Այո
Ոչ
ասում եմ իմ կարծիքը
Ֆիզիկը էս քանի դար է, իրա հացը աշխատում է ոչ քաղաքական դաշտում: իրա "արտադրանքը" ծախում է պաբլիք սեկտրի ինժեներական մասին կամ "վայեննի" սեկտրի զինվորական ինժեներական մասին:
Իսկ պատմաբանը ուրիշ ելք չունի: Իրա միակ վճարողը քաղաքակն-պետական ապարատն ա: ու ինքը չի կարա չխաբի, եթե պատվերը խաբելու վրա է:
Օրինակ: կարող՞ ես ասել մի հայ պատմաբան, որը գրել է նրա մասին, թե ոնց են հայերը թուրք կոտորել: չես կարա: Որովհետև այպիսի բան չի եղել չէ՞![]()
իմ ասածս այն է, որ մեր համար ռեալություն, դա մեր պատկերացումներին/զգացածներին հարմարեցված օբեկտների համախումբն է: ուրիշ ռեալություն գոյություն չունի:
Կրարծեմ Կանտն է չէ՞ ասել որ "Աշխարհը գոյություն ունի, քանի դեռ ես ապրում եմ: Երբ ես մեռնեմ, Աշխարհն էլ կմեռնի" /կամ նման մի բան/:
հարցը ավելի շատ վերաբերվում է պրակտիկ ոլորտին:
Միայն բացառիկ ուժեղ ու կայացած մարդիկ են կարողանում իրենց երեխային/սերունդին պատմել/ասել/վերլուծել իր սխալները: Մնացածների/մնացածներս հաճախ թռնում ու չտեսնելու ենք տալիս մեր արած վատը/կեղտոտությունը/անմարդկայնությունը:
Նույնը և ազգեևի մասով: Վերցրու կարդա Ալեքսանդրի Մակեդոնացու կենսագրությունը, իր երկու "անկած" կենսագիրների գրածով: ոնց որ Մաքուր հեքիաթ կարդաս, ինչքան էլ Ալեքասանդրը մեծ լինի /իմ համար շաաաատ մեծ/, մեկ է ոչ մի վատ բան Ալեքսանդրի մասին չես գտնի: Պատմություն մասին ճիշտ է ասել են, ինչ որ ասում են մահացածի/ անցածի մասին - "կամ լավը կամ ոչինչ" : իսկ էտ պես գիտություն չի լինի, որովհետև կարող է պատահել Լևոնը ասենք արել է մի վատ/ծախու բան /ասում եմ օրինակի համար/, որ մենք հիմա պետք գրաված լինեինք Բաքում ու լեն ու բոլ ապրեինք, իսկ իրա ու ասենք Վազգեն Սարգսյանի պատճառով դա չի եղել: Իսկ դա մենք կյանքում չենք իմանա, թե ոնց է եղել իրականու: մեկը ասում է Լևոնը Թեհրանում ապահովում էր Աշխարին հիմարացնելու պրոցեդուրան, մյուսը ասում է որ Լևոնը վախկոտ էր, ու փախել էր երկրից որ Աշխարհը չասի որ ինքն է գրավել: Հիմա ոնց՞ իմանանք թե որն է ճիշտը: Ձև չկա, եթե խոևը ու հիմնավոր մտածենք: Կյանքը էտպես միատարր/սև ու սպիտակ չի, իսկ էտ ելևեջների մասին ոչ ոք, անգամ Լևոնի կնիկը չգիտի, ուր մնաց պատմաբանը
մառացա սա պատասխանել:
Ուրեմն՝ նայած նրանից, թե ես ինչ "հեքիաթ" եմ ուզում լսել, դրանից ելնելով էլ որ պատմաբանը որ իմ ուզածը լավ է նվագում թառի վրա, նա էլ լավն է: Հիմա մի հատ պատմաբան թող հայտնվի, որ իրա պեռած փաստերի վրա ապացի, որ Անդրանիկը ասենք սադիստորեն 50 հատ թուրք երեխ է մորթել, դու տես թե էտ պատմաբանին ազգովին ինչ օրը կգցեինք
Վերջին խմբագրող՝ dvgray: 22.06.2009, 04:25:
Ապեր էդ ի՞նչ կապ ունի ում է ծախում իր ապրանքը. պատմությունը նախ էդ իրա "ստեղծագործությունը" չի… ու սա չի վկայում որ պատմությունը գիտություն չի…եթե չի, բա ի՞նչ է… արվե՞ստ
