Հանրահավաք և երթ մարտի 1-ին

[Chuk]

Մեր հիմնարկում վերելակի մոտ գրված ա «Ուշադրություն երկրաշարշի ժամանակ վերելակից օգտվելը խստիվ ԱՐԳԵԼՎՈՒՄ Է» դէ սաղ էլ ամեն օր տեսնում ենք էդ գրածը: Բայց 10 օր չեն կախում ու հանում: Էդ ցուցանակը միշտ պետք ա գրված լինի ու միշտ պետք ա հիշեցնի էն, ինչը առանց այդ էլ գիտենք: Հիմա նույնն էլ հանրահավաքի ժամանակ էս թեմայում գրառումների բնույթն ա: Դու հիշեցնում ես, որ բոլորի քաղաքացիական պարքն ա գնալ ու մասնակցել հանրահավաքներին, ես էլ հիշեցնում եմ, թե ովքեր են էդ հանրահավաքների ղեկավարները:

Ոչ, Վազգ ջան, դու կամ «արդարանում» ես, կամ էլ կարուսելի հիմք դնում, որից դժգոհում ենք բոլորս:
Որովհետև հրաշալի գիտես, որ ես ու ՀԱԿ համախոհները քեզ լիքը հակադարձելու բան ունենք:
Որպես մոդերատոր գիտես նաև, որ դա անելու դեպքում թեմայի բուն նյութը շեղվելու ա:
Ավելին, ինձ հավանաբար հունից հանելու եք (դե ինչ արած, տաքարյուն եմ), հետո բռնես բաժնից արգելափակես
Ուրեմն նորից կոչ եմ անում քննարկել հանրահավաքի նյութը, հիշեցնեմ, որ էստեղ քեզ ոչ մեկը չէր ասել «արի հանրահավաքի» (ոչ էլ ուրիշ որևէ մեկին):

[Elmo]

Ոչ, Վազգ ջան, դու կամ «արդարանում» ես, կամ էլ կարուսելի հիմք դնում, որից դժգոհում ենք բոլորս:
Որովհետև հրաշալի գիտես, որ ես ու ՀԱԿ համախոհները քեզ լիքը հակադարձելու բան ունենք:
Որպես մոդերատոր գիտես նաև, որ դա անելու դեպքում թեմայի բուն նյութը շեղվելու ա:
Ավելին, ինձ հավանաբար հունից հանելու եք (դե ինչ արած, տաքարյուն եմ), հետո բռնես բաժնից արգելափակես
Ուրեմն նորից կոչ եմ անում քննարկել հանրահավաքի նյութը, հիշեցնեմ, որ էստեղ քեզ ոչ մեկը չէր ասել «արի հանրահավաքի» (ոչ էլ ուրիշ որևէ մեկին):

Արտ ջան ո՞նց ասեմ, որ թեմայից դուրս չգամ: Ախր մեկ-մեկ թեման անմիջական կապված ա էն հարցերի հետ, որոնք քննարկում ենք, ու առանձին գրառումներ իրոք թեմայից դուրս են լինում, բայց ընդհանուր ֆոնի վրա թեմայի մեջ են: Օրինակ հանրահավաքին վերաբերվող թեմաները միայն հանրահավաքի մասին գրառումներ պարունակելով շատ վատը կլինեն ու ոչ ամբողջական: Դրա համար մեկ-մեկ գնում հասնում ենք ակունքներին, որոնք մեծ ու մի քանի թեմաների քննարկման նյութեր են:
Ինչևէ, թեմայից երկար չհեռանալով ասեմ, որ կոնկրետ հանրահավաքներին ես 2 ձեռքով եմ կողմ, որովհետև դա թեկուզ վիզուալ ցույց է տալիս, որ ժողովուրդը ասելիք ունի ու չի հանդուրժում ներկա ղեկավարությանը: Բայց ինչպես ասում են, դա «գաջած պատին էլ է հասկանալի»: Նույն «գաջած պատը» հիմա լեզու ունենա կասի, որ էդ հանրահավաքները հիմա մինիմալ ՕԳԳ ունեն: Էս անօրեն երկրում օրինական հանրահավաքը քիչ արդյունավետ ա: Մեզ չգիտեմ ինչ ա պետք, երևի միհատ կատաղի բողոքի ալիք, մի հատ տուրուդմբոց ու ուժով ներկա հաստափորների վռնդում, իրանց դղյակներն էլ ծերանոցների ու մանկատների վերափոխում: Բայց ի՞նչ ա պետք դրա համար, ես չգիտեմ:

Իսկ ընդհանրապես ստեղի քննարկումները թեթև տար: Սրանք պարզապես քննարկումներ են: Թե չէ բաժնից արգելափակելը հետաքրքիր չի: Քննարկում, զրուց ենք անում ու բամբասում էի: Ձայի ասած վախտին ջրին էին պատմում, հիմա ֆոռումին ենք պատմում, որ տանի

[Chuk]

