Արցախի հիմնախնդիրը

[Բիձա]

Բիձ ներիր, բայց քեզնից այսպիսի «վազգենմանուկյանական» կարծիք չէի սպասում Ինձ թվում է դու աղավաղում ես պատմությունը. Նախ Տեր–Պետրոսյանի լեգիտիմությունը այն ժամանակ ակտուալ չէր, Վազգեն Մանուկյանի հետ առանձնապես այդքան հույսեր չէին կապում, ինչքան որ մեծ էր դժգոհությունը սոցիալական–տնտեսական կարգավիճակից, դա 96 թվին էր
97 թվին ОБСЕ (Организация по безопасности и сотрудничеству в Европе) եռյակը Ղարբաղի հակամարտությունը լուծելու նոր փաթեթ առաջարկեց, որից էլ սկսվեցին աժիոտաժները, եթե հիշում ես Տեր–Պետրոսյանը կողմ էր ОБСЕ–ի առաջարկին, համարելով որ քանի Ադրբեջանը թուլացած է քան երբևէ, այս հարցը կարելի է լուծել, ու որի դեմ դոշ տվեցին մարդիկ, որոնց մեծամասնությունը հիմա հանդերձյան աշխարհում է, ինչպես նաև դեմ էին Քոչարյանը և նույն ինքը՝ Սերժ Սարգսյանը, որը հիմա բոլորիս համոզում է, որ Մադրիդյան սկզբունքները լավ են, և որոնք իմ կարծիքով տարբերվում են այն ժամանակվա ОБСЕ–ի պլանից միայն նրանով, որ այն ժամանակ Հայաստանի դիրքերը միջազգային ասպարեզում շատ ավելի ուժեղ էին, քան հիմա, իս Ադրբեջանի պարագայում ճիշտ հակառակը, այսինքն դեռ այն ժամանակ գուցե կարելի էր ավելիին հասնել նվազագույն կորուստներով։ Միայն այն փաստը, որ Տեր–Պետրոսյանը համաձայն էր քո ասած «դրսի»՝ ԱՄՆ–ի, Ռուսաստանի և Ֆրանսիաի՝ հանձինս ОБСЕ–ի պլանին, իսկ Հայաստանի ընդդիմություն կոչվածները՝ ոչ, դա արդեն վկայում է, որ քո «դրսից աջակցություն» ստանալու համար Տեր–Պետրոսյանի «խաղերի» մասին ենթադրությունը անհիմն է։ Եվ մի «փոքրիկ» նյուանս, սա իմիջայլոց։ Ռուսաստանը ԱՄՆ–ի ու Ֆրանսիայի նախաձեռնություններին թեպետ մասնակցում էր, բայց քողարկված դժկամությամբ, Տեր–Պետրոսյանի արևմտյան կոմպլեմենտարիզմը այդքան էլ Ռուսաստանի սրտով չէր, և չի, դրա համար էլ պաշտոնական Ռուսաստանը առնվազն խրախուսող հայրիկի հայացքով «հետևեց» 99–ի Հոկտեմբերի 27–ի, և 08–ի մարտի մեկի իրադարձություններին, բայց սա ուրիշ երգից է արդեն…

