մոնոտոնին, ապա սա բավականին կարճ բանաստեղծություն է, ու մեծ ոճական վայրիվերումներ դժվր կլիներ այստեղ մտցնել: Իսկ այն, որ դուք անձամբ էմոցիա չեք զգում, արտահայտում է բանաստեղծության ձեր անձնական զգացողությունը, իսկ յուրաքանչյուր ոք կարող է նույն ստեղծագործությունը յուրովի "զգալ":
Ինչևէ, շնորհակալ եմ կոմենտի համար
(Իհարկե, ես ամենեվին չեմ պնդում, որ գրածս հանճարեղ բան է

[Apsara]

իսկ ինձ դուր եկավ, ստեղծագործության ուժը ոչ այնքան հանգերի կամ բառերի մեջ եմ տեսնում, որքան բարիության ու այդ պահին զգացածի փոխանցումը ընթերցողին գրվածքի միջոցով: Ես էլ կարդալիս ուզեցի մի հեռու արևոտ քաղաք,

Համ էլ, եթե երաժիշտ լինեի, կկարողանայի պարզ նուրբ երաժշտություն գրել այս բառերի համար

[Ungrateful]

Համ էլ, եթե երաժիշտ լինեի, կկարողանայի պարզ նուրբ երաժշտություն գրել այս բառերի համար

Այս գրառումիցդ հետո եվս միքանի անգամ կարդացի...
մի պահ որոշեցի պատկերացնեմ... ու հիմա մտքումս հնչում է այս տողերին համապատասխան մի երաժշտություն...

[Chuk]

Մուշեղ, խնդրում եմ, որպեսզի հաջորդ ստեղծագործություններիդ (բանաստեղծությունների) համար մի ընդհանուր խորագիր ընտրես, այդ խորագրով թեմա բացես ու բոլոր հաջորդ բանաստեղծություններդ տեղադրես այդ թեմայում, ինչպես որ անում են ակումբի գրեթե բոլոր բանաստեղծները:

Ինչ վերաբերվում է ստեղծագործությանը, ապա իմ գնահատականով այն թույլ է, ընթերցողին չի հաղորդում հույզեր, կազմվածքը խիստ կաղում է, սահուն չի կարդացվում, իմաստային առումով չափազանց մակերեսային է ու թույլ: Ես հասկանում եմ, որ ստեղծագործությունները գրելիս եղել ես որոշակի հույզերի ու ազդեցությունների ներքո ու որոշակի բան ես պատկերացրել, սակայն հավատա, որ նման «բանաստեղծություններ» գրելը չափազանց հեշտ է: Վերցնում ես ցանկացած նյութ ու ոչ պրոֆեսիոնալ ձևով դրանք հանգավորում, վանկավորում, ստացվում է նման բանաստեղծություն: Գուցե և սխալվում եմ, բայց կարծում եմ, որ ավելի նախընտրելի կլիներ, որ ընտրեիր օրագրային ոճը ու գրեիր գրեիր օրագրային տողեր, արձակի մեջ, կարծում եմ, որ շատ ավելի հաջողված կստացվեր: Գործի գեղարվեստական արժեքը չեմ գնահատում ու ներողություն եմ խնդրում խիստ կարծիքիս համար:

[Մուշեղ Ասատրյան]

Ինչ վերաբերվում է ստեղծագործությանը, ապա իմ գնահատականով այն թույլ է, ընթերցողին չի հաղորդում հույզեր, կազմվածքը խիստ կաղում է, սահուն չի կարդացվում, իմաստային առումով չափազանց մակերեսային է ու թույլ: Ես հասկանում եմ, որ ստեղծագործությունները գրելիս եղել ես որոշակի հույզերի ու ազդեցությունների ներքո ու որոշակի բան ես պատկերացրել, սակայն հավատա, որ նման «բանաստեղծություններ» գրելը չափազանց հեշտ է: Վերցնում ես ցանկացած նյութ ու ոչ պրոֆեսիոնալ ձևով դրանք հանգավորում, վանկավորում, ստացվում է նման բանաստեղծություն:

Շնորհակալ եմ կարծիքի համար, բայց և ինչպես քննադտությունների մի մասը, քո կարծիքը որևէ կերպ չես հիմնավորել: Ասելով, որ այն "թույլ է", և այլն, արդյո՞ք ի նկատի ունես, որ դա քո ստացած անձնական տպավորությունն է, ու որ այն անձամբ քեզ հույզեր չի հաղորդում, չէ՞ որ որոշ ընթերցողների դ որոշ հույզեր հղորդելէ, ինչպես տեսար: Եթե այո, ապա ճիշտ կլիներ շեշտել հենց այդ հանգամանքը:

Իսկ եթե կան ինչ-որ գրական չափանիշներ, ըստ որոնց դու համարում ես ստեղծագործությունը թույլ, ապա խնդրում եմ դրանք նշել: Այլապես բոլորովին պարզ չէ, ինչու ես համարում ստեղծագործությունը թույլ, պնդումդ մնում է անհիմն է ու, ինչպես ինքդ ես ասում, ոչ պրոֆեսիոնալ:

Առհասարակ խորհուրդ կտամ, որևէ ստեղծագործություն քննադտելիս շեշտել, արդյո՞ք դա քո անձնական զգացողությունն է, թե՞ այդ դատողությունը անում ես կոնկրետ չափանիշների հիման վրա: Երկուսից և ոչ մեկը քո գրածում չեմ գտնում:

Մեկ այլ չհիմնավորված պնդում, որ "նման «բանաստեղծություններ» գրելը չափազանց հեշտ է: Վերցնում ես ցանկացած նյութ ու ոչ պրոֆեսիոնալ ձևով դրանք հանգավորում, վանկավորում, ստացվում է նման բանաստեղծություն:" Ի՞նչ ասել է պրոֆեսիոնալ կամ ոչ պրոֆեսիոնալ:

[Chuk]

Մուշեղ ջան, այդ դեպքում խնդրում եմ, որ հիմնավորես, որ հետևյալ «բանաստեղծությունս» թույլ է.

Ծիտիկի ողբը

Ծառի վրա մի ծիտիկ,
Ծլվլում էր օրնիբուն,
Շատ էր սիրում նա հատիկ,
Բայց սոված էր միշտ մնում:

Ախ ի՜նչ աներ, ո՜նց աներ,
Այդ հատիկը ո՜նց գտներ,
Մեր ծիտիկը օրնիբուն,
Ծլվլում էր, բողոքում:



Իսկ իրականում ես հիմնավորել եմ: Ասեմ նորից: Բանաստեղծությանդ հանգային, վանկային կառուցվածքը կաղում է, ընթերցողին հույզեր չի հաղորդում (ուշադրություն, ընթերցողին, այլ ոչ թե առանձին անհատներին, առանձին անհատին կարող է կոտրած տաշտակն էլ հույզ հաղորդի), իմաստային առումով պարզունակ է, պարզունակ է վանկային կառուցվածքը: Իսկ որպեսզի ցույց տամ, որ հեշտ է նման բաներ գրելը, քո գործի մի նմանակում (արված շատ արագ) իմ կողմից: Փոխում ենք ընդամենը ցանկության տիպը, այլ կերպ ասած ոչ թե ուզում ենք, այլ չենք ուզում.


Չեմ ուզում մոտիկ, բայց սառն քաղաք

Չեմ ուզում մոտիկ, բայց սառն քաղաքը,
Ուր առավոտյան արև չի ծագում,
Չեմ ուզում զարթնել աղմկոտ տանը,
Ու տեսնել քո կնճռապատ դեմքը...

Չեմ ուզում զբոսնել գորշ փողոցներով,
Թեյելու նստել գաղջ թեյարանում,
Ու նայել մարդկանց՝ քաղաքի մաղձում,
Ու հիշել ձեռքդ՝ կնճռոտ ափերով:

Չեմ ուզում որ միշտ լինի ցուրտ կամ տոթ,
Չեմ ուզում քո հետ զբոսնել գիշերվա ցրտում,
Ու քո աչքերում տեսնել փոթորիկ ու անհանգիստ ցոլքեր,
Ու ցուրտ…



Նորից ներողություն եմ խնդրում խիստ քննադատությանս համար, հասկանում եմ, որ այն կարող է ցավոտ լինել, ինքս էլ ստեղծագործող եմ, հրաշալի հասկանում եմ: Սակայն կարծում եմ որ իրատեսորեն նայելու դեպքում քննադատությունս միայն օգուտ կտա:

հ.գ. Գրածս բնականաբար իմ սուբյեկտիվ կարծիքն է ու չի հավակնում լինել բացարձակ ճշմարտություն, սակայն հաշվի առնելով թեմայում եղած արձագանքները, մասնավորապես եղած մյուս քննադատությունները, իմ քննադատությանը հայտնված շնորհակալությունների քանակը, ինչպես նաև քո ստեղծագործության հայտնված շնորհակալությունների քանակները (սրանք բոլորն իրականում ցուցիչներ են) կարելի է եզրակացնել, որ տվյալ դեպքում իմ սուբյեկտիվ տեսակետը հավակնում է օբյեկտիվ համարվելուն:

[Գալաթեա]

Չսիրեցի ես պարզունակ պոեզիան:

[Ուլուանա]

Ճիշտն ասած՝ համաձայն եմ հնչած քննադատություններին, ու քանի որ հիմնավորված կարծիք ես ուզում, փորձեմ հիմնավորել։

Առհասարակ խորհուրդ կտամ, որևէ ստեղծագործություն քննադատելիս շեշտել, արդյո՞ք դա քո անձնական զգացողությունն է, թե՞ այդ դատողությունը անում ես կոնկրետ չափանիշների հիման վրա:... Իսկ եթե կան ինչ-որ գրական չափանիշներ, ըստ որոնց դու համարում ես ստեղծագործությունը թույլ, ապա խնդրում եմ դրանք նշել: Այլապես բոլորովին պարզ չէ, ինչու ես համարում ստեղծագործությունը թույլ...

Ընդհանրապես գոյություն ունեն չափածոյի գնահատման չափանիշներ։ Ուրիշ հարց, որ բանաստեղծությունը կարող է չափանիշներին համապատասխան լինել, բայց ոմանց դուր չգալ, ինչպես նաև հակառակը։ Բայց չափանիշներ, այնուամենայնիվ, կան, որոնցով արժե առաջնորդվել քիչ թե շատ հաջողված բանաստեղծություն գրելու համար։ Օրինակ՝ չափածոյին բնորոշ հիմնական հատկանիշներից են՝ հանգը, վանկերը, ռիթմը, հնչերանգը և այլն։ Նշածս հատկանիշներն, իհարկե, կարող են տարբեր բանաստեղծություններում տարբեր չափով պահպանվել. հաճախ մեկի թերի լինելը կարող է կոմպենսացվել մյուսի ուժեղությամբ և այլն։ Բացի դրանից, օրինակ, սպիտակ և արձակ բանաստեղծություններում բացակայում են այդ հատկանիշներից որոշները։ Ես, օրինակ, չեմ սիրում բանաստեղծության այդ տեսակները, բայց դա իմ անձնական նախընտրությունն է։ Հիմա քոնը ո՛չ սպիտակ է, ո՛չ էլ արձակ, այլ պարզապես թերի է նշածս հատկանիշների առումով. վանկերը կարճ ու երկար են (ոչ մի տուն չկա, որտեղ վանկերը համապատասխան լինեն), հանգեր կան, բայց թույլ են, ռիթմն իսպառ բացակայում է, նկարագրությունները պատկերավոր չեն։ Ընդհանրապես չափածոյում (ցանկացած տեսակի) պատկերը շատ կարևոր գործոն է. մտքերի կամ իրադարձությունների ուղղակի շարադրումը, որը շատ դեպքերում ընդունելի է արձակում, չափածոյում «չի ուտվում», եթե պատկերավորություն չկա։

Հիմա կոնկրետ օրինակներով էլ փորձեմ մեկնաբանել՝ բանաստեղծությանդ տների հիման վրա, որ ավելի պարզ լինի՝ ինչ նկատի ունեմ.

Ուզում եմ մի հեռու, արևոտ քաղաք,
Ուզում եմ` վաղ առավոտյան շաղ,
Ուզում եմ արթնանալ, զբոսնել խաղաղ,
Ու երբեմն նայել քո աչքերին` տաք…

Վանկերը՝ 11, 9, 10, 11։

Ուզում եմ զբոսնել քո հետ Նեղոսի ափով,
Ու հետո թեյ խմել թեյարաններից մեկում,
Ու լուռ նայել անցորդներին` առավոտյան աղմկում,
Հետո փոքրիկ ձեռքդ շոյել իմ ձեռքի ափով:

Վանկերը՝ 12, 13, 15, 13:
Օրինակ, հատկապես երկրորդ տողն աչք է ծակում իր պրոզայիկությամբ։

Ուզում եմ, որ միշտ լինի խաղաղ ու արևոտ,
Ուզում եմ միշտ զբոսնել քո հետ առավոտվա շաղում,
Ու որ աշխարհը հանգիստ ու տաք լինի քո աչքերի խաղում,
Ու արևոտ…

Վանկերը՝ 13, 10, 17, 4:
Մի փոքրիկ լեզվական դիտողություն. ոչ թե քո հետ, այլ քեզ հետ։
Շարադրանքի պատկերավորության ու նաև հանգերի առումով բանաստեղծությանդ ամենահաջողված տողերն, իմ կարծիքով, 2-րդն ու 3–րդն են։

Նկատեցի՞ր վանկերի անկանոնության աստիճանը։ Համեմատիր նախ յուրաքանչյուր տան վանկերի անհամապատասխանությունը, հետո՝ բոլոր տներինն իրար հետ։ Ոչ մի օրինաչափություն չկա։
Ընդհանուր առմամբ անտեղի կրկնություններն էլ են շատ, հատկապես հանգային կրկնությունները։ Բանաստեղծությանդ մեջ կիրառել ես abba հանգային մոդելը, որը, թեև շատ դեպքերում կարող է հաջող լինել, բայց ռիթմի և մնացած հատկանիշների թերի լինելու արդյունքում դադարում է ընկալվել որպես հանգ կամ գոնե թերի է դառնում, ինչպես այս դեպքում է։ Շարադրանքն էլ ընդհանուր առմամբ պարզունակ է ստացվել։

Հուսով եմ՝ կարողացա բացատրել։ Ամեն դեպքում նշեմ, որ ասածներս իմ անձնական ընկալումը չեն, այլ ընդունված չափանիշներ։

[Մուշեղ Ասատրյան]

Շնորհակալ եմ Ուլուանային՝ հիմնավորված կարծիքի համար. Ես հենց այդպիսին ել ուզում էի, և չէի վիճում՝ իմ բնաստեղծության բարձր որակի մասին, այլ ցանկանում էի լսել հիմնավորված կարծիք:

Իսկ Չուկի նմանակումը կարելի է անել անգամ Չարենցի "Մահվան Տեսիլի" համար (Իհարկե, քավ լիցի, ես չեմ համեմատում գրածս Չարենցի հետ):

"Որպես թուլացած ջութակի կախված մի լար
Հանգիստ է սիրտս կարոտով մի հիանալի"

Ինչևէ, շնորհակալ եմ բոլորին՝ կարծիքների ու քննադատության համար