Քեզ հաճելի՞ կլինի, որ ես սկսեմ երկար բարակ «լեկցիաներ» կարդամ այն մասին, որ ջայլամային քաղաքականություն ա Լևոնի վատը հիշելով Սերժի արածները հանդուրժելը, հնարավոր բոլոր բողոքի ակցիաներին չմասնակցելը, ընդ որ նշեմ, որ միայն Լևոնի ու ՀԱԿ-ի կազմակերպած չէ, ասենք Սեֆիլյան Ժիրոյի կամ Ժառանգության կազմակերպածին էլ չմասնակցելը: Սրանցից ամեն մեկին չմասնակցելու համար կարելի է պատրվակ գտնել ու ասել «Ժիրոն ծայրահեղական ա», «Ժառանգությունը եղանակ փոխող չի», «Լևոնը նույն զիբիլն ա եղել», «Դաշնակները ծախված են»: Սրանցից ամեն մեկի մեջ կա ճշմարտություն, ճիշտ ա: Բայց ու՞ր ա քո բողոքը, ինչքանո՞վ ա արդարացված դա մեջդ պարփակել ու ինչ-որ պատրվակ գտնելով դուրս չհանելը: Չի լինելու որևէ մեկը, որի հետևից կգնաս: Ես լինեմ կազմակերպողը, չես գա, որտև արդարացիորեն կհիշես իմ վատ պահվածքն ակումբում, օրինակ: Ու միաժամանակ համ ճիշտն կլինես, որտև ճիշտ բան կհիշես, համ էլ կատարյալ սխալ, որտև էդպես էլ քո ձենը տեղ չես հասցնի: Ու բնականաբար հաճելի չի չէ՞ էս մասին կարդալը: Ու քանի որ հաճելի չի, առաջարկում եմ քննարկել հանրահավաքը ու նրանում հնչած ելույթները, ծրագրային առաջարկները. հավատացնում եմ, որ դրանցում ահագին քննարկման նյութ կա, ի տարբերություն այս կարուսելի:

[Բիձա]

Ու քանի որ հաճելի չի, առաջարկում եմ քննարկել հանրահավաքը ու նրանում հնչած ելույթները, ծրագրային առաջարկները. հավատացնում եմ, որ դրանցում ահագին քննարկման նյութ կա, ի տարբերություն այս կարուսելի:

ՀԱԿ-ին վատ աչքերով նայողների կարծիքներն արդեն հիմնականում հնչել են: Իմ հասկացածով, թերահավատության հիմնական աղբյուրը դա ապագայի գործելակերպի ու անելիքի հարցն է: Դա էլ հակադարձվել է այն արգումենտով, որ արվածը արդեն իսկ "էփեջա" է, եղած պոտենցիալով արվել է հնարավորը ու դեռ շատ բան կարվի:
Ինձ այսքանը բավարար է մի անգամ ևս կողմնորոշվելու համար, որ ՀԱԿ-ը ունի իր շատ կուռ կորիզը / որը իսկապես դրական փաստ է/ և որը անկախ ամեն ինչից շարունակելու է իր որդեգրած գիծը:
Փաստի համար ուրախ եմ, նույն ձևով շարունակելու համար -դիլխոր: Բայց հակաճառել ու խորհուրդ տալու իրավունք էլ չունեմ, քանի որ ես այդ գործում հիմնականում տեսական մասնակից եմ:
Ավելացնեմ նաև, որ դիրքորոշումները բևեռացած են ու ցանկացած բաց քննարկում սուր կլինի, քանի որ ամեն քննադատողին շատ տեղին կասվի, որ արի միտինգի, սարերը շուռ տուր, կամ ռուլը վերցրու դու քշի, կամ էլ գնա գիշերով կիրպիչը հագցրու գլխին- հարց լուծի:
Եվ դա Ճիշտ պատճառաբանություն է: Իզուր չի ասված- -Բակլան իմն է, խաշած կցանեմ:
Երևի տրագեդիան էլ հենց սրանում է: մեկս տեսաբան է, մեկս հավատացյալ, մեկս շատ ջահել կամ ծեր, մի ուրիշը ԲՏ կամ իրա հորքուրի տղա:
Մի խոսքով համ միավորող մոտիվներն են թույլ, համ էլ միավորողները սահմանափակ, թե գործելակերպի, թե տեսության ու նպատակների մեջ:
Հուսով եմ մարդու կպած չկամ:

[Տրիբուն]

Տրիբուն ձյա, բնավ էական չի, թե ով կմասնակցի բացելու դեպքում, քանի որ ՀԱԿ-ն էնպիսի կադրեր ունի, որ մենակ իր ներկայությունն ու համապատասխան իրավասություններ ունենալը բավական կլինի ամեն ինչը փաստաթղթային տեսքով մեյդան հանելու համար:

Չուկ ջան, համոզված եմ որ ՀԱԿ-ը ունի արտակարգ մասնագետներ որոնք արագ կբացահայտեն ակնհայտը՝ Քոչը ու մուկը թալանել են երկիրը: Մարդ չգիտի դրա մասին, հեսա բավահայտելու են: Ու եթե ՀԱԿ-ը ունի էտ մասնագետները, ինչի՞ ա ուզում փոստահավաք խումբը բացել իշխանությունների հետ համատեղ՝ հավասար-հավասար սկզբունքով: Կարա՞ս բացատրես էտ պահը: Երևի կասես, որ իրան իրավասություններ են պետք, որ բացահայտի էտ ամեն ինչը: Ես էլ կասեմ, լու՞րջ հավատում ես, որ ինչ-որ մեկը տենց հավասար-հավասար խումբ ա ստեղծելու ու իրավասություններ ա տալու Քոչի ունեցվածքը բացահայտել: Ապեր, ավելի դեմագոգիկ ֆուֆլո մինչև հիմա դաժե ՀԱԿ-ը դուրս չէր տվել: Էս առաջարկով, ֆուֆլոյաբանությամբ ՀԱԿ-ը էս պահին առաջին տեղը կիսում ա Գալուստ Սահակյանի հետ:

Ես խորապես ցավում եմ, որ դու չլսեցիր կոչս ու շարունակեցիր փաստահավաք խմբի աշխատանքը թերագնահատելուն ուղղված անշնորհակալ ու անպտուղ գործը: Ցավոք դա դրանից խլեց ժամանակ, մի քանի հոգու կուրախացնի ու վերջ, կմնա որպես անիմաստ մի գրառում, ցավոք:

