Օտարալեզու էլեկտրոնային լրագրերի հոդվածները՝ հայերեն

[ars83]

Համացանցում կան բազմաթիվ հետաքրքիր էլեկտրոնային լրագրեր՝ տարբեր լեզուներով։ Այս թեմայում եկեք տեղադրենք դրանց հայերեն թարգմանությունները։ Օգուտը կրկնակի է. թարգմանողը հմտանում է օտար լեզվի իր իմացության մեջ, կարդացողը հետաքրքիր տեղեկություն է ստանում հայերեն լեզվով (հատկապես նա, ով չի տիրապետում տվյալ օտար լեզվին)։

Մասնավորապես, կարող եք տեղադդրել այստեղ օն-լայն ռեսուրսների հասցեները, որոնցում եղած հոդվածները կցանկանայիք կարդալ հայերեն։

Ես առաջարկում եմ հետևյալները․

1. http://www.sciencedaily.com
2. http://www.nature.com/nature/index.html

[Dayana]

ես էլ ասեմ ? Նյու Յորք Թայմզ շատ կուզեի թարգմանեին ու սիրուն տեսքով տաին կարդայի, բայց էդ տանջանք կլինի

[ars83]

Ըմպեք (թրմած) թեյ՝ ատամների էրոզիայից խուսափելու համար (Science Daily, 25 նոյեմբերի, 2008թ․)

Ներկայումս, ոչալկոհոլային խմիչքի միջին ծավալը 20 ունցիա է, և այն պարունակում է մոտ 17 թեյի գդալ շաքար։ Ավելի զարմանալի է այն, որ մրդերի հյութերում առկա որոշ ցիտրուսային թթուներ ավելի էրոզիա առաջացնող են, քան հիդրոքլորային կամ ծծմբական թթուները, որոնք հայտնի են նաև որպես մարտկոցների թթուներ։ Այս զտած շաքարները և թթուները, որոնք առկա են գազավորված ըմպելիքներում և ցիտրուսների հյութերում նպաստում են ատամների էրոզիային, որը վերացնում է ատամի պինդ մասը, կամ էմալը։ Հենց որ ատամի էմալը վերանում է, ատամը փչանում է։

Կա ըմպելիք, որն այսպիսի անշրջելի արդյունքների չի հանգեցնում։ Բազմաթիվ տարբերակների մեջ ընտրություն կատարելիս, լավագույն տարբերակը ատամների էրոզիայից խուսափելու համար թրմած թեյն է` General Dentistry ամսագրի հուլիս-օգոստոսյան հրատարակության հետազոտությունների համաձայն։

Բացի հաճելի համ ունենալուց, թեյն ունի բազմաթիվ առողջարար հատյություններ։ Այն պարունակում է բնական հակաօքսիդանտներ, որոնք խոչընդոտում են քաղցկեղի, սրտանոթային հիվանդությունների և դիաբետների առաջացմանը։

Մոհամեդ Բասիունին, որը ղեկավարել է հետազոտությունը, համեմատել է կանաչ և սև թեյերը գազավորված ըմպելիքների և նարնջի հյութի հետ՝ մարդու ատամների վրա քայքայիչ ազդեցության տեսանկյունից։ Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ թեյի ազդեցությունը նման է ջրի ազդեցությանը, որը քայքայիչ ազդեցություն չունի։ Իսկ երբ համեմատել է կանաչ և սև թեյերը, պարզվել է, որ դրանց մեջ ևս կարելի է ընտրել լավագույն տարբերակը։

Դոկտոր Բասիունիի պնդմամբ կանաչ թեյը մեծ առավելություններ ունի։ Հետազոտությունների մեծամասնությունը կատարվել է այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Ճապոնիան և եվրոպական երկրները, և պարզել է, որ կանաչ թեյն ավելի նախընտրելի է, քան սևը՝ իր բնական ֆլավոնոիդների (բուսական սննդարար նյութեր) և հակաօքսիդանտների պատճառով։

Բայց, եթե դուք թեյ եք խմում, մասնագետները խորհուրդ են տալիս չավելացնել կաթ, կիտրոն կամ շաքար, քանի որ դրանք միավորվում են թեյի բնական ֆլավոնոիդների հետ և նվազեցնում օգուտը։ Բացի դրանից, խուսափեք փաթեթավորված սառույցով թեյերից, որովհետև դրանք պարունակում են ցիտրուսային թթուներ և մեծ քանակությամբ շաքար։ Կարևոր չէ՝ թեյը տաք է, թե սառը, կարևորը որ այն թրմած լինի տնային պայմաններում, առանց հավելումների։

Քենթոն Ռոսը, Academy of General Dentistry (Ընդհանուր ատամնաբուժության ակադեմիայի) խոսնակը, ամեն օր իր հաճախորդների մոտ էրոզիայի խնդիրների է հանդիպում։ «Ամիսը մեկ հանդիպում են խիստ էրոզիայի դեպքեր, որոնք սովորաբար կապված են հյութերի (ոչալկոհոլային խմիչքների) հաճախ օգտագործման հետ»,- ասում է նա,- «Այս հետազոտությունը հստակորեն ցույց է տալիս, որ թրմած թեյը հանգեցնում է շատ ավելի քիչ չափով ատամի էմալի կորստի, քան (բնական) հյութերը և ոչալկոհոլային խմիչքները»։ Նա խորհուրդ է տալիս իր հաճախորդներին խմել թեյ՝ հյութերի փոխարեն։

Խորհուրդներ՝ ատամների էրոզիայի վտանգը նվազեցնելու համար․

1. Խուսափեք կամ քիչ օգտագործեք ածխաթթու գազով հագեցած ըմպելիքներ։ Փոխարենը, խմեք ջուր, կաթ կամ թեյ․
2. Մի ավելացրեք թեյի մեջ շաքար, կիտրոն կամ կաթ․
3. Թթվային ընպելիքները խմեք արագ և ձողիկի միջոցով․
4. Ծամեք առանց շաքարի ծամոն՝ բերանում թքի հոսքն ավելացնելու համար․
5. Ջրով ողողեք բերանը՝ թթւները նեյտրալացնելու համար և մեկ ժամ սպասեք՝ ատամները մաքրելուց առաջ։

Academy of General Dentistry (2008, November 25). Drink Brewed Tea To Avoid Tooth Erosion. ScienceDaily. Retrieved November 26, 2008, from http://www.sciencedaily.com­ /releases/2008/11/081125132514.htm

[ars83]

ես էլ ասեմ ? Նյու Յորք Թայմզ շատ կուզեի թարգմանեին ու սիրուն տեսքով տաին կարդայի, բայց էդ տանջանք կլինի

Իդեպ, ինքդ էլ կարող ես հետաքրքիր հոդվածների թարգմանություններ տեղադրել։ Ու պարտադիր չի, որ թարգմանությունը բառացի լինի Նպատակը հետաքրքիր տեղեկություններ հաղորդելն է

[ars83]

Լավ լսողություն. առնետները տարբերում են առանձին ձայներ աղմկոտ միջավայրերում (Science Daily, 27 նոյեմբերի, 2008թ)

