Հանցավոր Անտարբերություն
Նվիրվում է մարտի 1-ի զոհերի հիշատակին
- Իրագործման տեղը՝ մայրաքաղաքի համար տասնվեցերորդ կախարան: Իրագործման ձևը՝ բարակ, չձգվող լարով: Իրագործման ժամանակը՝ վաղը, ժամը 16:00-ին:
Ահա այսպես որոշվեց ամեն ինչ: Ոչ մի բան նոր չէր: Պարզապես հիմա Մինասի հերթն էր: Պատճառն այդպես էլ չհասկացավ, որքան հասկացավ նախկին կոլեգաներից մեկին վիրավորել էր՝ նրա պրոֆեսիոնալիզմը կասկածի տակ դնելով: Սա իր հերթին ԿՈԿՀ վերնախավի հետ սերտ կապեր ուներ և դիմել էր իրեն պատժելու պահանջով: ԿՈԿՀ-ն արդեն պետության ամենաբարձր օղակն էր: Սրա որոշումները չէին կարող վիճարկել ոչ մեկը, ոչ հնուց մնացած, բայց արդեն անպիտան սահմանադրական դատարանը, ոչ Ազգային Ժողովը, ոչ նախագահը...
Կախելու Որոշում Կայացնող Հանձնաժողովն այն կառույցն էր դարձել, որտեղ ցանկանում էին տեղավորվել բոլորը: Այստեղ աշխատելը թերևս միակ երաշխիքն էր, որ մի օր քո նկատմամբ որոշում չի կայացվի... թեև երբեմն այդպես էլ էր լինում: Իսկ հանձնաժողով ընդունվել ամեն ոք չէր կարող: Այստեղ պետք չէին գիտելիքներ, հմայք ու ուրիշ բաներ, անհրաժեշտ էր միայն հոտառություն ունենալ ու լինել սառնասիրտ՝ վերին աստիճանի: Ու պիտի հանձնաժողովում լավ ծանոթներ ունենայիր, որ կարողանայիր ընդունվել աշխատանքի:
- Որոշող, իսկ հիմա բա՞ց ենք թողնում, թե պահում ենք պահարանում, - հարցրեց հանձնաժողովի կատարածուն:
- Պարանոցին ամրացրեք չիպն ու բաց թողեք, - պատասխանեց Որոշողը: - Թող հարազատներին հրաժեշտ տա:
Չիպը մետաղյա ամուր օղակով ամրացրին Մինասի պարանոցին: Ցավոտ էր, բայց հանել չէր կարող: Համ իրավունք չուներ, համ էլ դա հատուկ համաձուլվածք էր, դա միայն կախարանում կհանվեր՝ հաջորդ օրը, հատուկ սարքերի միջոցով:
Մինասը դուրս եկավ հանձնաժողովի դահլիճից ու ուղևորվեց տուն:
Ճանապարհին հանդիպած անցորդները տեսնելով նրա պարանոցի չարագուշակ օղակը շրջանցում էին Մինասին: Վտանգավոր է շփվել դատապարտվածների հետ: Եթե մարդուն որոշել են կախել, ապա նա արդեն հասարակությունից դուրս կարգավիճակում է և նրա հետ շփվողը կարող է դառնալ հաջորդը: Այնպես որ թեև Մինասը հասկանում էր անցորդներին, բայց այս վիճակն իր համար շատ անսովոր էր, վիրավորական էր, զայրացնող էր ու տրտմեցնող: Ակամա հիշեց իրեն՝ ընդամենը մի քանի օր առաջ: Փողոցով քայլելիս տեսավ, որ դիմացից դատապարտված է գալիս. պարանոցի օղակից հասկացավ: Տեսնելով դրան փախավ, ինչպես բորոտից կփախնեն: Անցավ դիմացի մայթ ու ճանապարհը շարունակեց այնտեղով: Իսկ դատապարտվածն իրեն էր նայում վիրավորված հայացքով ու դա իր համար ցավոտ չէր, ինքն այդ ժամանակ նույնիսկ ծիծաղեց դատապարտվածի վրա:
Բայց հիմա ծիծաղը չէր գալիս:
Հասավ իրենց շենք, բարձրացավ երրորդ հարկ ու գրպանից բանալին հանելով բացեց աջ կողմի դուռը: Մտավ ներս: Աղջիկը իրեն տեսնելով վազելով եկավ ու նետվեց հոր գիրկը. արդեն երեք օր տանը չէր եղել, ԿՈԿՀ-ի պահարանում էր:
Իմանալով որ ամուսինն եկել է, կինն էլ նրան ընդառաջ եկավ, անգամ չհասցնելով տեղը դնել նոր լվացած ամանները, որոնք ուզում էր տեղավորել: Ուրախ ժպտալով մոտենում էր ամուսնուն, երբ տեսավ պարանոցի օղակն ու ուժգին ճիչ արձակելով ամանները ձեռքից բաց թողեց: Ճենապակու կտորները ցրվեցին ողջ միջանցքով մեկ, իսկ կինը նստեց դրանց մեջ ու երեսն առնելով ձեռքերի մեջ սկսեց լալ:
Դուստրը սկզբից չհասկացավ թե ինչ է եղել, զարմացած մորն էր նայում, ապա շուռ եկավ, որ հորը հարցնի ու հենց այդ ժամանակ էլ տեսավ մետաղյա օղակը: Աղջկա աչքերում վախը խառնվեց ցավի հետ ու դա տեսնելով, Մինասի աչքերից սկսեցին արցունքներ հոսել: Ուզեց գրկել աղջկան, բայց աղջիկը վախեցած հրեց հորը ու փախավ իր սենյակ, ներսից դուռը կողպելով: Դռան հետևից լսվում էր աղջկա հեծկլտոցի ձայնը:
- Սաթիկ, վաղն է օրը, - կնոջը դիմեց Մինասը:
Կինը ոչինչ չասաց, խոսել չէր կարողանում:
- Սաթիկ, դուք հանգիստ կարող եք ինձ հետ շփվել, - նորից կնոջը դիմեց Մինասը: - Որոշողը թույլատրել է հարազատների հետ շփվել: Ձեզ՝ ինձ հետ շփվելուց վտանգ չի սպառնում... այսօր վերջին օրն է, որ կարող եք խոսել իմ հետ:
Կինը դադարել էր լալը, բայց նրա հայացքում միայն դեպի հեռուն նայող դատարկություն էր, կարծես ոչինչ չէր նկատում: Մինասը ճենապակու կտորները ոտքերի տակ բազմաթիվ կտորների վերածելով մոտեցավ կնոջը, կռացավ ու բարձրացրեց նրան ու տարավ հյուրասենյակ, նստացրեց բազմոցին:
Քիչ անց նաև որդին եկավ ու տեսնելով հոր վզի օղակը կատաղությունից փրփրեց ու ձեռքի տակ աթոռը հարվածելով գետնին ջարդուխուրդ արեց, փորձելով հանգստացնել նյարդերը, ապա գնաց, նստեց ծնողների կողքին: Քիչ անց եկավ ու հոր ծնկներին նստեց դուստրը, փարվելով նրան, գլուխը դնելով հոր ուսին: Ոչ մեկը չէր խոսում: Լռություն էր տանը: Երբ մութն ընկավ, նույնիսկ լույսը չմիացրին ու անգամ հաց չկերան այդ օրը: Լուռ նստած էին, վերջին անգամ վայելելով միմյանց ներկայությունը, զգալով մեկմեկու շունչը, այդ շնչի միջով՝ հոգին: Գիշերը չքնեցին: Չափազանց հոգնածությունն ու լարվածությունը չէր թողնում քնել: Այդպես լուռ նստեցին ողջ գիշեր, մինչև որ առավոտյան արևի առաջին ճառագայթները լուսավորեց նրանց սենյակը ու նրանք նայելով իրար տեսան արցունքներից ուռած ու կարմրած իրենց աչքերը...