Իսկ ես խորապես ցավում եմ, որ դու սավառնում ես երկնքում իրականությանը բաց աչքերով նայելու փոխարեն: Արի փաստահավաք խմբի աշպատանքի արդյունքը գնահատենք կոնկրետ փաստերով Ինչ ավել բան իմացավ հասարակությունը այդ աշխատանքի արդյունքում բացի այն բանից, որ արդեն գիտեր - տաս հոգի գնդակահարվել են Երևանի կենտրոնում ղզլբաշների կողմից: ԵԽԽՎ վերջին բանաձևի նախագիծը, որտեղ նորից խոսվում է մարտի մեկի դեպքերի մասին, ոչ մի կապ չունի փաստահավքի աշխատանքի հետ: Բոլոր ՀԱԿամետ թերթերն էլ գրել են, որ ըստ էության, դա Սերժի վրա ճնշման գործիքներից մեկն ա, ու ցանկացած պահի կարող ա մեյդան հանվել միջազգային հանրությա կողմից՝ անկախ մեկ կամ մի քանի փաստահավաք խմբերի գործունեությունից: Ու էտ ամեն ինչը այնքան ակնհայտ ա, որ Սերժի կողմից փաստահավք խումբը փակելուց հետո միակ արձագանքողը ՀԱԿ-ն էր: Մնացած բոլորը փաթեթավորած ունեին փաստահավաք խմբին, քանի որ ամեն ինչ ավելի քան պարզ ա - կա տաս հոգի սպանված ու չկա ոչ մի հոգի դատված: Դա պարզելու համար փաստահավաք խումբ ստեղծել պետք չի:

Ու էս սաղ դեմագոգիան հիշեցնում ա Հաագայի դատարան դիմելու դեմագոգիան:

Ընդդիմադիր գործիչը (Դավիթ Շահնազարյան) չհամաձայնեց, որ ՀԱԿ-ը վերջին ժամանակներս պասիվ է: «Հայ ազգային կոնգրեսը իրեն չի դրսեւորել որպես պասիվ քաղաքական ուժ: Մենք միշտ ակտիվ ենք եղել։ Այլ խնդիր է, որ որոշ ժամանակ ՀԱԿ-ը դադարեցրել է իր զանգվածային ակցիաները, բայց շուտով մենք դրանք կվերականգնենք»,- ասել է նա՝ տեղեկացնելով, որ մոտակա 2-3 օրերին Հաագայի դատարան է ուղարկելու Ռոբերտ Քոչարյանի դեմ ուղղված հայցը:

18 փետրվար

Խաբար ես, ուղարկել են թե՞ չէ: Խաբար ես ուղարկելու էին վաբշե թե՞ զահլա են տանում: Խաբար ես վաբշե կարան ուղարկեն թե՞ չեն էլ իմանում կարան ուղարկեն թե չէ: Հազար անգամ քննարկավծ հարցեր, արդոն որերոդ անգամ հայտարարություն, որ հեսա հեսա ուղարկելու են, ու արդյունքում միայն փուչիկ:

Ու, Չուկ, մեծագույն հարգանք տածելով մեր էն ջահելների նկատմամբ, որոնք ակտիվորեն մասնակցում են բողոքի ակցիաներին, ցավում եմ այն խորը հիասթափության համար, որ նրանք մոտ ապագայում ապրելու են:

[Rhayader]

Ի միջի այլոց, «բոլորի քաղաքացիական պարտքն է»-ն ապակողմնորոշող ու հոգեբանական ճնշման ասպեկտ ներառող արտահայտություն է թեև նրա ուղղակի հիշատակում վերջին տաս գրառման մեջ չտեսա, խնդրում եմ նրանից հնարավորինս զերծ մնալ:
Էլմո, իզուր ես կռիվ անում: Քո պատճառաբանությունը գրեցիր՝ լավ: Իրենք իրենցն են կրկնում՝ դու էլ քոնը կրկնիր: Չե՞ս տեսնում, որ այս մարդկանց համոզելն անիմաստ է: Իրենք համոզված են, որ լավ էլ հասկանում են, ինչի մասին ես խոսում, իրենք լևոնական չեն, իրենք ավելի բարձր նպատակ են հետևում, իրենք ուզում են, որ եթե ժողովուրդն ընտրում է, նույնիսկ Լևոնի նման տականքը հնարավորություն ունենա նախագահ դառնալ: Իրականում տենց արդար-դեմոկրատական նպատակները միգուցե ինձ էլ ձգեին, եթե իրենց մեթոդները Լևոնի վարքից ավելի հակաէթիկ չլինեին. ով մեր հետ չի՝ մեր թշնամին է, ով մեր հետ չի՝ ազգի դավաճան է, ով մեր հետ չի՝ բերանը փակենք: Հոգեբանական ճնշման տարրական մեխանիզմներ: Մարդկանց մտածողության սոցիոհոգեբանական լծակների վրա են ազդում և այլն: Ինչն ինքնին մանիպուլյացիայի, ոչ թե ազատ-անկախ և այլնի մասին է խոսում: Փաստորեն, ոչ թե ժողովրդին են ուզում հնարավորություն տալ իր համար նախագահ ընտրել, այլ «մենք ժողովրդին կներշնչենք, թե իրենք ում են ուզում նախագահ ընտրել»:
Պարզ ու պրիմիտիվ:

[Chuk]

Փաստի համար ուրախ եմ, նույն ձևով շարունակելու համար -դիլխոր: Բայց հակաճառել ու խորհուրդ տալու իրավունք էլ չունեմ, քանի որ ես այդ գործում հիմնականում տեսական մասնակից եմ:
Ավելացնեմ նաև, որ դիրքորոշումները բևեռացած են ու ցանկացած բաց քննարկում սուր կլինի, քանի որ ամեն քննադատողին շատ տեղին կասվի, որ արի միտինգի, սարերը շուռ տուր, կամ ռուլը վերցրու դու քշի, կամ էլ գնա գիշերով կիրպիչը հագցրու գլխին- հարց լուծի:

