H E R B U S( Հ Ա Մ Ը )Նրան թվում էր, թե ինքը բոլորովին պատահաբար է ծնվել և իրեն ոչ ոք չէր սպասում աշխարհում: Գուցե լոկ կարկուտը պայմաններ ստեղծեց բողբոջի բացվելու համար և բոլորը մոռացել էին, որ իր բացվելը պետք չէ ոչ մեկին: Գուցե նրան ինչ-որ չափով էլ այդպիսի հոռետեսության էր դրդել իր տեղը` անմիջապես բնի վրա, հաստ ճյուղի բաժանման տեղից ներքև, այնինչ առաջին բանը, որ նա տեսավ, իր նմանների` բարակ ճյուղերի վրա ազատորեն ճոճվելու հնարավորությունն էր…
-- Ո՞վ եմ ես, ի՞նչ է իմ անունը, -- մտածեց նա, տագնապով նայելով իր մոտով ներքև սլացող կարկտահատիկներին, որոնք զայրույթով իրեն էին նայում, բայց անզոր էին շեղել իրենց ուղին` իրենց զայրույթը նրա գլխին թափելու համար:
Իրենից մի քիչ ցած կացնի հետք կար բնի վրա, կեղևը բացվել էր, ցուցադրելով չոր, անկենդան փայտը: Շեղակի դեպի իրեն սլացող կարկուտի մի հսկայական գունդ դիպավ իրենից վերև գտնվող հաստ ճյուղին և գլորվեց այդ բացվածքի մեջ:
-- Տես, թե ինչպես է թաքնվել ճյուղի տակ խորամանկը,-- փնթփնթաց նա քթի տակ,--գրողի տարած ծաղիկ… օֆ, հալվում եմ անզորությունից:
Նա շուրջը նայեց: Իրենից բացի ճյուղի տակ ուրիշ ոչ ոք չկար: Ուրեմն այդ ի՞ր մասին էր խոսում այդ նենգ սառցագունդը: Ծաղի՞կ… գրողի տարած Ծաղի՞կ… Ուրեմն ինքը Ծաղի՞կն է:
Նա դողաց հաճույքից: Ուրեմն ինքը այդքան մեծ ու կարևոր է, իսկ այդ մասին չգիտեր…
Նա հիշեց, որ երբ ինքը քնած էր երկարատև քնով, իր միջով անցնող ԿՅԱՆՔԻ ԹԵԼԸ բերում էր ՄԱՅՐ ԲՆԻ հանդարտ շշունջը.
-- Խորացեք, խորացեք արմատներ իմ, այս տարի իմ ծաղիկների բույրն ու պտուղների համը պետք է աշխարհին զարմացնի: Չէ՞ որ այս տարի ես հարյուր տարեկան եմ: Եվ նա, շոշափելով ԿՅԱՆՔԻ ԹԵԼԸ, որն անցնում էր իր միջով, հարցրեց.
--Ով ՄԱՅՐ ԲՈւՆ, որ այդպես հզոր ես ու այդպես հեռատես, որ կարող ես հրամայել քոá հեռավոր արմատներին և ստանալ նրանցից ԿՅԱՆՔԻ ԹԵԼԸ, որով մենք բոլորս ապրում ենք, դու, որի շշունջը ԿՅԱՆՔԻ ԹԵԼԻ միջով մեզ հասնելով, հուսադրում և աճեցնում է մեզ, դու, որ գիտես ամենքին հարց տալ և ամեն հարցի պատասխանել, ասա ինձ, ի՞նչ են ծաղիկն ու պտուղը, ի՞նչ են բույրն ու համը:
--Համբերիր, համբերիր, բողբոջ իմ, --նորից շշնջաց ՄԱՅՐ ԲՈւՆԸ ԿՅԱՆՔԻ ԹԵԼԻ միջով,-- կգա ժամանակը ¨ և դու ամեն բան կիմանաս: Իսկ ժամանակից շուտ իմանալով դու կարող ես սխալվել և թչացնել քո բույրն ու պտուղիդ համը:
Ուրեմն բույրը և պտուղը իմն են, իսկ համը` իմ պտուղինը: Իսկ ի՞նչ է ծաղիկը,--մտածեց նա և հենց այդ պահին էլ արթնացավ քնից և հետո, հենց նոր իմացավ կարկտահատիկից, որ ծաղիկը հենց ինքն է:
--Ախ, գրողի տարած ամպ, դու նորից պարտվեցիր արևին,--լսեց նա շատ մոտիկից և արթնացավ հիշողություններից: Այլևս մոտով կարկուտներ չեին սլանում, իսկ կեղևի բացվածքի կարկտահատիկը այնքան էր փոքրացել, որ հազիվ էր երևում: Ծաղիկը կռացավ և առաջ թեքվեց` ավելի լավ տեսնելու համար և հենց այդ պահին նրան դիպավ ԱՐԵՎԻ շողը: Նրա մարմնով հաճելի սարսուռ անցավ: Նա վերև նայեց և տեսավ հսկա սկավառակը, որի տակ ծառը թվում էր հսկայական ճերմակաբոց մի ջահ: Յուրաքանչյուր ճյուղի վրա կային հարյուրավոր գեղեցիկ, սպիտակաթերթ էակներ, որոնք ուրախ խայտում էին ԱՐԵՎԻ տակ: ԱՐԵՎ… Այդ նա էր հաղթել ամպին, որը հովանավորում է կարկուտներին: Ծաղիկը շատ շնորհակալ էր նրան, ցանկանում էր երկար նայել, սակայն զգաց, որ չի կարող: Եվ հետո, ԱՐԵՎՆ իր մեջ էր լ ց վ ուõ մ նույնիսկ առանց նայելու: Ծաղիկը նորից նայեց կեղևի բացվածքին, սակայն կարկտահատիկի տեղում միայն մի կաթիլ ջուր էր: Նա մի քիչ էլ առաջ թեքվեց և հանկարծ տեսավ իրեն` ճերմակաթերթ, գեղեցիկ, իրեն էր նայում կաթիլի միջից.
-- Ուրեմն նրանք բոլորն էլ ինձ նման ծաղիկներ են, -- մտածեց նա սկզբից մի պահ միայն տխրելով, իսկ հետո հրճվանքով շշնջաց.
-- Ուրեմն մենք բոլորս, այսքան բազմաքանակ` ծաղիկներ ենք:
-- Այո, Ծաղիկ իմ, -- ԿՅԱՆՔԻ ԹԵԼԻ միջով ժպտաց ՄԱՅՐ ԲՈւՆԸ, -- դուք բոլորդ էլ ծաղիկներ եք` իմ ծաղիկները: Ձեզանից շատերն ընկան կարկուտի ժամանակ, շատերը վիրավորվեցին, բայց դուք կաք դեռևս և անթիվ եք ու ոչ ոք այլևս չի կարող սպանել ձեզ:
-- Իսկ ինչու՞ է կարկուտը ոչնչացնում մեզ, ՄԱՅՐ ԲՈւՆ, -- հարցրեց Ծաղիկը, տխրելով իր ընկած եղբայրների և քույրերի համար, -- ի՞նչ է շահում նա մեզ ոչնչացնելով:
--Նա չար է, Ծաղիկ իմ, չար է այնքան, որքան բարի եք դուք, և նա պետք է ոչնչացնի, պետք է սպանի ամեն մի բարիք, որ կա աշխարհի վրա: Դա է նրա էությունը: Հենց դրա համար է նա կարկուտ:
--Ինչ լավ է, որ ես ծաղիկ եմ,--մտածեց Ծաղիկը,--ինչքան երջանիկ եմ ես, որ բարի եմ և ոչ թե չար:
Նա շուրջը նայեց: Բոլոր ծաղիկներն էլ անհոգ ու երջանիկ խաղում էին ԱՐԵՎԻ տակ: Զեփյուռը մեղմ շոյանքով թրթռացնում էր նրանց սպիտակ թերթիկները և Ծաղիկին թվում էր, թե նրանք ձեռքով են անում իրեն, կանչում` մասնակցելու իրենց խաղերին և ուրախանալու իրենց հետ:
Տխրեց Ծաղիկը, որ ինքը մենակ է և ոչ մի խաղընկեր չունի, այնինչ մյուսները բույլեր են կազմել և ուրախ խաղեր են խաղում:
Նա նայեց իր դիմաց, ցած կախված ճյուղին գտնվող երկու ծաղիկներին, որոնք թերթիկներով փարվել էին իրար և ճոճվում էին, իրենց զեփյուռին հանձնած: Ինչքան կցանկանար նա ունենալ այդպիսի մի ընկեր և թերթիկները հպելով նրա թերթիկներին… լռել…
Ծաղիկը կլանված զույգին էր նայում և երազում: Նա ձգտում էր դեպի իր նմանները, ցանկանում էր խաղալ նրանց հետ: Նա զգաց, որ իր ներսը ուռչում է հուզմունքից ու կարոտից, զգաց, որ կուտակվել է իր ներսում բարությունն ու նրա քաղցրությունից շշմում էր: Նա պետք է անպայման բարություն աներ ինչ-որ մեկին, այլապես այն կուտակվելով կպայթեցներ իրեն: Իսկ ինքը չէր ուզում պայթել, այնքան գեղեցիկ էր աշխարհը եվ այնքան ձգտումներ ուներ ինքը: Ծաղիկը ցանկացավ արտասվել, բայց ինչ-որ ձայն նրան վերադարձրեց իրականություն.