Հարյուրավոր առնետների վրա կատարված փորձարկումները կարող են օգնել մեզ հասկանալու՝ ինչպես է ուղեղը տարբերում առանձին ձայները աղմկոտ միջավայրում: Հետազոտությունը, որի արդյունքները շուտով տպագրվելու են «Ուղեղ» ամսագրում, կատարվել է Մոնրեալի համալսարանի հոգեբանության բաժնի աշխատող Ալեքս Մարտինի կողմից:

«Մեր ականջներն ունեն տարբեր զգայունության հազարավոր «թարթիաչյին բջիջներ» (ciliated cells)»,- ասում է Մարտինը,- «Այս բջիջների օգնությամբ ընկալվում են ոչ միայն առանձին ձայները կազմող հաճախականությունները, այլև տարբեր միախառնված հաճախականությունների սպեկտրը: Այդ պատճառով է, որ մենք կարողանում ենք տարբերել երաժշտական գործիքները, որոնք նվագում են միևնույն նոտաները»:
Օրինակ՝ համերգի ժամանակ, երբ ամբոխի ձայնը խառնվում է երաժշտական գործիքների ձայնին, մեր ուղեղն, այնուամենայնիվ, կարողանում է տարբերել շեփորի, ջութակի և նվագախմբի այլ գործիքների նվագած առանձին նոտաները: Այդուհանդերձ, Մարտինին հետաքրքրում էր, թե որքանով է ֆոնային աղմուկն ազդում լսողական նեյրոնների տարածական զգայողության վրա: Նա տեղադրել է առնետներին մասնակի չարձագանքող անձայնաթափանց խցիկում և միաժամանակ արձակել է երկու տիպի ձայն՝ 25 դեցիբելի գաուսյան ձայն (բոլոր հաճախությունները պարունակող) և մաքուր ձայն (բաղկացած միակ հաճախությունից): Նա հայտնաբերել է, որ լսողական նեյրոններն արձագանքում են մաքուր ձայնին նույնիսկ ֆոնային աղմուկի առկայության դեպքում: Նեյրոնների 71 տոկոսը չի փոխում իրենց արձանքելու ինտենսիվությունը, մինչդեռ 16 տոկոսը գրգռվում է ձայնից և բարձր զգայունություն ցուցաբերում: Միայն նեյրոնների 13 տոկոսն է փոքրացնում իր զգայողությունը ֆոնային աղմուկի պայմաններում:

University of Montreal (2008, November 27). A Good Ear: Rats Identify Specific Sounds In Noisy Environments. ScienceDaily. Retrieved November 27, 2008, from http://www.sciencedaily.com­ /releases/2008/11/081118122105.htm

[ars83]

Վատիկան. «Բիթլզն» այլևս արգելված չէ (Le Monde, 24 նոյեմբերի, 2008թ․)

Ջոն Լենոնի սպանությունից քսանութ տարի անց, Osservatore Romano (Հռոմեական դիտորդ, Վատիկանի պաշտոնական թերթը) նրան վերջապես ներեց այն խոսքերը, որ ««Բիթլզն» ավելի հանրաճանաչ է, քան Հիսուս Քրիստոսը»: Այս խոսքերը, որոնք 1966-ին տպագրվել էին լոնդոնյան մի ամսագրում, վիրավորել էին քրիստոնյաներին, հատկապես Միացյան Նահանգներում, մղելով նրանցից ոմանց «հրաշալի քառյակի» ձայնապնակներն այրելուն: «Այսքան տարի անց, Ջոն Լենոնի այս արտահայտությունը, որը խիստ զայրույթ առաջացրեց, հիմնականում Միացյալ Նահանգներում, թվում է ոչ այլ ինչ, քան աշխատավոր դասակարգից մի երիտասարդ անգլիացու ինքնագովեստ՝ համեմատած հռչակավոր Էլվիսի և ռոք-ն-ռոլի ունեցած անսպասելի հաջողության հետ»,- գրում է «Հռոմեական դիտորդը»:
Հոդվածը, որը հրատարակվել է «սպիտակ ալբոմի» (White Album, «Բիթլզ», 1968թ. նոյեմբերի 22) լույս տեսնելու 40-ամյակին, հարգանքի տուրք է մատուցում անգլիական խմբին: «Ինչ էլ որ լինի, խմբի լուծարվելուց երեսունութ տարի հետո Լենոնի և Մակկարտնիի երգերը մեծագույն դիմադրություն են ցուցաբերում ժամանակի հոսքին՝ դառնալով ոգեշնչման աղբյուր փոփ-երաժշիշտների բազմաթիվ սերունդների համար»,- շարունակում է Վատիկանի լրագիրը: Ամսագիրը հիշատակում է «երաժշտական ուտոպիան, որում կարելի էր գտնել ամեն ինչ և ոչինչ, և որը, թերևս, կասկածելի հավաքածու էր, սակայն բացահայտում էր մի ժամանակաշրջանի ոգին»: Այդ տարիները եղել են «երիտասարդական մրցակցության տարիներ, որոնց ընթացքում, հակասությունների, ավելորդությունների և գլխապտույտ առաջընթացի մեջ ամեն ինչ թվում էր հնարավոր և թուլատրելի»,- ընդգծում է Վատիկանի լրագիրը: Այն կարծիք է հայտնում, որ ««Բիթլզների» իրական տաղանդը կայանում էր «էյֆորիկ թեթևություն» ունեցող փոփ-երգեր գրելու գերազանց ունակության մեջ, ինչը հանդիսանում է խմբի իսկական տարբերանշանը: Իրականում,- ափսոսանք է հայտնում լրագիրը,- ձայնապնակները հիմնականում լույս են տեսնում ստանդարտացված, ստերեոտիպային, շատ հեռու «Բիթլզի» ստեղծագործական ունակություններից»:

«Ամեն», ուզում ես ավելացնել:

http://www.lemonde.fr/culture/articl...2149_3246.html

[Սահակ]

Արտասահմանյան մամուլի տեսության կայքում պարբերաբար թարգմանվում օտարալեզու հոդվածները հայերեն։ http://artmamul.ararat-center.org/

[ars83]

Արտասահմանյան մամուլի տեսության կայքում պարբերաբար թարգմանվում օտարալեզու հոդվածները հայերեն։ http://artmamul.ararat-center.org/

Շատ լավ է։ Բայց թարգմանված նյութերը հիմնականում քաղաքականության վերբերյալ են: Ես նախընտրում եմ գիտական, մշակութային, և նման տիպի հոդվածներ․ դրանք էլ ավելացնում եմ այս բաժնում: Իհարկե, ամեն ոք կարող է այստեղ տեղադրել ցանկացած թարգմանված նյութ, որը համարում է հետաքրքիր (շատ լավ կլիներ, բայց ինչ-որ կամավորներ չկան )

[ars83]

«Կրծելով» Իսպանիայի «պանրի երկիրը» (New York Times, 23 նոյեմբերի, 2008թ)