Դիվ ջան եթե հայ պատմաբանները "թաքցնում են" ինձնից իմ պատմությունը և աղավաղում դարձնելով այն "գեղեցիկ" ես դրանց պատմաբան չեմ համարում, դրանք շառլատաններ են ոնց որ վատ բժիշկն ու վատ իրավաբանը… ես ուզում եմ ճշմարտությունն իմանալ իմ ժողովրդի ու նրա պատմության մասին, դա ինձ համար կենսական է… ես ուզում եմ ինձ ճանաչել…
Lion (22.06.2009)
էտ ուզենալը շատ քիչ է: Ես էլ եմ ուզում իմանալ, ինչքան էլ դա դաժան ու վատը լինի: Իմանալ ճիշտը: Բայց հավատա, որ իմ ու քո պես ուզողները բացարձակ փոքրամասնություն են: Վկա բերեմ "Մատրիցա" ֆիլմը, որտեղ Մորֆեուսը ասում էր որ Մատրիցաից դուրս բերածներից մեծագույն մասը ցանկանում էր վերադառնալ Մատրիցա ու մոռանալ "ճշտի" մասին
Սա համարում եմ գիտական մոտեցում այս հարցին![]()
Դիվ չեմ հասկանում, դու ուզում ես արդարացնե՞լ պատմությունը կեղծողներին, էդ քեզ ձեռ ա՞ տալիս… որ Մակեդոնացու մասին վատ բաներ չեն գրել, դա չի նշանակում որ նա չի ունեցել ոչ մի վատ կողմ, դրա համար էլ մենք հիմա էդ աղբյուրներին միանշանակ չենք վստահում, այլ այդ ամենը հարցականի տակ ենք դնում… Պատմաբանի խնդիրը անաչառորեն այս ամենը վեր հանելն է…… իրականությունը… դու միշտ նշում ես պատմաբանների բացթողումները, բայց դա ապացույց չի որ պատմությունը գիտություն չի, ֆիզիկայի մեջ էլ են սխալվել ուրեմն ինչ, ֆիզիկան էլ գիտություն չի՞…
Ապեր, եթե դու ինչ որ "հեքիաթի" ես ուզում հավատալ ապա դու էլ պիտի գրես էդ հեքիաթը ու դու էլ հավատաս… քեզնից լավ ոչ ոք չգիտի քեզ ինչ է ձեռ տալիս… Կարաս Հերունի կարդաս ու հավատաս… ինչ վերաբերվում է Անդրանիկին ապա ես իմ կարծիքը կփոխեի Անդրանիկի մասին, եթե էդ վարկածը ապացուցող փաստեր լինեն… այո կփոխեի… ճշմարտության դեմ խաղ չկա և ես իմ կարծիքը ճշմարտության հիման վրա եմ կազմում… կարող է սա մի քիչ տարօրինակ հնչի, բայց այդպես է…
Ապերվ եթե տենց մտածես, վաղըմյուսօր Ռոբն էլ, Սերժն էլ, Մուկն էլ Դոդն էլ քեզ համար հերոսներ կլինեն, իսկ ինձ համար ոչ, որովհետև ես հեքիաթներին չեմ ուզում հավատալ որքան էլ որ դրանք ինձ ձեռք տան…
տենց էլ չասեցիր լավ ու վատ պատմաբանի տարբերությունը
շատ լավ էլ ասացիր ՝ "պատվերով համերգ":
արի տեղափոխվենք ռեալ կյանք, քանի որ պատմությունը աբստրակտ մի բան չէ: Օրինակ, դու կարող՞ ես ասել մի հայ պատմաբան, որի մշակումները քո համար գիտություն են: /ինչի եմ ասում հայ, որովհետև արի խոսանք մեր իմացածից, իսկ որ մյուս ազգերի մոտ էլ նույն պատկերն է, ես մի վարյկայն անգամ չեմ կասկածում /
ես նշում եմ նախ և առաջ պատմաբանների գրվածքների մեխը, այն թե ինչ են գրում ու ինչ ակցենտներով: Դու գիտես՞ ասենք մի սովետական ակադեմիական պատմաբան, որը նկարագրել է թե ինչ վայրենություններ են արել սովետական բանակը եվրոպայում: իհարկե ոչ: իսկ ամերիկյան պատմաբանությունը միանշանակ պնդում էր որ իրենք են հաղթել պատերազմը: Շատերը ԱՄՆ-ում անգամ խաբար չեն, որ հիմնական կռիվը մղվել է ռուսական բանակի ու գերմանական բանակի միջև:
ֆրանսիացիք էլ վաբշե էտ կռից չեն խոսում, քանի որ իրանք հանձնվեցին: Անգլիացիք էլ են միֆն են ստեղծել իրենց ազգի մոտ, որ իրենք հաղթեցին պատերազմը իրենց խելոք քաղաքականությամբ: Ու կարևոր, որ եթե մեկի տեսակետը/տեսությունը ուսումնասիրես, ապա էնքան կատարյալ են դա արել, որ միանշանակ իրենն ես ընդունում:
…
այ եղավ մարտի 1-ի դեպքերը: իմ, ու քո համար միանշանակ դա սկսել: են իշխանական թևը: իսկ կան լիքը մարդիկ, որ համոզված են հակառակում: սա էլ հլա մի երկու օր առաջվա դեպքեր են: էլ չեմ ասում Ավարայր ու Տիգրան, Հազկերտ,Պապ թագավորների մասին![]()
Դիվի իսկ դու ծանոթ ես ԲՈԼՈՐ սովետական պատմաբաններին, որ ասում ես ոչ ոք չի նկարագրել սովետական բանակի վայրենությունները? Հաստատ կլինեն մի քանիսը, որոնք հետո էմիգրանտ են դառել, կամ արդեն էմիգրանտ էին: Կամ արդյոք բոլոր ամերիկյան պատմաբաններն են պնդում, որ հաղթանակը միայն իրենց շնորհքնա? Խիստ կասկածում եմ: Առավել քաջատեղյակ մարդիկ կարծում եմ կարող են օրինակներ բերել. որոնք չեն կարող չլինել:
Հումանիտար գիտություններում իրականությունը այլ լույսի, կամ շուռ տված ներկայացնելը շատ ավելի հեշտա, քան թե ճշգրիտ գիտություններում, բայց մեկա դա կարմիր խաչ չի կարող դնել: Իրավաբանության մեջ մեղավորին կարելիա նենց ներկայացնել, որ մեկ էլ դառնա անմեղ, կամ շատ քիչ պատիժ ստանա, բանասիրության մեջ տարբեր տերմիններ կամ ուղղագրական/քերականական կանոններ կան, որ կարող են տարբեր կերպ մեկնաբանվել, էլ չասեմ մյուս բաների մասին, օրինակները շատ են:
Երբեք չեմ հանդիպել կատվի, որին հետաքրքրեր մկների կարծիքն իր մասին:
Դիվ, էս բոլորը չի նշանակում որ պատմությունը գիտություն չի…սա ապացույց չի… բա ի՞նչ է պատմությունը քո կարծիքով…
Մարդիկ հավատում են որ կույս Մարիամը ծննդաբերել է, կարող ա՞ տենց բան ա եղել… իհարկե ոչ, իսկ ով որ հավատում է դա նրանց պրոբլեմն է…
Դիվ էլի եմ ասում, ինչքան էլ ուզում ես ապացուցի որ պատմությունը կեղծվել է ու կեղծվում է, միևնույնն է, պատմությունը մնում է գիտություն, որովհետև այն գործ ունի եղելության հետ, այսինքն կա մեկ ճշմարտություն ու պատմաբանի խնդիրն է դա պարզել… հիմա եթե պատմաբաններ կան որ դա չեն անում, դա չի նշանակում որ պատմությունը գիտություն չի
կարող եմ ասել, Մովսես Խորենացի… նա եղել է օբյեկտիվ, բայց ոչ ճշգրիտ, որովհետև նրա հնարավորություններն են այդպիսին եղել…
Թորոս Թորամանիյան… նա եղել է հայկական ճարտարապետության պատմության հեղինակ, նաև Վարազդատ Հարությունյանը…
Մյուս ազգերն ունեն անաչառ պատմաբաններ և նրանք վեր են հանում իրենց պատմության մութ էջերը, մեզպեսները չունեն (Ադրբեջան, Թուքմենստան, Թուրքիա, Ուզբեկստան… և այլն և այլն)
Հա մենք տեղներս նստենք թե մեկա մերնա: Սա էլա պատերազմի ատրիբուտ, ու էս մասով պետքա կռվեն պատմաբանները` զինված պատմությամբ ու իրենց գիտելիքներով:Ինչպես կեղծել պատմական փաստերը
Կամ ադրբեջանական քարոզչության հնարքները