Չգիտեմ, թե «նույն ձևով շարունակել» ասածն ինչ է նշանակում:
Մասնավորապես այս պահին հստակ փոփոխություններ կան մարտավարության մեջ: Այսպես, նորից գանք գազի գների դեմ դատական պրոցեսի հնարավորությանը: Սա կարծում եմ պատճառ է նաև ժողովրդի արձագանքներին, սպասելիքներին, սեփական քայլերի ու դրանց ընկալման վերլուծություններին: Ընտրվել է կոնկրետ մի խնդիր, որն, այսպես ասենք, կպնում է բոլորի գրպանին, ու մի կողմ թողնենք թե որքանով կարելի է հաջողության հասնել, ես այս պահին բավարար ինֆորմացիա չունեմ նման եզրահանգումներ անելու համար, բայց սա միջոց է լայն զանգվածների արթնացնելու, հստակ քայլեր անելու, նոր մարդկանց ներգրավվելու, նոր պրոցեսներ սկսելու, նոր ուղղություն բռնելու համար: Հետևաբար իսկապես չեմ հասկանում, թե ինչ է նշանակում «նույն կերպ շարունակել»-ը: Եթե նկատի է առնվում, որ ՀԱԿ-ն իր գործունությունը չի դադարեցնում, իր առջև դրած հիմնական նպատակները, ասել է թե երկրում սահմանադրական կարգը վերականգնելու հրամայակը չի փոխել, ապա այո, «նույն կերպ է շարունակում»: Բայց եթե նկատի է առնվում, որ իր գործունեության կերպը չի փոխվել, ապա չէ, էդպես չի: Եթե «նույն կերպ շարունակվել»-ը հասկացվում է, որ չեն անում քո ակնկալածի պես, ապա դա ճիշտ չէ, որովհետև բնավ պարտադիր չի քո պատկերացրածի կերպ անել՝ «այլ կերպ շարունակելու» համար:

Ինչ վերաբերվում է «արի միտինգ» ասելուն, ապա օրինակ ես արդեն հրաժարվել եմ այդ ֆրազից՝ անիմաստության պատճառով: Եկողը կգա: Այլ հարց, որ օբյեկտիվ վերլուծելով երբեմն կասեմ «մեծ զանգածների, այդ թվում քո, չգալու պատճառով եղավ այս կամ այն բանը»: Բայց դա պիտի ասվի, որովհետև եթե անգամ ես սխալ եմ, դա իմ վերլուծությունն է ու քննարկման համատեքստում կարևոր:

[Chuk]

Տրիբուն, դու նորից փաստահավաք խմբի գործունեությունը նսեմացնելու փորձեր ես անում, անօգուտ: Այսպես, փաստահավաք խումբը ի հայտ է բերել մի շարք փաստաթղթեր, որոնք բոլորին՝ ներսում թե դրսում ապացուցել են թե ինչը ոնց է եղել: Վաղ թե ուշ այդ փաստաթղթերը մտնելու են դատարան ու որոշակի վճիռ է լինելու: Բայց հիմա այդ մասին վիճել չեմ ուզում՝ քո կանխատրամադրվածության պատճառով: Եթե ես հիմա սկսեմ կետ առ կետ հիմնավորել, դա անելու եմ ոչ թե քո համար (որովհետև դու ոչ մի բանը չես ընդունելու) այլ ընթերցողի համար: Բայց ընթերցողի համար էլ է անիմաստ, որովհետև կարծում եմ, որ ամեն մեկն իր կարծիքն արդեն ունի այդ մարմնի ու այդ մարմնում ՀԱԿ-ի աշխատանքի արդյունավետության մասին: Մի մասը դրական են գնահատում, մյուսն մասը՝ բացասական, բայց իմ խորին համոզմամբ որոշ ժամանակ անց կարծիքները կփոխեն:

Ինչ վերաբերվում է ՀԱԱԳԱՅ-ի դատարանին, ցավոք այս պահին ինֆորմացիաս նույնքան է, ինչքան քոնը, այսինքն Շահնազարյանի վերջին պնդումից հետո բան չգիտեմ: Հաշվի առնելով վերջին օրերին իշխանական շրջանակներից այդ մասին խոսակցությունների ուժեղացումը, անընդհատ այդ թեմային անդրադառնալը (բնականաբար անհնարինության ենթատեքստով), ենթադրում եմ, որ արդեն ուղղարկվելու վրա է ու մեխանիզմները մշակված են: Բայց այս թեմայով էլ այս թեմայում քննարկում անցկացնել չէի ուզի. նորից ասեմ, ներկայացրի թե ինչ գիտեմ, ներկայացրի թե ինչից ելնելով ինչ եմ ենթադրում:

[Chuk]

ով մեր հետ չի՝ մեր թշնամին է, ով մեր հետ չի՝ ազգի դավաճան է, ով մեր հետ չի՝ բերանը փակենք: Հոգեբանական ճնշման տարրական մեխանիզմներ:

Սովորական իրականությանը չհամատասխանության պնդող (չեմ ուզում ասել ստախոսություն), հորինված, կպցված, խեղաթյուրված բնորոշումներ:

[Վիշապ]

Նորից խեղաթյուրում ես իրականությունը, հուսով եմ, որ ոչ դիտավորյալ:
Այսպես, ակցիաներին մասնակցել են ոչ միայն հարթակից բազում ելույթ ունեցողներ, այլև, մասնավորապես, Տեր-Պետրոսյանը:

Հա՞, լավ է, չգիտեի… Էդ քանի՞ անգամ, որտե՞ղ… ասել են եկեք ակցիայի, ժողովուրդը չի եկե՞լ…

Խնդրում եմ հաջորդ անգամ չճշտված տվյալները որպես հավաստ ինֆորմացիա չհրամցնել, իբր որպես հաղթաթուղթ կիրառելով:

Այ սա ուրիշ թեմա է լրիվ։
Ապեր, էն որ ես ենթադրենք (քո ասելով) ընդդիմությունից խաբար չեմ, դա ընդդիմության խնդիրն է, ոչ թե իմը։ 1000 անգամ ասել եմ, որ եթե քաղաքացու տանձին չի ինչ որ բան, ուրեմն էդ ինչ որ բանը քաղաքացու տանձին չի, ու ոչ մեկ չի կարող էդ քաղաքացուն ասել, որ էս մի բանը պիտի քաղաքացու տանձին լինի։ Հասկանալի ե՞մ արտահայտվում։ Չէ՞… Ուրեմն չգրված օրենք.
1. Քաղաքացին իր շահը գիտի։
2. Եթե քաղաքացին չգիտի թե իր շահը որն է, ապա անմեղսունակ է։
3. Անմեղսունակներին արգելվում է քաղաքական նպատակներով օգտագործել։
4. Եթե քաղաքացին անմեղսունակ չի, ու չի գնում որևէ քաղաքական ուժի հետևից, ուրեմն հավատում է որ այդ ուժը չի ներկայացնում իր շահերը, կամ նույնաբար չի հավատում, որ այդ ուժը ներկայացնում է իր շահերը։

Նորից տարօրինակ մի բան եմ նկատում. երեք դու ասում էիր, որ ոստիկանի հետ պետք է խոսել կարգն իմանալով, անտեսելով որ ոստիկանը այդ կարգին չի հետևում, այսօր խոսում ես դատական հայցերի անիմաստ լինելով: Տարբեր ինստիտուտներին վերաբերվող, այսուհանդերձ իրար հակասող մտքեր, որոնց միակ հնարավոր մոտիվացիան ՀԱԿ-ին փնովելն է:

Ես տենց բան չեմ ասել։

Ինչ վերաբերվում է ռեալ առաջարկներին, ապա չեմ հոգնի կրկնել, որ դրանք երեկ եղել են և վաղուց ի վեր հաստատուն ու կուռ գնացող պայքարը մտնում է նոր՝ հետաքրքրիր փուլ:

Անկասկած, որտեղ որ դու կուռ պայքար ես տեսնում, այնտեղ ես տեսնում եմ, որ արդեն հաղթել ենք։ Ինձ թվում է, որ ՀԱԿ–ը ամբողջովին կատարել է իր միսիան, հասել է իր նպատակներին, քաղաքացիական հասարակություն է ձևավորել ու արդեն կարելի է հանգիստ խղճով համարել, որ մեր ժողովուրդը վերջապես կգնա ճիշտ ճանապարհով, արդեն էլ ՀԱԿ–ի մարտիկների անդադրում աշխատանքի կարիքը չի զգացվի, և ՀԱԿ–ը կարող է ըստ արժանվույն ըմբոշխնել վաստակած հանգիստը։ Իսկ խի չէ՞ որ։ Ինչո՞վ է իմ այս միտքը տարբերվում քո այդ մտքից։ Երկուսն էլ սուտ են։

Ինչ վերաբերվում է սահմանադրական իրավունքիդ, ապա օգտվիր դրանից ու հնչեցրու կարծիքդ, ուղղակի վատ չի լինի, որ անընդհատ դա չհիշեցնես, որովհետև քեզ ոչ մեկը դա չի արգելել, իսկ ասելուդ իմաստն այն է, որ իբր քեզ դա արգելում են: Զոհի կերպար մի ստեղծից, ու միշտ հիշիր, որ այդ սահմանադրական իրավունքից ես էլ ունեմ ու միշտ քո նման գրառումներին նման կերպ պատասխանելու եմ:

Չուկ ջան, սիրելիս, դու ինձ մեղադրում ես նրա մեջ, որ ես մեղադրելու մարմաջով եմ կարդում մասնավորապես Լևոնի ճառը ու այսպես ասած կեղտ եմ ման գալիս առանց փորձելու դրականը տեսնել Լևոնի ասածների մեջ, ճի՞շտ է։ Ուրեմն հարգելիս, ես քեզ ընդհամենը պարզաբանում եմ, որ մեղադրելու մարմաջի մոտիվացիա ես պարզապես չունեմ, ու ընհամենը կարծիքս եմ արտահայտում, որի իրավունքը ես ունեմ։ Ի՞նչ զոհի կերպարի մասին է խոսքը։
Ուրեմն էս ջուր ծեծոցի քննարկումները չէին լինի, եթե պարոն Լևոնը կոնկրետ բաներ ասեր, բայց քանի որ ինքն է ջուր ծեծել, ապա որոշ հավատացյալներ պնդում են, որ ճշմարիտ ուղի են տեսել Լևոնի ճառի մեջ, իսկ անհավատները պնդում են, թե ոչ մի բան էլ չեն տեսել դատարկությունից բացի։ Այն որ մարդիկ բան չեն հասկանում, կամ տարբեր կերպ են մեկնաբանում մեկի ասածը, դա երկու բան է նշանակում՝ կամ էդ մեկի ասածը լրիվ այլ լսարանի է ուղղված, ասենք ուժային էլէկտրոնիկայի դասախոսը պատահաբար ընկել է ֆիզկուլտուռնիկների լսարան, կամ էլ էդ մեկը պարզապես միարժեքորեն հասկանալի, պարզ ասելիք չի ունեցել, այսինքն ինքն էլ խաբար չի եղել թե ինչ ասի, ստիպված յուղ է վառել։

[Rammer]