* * *
Երեմն իր ընկերների հետ ռեստորանում նստած էր, երբ հեռախոսը զանգեց:
- Երեմ, Մինասն է, շտապ խոսելու բան կա, - լսվեց խոսափողի միջից:
- Ես «Դեժավյու» ռեստորանում եմ, արի այստեղ, - պատասխանեց Երեմը:
Մինասը հագավ իր ունեցած ամենաբարձր օձիքով վերնաշապիկը, կոճակները մինչև վերջ կոճկեց, որ դրսում վզի մետաղյա օղը չերևա ու տնից դուրս եկավ: Այս անգամ անցորդները նրան փողոցում չէին շրջանցում, իսկ Մինասը դառնությամբ պատկերացնում էր, թե այդ մարդիկ ինչպես էին իրենից փախնելու, իմանալու դեպքում, որ ընդամենը մի քանի ժամից իրեն կախելու են:
Հասավ ռեստորան: Դռնապանը դուռը բացեց ու Մինասին քաղաքավարի ներս հրավիրեց: Այս ռեստորանում էլ էր շատ բան փոխվել: Վաղուց, շատ վաղուց այստեղ չէր եղել: Վերջին անգամ թերևս 6-7 տարի առաջ, երբ դեռևս պատգամավոր էր: Սա ամենաէլիտար ու թանկարժեք ռեստորաններից մեկն է, որտեղ հիմնականում պաշտոնյաներն են լինում: Իհարկե մի կարգ ցածր էր ԿՈԿՀ աշխատակիցների համար նախատեսված ռեստորաններից, բայց էլի համարվում էր շատ հարգված տեղ: Անմիջապես նկատեց մի նորամուծություն, որն առաջ չկար: Պատերի վրա կախված էին իրեն անծանոթ մարդկանց լուսանկարներ: Բայց մտքերն ուրիշ տեղ էին և շատ չխորացավ այդ հարցով: Բարձրացավ չորրորդ հարկ, ուր Երեմն իր ընկերների հետ նստած էր: Մոտեցավ: Երեմը ջերմ բարևեց ու Մինասին ներկայացրեց իր ընկերներին: Երևում էր, որ այս խմբում շատ բարձր էին գնահատում Երեմին, հարգում ու քաշվում էին նրանից: Ասենք թե այդպես էլ պետք է լիներ փոխնախարար աշխատող մարդու հետ:
- Նստի՛ր, Մինաս, - հրավիրեց Երեմը:
- Երեմ, - ասաց Մինասը ու տեսավ, թե սեղանակիցները ոնց են զարմացած իրեն նայում: Նրանք սովոր էին պարոն փոխնախարար կամ պարոն Սմբատյան դիմել Երեմին, այլ ոչ անունով, - ես քո հետ առանձին խոսելու բան ունեմ:
- Մինա՜ս, նստիր, սրանք իմ հարազատներն են, հանգիստ կարող ես իրենց մոտ խոսել:
- Չէ՛, Երեմ, իսկականից առանձին խոսելու բան է...
- Ասում եմ, նստիր, -կտրեց փոխնախարարը, - ի՞նչ պատվիրեմ քո համար:
- Ոչինչ, ախորժակ չունեմ, - հրաժարվեց Մինասը՝ ստիպված նստելով, - Երեմ...
- Ասա, Մինաս ջան, առանց քաշվելու, - ժպտաց Երեմը:
Մինասը մոտ մեկ րոպե լուռ էր, մի քանի անգամ թուքը կուլ տվեց, չհամարձակվելով խոսել: Ապա հանկարծ որոշեց ու կամաց արձակեց վերնաշապիկի վերին կոճակը՝ ցույց տալով վզի օղակը:
Սեղանակիցները մինչ այդ աշխույժ ուտում էին ու սրահով մեկ տարածված էր նրանց սպասքի չխչխկոցի ձայնը: Բայց երբ լուսամփոփի լույսի տակ փայլեց Մինասի վզի օղակը, սրահում մի սահմռկեցուցիչ լռություն տիրեց:
- Ինչու՞ ես եկել մոտս, - խռպոտած ձայնով թշշացրեց Երեմը, - դու հո հիմար չես: Գնա ստեղից, ինչի՞ ես ուզում ինձ փորձանքը գցել:
- Չէ, Երեմ, ես քեզ չէի վտանգի, ինձ թույլատրված է հարազատների հետ խոսել, այնպես որ այստեղ միայն իմ հարցն է:
- Պարոն փոխնախարար, ես մոոացել էի, շտապ գործեր ունեմ, ներեցեք ես պիտի գնամ, - ոտքի կանգնեց սեղանակիցներից մեկն ու առանց արձագանքի սպասելու հեռացավ:
- Ես էլ երեխային պիտի դպրոցիցի վերցնեի...