Ֆրանկֆուրտի տոնավաճառում ամիսներ առաջ վաճառվել եւ նույնիսկ քարոզչական նպատակով մարդկանց անվճար բաժանվել են Ադրբեջանի արտգործնախարարության հովանավորությամբ հրատարակված մեծ քանակությամբ գրքեր՝ մի քանի լեզուներով: «Ադրբեջանցիները պետական հովանավորությամբ գիրք են հրատարակում եւ կազմի վրա, ասենք, Գառնիի տաճարն է, Ամբերդի ամրոցը, Երեւանի պարսկական մզկիթը, որ նորից ադրբեջանցիների հետ կապ չունի,- մտահոգված պատմում է Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող կազմակերպության երեւանյան գրասենյակի տնօրեն Սամվել Կարապետյանը եւ շարունակում,- Էջմիածնի մայր տաճարը հայ-թուրքական եկեղեցի է ներկայացվում, Գանձասարի վանքը՝ աղվանա-թուրքական եկեղեցի եւ այլն, եւ այլն: Գրքերը հրատարակել են նույնիսկ անգլերեն ու ֆրանսերեն: Մեր այն օղակները, որ առնչվում են այս խնդրին, պետք է տեղյակ լինեն այս մասին: Մենք փոխանցել ենք գրքերը մշակույթի ու արտգործնախարարներին, պետք է Ազգային անվտանգության խորհրդի նախագահ Արթուր Բաղդասարյանն էլ իմանա այս մասին: Մինչեւ հիմա ոչինչ չի ձեռնարկվում: Ամենազավեշտալին այն է, որ ադրբեջանցիները պետական մակարդակով քարոզչություն են անում, սակայն այդ ամենն անում են ոչ պրոֆեսիոնալ ձեւով, մակերեսային, կեղծ փաստարկներով ու հիմնավորումներով»: Այսպես՝ ադրբեջանցիների հրատարակած գրքերում բոլոր տեղանունները այնպես են, ինչպես մինչեւ 20-30-ական թվականները. այսպես՝ Վարդենիսի փոխարեն գրված է Բասարգեչար, Արարատի փոխարեն՝ Դաղալու, Վանաձորի փոխարեն՝ Բիյուք Ղարաքիլիսա (Մեծ Ղարաքիլիսա), իսկ Հայաստանի Հանրապետության անունը չկա, փոխարենը գրված է Արեւմտյան Ադրբեջան, եւ գիրքը հենց այդպես էլ կոչվում է՝ «Արեւմտյան Ադրբեջանի հուշարձանները» («Les Monuments Azerbaտdjan d'Ouest»): «Նորավանքի դեպքում, օրինակ, գրված է՝ «թուրք օղուզների հուշարձան, 13-րդ դար, Ամաղու գյուղում,- ներկայացնում է Ս. Կարապետյանը:- Այսինքն՝ մինչեւ հիմա ամբողջ գրականությունը շեշտում է, որ հայկական է, հիմա սրանք ասում են՝ «թուրք օղուզների եկեղեցի», եթե այդպիսի մի բան լիներ, այդ ուսումնասիրություններից գոնե մեկում թուրք օղուզ կլիներ, չէ՞, մինչեւ հիմա: Իրենց հրատարակությունների մեջ եթե մի տեղ գրում են Հայաստան, ուրեմն չակերտների մեջ են տալիս»:
Վերջին 50-60 տարիներին ադրբեջանցիները, ըստ Ս. Կարապետյանի, քարոզչական մի հնարք մեջտեղ բերեցին: Նրանք սկսեցին իրենց հորինած կեղծ պատմությունը, կեղծ փաստերը, մի խոսքով՝ ողջ ապատեղեկատվությունը լայնորեն հրապարակել տարբեր ձեւերով ու տարբեր երկրների գիտնականների միջոցով: Արդյունքում ստացվում է՝ իրենք տեր են դառնում մի ողջ պատմության. չէ՞ որ դա են «վկայում» այսինչ ու այնինչ գիտնականները: Դա արվում է նաեւ մեր հայկական խաչքարերի պարագայում: Ադրբեջանցիները պնդում են, որ խաչքարերը ալբանական ծագում ունեն:
Այս առնչությամբ Սամվել Կարապետյանն ասում է, որ քրիստոնեական մշակույթի վերագրումն իրենց ազգին, ինչպես նաեւ շատ պատմական փաստերի աղավաղումը, ադրբեջանցիներն սկսեցին 1960-ականներից. «Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ դուք, որ այդքան վաղուց կաք իբր, լավ, ասենք՝ մի ազգ եք, որ ամեն 100 տարին մեկ անուն է փոխում, ինչպե՞ս եղավ, որ ընդամենը 1960-ականներից հանկարծ գլխի ընկաք, որ այդ մշակույթը ձերն էր, դրանից առաջ ինչո՞ւ չէիք ասում այդ մասին: Մենք այդ հուշարձանների ստեղծման պահից գիտենք, որ մերն է, այդ հուշարձանները դարերով այդ հողի վրա կանգնած էին, դուք հանկարծ քնից զարթնեցիք, ու՝ վա՜յ, այդտեղ խաչքար էլ կա՛... էստեղ մեր պետությունն է, մեր ազգն է ստեղծել: Այդպես չի լինում»:
Ինչ վերաբերում է «Արեւմտյան Ադրբեջան» անվանմանը, դրա շրջանառումը հաջորդ հնարքն է: Ադրբեջանական շատ կայքէջերում մեր պատմական հուշարձաններն ամբողջությամբ վերագրված են Ադրբեջանին, նրանց վրա գրված է՝ Արեւմտյան Ադրբեջան: Մեր այս նկատառմանը պրն Կարապետյանը այսպես արձագանքեց՝ «Ընդհանրապես, եթե մի բան այսօրվա Հայաստանին է վերաբերում՝ գրված է Արեւմտյան Ադրբեջան: Կանցնի մի 40 տարի, մեկ էլ կտեսնենք, որ 100 գիրք է ստեղծվել, որոնք վկայում են, թե սա ոչ թե Հայաստանն է, այլ Արեւմտյան Ադրբեջանը: Այս նույն ձեւով ադրբեջանցիները աշխատում են ալբանական թեզի վրա: Նրանք չեն հոգնում ասել, որ խաչքարերը ալբանական ծագում ունեն: Ալբանակա՞ն եք ասում, շատ լավ, ալբանները ապրում էին Նախիջեւանո՛ւմ, ալբանները ապրում էին Թիֆլիսո՛ւմ, Գարդվանի շրջանի Թելետ գյուղո՛ւմ: Ամեն տեղ ալբաննե՞ր էին ապրում... Իսկ հայերեն արձանագրություննե՞րը՝ «Սուրբ խաչս բարեխոս է Յակոբին (Հակոբին) թվին ՌՃԼե 1681 թիվ..»:
http://new.aravot.am
Վերջին խմբագրող՝ ministr: 22.06.2009, 18:55:
Երբեք չեմ հանդիպել կատվի, որին հետաքրքրեր մկների կարծիքն իր մասին:
Lion (22.06.2009)
չեմ կարդացել դեռ բոլոր գրառումները…
Քվերակել եմ «այո»: Պատմությունը հումանիտար գիտություն է: Բայց ամեն դիլետանտ իրեն պատմաբանի տեղ չպիտի դնի, սա մեկ: Երկրորդ, ամեն ծակ, չի կարող որպես պատմական անցք դիտարկվել: Երրոդ, պատմությունը սեփական բարդույթներից ազատվելու գործիք չպետք է դարձնել: Չորրորդ, արհեստականորեն սեփական պատմական դերն ու նշանակությունը գերագնահատելը հաստատ երկրի ներկա դերն ու նշանակությունը չի բարձրացնի, ու ոչ մի խնդիր ապագայում չի լուծի: Հինգերորդ, փղերը հայկական լեռնաշխարհի համար էնդեմիկ կենդանի չեն:
Եվ վերջում, բոլոր «հայասեր» ու «հայամոլ» հայդուկ պատմաբաններին խորհուրդ կտայի, մինչև պատմագիտությամբ դիլետանտի մակարդակով զբաղվելն ու ավել պակաս խոսելը, եթե ցանկանում են սեփական երկրի պատմությունն ու մշակույթը հասանելի դրաձնել օտարներին, լավ կանեն գնան Էրեբունի թանգարանի տարածքը մարքրեն, ու գիշեր ցերեկ պահակ կանգնեն որ ոչ մի տականք զուգարան չսարքի հուշարձանը: Իսկ ազատ օրերին, կարող են գնալ ասենք Կեչառիսիս վանք, ու խցերի պատերը մաքրել «Գևորիկ +Լուսոկ = Սեր» տիպի պատմական գրություններից:
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Էջանիշներ