Չուկ ջան, համոզված եմ որ ՀԱԿ-ը ունի արտակարգ մասնագետներ որոնք արագ կբացահայտեն ակնհայտը՝ Քոչը ու մուկը թալանել են երկիրը: Մարդ չգիտի դրա մասին, հեսա բավահայտելու են: Ու եթե ՀԱԿ-ը ունի էտ մասնագետները, ինչի՞ ա ուզում փոստահավաք խումբը բացել իշխանությունների հետ համատեղ՝ հավասար-հավասար սկզբունքով: Կարա՞ս բացատրես էտ պահը: Երևի կասես, որ իրան իրավասություններ են պետք, որ բացահայտի էտ ամեն ինչը: Ես էլ կասեմ, լու՞րջ հավատում ես, որ ինչ-որ մեկը տենց հավասար-հավասար խումբ ա ստեղծելու ու իրավասություններ ա տալու Քոչի ունեցվածքը բացահայտել: Ապեր, ավելի դեմագոգիկ ֆուֆլո մինչև հիմա դաժե ՀԱԿ-ը դուրս չէր տվել: Էս առաջարկով, ֆուֆլոյաբանությամբ ՀԱԿ-ը էս պահին առաջին տեղը կիսում ա Գալուստ Սահակյանի հետ:



Իսկ ես խորապես ցավում եմ, որ դու սավառնում ես երկնքում իրականությանը բաց աչքերով նայելու փոխարեն: Արի փաստահավաք խմբի աշպատանքի արդյունքը գնահատենք կոնկրետ փաստերով Ինչ ավել բան իմացավ հասարակությունը այդ աշխատանքի արդյունքում բացի այն բանից, որ արդեն գիտեր - տաս հոգի գնդակահարվել են Երևանի կենտրոնում ղզլբաշների կողմից: ԵԽԽՎ վերջին բանաձևի նախագիծը, որտեղ նորից խոսվում է մարտի մեկի դեպքերի մասին, ոչ մի կապ չունի փաստահավքի աշխատանքի հետ: Բոլոր ՀԱԿամետ թերթերն էլ գրել են, որ ըստ էության, դա Սերժի վրա ճնշման գործիքներից մեկն ա, ու ցանկացած պահի կարող ա մեյդան հանվել միջազգային հանրությա կողմից՝ անկախ մեկ կամ մի քանի փաստահավաք խմբերի գործունեությունից: Ու էտ ամեն ինչը այնքան ակնհայտ ա, որ Սերժի կողմից փաստահավք խումբը փակելուց հետո միակ արձագանքողը ՀԱԿ-ն էր: Մնացած բոլորը փաթեթավորած ունեին փաստահավաք խմբին, քանի որ ամեն ինչ ավելի քան պարզ ա - կա տաս հոգի սպանված ու չկա ոչ մի հոգի դատված: Դա պարզելու համար փաստահավաք խումբ ստեղծել պետք չի:

Ու էս սաղ դեմագոգիան հիշեցնում ա Հաագայի դատարան դիմելու դեմագոգիան:



Խաբար ես, ուղարկել են թե՞ չէ: Խաբար ես ուղարկելու էին վաբշե թե՞ զահլա են տանում: Խաբար ես վաբշե կարան ուղարկեն թե՞ չեն էլ իմանում կարան ուղարկեն թե չէ: Հազար անգամ քննարկավծ հարցեր, արդոն որերոդ անգամ հայտարարություն, որ հեսա հեսա ուղարկելու են, ու արդյունքում միայն փուչիկ:

Ու, Չուկ, մեծագույն հարգանք տածելով մեր էն ջահելների նկատմամբ, որոնք ակտիվորեն մասնակցում են բողոքի ակցիաներին, ցավում եմ այն խորը հիասթափության համար, որ նրանք մոտ ապագայում ապրելու են:

Բռատ որ քաղաքական հայտարարություն կամ ակցիաի մասին կարդում ես քանի վարկյան ես մտածում թե դա ինչ նպատակ է հետապնդում? Երևի մի նանովարկյան չէ? Հակառակ դեպքում ես ինձ զրկում եմ այն մտքից որ դու ասենք 15 րոպե մտածել էլ ես ու սենց գրառում ես անում: Քանի որ եթե քո պես խելացի, գրագետ ու կրթված մարդը չի հասկանում, ուրեմն անկախ ընդիմությունից, մենք ապագա չունենք: Դրա համար ինձ համոզում եմ, որ ուղղակի դու ու Վիշապը այլ ելակետ եք ընտրել: Ինչ կարևոր կատեգորիա է քաղաքական ելակետը և դրա ընտրությունը: Օրինակ ես ի սկզբանե ընտրել եմ հասկանալու ու վերլուծելու ելակետը, լավ թե վատ դա այլ հարց է :Դու ակնհայտորեն ընտրել` ես փնովելը: Դա ինչի է բերում: Դա բերում է նրան որ Տրիբուն ախպերը, ինչ –որ հայտարարություն կարդալուց գտնում է մի բառ կամ բառակապակցություն և սկսում է էջերով սեղմել այդ կետը և այլևս չի անդրադառնում հայտարությանը կամ ելութին իր ամբողջության մեջ: Վիշապը ախպերը վաբշե առաջ ա գնացել: Ինքը ունի ակընկալիքներ ընդիմությունից: Օրինակ ոսկու շուկայի ծեծված պատմությունը: Եթե ընդիմությունը չի բավարարոմ մեր Վիշապի ակնընկալիքնները ուրեմն վայն եկել տարելա ՀԱԿ-ին: Ու այլևս ոչ մեկ չի անդրադառնում թե արդյոք ընդիմությունը տվել է այն ակընկալիքնները կամ խոստումը Վիշապին, որքան օբյեկտիվ են այդ ակընկալիքները: Անկեղծ եմ ասում այդ դեստրուկտիվ դիրքի իմաստը կամ նպատակը, չեմ հակասկանում արդեն երկար ժամանակ է: Դա բացի մարդկանց հուսահատեցնլուց, ապակողմնորոշելուց ոչ մի դրական էլեմենտ չի պարունակում:
Ավելի պարզ ու գծային ելույթ քան այս վերջինն էր երբեք չի եղել: Նույնիսկ ինչ-որ տեղ անհետաքրքիր էր իմ համար: Ամեն ինչ պարզ դրած ա: Լևոնը ամեն ինչ ծամել, ծամածմել, համարյա մարսել ու տվել ա…Մնում ա կուլ տանք, տեսնեք են կողմից ինչ ա դուրս գալիս:
Հիմա ակցիանների մասին: Ոչ խորքային, նույնսիկ մակերեսային հայացքը ցույց է տալիս որ այդ հանձնաժողովը լուծելու է երկու հարց.
1. Առավելագույնս հնչեղություն է ապահովելու այդ հրապարակաված նյութերի մասին:
2. Դա ուղղված է Ռոբերտ Քոչաչյանի հնարավոր վերադարձին առավաելգույնս խոչընդոտելուն` զրկելով իսկ նվազագույն հենարանից:
Իսկ իշխանություններին առաջարկվում է մասնակցել, որպեսզի հետո բողոք չլինի, թե դա անկողմնակալա չէ քանի որ մենք ներկայացված չենք, կամ թող մեզ էլ հրավիրեին և այլն: Այսինքն սա հետգայումմ դեմները դնելու համար է:
Իսկ Գազի ակցիան: Սա ուղղակի ցենտռագույն մի բանաձև է: Ես վերջին միտինգը կանվանեի գազի միտինգ: Լևոնը կամ չգիտեմ ով կարողացել է գտնել այն բանաձևը, որի միջիոցով քաղաքական պրոցեսսների մեջ կներքաշի անտարբեր մասսաներին, նրանց ովքեր չեն համագործակցում ՀԱԿ-ի հետ, Լևոնի , ասենք, նասկինների գույնի պատճառով: Սա այն էր ինչից Վիշապը բողոքում էր, ասլով որ ՀԱԿ-ը չի ներքաշում կամ չի աշխատում անտարբեր կամ ՀԱԿ-ին ատողներին իր կողմը քաշելու համար: Այսինքն այս բանաևը հնարավորություն է տալիս մեծացնել ակտիվ զանգվածը կամ մեկնարկ հանդիսանալ նրանց համար ովքեր միայն ստամոքսով են առաջնորդվում: Իսկ այն մարդիկ ովքեր դեմ են ՀԱԿ-ին արդեն ստիպված համագործակցելու են ՀԱԿ-ի հետ…Բա դզում ա էլի…Ու ընդհանարապես կարևոր չի թե դատարանը ինչ կորոշի: բայց ասեմ, որ եթե դատական գործ հարուցվի քանի դեռ վճիռ չկա, այդ թանկացման որոշումը կասեցվելու է: Կայֆավատ: Լյովիկ յա ստաբոյ….