-- Թույլ կտա՞ք օգտվել ձեր նեկտարից, գեղեցկուհի, --ինչ-որ մեկը բզզալով թռչում էր իր առջև:
-- Ի՞նչ է նեկտարը, ո՞վ եք դուք, -- հարցրեց Ծաղիկը վախեցած:
-- Օ, երևում է դուք հենց նոր եք բացվել և ոչինչ չգիտեք:
-- Ո՞վ է ասում չգիտեմ: Ես շատ բան գիտեմ:
-- Ախ, այո, կներեք, ես ուզում էի ասել որոշ բաներ չգիտեք:
-- Ես Մեղուն եմ, իսկ նեկտարը ձեր մեջ կուտակված բարությունն է: Ես ոչինչ չունեմ բացի իմ աշխատասիրությունից, այնինչ դուք, ծաղիկներդ, բնատուր շատ արժանիքներ ունեք:
-- Իսկ քո ինչի՞ն է պետք նեկտարը, Մեղու, ի՞նչ պետք է անես դու այն:
-- Մենք` մեղուներս, ինչպես և դուք, բարի ենք և պարտավոր ենք բարություն անել: Մենք այդ նեկտարից դեղեր ենք պատրաստում, որոնցով բուժում են բազմաթիվ հիվանդություններ:
-- Իսկ դուք բոլո՞ր ծաղիկներից եք նեկտար վերցնում, Մեղու:
-- Միայն նրանցից, ում մոտ ավելցուկ կա, իսկ ոմանք ընդհանրապես չեն ունենում:
-- Ինչու՞:
-- Որովհետև հիվանդ են լինում:
-- Իսկ այն զույգ ծաղիկներից նեկտար վերցրի՞ր:
-- Այո: Նրանցից մեկը կարկուտի ժամանակ վիրավորվել է: Նա բացեց իր ունեցածն իմ առջև և խնդրեց, որ ես ամբողջը վերցնեմ. «Միևնույն է, ես շուտով կմեռնեմ, այն ինձ արդեն պետք չէ, իսկ ուրիշներին, գիտեմ, շատ է անհրաժեշտ»: Նրա ընկերը, որ արտասվում էր, նույնպես իր բաժինը տվեց ինձ…
Ծաղիկը արտասվել ուզեց: Թեև նա դեռ երբեք ընկեր չէր ունեցել, բայց զգում էր, թե ինչքան ծանր է ընկերոջ կորուստը:
-- Վերցրու իմ նեկտարից ինչքան քեզ պետք է, Մեղու, -- ասաց նա , -- և այսուհետև երբ էլ պետք լինի, մոտեցիր առանց ամաչելու:
-- Շնորհակալություն, գեղեցկուհի, -- ասաց Մեղուն և բեռնավորվելով, թռավ, Ծաղիկին թողնելով մենակ իր խոհերի հետ:
ԱՐԵՎԸ թեքվել էր հորիզոնի վրա և իրեն էր նայում մեկ ուրիշ ծառի վարդագույն ծաղիկների միջով: Այդ ծաղիկների միջև թռչում էին բազմաթիվ մեղուներ և նեկտար էին հավաքում:
Նրանք ուրիշ ծաղիկներ են, -- մտածեց Ծաղիկը, -- Նրանք վարդագույն են: Բայց ինչ նշանակություն ունի գույնը: Նրանք էլ ծաղիկներ են և ունեն իրենց խոհերը, խաղերն ու վշտերը: Նրանք էլ ունեն իրենց վիրավորներն ու մեռնողները…
-- Քնեցեք, քնեցեք, ծաղիկներ իմ, -- լսեց նա ՄԱՅՐ ԲՆԻ հորդորը, --հավաքեք ու փակեցեք ձեր թերթիկներն ու պատրաստվեք դիմավորելու գիշերը: Այն դեռևս սառն է ու վտանգավոր:
Քնելուց առաջ Ծաղիկը մի անգամ էլ նայեց զույգ ծաղիկներին: Նրանցից մեկը խնամքով ծալեց մյուսի թերթիկները և հարմար տեղավորվելով նրա կողքին, հավաքեց նաև իրենը և քուն մտան:
-- Բարի գիշեր, զույգ ծաղիկներ, -- շշնջաց Ծաղիկը և ինքը նույնպես փակեց աչքերը:
Այդ գիշեր, իր կյանքում առաջին գիշերը, Ծաղիկը երազ տեսավ: Գեղեցիկ, արևոտ օր էր և բոլոր ծաղիկներն էլ ուրախ խաղում էին իրենց ճյուղերին: Զույգ ծաղիկները բռնել էին արևի մի գողտրիկ շող և բարձր ու ինքնամոռաց քրքջալով այդ շողը նետում էին իրար աչքերի մեջ:
-- Պաշտպանվի՛ր, --գոչում էր վիրավոր ծաղիկն ու շողը նետում մյուսի դեմքին: Մյուսը անպայման բռնում էր շողը, ինչքան էլ այն շեշտակի նետված լիներ ու դիպուկ: Բռնում էր և մեղմ, զգուշորեն վերադարձնում այն, սպասելով նոր, ավելի ուժգին նետումների:
Մի պահ Ծաղիկը իրեն բռնեց այն բանում, որ իր ուշադրությունը ավելի շատ գրավում է ոչ թե վիրավորը, այլ մյուսը:
-- Գուցե ես պարզապես վախենում եմ վիրավորի դերը ստանձնել, -- մտածեց նա, -- և կամ էլ պատճառն այն է, որ այդպիսի նետումներ կատարելը խորթ է իմ հոգուն: Չէ՞ որ ես այդպիսի անզգույշ բաներ չէի անի: Չէ՞ որ ընկերը կարող է չբռնել շողը և դա կարող է շատ վտանգավոր լինել…
Ծաղիկը պատճառներ էր փնտրում ա յ դ բ ա ն ը բացատրելու համար և զգում էր, որ բացատրել չի կարող: Նա տեսնում էր, որ իր բերած յուրաքանչյուր պատճառաբանություն ինչ-որ թերություն ունի և մինչև վերջ չի բացատրում իր վարմունքը: Նա վախեցավ: Նա ցանկանում էր, որ իրենից բացի ուրիշ ոչ ոք չնկատեր իր մոտ ա յ դ բ ա ն ը:
-- Աստված իմ, -- մտածեց Ծաղիկը, -- ի՞նչ է արել ինձ վիրավորը: Չէ՞ որ նա լավն է ու բարի: Նա համոզված էր իր ընկերոջ ուժի և ճարպկության վրա և հենց այդ պատճառով էլ այդքան անզգույշ էր վարվում…
-- Մի հուզվիր, ծաղիկ իմ, դու ոչ մի մեղք չունես: Դու այժմ չես կարողանում բացատրել քո այդպես տրամադրվելու պատճառը, որովհետև դու դեռ նորելուկ ես եվ չգիտես շատ ու շատ բաներ: Դու դեռևս չգիտես, թե ինչ է զ գ ա ց մ ու ն ք ը: Կա այդպիսի բան: Քեզ մոտ այժմ առաջացել է զգացմունքներից ամենագեղեցիկը: Այն կոչվում է ս ե ր:
Մեջբերել
Chilly-ի խոսքերից
Էջանիշներ