Միակ նախազգուշացնող բառերն էին. «Միայն զգույշ եղեք, չղջիկներին չարթնացնեք»: Ես գտվում էի մութ քարանձավում, քայլելով 44-ամյա քիփ ջինս հագած կնոջ ետևից, որի գլխին լույսի բարակ շիթ էր ընկած: Մինչ իմ աչքերը հրաժարվում էին հարմարվել մթությանը, ես լսում էի հազարավոր, լավ, բազմաթիվ կիսաքուն չղջիկների մարմինների շարժման ձայնը մի քանի դույմ հեռավորության վրա իմ գլխավերևում: Վերջապես, տեղ հասանք:
«Ահա իմ բալիկները»,- ասաց ուղեկցուհիս՝ ձեռքը մեկնելով դեպի մի քանի հարյուր փոքր, կապույտ պանիրների գլանակները, որոնք դարսած էին դարակների վրա: «Չե՞ք ուզում փորձել»:
Իհարկե, հիանալի է. այժմ եկեք դուրս գանք այստեղից:

PLORERmap.jpg[/IMG][/RIGHT]

Մենք գտնվում էինք Աստուրիայում, Բիսկայան ծովածոցին հարող հյուսիսային Իսպանիայի շերտում. ինձ այստեղ էր բերել այս շրջանի «պանրի երկիր» լինելու հռչակը: Ես, կարծում եմ, պանրասեր մարդ եմ: Ուրիշները գնում են Տոսկանիա բրունելլոի ետևից (իտալական գինի) կամ Խաղաղ օվկիանոսի հյուսիս-արևմուտք սաղմոնի համար, ես գնում եմ պանրի ետևից: Բայց ոչ ամեն պանրի ետևից: Ես այնպիսի բան եմ ուզում, որ չեմ կարող ձեռք բերել մեր մոտ, մոգական բաղադրատոմսեր, որոնք գրավել են հին հռոմեացիների պալատները, սուր համով, հոտավետ, պանրագործի՝ ձեռքով պատրաստած նուրբ պանիրներ, որոնք փոքր սպիտակ ծաղիկների համ ունեն: Երբ ես հայտնաբերեց, որ աշխարհում կա տեղ, որ կոչվում է «պանրի երկիր», այն ինձ համար կարծես մի հսկա կանչող նավ լիներ:
Իմ ճամփորդությունն անցած սեպտեմբերին ինձ չղջիկների քարանձավը բերեց, որ ես հետևում էի Ռաքել Վյեխոին, տեղացի մի կնոջ, որի ընտանիքն Աստուրիայում ապրում է սերնդե սերունդ: Այս շրջանի հռչակավոր ուտելիքը (որը պահված էր պահարանների վրա), «կաբրալեսն» է՝ կովի կապույտ պանիրը, որն իր անունը ստացել է Աստուրիայի քաղաքից, որում էլ առաջին անգամ պատրաստվել է: Մենք Եվրոպայի կատարների (Picos de Europa) ստորոտում էին, որ ամեն ինչ ուղղահայաց է՝ ուղղաձիգ սարալանջեր, երկնակարկառ ողևնիներ, նեղլիկ ճանապարհներ՝ ջղաձգորեն շարժվող մեքենաների կետիկներով, քարոտ հողերի վրա արածող ոչխարների հոտերով, իրենց էգերի ոտներին մասնագիտական հայացքով դիտող և թփերի ցածր կախված տերևները ծամող նոխազներով, կովերի զանգակների զրնգոցով և այդ ամենը լուսավորող արևի ճառագայթներով: Պանրի երկիր:
Այստեղի սարերում բազմաթիվ թաքնված քարանձավներ կան, որոնք տեղացիները դարեր շարունակ օգտագործում են պանիրը հասունացնելու համար: Պանրի յուրաքանչյուր տեսակի առանձնահատկությունները Իսպանիայի տարբեր շրջաններում կախված են ծագման/արտադրման վայրից և Կաբրալեսցիներն ասում են, որ պանիրը պետք է պահվի քարանձավանման պայմաններում առնվազն երկու ամիս, որպեսզի լավ մանրէները վերացնեն վնասակարներին: Բայց վերջին տարիներին «կաբրալես» պատրաստելու գործը վտանգված է, որովհետև «շատ երիտասարդներ են հեռանում Աստուրիայից»,- ասում է Վյեխոն:
Մի քանի տարի առաջ Իսպանիայի կառավարությունը նոր օրենքներ է ընդունել այս շրջանի պանրագործների մասին: Հին մեթոդներից մի քանիսը, օրինակ՝ ձիու մազից պատրաստած ցանցի օգնությամբ կաթ քամելը, վերացվել են՝ իրենց տեղը զիջելով ժամանակակից տեխնոլոգիաներին, ինչպիսիք են մետաղական ցանցերը և մեխանիկական սարքերը: Բայց պահանջներից առավել կարևորները՝ կաթի ստեղծումը, հասունացման/թթվեցման պրոցեսը, պաստերիզացման բացակայությունը, պահպանվել են:
Երբ վերադարձանք տուն (որից թթվեցրած կաթի արբեցնող (ոմանք կարող են ասել՝ փղձուկ առաջացնող) հոտ էր գալիս), ես տիկին Վյեխոյի պատրաստած պանրից (որը կոչվում էր «Ժոզե Անտոնիո Բուենո Գարսիա»՝ նրա ամուսնու պատվին) մի կտոր կերա: Այն ավելի չոր և աղի էր քան կապույտ պանիրները, որոնց ես սովոր էի, բայց ուրիշ փափուկ պանիրների նման, շատ կապույտի համ չուներ: Շատ համեղ էր, բայց ես չէի կարողանում մոռանալ պանրի փոքր կտորներ պոկող և ուտող չղջիկների մասին իմ միտքը (տեսնես, չղջիկները պանիր ուտո՞ւմ են, ընդհանրապես): Ուստի, ես շարունակեցի իմ փնտրտուքը:
Այդ շրջանի մեկ այլ գյուղացու միջոցով մի պանրագործ գտա, որն ապրում էր մի քանի գյուղ այն կողմ և հայտնի էր նորամուծություններին իր դիմոդրությամբ: Սա խոստումնալից էր հնչում: Օլիվա Պելայեզ Ամևան, կնճռոտ դեմքով, կարճահասակ, հաստլիկ մի կին բոկոտներով և վարդագույն մումույով (հավայան ծագման լայն զգեստ), ինձ ողջունեց իր փոքր քարե տան բակում: «Դուք կարող եք իմանալ, թե որքան երկար է ապրել որևէ ընտանիք այստեղ՝ իմանալով յան մասին, թե որքան ժամանակ է այն պանիր պատրաստում»,- ասաց տիկին Ամևան, որն այդ գործով էր զբաղված արդեն 60 տարի: Նրա պանիրը «կաբրալես» չէ, քանի որ նա բանի տեղ չի դնում տեղական արտադրությանը վերաբերող օրենքը, փաստորեն, այդ պանիրը անուն չունի: Նա տարեկան ընդամենը 200-ի չափ գլանակներ է պատրաստում, որոնց մեծամասնությունը բաժին է հասնում ընկերներին և ընտանիքի անդամներին: Տվյալ պահին, ես «ներքին օղակից» էի: «Առողջապահության նախարարությունն ուզում է, որ ես կիրառեմ բոլոր այդ նոր կանոնները, բայց այդ դեպքում այն (պանիրը) այդքան լավը չի լինի»,- ասում է յոթանասունամյա Ամևան: «Ժամանակին, ես այն վաճառում էի շուկայում, բայց բարդություններ ունեցա ոստիկանության հետ»:
Նրա պանիրը հրաշալի սուր համով, չոր, այծի և ոչխարի կաթից պատրաստված փխրուն պանիր էր՝ մի փոքր աղի և հողի համ ունեցող: Իսկ դրա վրա ծախսված աշխատանքն ահռելի է: Առանց ժամանակակից սարքավորումների, տիկին Ամևան անասուններին ձեռքով է կթում: Երբ կաթը լցված է ձևամանների մեջ և պնդում է, նա աղ է լցնում պանրի յուրաքանչյուր բլրակի վրա և ամեն օր շուռ է տալիս այն, որպեսզի այն հավասարաչափ հասունանա: Ամենավերջում, սկզբնական կաթի ծավալի մոտ 90 տոկոսը վերանում է:
Երկրի այս մեկուսացված անկյունը հարյուրավոր, եթե ոչ հազարավոր պանրագործներ է տվել սերնդե սերունդ: Այստեղի պանիրն ավելի տհաս է, քան ֆրանսիական ֆրոմաժը և այնքան հայտնի չէ, որքան իտալականը, բայց այստեղի յուռաքանչյուր գլանակ այնքան յուրահատուկ է, որքան այն պատրաստող անձնավորությունը: Այն արտադրող երկրի նման, հյուսիսային Իսպանիայի պանիրը, կոշտ, պինդ և սուր է, և այն համտեսելու այլ եղանակ չկա, բացի երկիրը այցելելուց: Երբ տիկին Ամևայի համեստ հյուրասենյակում նստեցինք, ես շարունակեցի պանիր ուտել և կերա գլանակի մոտ քառորդ մասը, երբ զգացի (արդեն ուշ), որ պանիրն այնքան չոր էր, որ լեզուս կպնում էր քիմքիս: Տիկին Ամևան ինձ տնական սիդր առաջարկեց՝ թեթև փրփրացող, քիչ ալկոհոլային խմիչք, որը պանրի մշտական ուղեկիցն է այս վայրերում: Դա արտակարգ քաղցր հակակշիր էր նրա անանուն ուտելիքին:
«Իմ պանրի այսքան համեղ լինելու գաղտնիքը,-ասաց նա առանց համեստության հետքի,- ձեռքերս են»: Նա վեր շրջեց իր մսոտ, աշխատավոր ափերը, որպեսզի ես զննեմ դրանք: «Իմ մաշկի բնական մանրէները պանիրն ավելի համեղ են դարձնում»:

Գյուղից գյուղ անցնել՝ նշանակում է միմյանց կապել հավերժական պանրի և սիդրի «քեֆերը». գյուղացիների ամեն համայնք խիստ հպարտ է իր սեփականով, համոզված լինելով, որ իր պատրաստածը լավագույնն է: Ոմանք ինձ հարցնում էին՝ արդյոք «կաբրալեսն» ավելի լավն է քան բասքերի պանիրը: Ճիշտ պատասխանն է, անշուշտ, «իհարկե»: Բայց ես երբեք չէի փորձել «կաբրալեսի» հակառակորդին, ուստի, ես սկսեցի հետաքրքրվել, և ճանապարհս փոխեցի դեպի արևելք, մինչև վերջապես հասա Բասքերի երկիր:
(շարունակելի)

[ars83]

(շարունակություն)

Առաջին բանը, որ նկատում ես Բասքերի երկրում այն է, որ բոլոր մեքենաների վրա նույն նկարն է փակցրած՝ գեղեցիկ, փրչոտ ոչխար, որն այս շրջանի խորհրդանիշն է: Խոստումնալից նշան:
«Դուք այստեղ չեք գտնի որևէ մեկի, ով «կաբրալես» սիրի»,- ասում է Պատքսի Բասկարանը, գյուղացի, որն ապրում է սարերում, ոչ շատ հեռու Գեռնիկայից՝ ֆաշիստների կողմից 1937-ին ռմբակոծված քաղաքից: Նա արհամարհանքով էր խոսում մրցակից աստուրացիների մասին, ինչը, ինչպես շուտով հայտնաբերեցի, շատ տարածված է բասքերի մեջ: Պարոն Բասկարանը բարձրահասակ, առույգ, բարձրախոս տղամարդ է: Նրա ընտանիքը ավելի քան մեկ հարյուրամյակ նույն պանիրն է արտադրում իր ֆերմայում: Պանրի պատրաստման եղանակը նա սովորել է հորից, բայց մրցունակ լինելու համար ստիպված է եղել սովորել ժամանակակից սարքավորումների հետ աշխատել: Բասկարանը պատրաստում է «իդիազա՛բալ»՝ ոչխարի պինդ պանիր, սուր համով: «Իդիազաբալը» բասքերի համար նույնն է, ինչ որ «կաբրալեսը» աստուրացիների համար, այսինքն՝ կան հազարավոր փոքրածավալ արտադրանք տվող գյուղացիներ, որոնք կարծում են, որ ամենալավն են պատրաստում այս համեղ և ինքնատիպ պանիրը: Եվ ճշմարտությունը պարզելու միակ ճանապարհն է՝ պանիր կրծելով անցնել Բասքերի անտառավետ երկրի միջով: Բասկարանը շտապեց ասել, որ ոչ թե ինքն է վստահության արժանի, այլ իր ոչխարները: Շուտով հանդիպեցինք ոչխարների հոտին: Նա վարեց իր Toyota 4runner-ը կտրուկ բարձրացող կեղտոտ ճանապարհով և մենք հայտնվեցինք ամպերից վերև: Բահթը, սահմանապահ կոլլին դուրս ցատկեց պատուհանից և մի տեղ հավաքեց բոլոր ոչխարներին, որպեսզի մենք նրանց զննենք. հարյուրավոր սև մռութներ մի պահ կանգ առան և նորից շարունակեցին վայրի ծաղիկներից կազմված իրենց ճաշը: Մենք կանգնած էինք սարի կտարին՝ խոնավ, սպիտակ օդի մեջ: Կտրատված ժայռերն ուրվագվում էին մառախուղը ճեղքող հսկա շնաձկների լողակների նման: «Մեծ ֆերմաների պատրաստած պանիրն այնպիսին չէ, ինչպիսին մենք պատրաստում ենք Բասքերի երկրում, որովհետև նրանց ոչխարները հացահատիկ են ուտում և ավելի ճնշված են, ուստի, նրանց կաթը որակյալ չէ»,- ասում է ուղեկիցս,- «իմ ոչխարները խաղաղ կյանքով են ապրում»:
Նախքան Բասքերի երկրից մեկնելը ես տեսա Իսպանիայի ամենաքիչ ճնշված ոչխարներին: Սան-Սեբաստիանից արևմուտք, Զումայա փոքր քաղաքից վերև կային հարյուրավոր փրչոտ քառոտանի պանրագործներ, որոնք արածում էին կանաչ դաշտում: Նրանց տրամադրության տակ կային ծառեր՝ շոգից պատսպարվելու, առվակներ՝ ջուր խմելու, և 30 աքր տարածք՝ պղտոր, ալեկոծ Ատլանտյան օվկիանոսի ափին: «Ոչխարներս ինձնից լավ են ապրում,- ասում է «Աժեր Բերրի» ֆերմայի տերը, Ժոզե Մանուել Էթքսբերիան» (կրկնելով Բասքերի երկրում տարածված արտահայտությունը): Դա 39-ամյա, խաժակն և բացօդյա կյանքից թխացած մաշկով մի մարդ է: «Նրանք շատ խաղաղ կյանք են վարում, օվկիանոսի գեղեցիկ տեսարանն են վայելում: Մենք ասում ենք, որ այստեղի գյուղացիներին իրենց ոչխարներին իրենց կանանցից շատ են սիրում»: Ոչխարներն էլ պանիր են տալիս նրանց՝ այդ սերն արդարացնելու համար: Էթքսբերիայի տարբերակը, Itxas Egi-ն ոչխարի կոշտ հոտավետ պանիր է՝ կծու, երեքնուկի, յուղի և խոտի համով: Սա, ըստ նրա պնդման, իր գաղտնիքն է՝ կերակրել ոչխարին միայն ոչ դառը կանաչ խոտով, և այն կվերադարձնի քեզ նրբահամ պանիր, որը «արտակարգ ուտվում է կարմիր գինով, երբ կողքիդ գեղեցիկ աղջիկ կա»:
Գտա՞ արդյոք ես աշխարհի լավագույն պանիրը: Պարոն Էթքբերայի առաջարկածը շատ մոտ էր լավագույնը ճանաչվելուն,բայց ես չեմ համարձակվում այն կատարյալ անվանել՝ իր ասած այս խոսքերի պատճառով. «Պանիրները ոչխարների նման են. նրանք բոլորն էլ ունեն իրենց յուրահատկությունները (նա գրեթե բոլոր իր ոչխարներին անուններ է դրել և անուններով է կոչում նրանց): Ես երբեք չեմ կարողանա ընտրել իմ ամենասիրած ոչխարին: Նրանք բոլորն էլ իմ ամենասիրածն են»:

http://travel.nytimes.com/2008/11/23...l?pagewanted=1

[Dayana]

շատ հետաքրքիր էր Արս, շնորհակալ եմ

[ars83]

Տեսարաններ Հրատից (Մարս) (դեկտեմբեր 2008թ., National Geographic)

Հրատը երկար ժամանակ ճնշել է մարդկության երևակայությունը: Երկնակամարում ոչ կանոնավոր կերպով շարժվող կարմիր աստղը դիտվում էր իբրև գուժկան կամ բռնության խորհրդանիշ. հույներն այն նույնացնում էին պատերազմի աստված Արեսի հետ, բաբելացիներն այն կոչում էին սանդարամետի աստված Ներգալի անունով: Հին չինացիների համար այն Յինգ-հուո էր, կրակի մոլորակ: Նույնիսկ 1543 թվականից հետո, երբ Կոպեռնիկոսը ենթադրեց, որ Արեգակը, այլ ոչ Երկիրն է լոկալ տիեզերքի կենտրոնը, Հրատի շարժման յուրօրինակությունը գաղտնիք էր մնում, մինչև, 1609-ին Յոհանես Կեպլերը վերլուծեց բոլոր մոլորակների ուղեծրերը՝ որպես կենտրոն դիտարկելով Արեգակը: Նույն տարվա մեջ Գալիլեյն առաջին անգամ դիտարկեց Հրատը հեռադիտակով: 17-րդ դարի կեսին հեռադիտակներն արդեն այնքան էին կատարելագործվել, որ հնարավոր եղավ դիտարկել Հրատի բևեռային սառցածածկույթի սեզոնային աճելն ու հալչելը, ինչպես նաև Մեծ Ծանծաղուտի (Syrtis Major) դիտարկումը, մուգ շերտ, որը կարծում էին՝ ծանծաղ ծով է: Իտալացի աստղագետ Ջովանի Կասինիին հաջողվեց որոշ բավական ճշգրիտ դիտարկումներ կատարել՝ մոլորակի պտույտը հաշվարկելու համար: Ըստ նրա հաշվարկների հրատյան մեկ օրը 40 րոպեով երկար է մեր 24 ժամից. նա սխալվել էր ընդամենը 3 րոպեով: Մինչ Արուսյակը (Վեներա), ավելի մոտ և ավելի մեծ հարևան մոլորակը ներկայանում էր անթափանցելի ամպերի ծածկույթով, Հրատի մակերևույթը բավական նման էր երկրայինին՝ ինչը դրդում էր մտածելու, որ նրա վրա կարող են կենսաձևեր գոյություն ունենալ:
Դիտարկումների համար մեր մոլորակի հաստ և փոփոխական մթնոլորտի շերտի աղավաղիչ ազդեցությունը ստիպեց է՛լ ավելի կատարելագործել հեռադիտակները, ինչը թույլ տվեց ստանալ Հրատի ավելի մանրամասն քարտեզներ, որոնց վրա նշված էին ծովեր և նույնիսկ ճահճուտներ, որտեղ ենթադրվող բուսականությունը փոփոխվում էր՝ բևեռային սառցի առաջացման և հալքի հետ: Մոլորակի ամենասրատես քարտեզագրողներից էր Ջովանի Սկիապարելին, որն օգտագործում էր իտալերեն «կանալի» (canali) բառը ենթադրվող ջրային ավազանները միացնող գծերի համար: Այդ բառը կարելի էր թարգմանել որպես «նեղուցներ» (բնական գոյացություն): Փոխարենը, «ջրանցքները» (արհեստական գոյացություն) գրավեցին հասարակության երևակայությունը և, մասնավորապես, բոստոնցի հարուստ բրահմին Պերսիվալ Լոուվելի ուշադրությունը, որը 1893-ին ենթադրեց, որ դրանք հրատյան քաղաքակրթության ստեղծածն են: Որպես աստղագետ Լոուելը մասնագետ չէր, հետաքրքրասեր էր, բայց ոչ էքսցենտրիկ: Նա Արիզոնայում, Ֆլագսթաֆի մոտ, կառուցեց իր սեփական աստղադիտարանը՝ ավելի քան 7000 ֆուտ բարձրությամբ, իր խոսքերով՝ «մարդկային ծխից հեռու»: Նույնիսկ բոստոնյան տեսությունները չընդունող աստղագետները համարում էին Հրատի նրա պատկերները ավելի լավը, քան Սկիապարելիինը: Լոուելը ենթադրեց, որ Հրատը մեռնող մոլորակ է, որի մեծ բանականությամբ օժտված բնակիչները պայքարում են նրա չորացման դեմ՝ ոռոգիչ ջրանցքների ցանցի միջոցով, որոնք տարածում և պահպանում են բևեռային սառույցներում եղած ջուրը: Այս հավատալիքը, Լոուելի խիստ դարվինիստական հայացքների հետ միասին, հանդիսացավ Հ.Գ. Ուելսի «Աշխարհների պատերազմը» գեղարվեստական ստեղծագործության նյութը (1898): Երկիրը խուժած հրատցիները, չնայած իրենց զզվելի արտաքինին և անգութ գործողություններին, արժանանում են մարդկային անկողմնակալ կարեկցանքին: Կիրառելով զարգացած տեխնիկա և գիտելիքներ՝ մշակված «անհրաժեշտության անմիջական ճնշման տակ»՝ նրանք նախանձաբար զննում են «մեր ավելի տաք մոլորակը՝ լի կանաչ բուսականությամբ և մաքուր ջրով, բերրիության մասին վկայող ամպամած մթնոլորտով, որի շարժվող ամպերի միջից երևում են բնակեցված ցամաքի լայն տարածքները և նեղ, նավաշատ ծովերը»:
Հետագա կեսդարանոց հրատյան անուրջների ժամանակաշրջանում մեր հարևան մոլորակը ծառայում էր որպես մեր մոլորակի ուրվական երկվորյակ, որի վրա էին փոխադրվում երկրային մտահոգությունները, անհանգստությունները և բանավեճերը: Այնպիսի հրատապ ժամանակակից հարցեր, ինչպիսիք էին գաղութացումը, կոլեկտիվացումը և արդյունաբերական անկումը, լայն տարածում գտան տարատեսակ հրատյան ուտոպիաներում: Գիտական ֆանտաստիկայի փոքր մասը ներկայացնում էր Հրատը, մոտավորապես, իբրև քրիստոնեական անդրշիրիմյան կյանքի վայր: Կ.Ս. Լյուիսի «Լռակյաց մոլորակից դուրս» (1938) ստեղծագործությունում հորինված էր մի հավերժական երկիր, Մալականդրա: Էդգար Բուռուգի հանրահայտ վեպերը շարքը Հրատի վերաբերյալ ներկայացնում էր կործանվող մոլորակը որպես տարբեր ռասաների կատաղի պատերազմատեղի, որտեղ երկրացի հերոս Ջոն Քարթերի խոսքերով «կյանքը դժվար և անողորմ պայքար է՝ գոյատևման համար»: Հետևելով Բուռուգին, գիտական ֆանտաստիկայի հեղինակները, անտեսելով հնարավոր կառուցվածքային տարբերությունները Երկրի և Հրատի բնակիչների միջև, հաճախ նույնացնում էին նրանց՝ հակամարտություններում սովորաբար հրատցիներին ներկայացնելով որպես կանանց, իսկ տղամարդկանց՝ որպես արիացի խիզախ ագրեսորների՝ մեր մոլորակից: Թույլ, թխամաշկ, դեղին աչքերով հրատցիները Ռեյ Բրեդբերիի պոետիկ և հուսահատ «Հրատյան ժամանակագրության» մեջ (1950) չքանում են մարդկային ներխուժման բերած դաժան թալանի ընթացքում:
Բայց ողջ այս հրատյան մեգաֆաունան՝ Ուելսի կաշվեպատ շոշափուկների և գերաճած գլուխների միացությունները, ամերիկյան լրագրող Գարետ Սերվիսի 15-ֆուտանոց կիսակարմիր մարդիկ, Բուռուգի 10-ֆուտանոց, չորս ձեռքանի, ձիթապղի գույնի մաշկով Տարկերը, Լյուիսի կուղբանման «հրոսաները» և տեխնիկային գերազանց տիրապետող «փֆիֆլտրիգիները», ինչպես նաև սպիտակ արջի չափերի էակները, որնք, ըստ Կառլ Սագանի ենթադրության շրջում էին խիստ սառը Հրատի մակերևույթի վրա, մոռացության գիրկն ուղարկվեցին, երբ 1965 թվականի հուլիսի 14-ին մոտ 6000 մղոն հեռավորությունից «Մարիներ 4»-ը լուսանկարեց Հրատը: Առաջին թվային ֆոտոխցիկներից մեկով լուսանկարված Հրատի մասում չկային ո՛չ ջրանցքներ, ո՛չ քաղաքներ, ո՛չ ջուր, ո՛չ էրոզիա և ո՛չ էլ երաշտ: Հրատն ավելի նման էր Լուսնին, քան Երկրին: Ամենուրեք կուսական կրատերներ, որոնք հուշում էին, որ մակերևույթի պայմանները չեն փոխվել ավելի քան երեք միլիարդ տարուց ի վեր: «Մահացող մոլորակը» վաղուց արդեն մահացած էր:

(շարունակելի...)

[ars83]

(շարունակություն)

«Մարիների»՝ 1969թ. կատարած ևս երկու թռիչքներից ստացվեց ևս 57 լուսանկար, որոնք, ըստ ՆԱՍԱյի զեկուցման «բացահայտում են Հրատը որպես կրատերներով ծածկված, խստաշունչ, սառը, չոր, գրեթե զուրկ օդից և ընդհանուր առմամբ Երկրի վրա գոյություն ունեցով կենսաձևերի գոյատևման համար անհրաժեշտ պայնմաններ չունեցող մոլորակ»: Սակայն 1971-ին ուղարկված «Մարիներ 9-ը» 146 օրվա ընթացքում փոխանցեց անակնկալ բազմազան և բուռն տոպոգրաֆիա ունեցող լանդշաֆտի 7000 լուսանկարներ՝ հրաբուխներ, որոնցից ամենամեծը, Օլիմպուսը (Olympus Mons, լատ.) 13 մղոն (մոտ 21 հազար մետր) բարձրություն ունի, ինչպես նաև՝ կանյոնների համակարգ, Valles Marineris-ը, որի ձգվածությունը Երկրի վրա կկազմեր Նյու-Յորքից Լոս-Անջելես եղած տարածությունը: Մեծ գետահուները և կտրված կղզիներըվկայում են Հրատի վրա անցյալում եղած զանգվածային հեղեղների (ենթադրաբար, ջրհեղեղների) մասին՝ ինչը Երկրի վրա կյանքի անհրաժեշտ պայման է: 1976-ին երկու «Վիկինգ» տիեզերանավեր վայրէջք կատարեցին Հրատի մակերևույթին և հմուտ քիմիական փորձեր կատարվեցին նրանց ներսում պարզելու Հրատի վրա կյանքի գոյության հարցը: Այդ գիտափորձերի անհստակ արդյունքները և դրանց վերաբերյալ եզրակացությունները դեռ վիճարկվում են 21-րդ դարում:
Միևնույն ժամանակ մեր աշխարհագրական և երկրաբանական գիտելիքները Հրատի վերաբերյալ ավելանում են: Sojourner ամենագնացի ստեղծմանը 1997-ին հաջորդեց Spirit (հոգի) և Opportunity (հնարավորություն) երկու ավելի դիմացկուն ամենագնացների հաջողությունը 2004-ին: Արեգակի էներգիայով սնվող երկվորյակ ռոբոտները կարմիր մոլորակի 4 տարվա ուսումնասիրությունների արդյունքում աննախադեպ մանրամասն նկարներ են մատակարարել, որոնց վրա պարզորոշ երևում են նստվածքային ժայռեր, ինչը խոսում է վաղ անցյալում այդտեղ ծովերի գոյության մասին: Ամուր, կարմրա-շագանակագույն «լուսանկարիչները» տեղավորում են տեսախցիկները հենց մոլորակի մակերևույթին, նրանց աստիճանակերպ ժապավենները սողում և խրվում են ժայռերի և փոշու մեջ, որոնց անդորրը դարաշրջաններ ի վեր գրեթե չի խախտվել վարդագույն երկնքի և փայլող արևի տակ: Այս խաղաղ միայնության պայմաններում կյանքի վերաբերյալ մեր հետաքրքրությունն ու նպատակաուղղվածությունը հերոսական են թվում:
Այժմ «Փյունիկ» առաքելությունը՝ իր չափազանց բարդ թևերով, փորող, նկարող և վերլուծող սարքերով թույլ է տալիս մեզ Հրատի հյուսիսային բևեռի շրջանում մի քանի դույմ խորությամբ ներթափանցել փոծու, ավազի և սառցի շերտի մեջ: Մի քանի գդալ այլ մոլորակի նյութից, որի քիմիական բաղադրիչներն առանձնացվում են, դասակարգվում և նույնացվում. այս ամենը դառնում է ուղեցույց տիեզերական պատմության մեջ: Միևնույն ժամանակ Հրատի ուսումնասիրության տիեզերանավը, մոլորակի շուրջը պտտվող երեք գործող տիեզերանավերից ամենանորը, Արիզոնայի համալսարանի համակարգիչներին շշմեցնող կենդանի և ճշգրիտ նկարներ է փոխանցում: Այս կեղծ գունավորված նկարներից որոշները լրիվ վերացական են թվում, սակայն մասնագետի աչքերի առջև գիտական հարուստ տեղեկատվություն է ներկայանում:
Վերջիվերջո, մեռած մոլորակն այնքան էլ մեռած չէ: Տեսախցիկները նկարում են լավինաներ և փոշու հողմեր, իսկ բևեռների սառցի սեզոնային բարձրացումը տեղատարում և շարժում է առաջացնում: Դյուները (ավազաթմբեր) տեղաշարժվում են, ավազի ստանաները խզբզում են մակերևույթի վրա: Անկախ նրանից՝ կհայտնաբերվեն թե ոչ միկրոբիոլոգիական կյանքի նշաններ այս երկարատև ուսումնասիրության ճանապարհին, Հրատը մեզ ավելի մոտ հարևան է դարձել, քան նախկինում, մարդկային գիտելիքի բնագավառ: Փայլփլող կրակե մոլորակի մասին աղոտ և ֆանտաստիկ պատկերացումները բերեցին աննկարագրելի գեղեցկության տեսարանների՝ խոշոր պլանով նկարահանմանը:

National Geographic, December 2008, Planet Mars, http://ngm.nationalgeographic.com/20.../updike-text/1

[ars83]

Ինտերնետային սպամ-խմբերի առաջնային հանգույցն անջատված է (12 նոյեմբերի, 2008, washingtonpost.com)
Սպամի ծավալը զգալիորեն նվազել է այն բանից հետո, երբ Ինտերնետ-պրովայդերներն արգելափակել են ինտերնետային ծառայություններ մատուցող կալիֆոռնիական ֆիրմային

Սպամի տարածումը հսկող անվտանգության կազմակերպությունների հաղորդումների համաձայն՝ աշխարհով մեկ ուղարկվող աղբ էլեկտրոնային նամակների քանակը կտրուկ նվազել է այսօր, այն բանից հետո, երբ արգելափակվել է վեբ-ծառայություններ մատուցող մի կազմակերպություն, որը, համակարգչային անվտանգության մասնագետների գնահատմամբ, սպամի տարածման մեջ կասկածվող կազմակերպությունների հիմնական հանգույցն է: Արգելափակված սերվերներն աշխատեցնում է Մակ-Կոլո (McColo Corp.) կազմակերպությունը, որը, ինչպես պնդում են այս մասնագետները, ստեղծվել է որպես Միացյալ Նահանգների գլխավոր հանգույց՝ միջազգային կազմակերությունների և սինդիկատների համար, որոնք ներգրավված են ամեն տեսակի գործունեության մեջ՝ սկած միլիոնավոր վտանգված (օրինակ՝ համակարգչային վիրուսով վարակված) համակարգիչների ղեկավարումից մինչև կեղծ դեղորայքի և դիզայներական ծրագրերի, սուտ անվտանգության ծրագրային փաթեթների և մանկական պոռնոգրաֆիաի՝ էլ. նամակագրության համակարգերի միջոցով տարածումը:
Այսօր կազմակերպության վեբ-կայքն անհասանելի էր, քանի որ երկու Ինտերնետ-մատակարարներ կտրել էին Մակ-Կոլոյի ինտերնետ-կապը: Մակ-Կոլոյի անջատումից անմիջապես հետո անվտանգության կազմակերպությունները աշխարհով մեկ տարածվող սպամի կտրուկ նվազում են գրանցել: Էլ. նամակագրության անվտանգության «Այրոն-Փորթ» կազմակերպությունը նշում է, որ սպամի մակարդակի նվազումը կազմել է մոտ 66 տոկոս՝ երեքշաբթվա երեկոյի դրությամբ: Spamcop.net-ը, մեկա այլ հսկող կազմակերպություն նույնպիսի նվազում է արձանագրել՝ վայրկյանում 40-ից մինչև 10 սպամ-նամակների վերացում:

Spamcop.net-ի տվյալները՝ ամսվա կտրվածքով.

Մակ-Կոլոյի պաշտոնյաները չեն արձագանքել կազմակերպության կայքէջերում տեղադրված կոնտակտային հասցեներին ուղղված բազմաթիվ էլ. նամակներին, հեռախոսազանգերին և արագ հաղորդակցման գրառումներին (instant messaging): Հայտնի չէ, թե ինչ միջոցներ են ձեռք առնվում ՄՆ իրավապահ մարմինները (եթե, ընդհանրապես, որևէ միջոցներ են կիռառվում)՝ սպամի տարածման մեջ Մակ-Կոլոյի ենթադրաբար մասնակցության առնչությամբ: FBI-ի ներկայացուցիչը հրաժարվել է մեկնաբանույուններ անել այս պատմության կապակցությամբ: Մեկնաբանությւոնների համար ՄՆ Գաղտնի Ծառայության հետ կապվել չի հաջողվել: Պարզ չէ նաև, թե ինչ չափով կարող է Մակ-Կոլոն պատասխանատվության ենթարկվել իր օգտագործողների գործողությունների համար, որոնց նա ինտերնետ-ծառայություններ է մատուցում: Մակ-Կոլոյի որևէ հանցագործ գործունեության վերաբերյալ ապացույցներ չկան, և այս գործողություններն էլ կարող է չհամարվեն օրինազանցություն: Մարկ Ռաշը, Արդարադատության Դեպարտամենտի նախկին դատախազը կիբերհանցագործությունների գծով և Էֆ-Թի-Այ-Քընսալթինգի գլխավոր մենեջերը ասում է, որ վեբ-ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունները, սովորաբար, պատասխանատու չեն իրենց համակարգչային ցանցերում ընթաքցող անօրեն գործունեության համար՝ բացառությամբ հեղինակային իրավունքների խախտման և մանկական պոռնոգրաֆիայի դեպքերի: Մանկական պոռնոգրաֆիայի դեպքում մատակարարը կարող է քրեական պատասխանատվության ենթարկվել, եթե գիտեր դրա մասին, բայց ոչինչ չի արել՝ իր սերվերներից այն վերացնելու համար: Օրինակ՝ 2001-ին Բաֆ-Նեթը, Բաֆըլոի (Նյու-Յորք) մեծ տարածաշրջանային մատակարարը մեղավոր ճանաչվեց մանկական իմանալով պոռնոգրաֆիան հասանելի դարձնելու մեջ, քանի որ չէր հեռացրել անթուլատրելի կայքէջերը՝ տեղեկացումից հետո: Ռաշի խոսքերով, պատասխանատվությունն այսպիսի դեպքերում կախված է նրանից, թե արդյո՞ք մատակարարը տեղյակ է կամ պետք է տեղյակ լինի հանցավոր նյութերի մասին: «Սա մի փոքր նման է շենքը վարձով տվողին, որը տեսնում է, թե ինչպես են բազմաթիվ մարդիկ ելումուտ անում իրենց բնակարանները և չի կասկածում, որ այնտեղ զբաղվում են թմրանյութերի օգտագործմամբ: Որոշ նշաններ կան, որոնք կարող է և պետք է կարմիր դրոշներ բարձրացնեն (նախազգուշացնեն), ինչպես օրինակ, ցանցում փոխանակվող տեղեկատվության բնույթը, ուղարկողն ու ընդունիչը: Նաև, ինտերնետ-ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունները պետք է հաշվի առնեն, որ բազմաթիվ մարդիկ տեսնում են իրենց կայքերում տեղակայված տեղեկատվության չափն ու պարունակությունը»:

(շարունակելի)

[ars83]

(շարունակություն)

Global Crossing կազմակերպությունը Բերմուդայից, որի ամերիկյան գրասենյակը գտնվում է Նյու-Ջերսիում, Մակ-Կոլոին ինտերնետ կապ տրամադրողներից մեկն է: Նրա աշխտակիցները հրաժարվեցին քննարկել հարցը, միայն ասեցին, որ Global Crossing-ը հաղորդակցվում և համագործակցում է իրավապահ ուժերի, նրանց գործընկերների և անվտանգության մասնագետների հետ՝ վնասակար գործունեություն թույլ չտալու համար: Մակ-Կոլոի մյուս խոշոր ինտերնետ-մատակարարի, Ֆրեմոնտի (Կալիֆոռնիա) Hurricane Electric-ի մարքեթինգի տնօրեն Բեննի Ng-ն , շատ ավելի բաց գտնվեց հանրության համար՝ washingtonpost.com-ից այս հետաքննության մասին տեղեկություններ լսելիս:

«Մենք անջատեցինք նրանց,- ասաց Բեննին,- մի առ ժամանակ ուսումնասիրեցինք washingtonpost.com-ի զեկուցած խնդրի չափերը և մասշտաբը և մեկ ժամում փակեցինք մեր բոլոր կապերը դեպի նրանց կայքը»:
Համակարգչային անվտանգության Trend Micro ֆիրմայի աշխատակից, վտանգների հետազոտող Փոլ Ֆերգյուսոնը կարծում է, որ չնայած Մակ-Կոլոյի ինտերնետ-մատակարարների բացահայտ միակողմանի գործողություններին, Միացյալ Նահանգների իշխանությւոնները երկար ժամանակ հետևել են Մակ-Կոլոյին և նրա գնորդներին: «Ուժեղ ապացույցներ կան, որ Մակ-Կոլոյի սպամերներին ծառայություններ է մատուցում երկար ժամանակ, և անվտանգությամբ զբաղվող շատ մարդիկ փորձել են այս ցանցի մասին ահազանգել, բայց ոչ ոք ուշադրություն չի դարձրել»:
Մի շարք անվտանգության բնագավառի հետազոտողներ վերջերս տվյալներ են հրապարակել, որոնցում Մակ-Կոլոն նշվում է բոլոր հիմնական ռոբոտների-ցանցի կամ «բոտնեթի» (նենգորդների զոհ դարձած [tribute to akumb.am ] համակարգիչների ցանց, որն օգտագործվում է սպամը ցրելու կամ ցանցային գրոհներ կազմակերպելու համար) սպասարկող: Դրանցից են, օրինակ, SecureWorks-ը («անվտանգության գործարան») FireEye-ը («կրակե աչք») և ThreatExpert-ը («վտանգի մասնագետ»): SecureWorks-ի (Ատլանտայից)՝ վնասակար ծրագրային ապահովման հետազոտման բաժնի ղեկավար Ջո Սթյուարտի զեկույցներում ասվում է, որ Mega-D, Srizbi, Pushdo, Rustock և Warezov հայտնի բոտնեթների գլխավոր սերվերները սպասարկվում են Մակ-Կոլոյի կողմից: Ստյուարտն ասում է, որ մի քանի անգամ բողոքել է Մակ-Կոլոյին՝ նրա սերվերներից աշխատող բոտնեթների մասին, և ամեն անգամ կազմակերպությունն ասել է՝ իբր զբաղվում է այդ հարցով: Բայց, ըստ Ստյուարտի, նրանք միայն տեղափոխել են վտանգավոր սերվերներն իրենց ցանցի մեկ այլ հատված: «Մակ-Կոլոյի՝ իր հաճախորդներին առաջարկած ծառայությունը մի փոքր ավելի ապահովագրում է նրանց «բռնվելուց», քան համացանցում գործող նման այլ կազմակերպություններինը,-նշում է Ստյուարտը,- երբ նրանք խախտումների վերաբերյալ բողոքներ են ստանում, փորձում են ամեն կերպ հանգստացնել բողոքողին, բայց վերջնական արդյունքն այն է լինում, որ նրանք պարզապես իրենց ինտերնետ-հասցեներն են փոխում»:
Բոտնեթների գործունեությանը հետևող բրիտանական Marshal անվտանգության կազմակերպության վերջին վիճակագրության համաձայն՝ այս բոտնեթների խումբն ամեն օր տարածում է ընդհանուր սպամի մոտ 75 տոկոսը:
Հակասպամային Spamhaus.org խմբի աշխատակից Վինսենտ Հաննայի խոսքերով «Սպամհաուսը» գրանցել է մոտ 1.5 միլիոն Srizbi-ով կամ Rustock-ով վարակված համակարգիչներ, որոնք մոտ մեկ շաբաթ է սպամ են ուղարկում: Նրա խոսքերով, Մակ-Կոլոն արդեն երկար տարիներ ինտերնետ-ծառայություններ է տրամադրում բոտնետներին և այլ կասկածելի գործունեություն իրականացնողներին և ունի ամենահուսալի խաղացողներից մեկի հռչակ այսպես կոչված «անխոցելի հոսթինգի» (հոսթինգ՝ ինտերնետ-ծառայությունների մատուցում, օրինակ՝ սերվերներ տրամադրելու միջոցով) բիզնեսում (սերվերներ, որոնք մնում են համացանցում՝ չնայած բողոքներին): «Կան լուրջ հարցեր, որոնք գրեթե բոլորը կապված են սպամերների ինֆրահամակարգի հիմնական մասի հետ»:

(շարունակելի)