Եվ ամենակարևորը: Փաստահավաք խումբը ապացուցել է, որ Հայաստանում ռոբիկը և սեռժիկի իրականացերել են զինված հեղաշրջում: Էլ ինչ ես ուզում որ անեն էտ մարդիկ?
Մի բան ասեմ էլի ապեր. Էտ որ ասում ես բոլորին բոլորին ամեն ինչ պարզ է, բա էլ ինչի էինք մեզ ստեղ մոռթում թե ՀԱԿ-ը թող հեռուստաընկերություն բացի? Բա բոլորը ամեն ինչ գիդըմ են…

[Chuk]

Վիշապ ձյա, դու ամեն օր, կարծում եմ, կարդում ես ՀԺ, Ա1+, դիտում վիդեոռեպորտաժները, և ուզում ես ասել, որ չե՞ս իմացել կոչերի կամ մասնակցությունների մասին: Ուրեմն եթե չես խաբում (իսկ ես չեմ կարծում, որ խաբում ես), ապա պարզապես ուշադիր չես: Դա քո՞ խնդիրն է, թե՞ ՀԱԿ-ի:

Խնդրում եմ ինձ այլևս չհիշեցնել քո սահմանադրական իրավունքի մասին: Կրկնում եմ հազարերորդ անգամ. հիշիր, որ քո գրառումներին նման կերպ պատասխանելն էլ իմ սահմանադրական իրավունքն է:

[Վիշապ]

Վիշապ ձյա, դու ամեն օր, կարծում եմ, կարդում ես ՀԺ, Ա1+, դիտում վիդեոռեպորտաժները, և ուզում ես ասել, որ չե՞ս իմացել կոչերի կամ մասնակցությունների մասին: Ուրեմն եթե չես խաբում (իսկ ես չեմ կարծում, որ խաբում ես), ապա պարզապես ուշադիր չես: Դա քո՞ խնդիրն է, թե՞ ՀԱԿ-ի:

Խնդրում եմ ինձ այլևս չհիշեցնել քո սահմանադրական իրավունքի մասին: Կրկնում եմ հազարերորդ անգամ. հիշիր, որ քո գրառումներին նման կերպ պատասխանելն էլ իմ սահմանադրական իրավունքն է:

Չուկ, 7–ի դատարավության մասի՞ն է խոսքը, որ ՀԱԿ–ը կոչ էր անում ներկա գտնվել դատավարությանը։ Չեմ իմացել, որ Լևոնը անձամբ ներկա է եղել էդ դատավարությանը։ Ինքս ոչ մի անգամ ներկա չեմ եղել էդ դատավարությանը, հավատալով որ իմ մասնակցությունը ինձ բացի կորուստից այլ բան ինձ չի տալու։ Լրիվ բարոյական եմ համարում իմ շահերից բխող այդ դիրքորոշումը։ Եթե իմ, կամ ջհանդամ, ոչ իմ, այլ ժողովդրի մի ստվար զանգվածի շահերից չի բխել տվյալ դատավարությանը ներկա գնտվելը, ապա դա կազմակերպողի խնդիրն է։ Նշանակում է քաղաքական հաշվարկներ որպես այդպիսին չեն եղել, կոչերը ընդհամենը հիմնվել են ժողովդրի ոչ թե իրական շահերի, այլ բարոյահոգեբանական գործոնի վրա, ոնց որ էն օրը մարդիկ Սասունի գյուղից ուզում էին գալ հանրահավաքի, «Սասունի համար եմ էթում» հիմնավորմամբ։ Այ սա է սրանց քաղաքական հաշվարկը։ Սկբունքորեն իսկապես եթե մարդը անարդարություն է տեսնում անկախ նրանից թե ում նկատմամբ է այն, ապա նա սոցիալական բնազդով պիտի ամեն կերպ պայքարի այդ անարդարության դեմ։ Բայց դա միայն էն դեպքում, երբ քաղաքական ուժը ապացուցում է, որ ինքն էլ թեկուզ իր ելույթներով ու կոչերով չի անցնում տվյալ ժողովդրի չափանիշներով անարդարության շեմը։ Պարզ ասեմ՝ եթե ժողովդրի մոտ համապատասխան հավատ լիներ, ապա ես համոզված եմ, որ մարդիկ բանտի պատը քանդելով ու դատավորների գլուխները ցխելով կազատեին քաղբանտարկյալներին։ Հավատի պատասխանատուն քաղաքական ուժն է։