- Մոռացել էի, խանութում բան էի պատվիրել, սպասում են...
Այսպիսի պատճառաբանություններով մեկ րոպեյում դատարկվեց սեղանը:
- Մինաս, ինչի՞ ես եկել: Ինձնից ի՞նչ ես ուզում, - դեռ խռպոտած ձայնով հարցրեց Երեմը:
- Գիտեմ որ դու ԿՈԿՀ-ում ընկերներ ունես, ասա թող փոխեն որոշումը:
- Դու էլ գիտես, որ դա անհնար է, Որոշողն իր խոսքը երբեք չի փոխում:
- Բայց Երեմ... այդ դեպքում ի՞նչ անեմ: Փախնե՞մ:
- Գիտես որ քեզ աշխարհի ծերից էլ կգտնեն ու տնեցիներիդ ու ընկերներիդ կրակը կգցես:
- Երեմ, բայց մի բան արա, դու փոխնախարար ես, ուժ ունես:
-ՄԻՆԱՍ, ԴՈՒ ՉԵ՞Ս ՀԱՍԿԱՆՈՒՄ, ՈՐ ԿՈԿՀ-Ի ՀԵՏ ԿԱՏԱԿ ՉԵՆ ԱՆՈՒՄ:
- Բայց Երեմ, տնեցիները, աղջիկս, տղաս...
- Շուտ մտածեիր այդ մասին:
- Բայց ես ոչ մի մեղք չեմ գործել, ասում են ինչ-որ մեկին վիրավորել եմ, երբ ես նրա հետ նույնիսկ չեմ էլ խոսել:
- Ես դրա մասին չեմ, ես ավելի հին ժամանակներն եմ ասում... Դու երբեք, երբեք ուրիշների մասին չէիր մտածում: Հիմա էլ ինձ ես կրակը գցում: Ինչի՞ ես մոտս եկել:
- Երեմ, բայց ախր ասացի, չէ՞, որ հարազատների հետ շփվել թույլատրել են... Երեմ գոնե մեր երեխեքին կանչենք, Հովոյին, Աշոտին, Գայանին, Լուսոյին, Մհերին, Կյաժին, Արփիին... ուզում եմ հրաժեշտ տամ, խնդրում եմ...
- Չէ Մինաս: Դա առաջ էր այդպես: Իսկ հիմա նրանք հսկում են բոլոր նրանց, ում հետ դատապարտվածները շփվում են ու նրանք դառնում են պոտենցիալ կախվողներ: Նույնիսկ այն դեպքում, եթե Որոշողը թույլատրել է հետները շփվել... Երևի թե մեկ տարվա ընթացքում դրան օրենքի ուժ էլ կտան: Այնպես որ հեռացիր այստեղից, շուտ, շտապ: Ես էլ եմ գնում: Երեխեքի մասին էլ մոռացիր, գոնե նրանց մի վտանգիր, ես դեռ մի բան կփորձեմ անել իմ կաշին փրկելու համար: Իսկ դու գնա: Մատուցող, հաշիվը բեր:
- Չգիտեի, Երեմ, ուրեմն արդեն այդքան սարսափելի է, հա՞; Արդեն վերջին ստադիան է... էս ու՞ր հասանք: Դու մնա, Երեմ, ես կգնամ:
- Իմ մնալն արդեն անիմաստ է: Չե՞ս տեսնում, թե ինչպես է ինձ ու քեզ նայում մատուցողը: Վաղվանից ես այստեղ պերսոնա նոն գրադա կլինեմ, նկարս էլ կպցրած կլինի առաջին հարկում, պատերին, որ պահակները ներս չթողնեն: Դեռ լավ է, որ դեռ ոչ բոլոր կազմակերպություններում է սա գործում, դեռ մենակ էլիտարներում է...
Մեջբերել
Սամվել-ի խոսքերից
Էջանիշներ