4. Խոսակցություններ են տարածվում նաեւ, թե հաղթանակի դեպքում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը պարզապես դուրս կգա՝ քաղաքապետ դարձնելով Կոնգրեսի մի այլ ներկայացուցչի:
Հայ ազգային կոնգրեսը եւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը Երեւանի ավագանու ու քաղաքապետի ընտրությունը դիտում են որպես, ըստ էության, նախագահական ընտրության յուրատեսակ երկրորդ փուլ, այսինքն՝ որպես ամբողջական իշխանափոխության, այս վարչախմբից Հայաստանը ազատելու միջոց, եւ այդ մասին հայտարարում են հրապարակավ: Եթե խնդիրը Երերեւանի քաղաքապետի պաշտոնը լիներ, ապա նման հայտարարություն չէր արվի: Չէ՞ որ այդ հայտարարությամբ նույնպիսի մարտահրավեր է նետվում վարչախմբին եւ դրդում նրան մոբիլիզացնել ու լարել իր բոլոր ուժերը: Եթե խնդիրը միայն Երեւանի քաղաքապետի պաշտոնը լիներ, թերեւս, իշխանությունն ինքն էլ հաճույքով կհամաձայներ դրա հետ, միայն թե դրանով դադարեր շարժումը:
Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը կաշխատի քաղաքապետ ու շատ խնդիրներ կլուծի. բայց նրա աշխատանքի շատ կարճ ընթացքում տեղի կունա ամբողջական իշխանափոխություն՝ խաղաղ, օրինական նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրությունների տեսքով: Երեւանի քաղաքապետ ուրիշ մեկը կդառնա միայն այն բանից հետո, երբ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը կդառնա Հանրապետության Նախագահ:
5. Իսկ ինչպե՞ս պետք է Երեւանում տարած հաղթանակը տարածվի ամբողջ երկրի վրա, տեղի ունենա ամբողջական իշխանափոխություն:
Թվարկենք ընդամենը երեք հանգամանք.
Առաջին. Խնդիրը նախ եւ առաջ հետեւյալ յուրահատկության մեջ է: Երեւանը Հայաստանի կեսն է, իսկ քաղաքական կշռի, ազդեցության առումով՝ կեսից շատ ավելին: Հայ Ազգային Կոնգրեսի հաղթանակով Երեւանում կգոյանա Հայաստանի միակ օրինական, լեգիտիմ իշխանությունը: Երեւանի լեգիտիմ իշխանությունը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի դեմքով հզոր հակակշիռ կլինի գործող վարչախմբին, ինչն արմատապես կփոխի քաղաքական իրավիճակը: Ավազակապետության կոռուպցիոն համակարգը մի ամբողջական մեխանիզմ է, որի մեջ Երեւանի քաղաքային իշխանությունները կարեւոր օղակ են: Այդ օղակը միանգամից կվերանա, եւ կոռուպցիոն համակարգի աշատանքը կխաթարվի, այն կսկսի դրա արագ քայքայվել: Իսկ դա ներկայիս ավազակապետության հիմքն է:
Երկրորդ. Իշխանական պաշտոնեությունը ամենեւին միատարր չէ: Ոչ միայն միջին ու ստորին, այլ նաեւ բարձր օղակներում կան շատ մարդիկ, որոնք, վիրավորված մարդկային արժանապատվությամբ, միայն արտաքուստ է որ համակերպվում են այս իրավիճակին, ոմանք՝ աշխատանքը կորցնելու վախից, ոմանք՝ հետապնդումների ենթարկվելու, ոմանք այլ նկատառումներով: Քաղաքական իրավիճակի նման փոփոխությունից եւ ամենափոքր երաշխիքներ տեսնելուց հետո նրանք բացահայտ կանգնելու են Շարժման կողքին: Դրան զուգահեռ, կամ դրանից անմիջապես հետո արագ կողմնորոշվելու է նաեւ պաշտոնեության մի այլ մեծ զանգված, որը նման դեպքերում շատ արագ որսում է «քամու ուղղությունը»: Նույնը վերաբերում է բիզնեսի բնագավառին:
Երրորդ. Արդեն շուրջ մեկուկես տարի է, ինչ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորած միասնական ընդդիմությունը ամենածանրակշիռ քաղաքական ուժն է Հայաստանում: Իշխանական ոչ մի լծակ չունենալով հանդերձ՝ նա է թելադրում Հայաստանի հիմնական քաղաքական օրակարգը: Հենց դա է պատճառը, որ Հայաստան այցելած բոլոր օտարերկրյա պետությունների կամ միջազգային կառույցների ներկայացուցիչները պարտադիր հանդիպում են ոչ միայն իշխանությունների, այլ նաեւ Կոնգրեսի ներկայացուցիչների եւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ: Նրանք լավ են հասկանում, որ Հայաստանում, ըստ էության, գոյություն ունի երկու իշխանություն. իրավական՝ ի դեմս Սերժ Սարգսյանի, որը հենված է կրիմինալի եւ օլիգարխիայի վրա եւ ոչ մի վստահություն չունի հասարկության մեջ, եւ, դրա կողքին՝ փաստական ու բարոյական իշխանություն, որին, ի դեմս Լեւոն ՏերՊետրոսյանի, վստահում է գործնականում ողջ բնակչությունը:
Այսինքն՝ մայրաքաղաքում հաղթանակը երկրի քաղաքական օրակարգի առաջին ու հրատապ խնդիր է դարձնելու արտահերթ նախագահական ու խորհրդարանական ընտրությունների հարցը: Դրա հետ համակերպվելու է միջազգային հանրությունը: Դրա հետ համակերպվելու է նաեւ վարչախումբը՝ այլ ելք չունենալով ու իր համար ավելի վատթար վերջաբանից խուսափելու համար:
6. Հնարավոր չէ՞, որ այս դեպքում էլ, ինչպես անցած նախագահական ընտրությունների ժամանակ, արձանագրվի միայն հերթական «բարոյական հաղթանակը»:
Ճիշտ չէ խոսել «բարոյական հաղթանակի» մասին նաեւ նախորդ նախագահական ընտրությունները նկատի ունենալով: «Բարոյական հաղթանակներն առարկայական, տեսանելի արդյունքներ չեն ունենում: 2008թ նախագահական ընտրությունների արդյունքները ավելի քան առարկայական են հենց առաջին օրից սկսած:
Հիշենք 2008թ. փետրվարի 21-29-ի շուրջօրյա հանրահավաքները: Հայտարարվել էր, թե հաղթել է Սերժ Սարգսյանը: Սպասելի էր, որ դրանից հետո մարդկանց հոսք կլիներ դեպի «հաղթողի»՝ Սերժ Սարգսյանի ճամբար, իսկ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմնակիցները աստիճանաբար կնվազեին, հանրահավաքները կմաշվեին: Տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը: Հանրահավաքներում մարդկանց քանակը ոչ թե նվազեց, այլ աճեց: Իշխանական եւ կեղծ ընդդիմադիր կուսակցությունների տասնյակ ու հարյուրավոր անդամներ հարթակում պատռում կամ դեն էին նետում իրենց անդամատոմսերը: Հենց այդ օրերին տասնյակ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ հայտարարեցին Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին պաշտպանելու մասին՝ քաջ գիտակցելով, որ այդ պատճառով ոչ միայն աշխատանքից ու պաշտոնից են զրկվելու, այլ գուցե նաեւ ազատությունից: Մի քանի տասնյակ պաշտոնյաներ էլ հերթագրվել էին, որպեսզի նույնը անեն հաջորդ օրերին: Փետրվարի 26-ին «հաղթող» Սերժ Սարգսյանը փորձեց իր կողմնակիցների ավելի մեծ հանրահավաք անել Հանրապետության հրապարակում եւ ուժով ողջ Հայաստանից այստեղ հավաքեց երկու հարյուր հազար մարդ: Կես ժամ անց, ճեղքելով իրենց շրջապատած ոստիկանական շարքերի ցանկապատը, նրանք բոլորը գետի նման հոսեցին դեպի Ազատության հրապարակ եւ միացան Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հանրահավաքին: Այդպես իրական հաղթողի մոտ են գնում: Եթե չլիներ մարտի 1-ի ջարդն ու սպանդը, մի քանի օրվա ընթացքում վարչախումբը հալվելու, սպառվելու էր, իսկ Սահմանադրական դատարանը չեղյալ էր հայտարարելու ընտրությունների կեղծված արդյունքները:
Նախագահական ընտրություններում տարած փաստական հաղթանակի առարկայական արդյունքներից էր, որ Հայաստանում վերջնականապես ջարդվեց վախի մթնոլորտը, ձեւավորվեց մի հասարակություն, որի մեծագույն մասը չի հանդուրժում բռնապետությունը, իրավազրկությունը, ապօրինությունները, մարդկային արժանապատվության ոտնահարումները: Կարելի է խոսել ավելի շոշափվող արդյունքների մասին, ընդհուպ մինչեւ ապրանքների գները: Հայաստանում առաջին անհրաժեշտության ապրանքների, կոմունալ եւ այլ վճարների գների բարձրացումը էականորեն զսպվեցին հենց Շարժման այդ հաղթանակի ու դրանից հետո առ այսօր գոյատեւելու ու հզորանալու շնորհիվ:
7. Ոմանք մի տեսակ հեգնանքով են խոսում պայքարի «օրինական ճանապարհի» մասին, համարում են, օրինակ, որ 2008թ. փետրվարի 26-ին, երբ մոտ 400.000 մարդ էր հավաքվել, կարելի էր վճռական գործողություններով միանգամից լուծել իշխանության հարցը:
Ուրիշ որեւէ մեկը նման իրավիճակներում գուցեեւ չդիմանար գայթակղությանը, եթե իր առջեւ դրած խնդիրը միմիայն իշխանության հասնելը լիներ: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին որեւէ մեկը չի կարող մեղադրել վճռականության պակասի մեջ (խոսքը չի վերաբերում նրանց, ովքեր խեղաթյուրում են պատմությունը): Սակայն, որպես հմուտ ու փորձված պետական-քաղաքական գործիչ, վճռականությունը նրա համար հաջողության հասնելու ու դրված խնդիրը լուծելու անհրաժեշտ 10 նախապայմաններից միայն մեկն է: Եթե այլ հանգամանքներ հաշվի չառնես եւ առաջնորդվես միայն վճռականությամբ, ապա այն կարող է արկածախնդրություն դառնել եւ ջարդել փչացնել ամեն ինչ: Հենց այս սկզբունքով առաջնորդվելով է, որ նրա իշխանության դժվարին տարիներին հնարավոր եղավ լուծել անլուծելի թվացող ներքին եւ արտաքին բազմաթիվ խնդիրներ, ընդհուպ՝ Լեռնային Ղարաբաղի ազատագրումը: Այդ նույն շրջանում, օրինակ, Էլչիբեյը Ադրբեջանում եւ Գամսախուրդիան՝ Վրաստանում առաջնորդվեցին մերկ վճռականությամբ, առանց այլ հանգամանքներ հաշվի առնելու եւ անդառնալի կորուստներ բերեցին իրենց երկրներին ու ժողովուրդներին, իրենք էլ դուրս թռան քաղաքական ու պատմական ասպարեզից: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը հիմա էլ, որպես մեծ տրամաչափի պետեկան-քաղաքական գործիչ, իր առջեւ ոչ թե պարզ իշխանության հասնելու հարց է դրել, այլ շատ ավելի մեծ ու լայն խնդիր: Եւ դրա համար բացի «վճռականությունից», նաեւ այլ նախապայմանների ստեղծում եւ առկայություն է պետք: Նրա դրած խնդիրը ավազակապետության կազմաքանդումը, սահմանադրական կարգի եւ ժողովրդի իշխանության վերականգնումն է, միայն ընտրությունների միջոցով իշխանափոխության օրինական ու անցնցում ավանդույթի ստեղծումը: Հակառակ դեպքում՝ ամեն 3-4 տարին մեկ ընտրությունները կվերածվեն իշխանական շենքերի գրոհի, ընդհուպ՝ քաղաքացիական պատերազմի: Դա կործանման տանող ճանապարհ է:
Նրանք, ովքեր ընտրությունների ժամանակ որպես վստահված անձ վճռականորեն կանգնեցին ընտրակեղծիքների դեմ, ովքեր ձերբակալվեցին, հալածվեցին, ունեզրկվեցին եւ շարունակում են առաջին շարքերում մնալ, նրանք երբեք վճռականության պակասից չեն խոսում: Վճռականությունից խոսում են հիմնականում նրանք, ովքեր պատկերացվող այդ գործողություններում իրենց տեսնում են միայն կողքից նայողի, հեռուստացույցի առջեւ դիտողի դերում: Երեւանի ընտրությունները վճռականության դրսեւորման ամենալավ ասպարեզն է. յուրաքանչյուր ընտրող վճռականորեն գնա ընտրության, յուրաքանչյուր տեղամասում կանգնած լինի 2-3 վճռական մարդ, տեղամասի մոտակայքում մինչեւ վերջ կանգնած լինեն 30-40 վճռական մարդիկ, հաղթանակը կլինի 100 տոկոսանոց:
Մեջբերել
Էջանիշներ