[Rammer]

Չուկ, 7–ի դատարավության մասի՞ն է խոսքը, որ ՀԱԿ–ը կոչ էր անում ներկա գտնվել դատավարությանը։ Չեմ իմացել, որ Լևոնը անձամբ ներկա է եղել էդ դատավարությանը։ Ինքս ոչ մի անգամ ներկա չեմ եղել էդ դատավարությանը, հավատալով որ իմ մասնակցությունը ինձ բացի կորուստից այլ բան ինձ չի տալու։ Լրիվ բարոյական եմ համարում իմ շահերից բխող այդ դիրքորոշումը։ Եթե իմ, կամ ջհանդամ, ոչ իմ, այլ ժողովդրի մի ստվար զանգվածի շահերից չի բխել տվյալ դատավարությանը ներկա գնտվելը, ապա դա կազմակերպողի խնդիրն է։ Նշանակում է քաղաքական հաշվարկներ որպես այդպիսին չեն եղել, կոչերը ընդհամենը հիմնվել են ժողովդրի ոչ թե իրական շահերի, այլ բարոյահոգեբանական գործոնի վրա, ոնց որ էն օրը մարդիկ Սասունի գյուղից ուզում էին գալ հանրահավաքի, «Սասունի համար եմ էթում» հիմնավորմամբ։ Այ սա է սրանց քաղաքական հաշվարկը։ Սկբունքորեն իսկապես եթե մարդը անարդարություն է տեսնում անկախ նրանից թե ում նկատմամբ է այն, ապա նա սոցիալական բնազդով պիտի ամեն կերպ պայքարի այդ անարդարության դեմ։ Բայց դա միայն էն դեպքում, երբ քաղաքական ուժը ապացուցում է, որ ինքն էլ թեկուզ իր ելույթներով ու կոչերով չի անցնում տվյալ ժողովդրի չափանիշներով անարդարության շեմը։ Պարզ ասեմ՝ եթե ժողովդրի մոտ համապատասխան հավատ լիներ, ապա ես համոզված եմ, որ մարդիկ բանտի պատը քանդելով ու դատավորների գլուխները ցխելով կազատեին քաղբանտարկյալներին։ Հավատի պատասխանատուն քաղաքական ուժն է։

Շատ հետաքրքիր տեսակետ ա : Այս տեսակետով`սեփական շահերից բխող, ամեն ինչ կարելի է հիմնավորել, նույնիսկ 5000 դրամ վերցնելը:

[Chuk]

Վիշապ,
Որքանով որ ինձ է հայտնի (ուշադրություն դարձրու այս հույժ կարևոր բառերին՝ «Որքանով որ ինձ է հայտնի», որը քննարկումների մշակույթի կարևոր կետ է) Տեր-Պետրոսյանը չի մասնակցել 7-ի դատավարություններին, ոչ էլ Նիկոլի դատավարություններին: Փոխարենը դրանց ու դատարանի առջև անցկացվող պիկետներին մասնակցել են «հարթակից ելույթ ունեցող» բազում մարդիկ, այդ թվում Զուրաբյան Լևոնը, Մանուկյան Արամը, Շահնազարյան Դավիթը, Մաթևոսյան Դավիթը, Մակեյան Պետրոսը, Հայրապետյան Միքայելը, Սարգսյան Արամը, Զուրաբյան Արարատը, Սարգսյան Լյուդմիլան և այլոք:

Տեր-Պետրոսյանը մասնակցել է Նիկոլի պաշտպանության համար կազմակերպված նախընտրական հանրահավաքին, որի հիմնական նպատակը Նիկոլին աջակցություն հայտնել էր, նրա նկատմամբ ճնշումների դեմ բողոքը, մասնակցել ու գլխավորել է դրա համար կազմակերպված երթը:

Մնացածը մկենաբանելու կարիք չունեմ:
Մշտապես կարելի է սեփական պասիվության մեղքը բարդել այլոց վրա ու գուցե և ճիշտ կլինես:
Պարզապես այստեղ պարզորոշ ուրվագծվում է իմ ու քո տարբերությունների գիծը. մեկը սահմանափակվում է սեփական պրոբլեմների լուծմամբ, մյուսը հասկանում, որ գլոբալ փոփոխությունների համար հասնելու համար պետք է լինել հնարավորինս ակտիվ, չսպասել հրավերների, մեղքը չբարդել այլոց վրա, իր բաժինը փորձում է կրել: Մի կողմ դնենք քննարկումը, թե մեզնից ով է ճիշտ. գուցե դու, իսկ գուցե ես, ընդամենը ուզեցի այս սահմանային գիծը ցույց տալ: Իսկ ընտրությունը քոնն է, մենք քեզնից կարող ենք ակնկալել մասնակցություն, բայց պահանջել չենք կարող: