Արցախի հիմնախնդիրը

[REAL_ist]

Դե սկզբից էլ տենց ասեիր էս չգրեինք էլի...Այսինքն ասել որ ղարաբաղցիները հայեր են իրավաբանորեն տգետ արտահայտություն ա:

Սկզբից էլ գրել եմ

Ազգ և ժողովուրդ իրավական տերմինը տարբերի քեզ հայտնի սոցիոլոգիական տերմինից:

[Տրիբուն]

Ականջներով...

Բա տես դրանք մի տարբերություն ունեն, ու տենց ինքնորոշվել են երկու առաձին պետություններում: Բա ղարբաղցին ու հայաստանցին համ ականջներով են տարբերվում համ էլ ձվերով - փաստացի մեզ երկու պետությունն էլ ա քիչ, մի չորս հատ պետք ա:

[Rammer]

Բա տես դրանք մի տարբերություն ունեն, ու տենց ինքնորոշվել են երկու առաձին պետություններում: Բա ղարբաղցին ու հայաստանցին համ ականջներով են տարբերվում համ էլ ձվերով - փաստացի մեզ երկու պետությունն էլ ա քիչ, մի չորս հատ պետք ա:

Փաստացի մեկն էլ չկա...

[Բիձա]

Սկզբից էլ գրել եմ

Ռեալ-իստ ախպեր խոստացած լուսավորող լեկցիան չկայացավ, բայց մասնակի խոսակցությունները հավեսով տանում ես: Էս թեման տարուց ավել բաց ա, բա մի հատ չես ուզում որպես մասնագետ լուսավորես, հասկանանք, թե ինչի մասին է խոսքը՞:
Ամեն պարզաբանում պահանջող հարցով խորհրդավոր բաներ ես ասում ու լռում -լավ չի:
Հաջորդ փաստում էլի երկար բարակ գրելու եմ իմ կարծիքը: Կխնդրեմ ժամանակ չունենալու պատճառաբանությամբ փոստս մեծամտորեն բռակ չհանես: Բան ունես ասելու ասա, այլոց ասածները մի գնահատի:

[REAL_ist]

Ռեալ-իստ ախպեր խոստացած լուսավորող լեկցիան չկայացավ, բայց մասնակի խոսակցությունները հավեսով տանում ես: Էս թեման տարուց ավել բաց ա, բա մի հատ չես ուզում որպես մասնագետ լուսավորես, հասկանանք, թե ինչի մասին է խոսքը՞:
Ամեն պարզաբանում պահանջող հարցով խորհրդավոր բաներ ես ասում ու լռում -լավ չի:
Հաջորդ փաստում էլի երկար բարակ գրելու եմ իմ կարծիքը: Կխնդրեմ ժամանակ չունենալու պատճառաբանությամբ փոստս մեծամտորեն բռակ չհանես: Բան ունես ասելու ասա, այլոց ասածները մի գնահատի:

Ես երբ հարկն եմ համարում, գրում եմ: Եթե դուրդ չի գալիս, կարաս չկարդաս: Ինչ վերաբերվումա քո պոստի մանրամասն վերլուծությանը, ապա խոստումս կկատարեմ, հանկարծ չկասկածես:

---------- Ավելացվել է՝ 21:44 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 21:37 ----------

Ռեալ-իստ ախպեր խոստացած լուսավորող լեկցիան չկայացավ, բայց մասնակի խոսակցությունները հավեսով տանում ես: Էս թեման տարուց ավել բաց ա, բա մի հատ չես ուզում որպես մասնագետ լուսավորես, հասկանանք, թե ինչի մասին է խոսքը՞:
Ամեն պարզաբանում պահանջող հարցով խորհրդավոր բաներ ես ասում ու լռում -լավ չի:
Հաջորդ փաստում էլի երկար բարակ գրելու եմ իմ կարծիքը: Կխնդրեմ ժամանակ չունենալու պատճառաբանությամբ փոստս մեծամտորեն բռակ չհանես: Բան ունես ասելու ասա, այլոց ասածները մի գնահատի:

Ի դեպ, քո երկար պոստին արդեն կոնկրետ պատասխան ու հիմնավորում տվել եմ, թե ինչ պատճառովա զուրկ միջազգային իրավունքի պատկերացումից: Կարաս պոստս մի անգամ էլ կարդաս: Խոստումս արդեն վերաբերվումա մանրամասն, կետ առ կետ լուսաբանմանը:

[Բիձա]

Այ ըսենց էլ երևի 91-ին գցե-բռնե ու մտածել են արեք գնանք ջայլամային, ամենաանշառ, ազգերի ինքնորոշման իրավունքով՝ մենք չկանք, ղարաբաղ- ադրբեջան ա կոնֆլիկտը:
Արաբական 22 երկրների կամ, լատինական ամերիկայի կամ անգլիախոս հետբրիտանական սուվերեն երկրների հարցը ազգերի ինքնորոշման խնդիր երբևէ չի եղել: Արաբների պետությունները ստեղծվել ու ժառանգվել են հիմնականում դեռ խալիֆաթից ու վերջացել են 2-համաշխարհայինից հետո՝ ըստ արտաքին և ներքին ուժային բալանսների: Եթե տեղում կար ուժեղ, սուվերենության ձգտող ու ունակ կենտրոն կամ էլ դուրսն էր շատ ուզում՝ սարքվեցին այդ պետությունները, բայց ոչ համաձայն ազգերի ինքնորոշման սկզբունքի, այլ ըստ ուժային, գեոքաղաքական տրամաբանության: Իշխանությունը չխնդրվեց ու շնորհվեց դրսից, կամ ՄԱԿ-ից, այլ հարևաններն ու մնացածը համակերպվեցին ուժին ու ընդունեցին այդ սուվերենությունը որպես օրինական պետություն:
Նույնը, մի գուցե մի փոքր այլ պատճառաբանություններով ու բացատրություններով, եղել է նաև լատինական երկրների ու մնացած նույն ազգի, կամ նույն լեզվով խոսող ժողովրդի բազմակի պետությունների առկայության դեպքում: Պետականությունը չի շնորհվել-այն նվաճվել է:
Նույնիսկ տեսականորեն միջազգային իրավունք ասածը փուչիկ է: Միջազգային իրավունք ասածը միայն թղթի կտոր չի կարող լինել, այն ենթադրում է մի գերագույն սուվերենի առկայություն, որը ի վիճակի է իր «.իրավունքները», սկզբունքները որպես օրենք պարտադրելու /բանակ, դատախազություն, ոստիկանություն և այլն:: Սկզբում իբր անտեր ազգերի լիգան էր դա, հիմա- անտեր ՄԱԿ-ն է էդ իբր գերագույն «իշխանությունը": Մաքսիմում ինչ կարողացավ անել, դա Միլոշովիչին տանել բանտում սպանելն էր, այլ բան այն ընդունակ չի եղել անելու:
Իմ ղարաբաղյան հարցի մեկնաբանումները հենվում էին հենց այս արգումնենտի վրա, որ միջազգային իրավունքի վրա հույս դնելիս ու նրա դոգմաներով առաջնորդվելիս պետք է ի նկատի ունենալ ոչ թե թղթի վրա գրած դեկլարատիվը, այլ իրական, փաստացի կյանքը:
Ռեալիստը խոստացել էր ինձ դաս տալ, բայց պարզվում է, որ դրա կարիքն էլ չկա, քանի որ պայծառատես է ու ժամանակից առաջ ընկած արդեն տեղյակ է էս գրածիցս էլ:
Ինչ անեմ, եղած միակ մասնագետից ձեռ եմ քաշում ու փորձում եմ հասկանալ, թե որն է իրականը:
Ըստ իմ իմացածի, բացի Կոսովոյի հարցով ԱՄՆ զաստավիտից, չկա հետպատերազմյան որևէ նախադեպ, որ ՄԱԿ-ի էս լոզունգը " աշխատել է": Որոշ կոսմետիկ թիթիզություններ թույլատրելի են եղել այդ խաղի շրջանակներում, բայց ոչ մի լուրջ հարց այդ իրավունքներով չի քննարկվել ու լուծվել:
Ամերիկացիք 60 տարի է, ռազմական տուրիզմով են զբաղվում –ձեն հանող չկա: Թուրքերը մտան կիպրոս կիսեցին- ձեն չկա: Պաղեստինցիք էլ դուռ չմնաց որ չծեծեն, իրենց երկիրը հավանոցային կլետկեքի են վերածել, բայց էդ սկզբունքը չի աշխատում, Քրդերը 25-30 միլիոն են ու մինչև հիմա էդ իրավունքից ոչ մի թիզ չեն ստացել-հակառակը դեռ որ ինտենսիվ մորթվում են: Քաշմիր, Տիբեթ, ույգուրներ, տո որ մեկն ասեմ՞: Ինչի էդ իրավունք ասածը ոչ մի տեղ չի գործում՞
Սովետի միջի ավտոնոմիա ունեցող ոչ մի ազգ դրանից բան չկարողացավ վերցնել: Դե թող թաթարները, ու մնացածներ կարողանային թփրտալ, չեչենները ազգի կեսը կորցրին, բան չստացան: /Ուղղակի բազմացման լավ մեխանիզմ ունեն ու դեռ որ ռուներին են կզած պահում/ Աբխազները մայր պետություն չունեն՝ ունեցածը էտ ա, ով է բանի տեղ դնում՞:
Չկա էդ իրավունքը, սուտ ա, էշություն ա:
Ասածս էն է, որ ես կարող եմ թղթային գիտելիքները հարգել, բայց դրա հիման վրա անիրական քաղաքականության դրդելը, կամ առավել ևս վարելը անընդունելի եմ համարում:
Մի գուցե որոշ ազգերի այդ տեսլական իրավունքը ինֆարկտից հեռու է պահել, բայց այն մեր հերն անիծեց: Ներսում փչացրեց, կզացրեց, այլանդակեց, սարքեց բոշա, դրսում էլ դառանք փալաս ու խեղկատակ:

[REAL_ist]

Ինչպես և նշեցի, խոստումս կատարում եմ, Բիձա:


Նախևառաջ միջազգային իրավունքից խոսելիս պետք է պարզել, թե ինչ է այն իրենից ներկայացնում: Միջազագային իրավունքը միջազգային քաղաքականության ձևական կողմն է: Բոլոր քաղաքական որոշումները, գործողությունները, իրադարձությունները ձևակերպվում են միջազգային իրավունքի նորմերով: Նույն ԱՄՆ-ն որ ռմբակոծում էր Իրաքը, մասնագետների հսկայական խմբեր աշխատում էին պետության գործողությունները միջազգային իրավունքին համապատասխան մեկնաբանելու ուղղությամբ: Ցանկացած լուրջ պետություն միջազգային իրավունքով հիմնավորում է իր գործողությունները, դիրքորոշումները և որոշումները: Ուստի այն ծեծված մտքից, որ միջազգային իրավունքը փուչիկ է, արդեն իսկ ենթադրվում է, որ այդ միտքը արտահայտողը ընդհանրապես պատկերացում չունի, թե ինչա իրենից ներկայացնում միջազգային իրավունքը ու իրա գիտելիքները լրագրողական մակարդակի են, եթե ոչ ավելի ցածր:

Երկրորդ, Ղարաբաղը երբեք իրավական առումով չի միացել Հայկական ԽՍՀ-ին: Սովետական Հայաստանը սուվերեն պետություն չէր ու նրա փոխարեն բոլոր որոշումները ընդունում էր ԽՍՀՄ գերագույն մարմինը, իսկ Ղարաբաղի միացման վերաբերյալ Մոսկվան դրական որոշում չի կայացրել:

Երրորդ, նորաստեղծ Հայաստանի Հանրապետությանը Ղարաբաղի միացման ուղղին նույն ինքնորոշման իրավունքի իրականացման ձև էր: Միջազգային իրավունքում տարածքի փոփոխության միակ իրավաչափ ձևը ներկայումս ինքնորոշման իրավունքն է: Այսինքն, երբ նշում են, որ ինքնորոշումը սխալ էր, պետք էր Ղարաբաղը Հայաստանին միացնել, դրանից արդեն պետք է ենթադրել, որ ասողը բացարձակ պատկերացում չունի ինքնորոշման իրավունքը իրենից ինչա ներկայացնում: Քաղաքական առումով Ղարաբաղի միացման համար միջազգային հանրության հավանություն ստանալը մի քանի անգամ ավելի դժվար է, քան Ղարաբաղի անկախության համար հավանություն ստանալը: Այդ իսկ պատճառով անկախության հռչակման ճանապարհով ինքնորոշման իրավունքի իրականացումը ամենաճիշտ ճանապարհն էր: Սխալը նրանում էր, որ Ղարաբաղը փաստացի դուրս մնաց բանակցությունների գործընթացից: Եթե ճանաչվի Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքը, արդեն Ղարաբաղի ժողովուրդը հնարավորություն կստանա ինքնուրույն կամարտահայտման միջոցով որոշել անկախությունն է հարկավոր, թե միացում Հայաստանին, քանի որ իրավական առումով, դրանց միջև տարբերություն չկա, երկուսն էլ ինքնորոշման իրավունքի իրականացման տեսակ են:

Չորրորդ, Միջազգային իրավունքի հիմնական աղբյուրը ներկայումս միջազգային պայմանագրերն են: Փաստաթղթեր, որոնք իրավական առումով պարտադիր են անդամ պետությունների համար: Այդ է պատճառը, որ ցանկացած երկիր գործելով մեծ քաղաքականության մեջ միշտ հիմնավորում է իր արարքները միջազգային իրավունքով, ապացուցում իր գործողությունների համապատասխանությունը միջազգային պայմանագրերով ստանձնած իր պատրավորություններին: Այդ նպատակի իրագործման համար նման պետություններում գործում են հսկայական ինստիտուտներ, որոնք լծված են այդ գործին:

Հինգերորդ, Ադրբեջանի և ընդհանրապես ՄԱԿ-ի անդամ բորոլ պետությունների տարածքային ամբողջականությունը պետք է հարգվի բոլորի կողմից: Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը հագրելու պարտավորություն ունի նաև Հայաստանը և դրա հարգումը ոչ մի անբարենպաստ հետևանք ունենալ չի կարող: Ավելի կարևոր է, որ Ադրբեջանը հարգի Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը: Բացատրեմ ինչու. տարածքային ամբողջականության սկզբունքը գործում է պետությունների միջև հարաբերություններում, մինչդեռ Ղարաբաղյան հակամարտության դեպքում վեճը առաջին հերթին Ղարաբաղի ինքնորոշվող ժողովրդի և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև է: Միջազգային իրավունքի համաձայն պետություն-ժողովուրդ հարաբերություններում պետք է հարգվի միայն այն պետությունների տարածքային ամբողջականությունը, որոնց գործողությունները համապատասխանում են ինքնորոշման սկզբունքին: Ասվածից ենթադրվում է, որ եթե պետությունը չի հարգում ժողովրդի ներքին ինքնորոշումը, այսինքն ներկայացուցչությունը պետական իշխանական համակարգում, ազգային, կրոնական, մշակութային ինքնուրույնությունը, ոտնահարում է մարդու իրավունքները, ապա նման դեպքում ժողովուրդը իրավունք է ստանում արտաքին ինքնորոշման` պետության կազմից դուրս գալու միջոցով: Այն պետության, որը չի հարգում ժողովրդի ներքին ինքնորոշումը: Նշվածը վերջերս վերահաստատվեց ՄԱԿ-ի դատարանի խորհրդատվական եզրակացությամբ, որը մեր Արտգործնախարարությունը անհրաժեշտ չհամարեց նույնիսկ թարգմանել, ուր մնաց վերլուծել: Վելրուծության գործը դրվեց էնտուզիաստ ուսանողների վրա, որոնցից մեկը ես էի:

Որպես ինքնորոշման իրագործմանն նախադեպ կարող եմ նշել Աֆրիկական բոլոր պետությունների անկախացումը, Արևելյան Թիմորը, Պաղեստինը, Կոսովոն, Հարավային Օսիան, Աբխազիան և այլն:

Եվ վերջում ամանեկարևորը, Ղարաբաղի հարցը նման ընթացք է ստացել առաջին հերթին Ռուսաստանի մեղքով, քանի որ վերջինս պարտադրեց Հայաստանին զինդադարի գնալ, մինչդեռ դեպքերը ընթացքից բխում էր, որ կնքվեր հաշտության համաձայնագիր և վերջնականապես լուծել Ղարաբաղյան հակամարտությունը:

հ.գ. անհրաժեշտության դեպքում կարող եմ ներկայացնել այն իրավական նորմերը, որոք կհաստատեն ասվածը:

---------- Ավելացվել է՝ 11:47 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 11:34 ----------

Միջազգային իրավունք ասածը միայն թղթի կտոր չի կարող լինել, այն ենթադրում է մի գերագույն սուվերենի առկայություն, որը ի վիճակի է իր «.իրավունքները», սկզբունքները որպես օրենք պարտադրելու /բանակ, դատախազություն, ոստիկանություն և այլն:

Համաձայն եմ, ուժն է ծնում իրավունք: Եվ դա վերաբերվում է ոչ միայն միջազգային իրավունքին, այլև ներպետական իրավունքին: Եթե չկարողանաս իրավունքներիդ տեր կանգնես, դրանք երբեք չեն իրագործվի: Բայց դա չի կարող նշանակել, որ իրավունքը փուչիկ է ու անհրաժեշտ չէ:

[Վիշապ]

...

Համաձայն եմ, ուժն է ծնում իրավունք: Եվ դա վերաբերվում է ոչ միայն միջազգային իրավունքին, այլև ներպետական իրավունքին: Եթե չկարողանաս իրավունքներիդ տեր կանգնես, դրանք երբեք չեն իրագործվի: Բայց դա չի կարող նշանակել, որ իրավունքը փուչիկ է ու անհրաժեշտ չէ:

Ռեալ ապեր, դու ու Բիձեն երկուսդ էլ ճիշտ եք, դու ֆորմալ առումով ես ճիշտ, իսկ Բիձեն՝ գործնական: Հաջողությունը իրավական և ուժային գործոնների հավասարակշռված կիրառման մեջ է: Բիձեն պարզապես ասում է, որ իրավականը փուչիկ կարող է լինել, եթե ուժային գործոնը շատ անգամ ավելի է գերազանցում իրավական/ձևական գործոնին:

[REAL_ist]

Ռեալ ապեր, դու ու Բիձեն երկուսդ էլ ճիշտ եք, դու ֆորմալ առումով ես ճիշտ, իսկ Բիձեն՝ գործնական: Հաջողությունը իրավական և ուժային գործոնների հավասարակշռված կիրառման մեջ է: Բիձեն պարզապես ասում է, որ իրավականը փուչիկ կարող է լինել, եթե ուժային գործոնը շատ անգամ ավելի է գերազանցում իրավական/ձևական գործոնին:

Խնդիր չկա Վիշապ ջան, պարզապես երբ խոսում ես քաղաքականությունից, կամ քո ասած գործնականից, պետք չի խառնել միջազգային իրավունքը: Միջազգային իրավունքը ինքը առաջին հերթին ֆորմալ երևույթ է, ինչպես և իրավունքը ընդհանրապես: Մեր երկրում շատ շատերը սովոր են խողացնել միջազգային իրավունք տերմինը, խոսել դրանից ու հիմնականում սխալներով խոսել, առանց ճշտգրիտ պատկերացում ունենալու, մանավանդ հեռուստատեսությամբ: Էլ չեմ խոսում մեր Արտգործնախարության մասին` ի դեմս Շ. Քոչարյանի:

