Պատմությունը գիտությու՞ն է

[dvgray]

Հետաքրքիր կլինի կարդալ ձեր հիմնավորված պատասխանները այս հարցի կապակցությամբ

[ministr]

Սկզբից կասես, թե ինչու ես կասկածում դրանում?

[Lion]

Այո - «Պատմություն»-ը դա միանշանակ գիտություն է, որը ունի գիտություն համարվելու համար անհրաժեշտ բոլոր տարրերը: Այլ հարց է, որ «Պատմություն»-ը, թերևս ամենաշատը այլ հումանիտար գիիտությունների մեջ, կրում է իր մեջ քաղաքականացման, հետևաբար նաև սուբյեկտիվ տարրեր: բայց որ «Պատմություն»-ը գիտություն է, դա միանշանակ է:

[Elmo]

Պատմությունը գիտություն է այնքանով, որքանով որ եվրոտեսիլը -ը երգի մրցույթ է: Կամ այնքանով է գիտություն, ինչքանով որ Հայաստանում ընտրությունները ընտրություն են և այլն...:

Իրականում ուսումնասիրելու ու հայտնաբերելու ահագին բան կա: Գիտական որոշակի աշխատանք կատարվում է, բայց պատմությունը խեղաթյուրում են, գրում են ոնց ուզում են ու արդյունքում հին ճշմարտությունն է դառնում բնութագրիչ. «պատմությունը գրում են հախթողները»:
Ասածիս ամենափայլուն օրինակը ռուս-վրացական պատերազմն է: Վրաստանի պատմության մեջ մի բան գրվեց այդ պատերազմի մասին, ռուսների՝ մեկ ուրիշ: Իսկ արդյունքում աշխարհը կունենա մի պատմություն՝ ուժեղի գրած պատմությունը: Իսկ ճշմարտությունը ականատեսների հետ կմեռնի:
Չի գիտություն:

[Lion]

Չէ, Elmo ջան, ամեն ինչ չէ, որ այդքաբ ողբերգական է: Բա մարդկային խելքը. տրամաբանությունն ու համեմատական պատմագիտությունն ինչի՞ համար են: Տես - ասում ես պատմությունը գրում են հաղթողները, չէ՞: Տիգրանակերտի ճ-մ-ում հաղթած հռոմեացին գրել է պատմությունը, որ հայերի հետևակից սպանվեց 100.000 մարդ, իսկ 55.000 հեծելազորից քչերը փրկվեցին, այն դեպքում, երբ հռոմեացիները կորցրին ընդամենը... 5 մարդ: Բայց հիմա հաստատապես հայտնի է, որ դա սուտ է:

Մեկ այլ օրինակ - նույն «հաղթողը» գրում է, որ Արտաշատի մոտից Լուկոլլոսը նահանջեց, քանի որ սեպտեմբերի ամսին Հայաստանում սկսվել էին սառնամանիքներ... Բայց մեկ այլ "հաղթող" (Դիոն Կասսիոսը) ուղղակիորեն խոսում է հռոմեական բանակի պարտության մասին:

"Պատմություն" կոչված գիտության նպատակն էլ հենց այս է - ոչ թե կուրորեն կրկնել արդեն գրվածը, այլ փորձել վեր հանել ու հասկանալ ճշմարտությունը: Հենց սա է այս գիտության ամենակարևոր խնդիրը...

[REAL_ist]

Եկեք պարզենք ինչ եք հասկանում ասելով գիտություն, նոր գնահատենք պատմության` գիտություն լինել-չլինելը: Միթե միայն ճշգրիտ գիտությունները իրավունք ունեն գիտություն համարվելու?

[Lion]

Իհարկե ոչ: Այդ դեպքում փիլիսոփայությունը ընդհանրապես գիտություն չէ...

[dvgray]

Սկզբից կասես, թե ինչու ես կասկածում դրանում?

էն պարզ պատճառով, որ պատմության մասին խոսակցությունների/վեճերի հիմնական թաքնված առանցքը սա է:
մեկը ասում է որ օրինակ բարսերը ասենք ծագել են հայերից, մյուսը ասում է որ հայերը ծագել են ազերիներից և այլն…
իսկ օրինակ որ որոշակի սահմաններում F=m*a , կարծեմ դրան ոչ մեկը աշխարհում չի կասկածում ու բոլորը այս հարցում համակարծիք են :
Հարցը հենց սա է, թե ոնց կարող է գիտություն կոչվածը ասենք մի ժողովրդի մոտ լինի ուրիշ, մյուս ժողովրդի մոտ ուրիշ: Սրանից հետևում, որ դա գիտություն չի, քանի որ գիտությունը ՝ համամարդկային է, այլ ոչ թե մեն մի մարդկային ցեղ, ազգ, կուսակցություն ունի իր մաթեմաթիական, ֆիզիկան… և այլ:
…
կարծում եմ՝ բացատրեցի հարցի ծագման ակունքը

[dvgray]

Իհարկե ոչ: Այդ դեպքում փիլիսոփայությունը ընդհանրապես գիտություն չէ...

իհարկե: Աստվածաբանությունը նույնպես
Ֆանտաստիկան նույնպես: Չնայած էս բոլորից /գիտական կոչված/ ֆանտաստիկան երևի ամենաշատն է "աշխատել" իրական գիտության համար:

[Ուրվական]

Ըստ էության, պատմությունը չպետք է լինի գիտություն: Պատմությունը փաստերի հաջորդականություն պետք է լինի: Բայց դե բոլորս էլ գիտենք, որ ցանկացած ժամանակ լինում են այսպես ասած վայ-պատմաբաններ, որոնք եղած փաստերը խեղաթյուրելով ու իրենց տգիտությանն ու ֆանտազիային զոռ տալով՝ մատուցում են ստացված տխմարությունը մարդկանց: Այ այդպիսի բաներից հետո էշը ցեխից հանող պատմաբաններին հաստատ հասնում է գիտնական կոչումը, որովհետև պետք է մարդ լինի լավագույնս տեղյակ լինի տվյալ ժամանակաշրջանի պատմական ընթացքին, մտածելակերպին, քաղաքական իրավիճակին և քաղաքականությանն ընդհանրապես, որպեսզի էն վերը նշված տխմարների գրածները հերքի: Այ այդ տեսանկյունից պատմաբաններին գիտական կոչում շնորհելը ճիշտ է, բայց պատմությունը ինքն իրենով գիտություն չէ ու չի կարող լինել:

[REAL_ist]

dvgray, դու խոսում ես ճշգրիտ գիտությունների մասինոչ ոք չի պնդում, որ պատմությունը, փիլիսոփայությունը, իրավագիությունը ճշգրիտ գիտություններ են:

[ministr]

էն պարզ պատճառով, որ պատմության մասին խոսակցությունների/վեճերի հիմնական թաքնված առանցքը սա է:
մեկը ասում է որ օրինակ բարսերը ասենք ծագել են հայերից, մյուսը ասում է որ հայերը ծագել են ազերիներից և այլն…
իսկ օրինակ որ որոշակի սահմաններում F=m*a , կարծեմ դրան ոչ մեկը աշխարհում չի կասկածում ու բոլորը այս հարցում համակարծիք են :
Հարցը հենց սա է, թե ոնց կարող է գիտություն կոչվածը ասենք մի ժողովրդի մոտ լինի ուրիշ, մյուս ժողովրդի մոտ ուրիշ: Սրանից հետևում, որ դա գիտություն չի, քանի որ գիտությունը ՝ համամարդկային է, այլ ոչ թե մեն մի մարդկային ցեղ, ազգ, կուսակցություն ունի իր մաթեմաթիական, ֆիզիկան… և այլ:
…
կարծում եմ՝ բացատրեցի հարցի ծագման ակունքը

Յուրաքանչյուր գիտության մեջ կան բացառություններ, և գիտնականների գործն է բացատրել բացառությունները, վեր հանել ճշմարտությունը: Սրանից շատ տարիներ առաջ, ոչ ոք չէր կասկածում, որ երկրագունդը հարթ է, բայց հետո պարզվեց որ կլոր է, կամ մինչև Ֆրենելի ալիքային տեսության ստեղծումը, մարդիկ փորձում էին մի շարք երևույթներ բացատրել Նյուտոնի մասնիկային տեսությամբ, որը ոչ բոլոր դեպքերում է կիրառելի: Հիմա նույնն էլ պատմության մեջա: Պատմաբանը պետքա նստի քրքրի, տվյալ ժամանակաշրջանի պատմիչների թողած նյութերը, համադրի փատերը, փորձի կապել տարբեր փաստեր իրար, ելնելով շատ փաստերից ու ունենալով բավականին լուրջ անալիտիկ կարողություններ: Արդյունքում, կարող են պարզվել շատ բաներ, որ մենք գիտեինք լրիվ այլ կերպ, բայց դա չի նշանակում, որ պատմությունը դա սուտ գիտություն է, կամ ընդհանրապես գիտություն չի: Կրկնում եմ դա կարող է պատահել ցանկացած գիտության ճյուղում:

[ministr]

Ըստ էության, պատմությունը չպետք է լինի գիտություն: Պատմությունը փաստերի հաջորդականություն պետք է լինի: Բայց դե բոլորս էլ գիտենք, որ ցանկացած ժամանակ լինում են այսպես ասած վայ-պատմաբաններ, որոնք եղած փաստերը խեղաթյուրելով ու իրենց տգիտությանն ու ֆանտազիային զոռ տալով՝ մատուցում են ստացված տխմարությունը մարդկանց: Այ այդպիսի բաներից հետո էշը ցեխից հանող պատմաբաններին հաստատ հասնում է գիտնական կոչումը, որովհետև պետք է մարդ լինի լավագույնս տեղյակ լինի տվյալ ժամանակաշրջանի պատմական ընթացքին, մտածելակերպին, քաղաքական իրավիճակին և քաղաքականությանն ընդհանրապես, որպեսզի էն վերը նշված տխմարների գրածները հերքի: Այ այդ տեսանկյունից պատմաբաններին գիտական կոչում շնորհելը ճիշտ է, բայց պատմությունը ինքն իրենով գիտություն չէ ու չի կարող լինել:

Իսկ կասես քո կարծիքով պատմությունը ինչ է ուսումնասիրում, որ համարում ես դա գիտություն չի?
Ոնց եղավ, որ էդ գործով զբաղվող մարդը գիտնական ա, բայց էն ինչով զբաղվումա գիտություն չի?????

[dvgray]

dvgray, դու խոսում ես ճշգրիտ գիտությունների մասինոչ ոք չի պնդում, որ պատմությունը, փիլիսոփայությունը, իրավագիությունը ճշգրիտ գիտություններ են:

Ոչ, Ռեալիստ ջան
Խոսքը նրա մասին է, որ գիտությունը չի կարոող լինել ազգային: Նայիր, որպես զտարյուն հայեր //, մենք վստահ ենք որ երբ որ մենք գիր ու գրականություն ունեինք /… և այլն/, ազերիները սկի ծառ հելնելու մտադրություն էլ չունեին, քանի որ հողի տակ էին հավանաբար //: իսկ ազերիները որպես իստենիյ ազերիեց, վստահ է, որ լրիվ հակառակն է: Մեկս ասում ենք որ Շուշին եղել ա մեր բնօրիանը /վստահաբար ու ազգովին/ , մյուսը ասում ա որ Երևանը ազերիական ա /նույնպես վստահաբար ու ազգովի/:
Հիմա սրա գիտություն կարող՞ է արդյոք կոչվել:
կարծում եմ ոչ:
…
ուրիշ հարց է, որ ինչի է սենց. որ քաղաքական ու ռազմական գործիչները պատմությունը ծառայեցնում են իրենց նպատակին և այլն… սա ուրիշ հարց է: բայց որ գիտություն չէ, դա փաստ է ըստ իս:
…

[Lion]

էն պարզ պատճառով, որ պատմության մասին խոսակցությունների/վեճերի հիմնական թաքնված առանցքը սա է:
մեկը ասում է որ օրինակ բարսերը ասենք ծագել են հայերից, մյուսը ասում է որ հայերը ծագել են ազերիներից և այլն…
իսկ օրինակ որ որոշակի սահմաններում F=m*a , կարծեմ դրան ոչ մեկը աշխարհում չի կասկածում ու բոլորը այս հարցում համակարծիք են :
Հարցը հենց սա է, թե ոնց կարող է գիտություն կոչվածը ասենք մի ժողովրդի մոտ լինի ուրիշ, մյուս ժողովրդի մոտ ուրիշ: Սրանից հետևում, որ դա գիտություն չի, քանի որ գիտությունը ՝ համամարդկային է, այլ ոչ թե մեն մի մարդկային ցեղ, ազգ, կուսակցություն ունի իր մաթեմաթիական, ֆիզիկան… և այլ:
…
կարծում եմ՝ բացատրեցի հարցի ծագման ակունքը

Դրա համար էլ ասում են - ճշգրիտ գիտություններ:

Հիմա սրա գիտություն կարող՞ է արդյոք կոչվել:
կարծում եմ ոչ:

Այս գիտության առանձնահատկությունն էլ սա է: Ու ոչ-ոք չի ասում, որ այստեղ հնարավոր չէ ճշմարտության հասնել: Ուրիշ բան է, որ որոշ ազգեր, քաղաքական դրդապատճառներից ելնելով, երբեք չեն ընդունի այդ ճշմարտությունը: Բայց դա չի նշանակում, որ պատմության մեջ ճշմարտություն չկա:

Պարզ օրինակ - տասնհինգ թվի իրադարձությունները - այստեղ հայերը ճի՞շտ են - միանշանակ. թուրքերը կընդունեն այդ ճիշտը, երբեք, դրանից հայրը դադարեցի՞ն ճիշտ լինել - ոչ...