[Mephistopheles]

..........................: Հաջողությունը իրավական և ուժային գործոնների հավասարակշռված կիրառման մեջ է: Բիձեն պարզապես ասում է, որ իրավականը փուչիկ կարող է լինել, եթե ուժային գործոնը շատ անգամ ավելի է գերազանցում իրավական/ձևական գործոնին:

Շատ ճիշտ է ասված… ուղղակի ավելացնեմ որ ուժայինը հնարավորություն է տալիս իրավականը պարտադրել և մի քիչ էլ (կամ լավ էլ) ծռել, բայց ոչ կոտրել… պատմության մեջ կան դեպքեր երբ ուժային գերազանցությունը բավական չի եղել հաջողության հասնելու համար, որովհետև իրավական/դիվանագիտական հարթության մեջ մեծ սխալներ են թույլ տրվել…

Գալով Ղարաբաղի հարցում սա ևս աշխատում է այդպես… այսօր մենք դիվանագիտական ասպարեզում մեծ պարտություններ ենք կրում… հենց մենակ էն փաստը որ շարմազանով կոչեցյալը ադրբեջանի բանաձևը հետ կանչելը համարում է հաղթանակ ու կապիտուլյացիա, մոռանալով որ երկու օր առաջ իրենք էին ասում որ այդ բանաձևը ոչինչ չարժէ… այս ֆոնի վրա մեր ռազմական առավելությունը սկսում է արագորեն խամրել, մանավանդ որ նրանցը նույնպես աճում է… հանուն արդարության սակայն ասեմ որ ադրբեջանն այնքան ապիկար պետություն է որ մինչ օրս չի կարողանում մարտունակ բանակ ստեղծել կոռուպցիայի ու անձնական/տոտալիտարիզմի պատճառով… որևէ այլ նորմալ պետություն, վաղուց նավթային գումարներով կունենար ամենամրցունակ տնտեսությունն ու բանակը գոնե տարածաշրջանում…

…բայց սա չի նշանակում որ ժամանակը մեր օգտին է աշխատում… ուժայի և իրավական բալանցե կարող է խախտվել եթե ստատուս քվոն անորոշ ժամանակով տևի…

[Բիձա]

Ինչպես և նշեցի, խոստումս կատարում եմ, Բիձա:


Նախևառաջ միջազգային իրավունքից խոսելիս պետք է պարզել, թե ինչ է այն իրենից ներկայացնում: Միջազագային իրավունքը միջազգային քաղաքականության ձևական կողմն է: Բոլոր քաղաքական որոշումները, գործողությունները, իրադարձությունները ձևակերպվում են միջազգային իրավունքի նորմերով: Նույն ԱՄՆ-ն որ ռմբակոծում էր Իրաքը, մասնագետների հսկայական խմբեր աշխատում էին պետության գործողությունները միջազգային իրավունքին համապատասխան մեկնաբանելու ուղղությամբ: Ցանկացած լուրջ պետություն միջազգային իրավունքով հիմնավորում է իր գործողությունները, դիրքորոշումները և որոշումները: Ուստի այն ծեծված մտքից, որ միջազգային իրավունքը փուչիկ է, արդեն իսկ ենթադրվում է, որ այդ միտքը արտահայտողը ընդհանրապես պատկերացում չունի, թե ինչա իրենից ներկայացնում միջազգային իրավունքը ու իրա գիտելիքները լրագրողական մակարդակի են, եթե ոչ ավելի ցածր:

Երկրորդ, Ղարաբաղը երբեք իրավական առումով չի միացել Հայկական ԽՍՀ-ին: Սովետական Հայաստանը սուվերեն պետություն չէր ու նրա փոխարեն բոլոր որոշումները ընդունում էր ԽՍՀՄ գերագույն մարմինը, իսկ Ղարաբաղի միացման վերաբերյալ Մոսկվան դրական որոշում չի կայացրել:

Երրորդ, նորաստեղծ Հայաստանի Հանրապետությանը Ղարաբաղի միացման ուղղին նույն ինքնորոշման իրավունքի իրականացման ձև էր: Միջազգային իրավունքում տարածքի փոփոխության միակ իրավաչափ ձևը ներկայումս ինքնորոշման իրավունքն է: Այսինքն, երբ նշում են, որ ինքնորոշումը սխալ էր, պետք էր Ղարաբաղը Հայաստանին միացնել, դրանից արդեն պետք է ենթադրել, որ ասողը բացարձակ պատկերացում չունի ինքնորոշման իրավունքը իրենից ինչա ներկայացնում: Քաղաքական առումով Ղարաբաղի միացման համար միջազգային հանրության հավանություն ստանալը մի քանի անգամ ավելի դժվար է, քան Ղարաբաղի անկախության համար հավանություն ստանալը: Այդ իսկ պատճառով անկախության հռչակման ճանապարհով ինքնորոշման իրավունքի իրականացումը ամենաճիշտ ճանապարհն էր: Սխալը նրանում էր, որ Ղարաբաղը փաստացի դուրս մնաց բանակցությունների գործընթացից: Եթե ճանաչվի Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքը, արդեն Ղարաբաղի ժողովուրդը հնարավորություն կստանա ինքնուրույն կամարտահայտման միջոցով որոշել անկախությունն է հարկավոր, թե միացում Հայաստանին, քանի որ իրավական առումով, դրանց միջև տարբերություն չկա, երկուսն էլ ինքնորոշման իրավունքի իրականացման տեսակ են:

Չորրորդ, Միջազգային իրավունքի հիմնական աղբյուրը ներկայումս միջազգային պայմանագրերն են: Փաստաթղթեր, որոնք իրավական առումով պարտադիր են անդամ պետությունների համար: Այդ է պատճառը, որ ցանկացած երկիր գործելով մեծ քաղաքականության մեջ միշտ հիմնավորում է իր արարքները միջազգային իրավունքով, ապացուցում իր գործողությունների համապատասխանությունը միջազգային պայմանագրերով ստանձնած իր պատրավորություններին: Այդ նպատակի իրագործման համար նման պետություններում գործում են հսկայական ինստիտուտներ, որոնք լծված են այդ գործին:

Հինգերորդ, Ադրբեջանի և ընդհանրապես ՄԱԿ-ի անդամ բորոլ պետությունների տարածքային ամբողջականությունը պետք է հարգվի բոլորի կողմից: Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը հագրելու պարտավորություն ունի նաև Հայաստանը և դրա հարգումը ոչ մի անբարենպաստ հետևանք ունենալ չի կարող: Ավելի կարևոր է, որ Ադրբեջանը հարգի Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը: Բացատրեմ ինչու. տարածքային ամբողջականության սկզբունքը գործում է պետությունների միջև հարաբերություններում, մինչդեռ Ղարաբաղյան հակամարտության դեպքում վեճը առաջին հերթին Ղարաբաղի ինքնորոշվող ժողովրդի և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև է: Միջազգային իրավունքի համաձայն պետություն-ժողովուրդ հարաբերություններում պետք է հարգվի միայն այն պետությունների տարածքային ամբողջականությունը, որոնց գործողությունները համապատասխանում են ինքնորոշման սկզբունքին: Ասվածից ենթադրվում է, որ եթե պետությունը չի հարգում ժողովրդի ներքին ինքնորոշումը, այսինքն ներկայացուցչությունը պետական իշխանական համակարգում, ազգային, կրոնական, մշակութային ինքնուրույնությունը, ոտնահարում է մարդու իրավունքները, ապա նման դեպքում ժողովուրդը իրավունք է ստանում արտաքին ինքնորոշման` պետության կազմից դուրս գալու միջոցով: Այն պետության, որը չի հարգում ժողովրդի ներքին ինքնորոշումը: Նշվածը վերջերս վերահաստատվեց ՄԱԿ-ի դատարանի խորհրդատվական եզրակացությամբ, որը մեր Արտգործնախարարությունը անհրաժեշտ չհամարեց նույնիսկ թարգմանել, ուր մնաց վերլուծել: Վելրուծության գործը դրվեց էնտուզիաստ ուսանողների վրա, որոնցից մեկը ես էի:

Որպես ինքնորոշման իրագործմանն նախադեպ կարող եմ նշել Աֆրիկական բոլոր պետությունների անկախացումը, Արևելյան Թիմորը, Պաղեստինը, Կոսովոն, Հարավային Օսիան, Աբխազիան և այլն:

Եվ վերջում ամանեկարևորը, Ղարաբաղի հարցը նման ընթացք է ստացել առաջին հերթին Ռուսաստանի մեղքով, քանի որ վերջինս պարտադրեց Հայաստանին զինդադարի գնալ, մինչդեռ դեպքերը ընթացքից բխում էր, որ կնքվեր հաշտության համաձայնագիր և վերջնականապես լուծել Ղարաբաղյան հակամարտությունը:

հ.գ. անհրաժեշտության դեպքում կարող եմ ներկայացնել այն իրավական նորմերը, որոք կհաստատեն ասվածը:

---------- Ավելացվել է՝ 11:47 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 11:34 ----------

Համաձայն եմ, ուժն է ծնում իրավունք: Եվ դա վերաբերվում է ոչ միայն միջազգային իրավունքին, այլև ներպետական իրավունքին: Եթե չկարողանաս իրավունքներիդ տեր կանգնես, դրանք երբեք չեն իրագործվի: Բայց դա չի կարող նշանակել, որ իրավունքը փուչիկ է ու անհրաժեշտ չէ:

Բաց թողնենքնք ինձ ու իմ պատկերացնմումները գնահատելու քո մոլեռանդությունը ու անցնենք քո «դասախոսության» էությանը, Ռեալիստ ջան:
Սկսենք վերջից, փաստարկից՝ որին ոչ թե մասնագիտորեն, այլ բանահյուսական մեկնաբանությամբ ես համաձայնվել, հետո մնացածը դրանից լբխի:
1- Իրավունքի ու միջազգային իրավունքի ոչ թե ֆորմալ նկարագրման, այլ էական սահմանման խնդիր կար, որը դու չես արել: Իսկ առանց դրա իրավունքի թեմա շոշափող որևէ այլ խոսակցություն անիմաստ է:
Ժողովրդական լեզվով մի գուցե կարելի է ասել, որ ուժն է ծնում իրավունք: Բայց արի նորմալ ձևակերպումների գանք:
Պարզ օրինակով սկսեմ, հետո կբարդացնենք:
Օրինակ դոդլֆիկի դեպքում իրենց գեղական նագլի ֆիզիկական ուժը բերեց մի քիչ փողի ու լոկալ ավտարիտետի: Հետո էդ մի քիչ փողը, ուժը, մեծ աներեսությունը, զոռբայությունն ու մնացած գումարային հատկանիշներն ու կողքինների քռչությունը ծնեցին ավելի մեծ մասշտաբով թայանելու, պալատներ սարքելու, մարդկանց վրա թքելու նրանց իրավունքը: Բայց էդ իրավունքը շարունակական ուժի մեջ է մնում արդեն կազմակերպված զինված գվարդիաների, զորքի շնորհիվ, դատարանները իրա ձեռքում պահելու ու նրանց պարտադրելու շնորհիվ:
Այսինքն դոդլֆիկի սուվերենությունը ամբողջականացվել է, կենսունակ վիճակի է հասել ու վերարտադրվում է այն պատճառով, որ իրենք ունեն բոլոր նախա ու հարակից պայմանները՝ իրենց «սուբյեկտային» իրավունքը հայաստանի ներսում պարտադրելու: Ու այդ իրավունքն էլ մենակ ինձ ու քեզ չի պարտադրվում, սեռժին ու իրա շրջապատին էլ է պարտադրվում ու բոլորն են նրանց հետ հաշվի նստում:
Ըստ մարդու հազարավոր տեսակի ֆորմալ-թղթային իրավունքերի, ըստ դեմոկրատական, ներ ու միջպետական հազարավոր տեսակի տեղական ու միջազգային դեկլարատիվ նորմերի, դոդլֆիկ գոյություն չպետք է ունենան ու իբր չունի: Բայց դա այդպես չէ:
Հայաստանում դոդլֆիկ է, ռուսաստանում այլ անունով օլիգարխներ են, ԱՄՆ-ում 100 ավոր նմաններ կան, որոնք նույնիսկ կարողացան ամերիկյան զորքը զաստավիտով կոխեն Իրաք, հիմա էլ զաստավիտով պահում են Աֆղանստանում: Դոդլֆիկը ու էդ երևույթը պատահականություն չի, դրանք իրական սուվերեններ են, որոնք իրենց մասնավոր կամքն են պարտադրում ավելի մեծ պետական ու իրավական համակարգերում: Այսինքն ցանկացած իրավական համակարգի ներսում կան փոքր ուժային, շահային կենտրոններ, որոնք ի չիք են դարձնում մեծ համակարգի իրավական ամբողջականությունն ու անկողմնակալությունը:
Կարգին երկրներում դոդլֆիկին զուգահեռ կան նաև կազմակերպված շահային խբեր /Groups of interest/ որոնք թե ներքին և թե արտաքին քաղաքականություն են որոշում, այն աստիճանի, որ ֆորմալ դեմքը, ներառյալ նախագահները վաաբշե պեշկա են:
Ասածս այն է, որ իրավունքի հետևում պետք է անպայման սուվերեն, տեր կանգնած լինի, որը այդ իրավունքը կկարողանա պաշտպանել, ապահովել, վերարտադրել:
Այսինքն ոչ թե ֆորմալ, այլ իրական միջազգային իրավունք ասածը, բացի ՄԱԿ-ի ու նման կառույցների շենքերից, ստից թղթերից ու դեկլարացիաներից իր ներսում մի ահռելի, ստրուկտուրավորված, էշելոնավորված ուժերի համակարգ է, որի մի վինտիկին կպնելը առաջացնում է ամբողջ համակարգի շահերի դղրդոցը: Էդ համակարգը դեկլարացիաների հետևում է թաքնված, բայց շարժվում է միայն շահերով:
Իհարկե կան ռեսուրսային առումով «մեծ գայլերի» համար ոչ հետաքրքիր ու ներքին կուռ կարգապահության հասած որոշ երկրներ, /եվրոպական հյուսիսի բարգաված երկրները, կանադան, Նոր զելանդիան, ավստրալիան/ որոնցում նման շահային խմբերի ազդեցությունը մինիմումի է հասցված: Բայց միջազգային գործերում այդ երկրների ազդեցությունը չնչին է և նրանք շատ հաճախ ստիպված են համակերպվելու գերտերությունների պահանջներին:
Իմի բերելով ասածս, եզրակացնեմ, ոչ միջազգային իրավունք ասածը դոգմա չէ, անկողմնակալ չէ, անխտիր կիրառման ենթակա չէ: Այն ֆասադ է, որի հետևում մի մեծ ինտրիգային-քաղաքական աշխարհ է, որը գործում է մարդկային թուլություններին ու կրքերին համապատասխան-ոչ ավել, ոչ պակաս:
2-Հիմա վերադառնանք քո դասախոսությանը: Գրում ես, « Ցանկացած լուրջ պետություն միջազգային իրավունքով հիմնավորում է իր գործողությունները, դիրքորոշումները և որոշումները: Ուստի այն ծեծված մտքից, որ միջազգային իրավունքը փուչիկ է, արդեն իսկ ենթադրվում է, որ այդ միտքը արտահայտողը ընդհանրապես պատկերացում չունի, թե ինչա իրենից ներկայացնում միջազգային իրավունքը ու իրա գիտելիքները լրագրողական մակարդակի են, եթե ոչ ավելի ցածր:»
Ռեալիստ ջան, ֆորմալ հիմնավորումը ոչ մի կապ չունի իրական, նպատակային, ուժային պրոցեսի հետ: Փաստաթղթային անդրկուլիսային զաստավիտով ձևակերպումն ու իրավունքը իրար հետ կապ չունեցող, ռուսների ասած՝ երկու մեծ տարբերություններ են: Մենք զաստավիտի հնարավորություն ինչքան գիտեմ չունենք: Հետևաբար քո այս թեզով ղարաբաղյան հարցին մոտենալը որպես մասնագետ՝ մեղմ ասած նաիվ է, իսկ որպես խորհրդատու, կամ քաղաքագետ՝ կործանարար:
3-Սովետական Հայաստանը հենց քո հարգած միջազգային իրավունքի նորմերով սուվերեն պետություն էր, Ղարաբաղն էլ ինքնակառավարվող ու ինքնորոշման իրավունքով սուբյեկտ: Ղարաբաղի ինքնորոշումն ու ազգերի ինքնորոշումն էլ իրար հետ կապ չունեցաղ հարցեր են: Ղարաբաղը ոչ թե որպես ազգ, այլ որպես ինքնավար սուբյեկտ ինքնորոշման իրավունք ուներ, որը և իրացրեց Հայաստանին միանալու իր գերագույն մարմնի որոշմամբ: Համաձայն միջազգային իրավունքի նորմերի, դրա համար Մոսկվայի հաստատման կարիքը չկար: Չէր կարելի այդ որոշումը ընդունել, հետո շպրտել աղբարկղը ու նորից սրա-նրա դուռն ընկնել, թե մենք վախից չենք ընդունել, բայց դուք ղարաբաղի անկախություն ընդունեք, իսկ մենք անուժ ենք, մեզ կմորթեն:
4-Դու ներնգափոխում ես իմ ասածի տրամաբությունը: Հայաստանը զինված լինելով Ղարաբաղի և հայաստանի գերագույն խորհրդների վերամիավորման մասին որոշումներով արդեն պետք է հանդես գար ոչ թե որպես Հայաստան, ղարաբաղ առանձին-առանձին դեմքերով, այլ որպես միացյալ սուբյեկտ՝ մեջտեղ բերելով կայացած պատերազմի արդյունքներն ու բոլոր հնարավոր արգումենտները 2 թուրքերի դեմ: Մեր խնդիրը ղարաբաղը չէր միայն, այլ կոնցեպտուալ մենք լուրջ պրոբլեմ ունենք ադրբեջանի էլ, թուրքերի հետ էլ: Երկու կողմից էլ գենոցիդ է խառված: Չէր կարելի մուղամներով միլիոնի թափած արյան հետ խաղ անել: Մենք շատ ավելի ուժող էինք և միջազգային համակրանքի արժանի, եթե միացյալ ճակատով հարցերը դնեինք, այլ ոչ թե մուղամներով: Հարցը ոչ թե թուրքերից հողային պահանջներն էին, այլ այդ ֆոնին ղարաբաղի խնդրի լուծումը և կենսունակ հայաստանի ստեղծումը:
Մենք քո անփառունակ, անիրական տեսությունների հետևից ընկնելու շնորհիվ դառանք ծաղրի առարկա:
Հենց հիմա այլևս Ղարաբաղի հարցը չի սեղանին, այլ Հայաստանի ռեգիոնալ կենսունակության խնդիրն է դրված օրակարգում: ԼՏՊ-ն այդ հարցը դիտարկում էր սերգոջանի սկզբունքով- զիջի կապրես: Դաշնակները- ծովից-ծով արյամբ: Իսկ իրականում մենք ինքներս ղարաբաղյան պատերազմով ձեռք բերվածի շրջանակներում պետք է գտնեինք այն մինիմումը որը մեզ անհրաժեշտ է, ու թե թուրքերի, թե ադրբեջանցիների հետ միացյալ պակետով այդ հարցը քննարկեինք: Թուրքերը շատ էլ ուրախ կլինեին ղարաբաղի ադրբեջանական զիջումներով մեր հետ բարիշել ու դրանով սեպ կխրվեր իրենց մեջ էլ: Իսկ մենք էշություն արեցինք, ղարաբաղի վերամիավորումը սարքինք ազգերի ինքնորոշում, գենոցիդը սարքինք ֆուտբոլ, թուրքերն էլ միացան ադրբեջանին, ասին էս դեբիլներին ավելի ա պետք կզացնել, ու գենոցիդը շարունակել, որովհետև անզգա էլ են:
Քո մնացած կետերին չեմ անդրադառնում, որովհետև տարրական են ու քննադատության ոչ ենթակա:

[REAL_ist]

..
Սկսենք վերջից, փաստարկից՝ որին ոչ թե մասնագիտորեն, այլ բանահյուսական մեկնաբանությամբ ես համաձայնվել, հետո մնացածը դրանից լբխի:
1- Իրավունքի ու միջազգային իրավունքի ոչ թե ֆորմալ նկարագրման, այլ էական սահմանման խնդիր կար, որը դու չես արել: Իսկ առանց դրա իրավունքի թեմա շոշափող որևէ այլ խոսակցություն անիմաստ է:
Ժողովրդական լեզվով մի գուցե կարելի է ասել, որ ուժն է ծնում իրավունք: Բայց արի նորմալ ձևակերպումների գանք:

... Էական սահմանումը` միջազգային իրավունքը զենք է միջազգային քաղաքականության մեջ: Զենք, որը պետք է ճիշտ օգտագործել: Սակայն զենք օգտագործելու համար պետքա հմտություն ունենաս, ուժ: Հայաստանը բավարար ուժ ունի միջազգային իրավունքը օգտագործելով վերջնականապես հաստատել Ղարաբաղի անկախությունը: Անկախությունը, որը պահվում է ներկայումս բացառապես զինված ուժով ու հարցն էլ ըստ իս վերջնական լուծումա ստանալու զինված բախման ճանապարհով: Բավարար ուժ ունի, քանի որ հասելա նրան, որ ԼՂՀ-ն դե ֆակտո անկախ պետությունա, նման արդյունքի առանց ուժի առյակության չեն հասնում:

Եթե քեզ թվացելա, որ իմ կարծիքով միջազգային իրավունքով դոկտրինայով պետքա հարցը լուծվի, սխալվում ես, քանի որ ըստ իս կոմպրոմիսի հնարավորությունը բացակայումա, լուծումը իմ կարծիքով միակնա` պատերազմ: Սակայն զինված բախման ճանապարհով խնդրի լուծումը պահանջումա իրավական ֆորմալ դաշտի, հիմնավորումների ապահովում, ինչին էլ ծառայումա միջազգային իրավունքը: Միջազգային քաղաքականության մեջ ուժն ու շահերն են ամեն ինչ որոշում, ինչը մարդկության պատմության բոլոր ժամանակաշրջաններում անփոփոխա մնացել ու կմնա: Սակայն այդ քաղաքական որոշումները պետքա ճիշտ իրավական ձևակերպում ստանան:

Իմի բերելով ասածս, եզրակացնեմ, ոչ միջազգային իրավունք ասածը դոգմա չէ, անկողմնակալ չէ, անխտիր կիրառման ենթակա չէ: Այն ֆասադ է, որի հետևում մի մեծ ինտրիգային-քաղաքական աշխարհ է, որը գործում է մարդկային թուլություններին ու կրքերին համապատասխան-ոչ ավել, ոչ պակաս:

Բնականաբար դոգմա չէ, իրավունքը պարզապես պետքա ճիշտ օգտագործել` հարմարացնելով սեփական շահերին: Լավ իրավաբանը լինելը հենց նրանումա, որ կարողանաս վիճող երկու կողմերի շահերը նույն հաջողությամբ պաշտպանես` մեկնաբանելով իրավունքը: Չեմ հասկանում ծիծաղիդ առիթը:

Ռեալիստ ջան, ֆորմալ հիմնավորումը ոչ մի կապ չունի իրական, նպատակային, ուժային պրոցեսի հետ: Փաստաթղթային անդրկուլիսային զաստավիտով ձևակերպումն ու իրավունքը իրար հետ կապ չունեցող, ռուսների ասած՝ երկու մեծ տարբերություններ են: Մենք զաստավիտի հնարավորություն ինչքան գիտեմ չունենք: Հետևաբար քո այս թեզով ղարաբաղյան հարցին մոտենալը որպես մասնագետ՝ մեղմ ասած նաիվ է, իսկ որպես խորհրդատու, կամ քաղաքագետ՝ կործանարար:

Քո ասած իրականը քաղաքականություննա, քաղաքական որոշումներն են կարևոր: Աշխարհնա տենց ձևավորված, բոլոր ոլորտներում ու մակարդակներում էլ նույննա: Իմ թեզով հարցին մոտենալը Հայատանի համար ամենահիմնավորված ճանապարհն է իր ուժային գործողություններին` Ղարաբաղի ազատագրմանը ճիշտ իրավական ձևակերպում տալու:

Սովետական Հայաստանը հենց քո հարգած միջազգային իրավունքի նորմերով սուվերեն պետություն էր, Ղարաբաղն էլ ինքնակառավարվող ու ինքնորոշման իրավունքով սուբյեկտ: Ղարաբաղի ինքնորոշումն ու ազգերի ինքնորոշումն էլ իրար հետ կապ չունեցաղ հարցեր են: Ղարաբաղը ոչ թե որպես ազգ, այլ որպես ինքնավար սուբյեկտ ինքնորոշման իրավունք ուներ, որը և իրացրեց Հայաստանին միանալու իր գերագույն մարմնի որոշմամբ: Համաձայն միջազգային իրավունքի նորմերի, դրա համար Մոսկվայի հաստատման կարիքը չկար: Չէր կարելի այդ որոշումը ընդունել, հետո շպրտել աղբարկղը ու նորից սրա-նրա դուռն ընկնել, թե մենք վախից չենք ընդունել, բայց դուք ղարաբաղի անկախություն ընդունեք, իսկ մենք անուժ ենք, մեզ կմորթեն:

Բիձա ջան կներես բայց արի դու միջազգային իրավունք տերմինը տեղի անտեղի մի օգտագործի: Սուվերեն պետությունը պետքա երկու հատկանիշ ունենա` գերակայություն սեփական տարածքում և անկախություն այլ սուբյեկտների հետ հարաբերություններում: Հայկական ԽՍՀ-ն բացարձակապես արտաքին անկախություն չուներ, հանդիսանում էր սուվերեն պետության` ԽՍՀՄ վարչական միավոր: Դա հայտնի, ընդունված փաստա ու պետք չի խորանալ: Նույն քո տրամաբանությամբ ես կարող եմ պնդել, որ Բաշկիրիայի Հանրապետությունն էլ սովուերեն պետությունա, քանի որ վերջինս նույնքան սուվերենա, ինչքան ՀԽՍՀ-ն էր:

4-Դու ներնգափոխում ես իմ ասածի տրամաբությունը: Հայաստանը զինված լինելով Ղարաբաղի և հայաստանի գերագույն խորհրդների վերամիավորման մասին որոշումներով արդեն պետք է հանդես գար ոչ թե որպես Հայաստան, ղարաբաղ առանձին-առանձին դեմքերով, այլ որպես միացյալ սուբյեկտ՝ մեջտեղ բերելով կայացած պատերազմի արդյունքներն ու բոլոր հնարավոր արգումենտները 2 թուրքերի դեմ: Մեր խնդիրը ղարաբաղը չէր միայն, այլ կոնցեպտուալ մենք լուրջ պրոբլեմ ունենք ադրբեջանի էլ, թուրքերի հետ էլ: Երկու կողմից էլ գենոցիդ է խառված: Չէր կարելի մուղամներով միլիոնի թափած արյան հետ խաղ անել: Մենք շատ ավելի ուժող էինք և միջազգային համակրանքի արժանի, եթե միացյալ ճակատով հարցերը դնեինք, այլ ոչ թե մուղամներով: Հարցը ոչ թե թուրքերից հողային պահանջներն էին, այլ այդ ֆոնին ղարաբաղի խնդրի լուծումը և կենսունակ հայաստանի ստեղծումը:
Մենք քո անփառունակ, անիրական տեսությունների հետևից ընկնելու շնորհիվ դառանք ծաղրի առարկա:
Հենց հիմա այլևս Ղարաբաղի հարցը չի սեղանին, այլ Հայաստանի ռեգիոնալ կենսունակության խնդիրն է դրված օրակարգում: ԼՏՊ-ն այդ հարցը դիտարկում էր սերգոջանի սկզբունքով- զիջի կապրես: Դաշնակները- ծովից-ծով արյամբ: Իսկ իրականում մենք ինքներս ղարաբաղյան պատերազմով ձեռք բերվածի շրջանակներում պետք է գտնեինք այն մինիմումը որը մեզ անհրաժեշտ է, ու թե թուրքերի, թե ադրբեջանցիների հետ միացյալ պակետով այդ հարցը քննարկեինք: Թուրքերը շատ էլ ուրախ կլինեին ղարաբաղի ադրբեջանական զիջումներով մեր հետ բարիշել ու դրանով սեպ կխրվեր իրենց մեջ էլ: Իսկ մենք էշություն արեցինք, ղարաբաղի վերամիավորումը սարքինք ազգերի ինքնորոշում, գենոցիդը սարքինք ֆուտբոլ, թուրքերն էլ միացան ադրբեջանին, ասին էս դեբիլներին ավելի ա պետք կզացնել, ու գենոցիդը շարունակել, որովհետև անզգա էլ են:

Նորից եմ կրկնում, ԽՍՀՄ Սահմանադրության համաձայն (որը պարտադիր էր ՀԽՍՀ համար, ինչպես օրինակ պարտադիր է ԱՄՆ նահանգի համար ԱՄՆ Սահմանադրությունը) վերամիավորման որոշումը առանց Մոսկվայի հավանության չէր կարող կայացվել ու իրավական ոչ մի հիմք չուներ: Ես քո ասածը չեմ նենգափոխում, քանի որ քո ասածի հիմքը ի սկզբանե սխալա: Միացյալ Հայաստան-Ղարաբաղ չկար իրավական դաշում, եթե ձևավորվել էր, պետքա նույն ինքնորոշման իրավունքի իրագործմամբ ձևավորվեր:

[Բիձա]

Միջազագային իրավունքը միջազգային քաղաքականության ձևական կողմն է /1/: Բոլոր քաղաքական որոշումները, գործողությունները, իրադարձությունները ձևակերպվում են միջազգային իրավունքի նորմերով: Նույն ԱՄՆ-ն որ ռմբակոծում էր Իրաքը, մասնագետների հսկայական խմբեր աշխատում էին պետության գործողությունները միջազգային իրավունքին համապատասխան մեկնաբանելու ուղղությամբ: /2/ Ցանկացած լուրջ պետություն /3/ միջազգային իրավունքով հիմնավորում է իր գործողությունները, դիրքորոշումները և որոշումները:
:

1-Այ սրան համաձայն եմ- հենց ձևական կողմն է:
2-Որդ չի հիշում էդիկի թշերի քաշքշոցը դավիօղլուի հետ հանդիպմանը: Հա, հենց այ էդ ձևի թուշ քաշքշելով, կոմրոմատները ամեն մեկի աչքն ու բերանը կոխելով, շանտաժով, անգլիացիների ու ռուսների վրա, շառը գցելով, /թե իրենցից է գալիս ռազվեդկեն/, հիպնոտիզյորի պես շաքարով լի փոքր սրվակը անվտանգության խորհրդում որպես մասսայական ոչնչացման բակտերիոլոգիական զենք սղցնելով, բերին երկիր մտնելն ու հետագա կործանելը միջազգային իրավունքին համաձայնեցրին:
Ով դրան հավատաց՞ : Մեկը դու հավատում ես, որ նման բլեֆով կարել էր "միջազգային իրավունքով" մտնել, 3 միլոն մարդ հանել երկրից, կես միլիոն կոտորել, մոլորակը մտցնել ֆինանասական, տնտեսական ու հոգեբանական քաոսի մեջ՞: Ու հանուն ում ու ինչի՞ -գոնե տեղյակ ես՞: Չգիտես-ասեմ, որ Վուլֆովիցն ու իրա նման մի քանի պադոնոկները իրանց անհասկանալի կայֆերը բռնեին: էս ա, այլ բան չի եղել սկիզբը: Շատ ու շատ նման դոդի առյուծի ու էշի կռվցնելուն:
3-Էդ մենք ենք լուրջը՞