Վիշապ,
ԼՏՊ-ի լեգիտիմությունը ոչ թե Մանուկյանի խնդիրն էր, այլ հենց ԼՏՊ-ի: Վազգենը պարտվել մի կողմ էր քաշվել: ԼՏՊ-ի ոչ լեգիտիմությունն էր, որ թե իր պալատում, թե իր շրջապատում, թե երկրում և թե դրսում մնացել էր որպես արդյունք:
Նմանապես , հիմա Սերժի ոչ լեգիտիմությունը թեև մեր ամոթն է, բայց և Սերժի տրագեդիան է, որը մնալու է նրա մեջ որպես վիրավոր գազանի վերք իր ամբողջ կյանքում և այդ վերքի թույնը նրան երբեք հանգիստ չի տալու:
Ուրեմն եթե մի 5 տարի անց որևէ մեկը Սերժի ոչ լեգիտիմությունը քննարկի, ուրեմն նա պետք է դիտարկվի որպես ԼՏՊ-ական՞:
Ես նկարագրել էի 1997 թվի աշնան դեպքերի իմ հասկացած խորքային դրդապատճառները: ՕԲՍԵ-ն ամեն տարի էլ ինչ որ բան առաջարկել է: Դու բերել այդ հերթական թղթի կտորը դրել ես ԼՏՊ-ի խանգարված գործելաոճի կենտրոնում ու ուզում ես այդ լուրջ խնդիրը նորից պարտակես ԼՏՊ-ական դեմագոգիայի խորքերում՞:
Երկու տարի առաջ մարդիկ ընդունեցին ԼՏՊ-ի կիսատ- պռատ խոստովանությունը ու ասեցին լավ, եթե դու ինքդ պատրաստ էս քո բերած աղետից մեզ ազատել, գանք քեզ օգնենք, որ դա անես: Սա է եղել,
Բայց ես տեսնում եմ, որ հիմա դու և ուրիշ շատերը նորից առաջ եք քաշում ԼՏՊ-ի սրբության հարցը:
Ես չեմ հասկանում, թե ինչպես կարելի է մեկի հին ոչ-լեգիտիմությունը, նրա գործած խայտառակ արարքներն ու դրա հետևանքով մեր գլխին եկած անվերջ դժբախտությունները լրիվ մարսել, ու հիմա էլ նրան պաշտպանելով քննարկել նոր ոչ-լեգիտիմի բերած աղետները:
Հիմա արդեն, վերջին ընտրություններից մեկ ու կես տարի անց, երկու ոչ-ընտիրներն էլ իմ համար նույնն են: Գումարած դրան, այսօրվա ԼՏՊ-ն նաև 1997-ի Վազգենն է:
Իմ տեսադաշտում սրբեր չկան, խորհուրդ կտամ կրոնականից իջնենք քաղաքականը.

[Հայկօ]

Իսկ Վիշապը ինչ-որ տեղ սրբության հարց ա՞ բարձրացրել :

Թեմայի շրջանակում ԼՏՊ-ն հաստատ ՍՍ-ից ու ՌՔ-ից ավելի շատ բան ա արել ու, ինձ համար, ավելի լավ թեկնածու ա:

[Բիձա]

Իսկ Վիշապը ինչ-որ տեղ սրբության հարց ա՞ բարձրացրել :

Թեմայի շրջանակում ԼՏՊ-ն հաստատ ՍՍ-ից ու ՌՔ-ից ավելի շատ բան ա արել ու, ինձ համար, ավելի լավ թեկնածու ա:

Հայկո ջան, Էս քսան տարվա մեջ հայաստանի քաղաքական պատկերասրահը միայն սրբերով է լցված… Չես նկատել՞. Ընտրությունների կեղծման կուլտուրան Հայաստան ներդրածներն այսօր սուրբ չեն՞,
Եթե դեպքերից 13 տարի հետո էլ հարցի քննարկմանը մոտենում են պիտակավորմամբ, բա էլ ոնց ասես՞ .
ԼՏՊ-ին մարդիկ ներել են, բայց դա չի նշանակում, որ հիմա էլ պետք է սրբագրվեն նրա արածներն ու չարածները. Հենց դա էի նկատի ունեցել, ասելով որ ԼՏՊ-ի սրբացման հարց է առաջ տարվում.

[Հայկօ]

Հայկո ջան, Էս քսան տարվա մեջ հայաստանի քաղաքական պատկերասրահը միայն սրբերով է լցված… Չես նկատել՞. Ընտրությունների կեղծման կուլտուրան Հայաստան ներդրածներն այսօր սուրբ չեն՞,
Եթե դեպքերից 13 տարի հետո էլ հարցի քննարկմանը մոտենում են պիտակավորմամբ, բա էլ ոնց ասես՞ .
ԼՏՊ-ին մարդիկ ներել են, բայց դա չի նշանակում, որ հիմա էլ պետք է սրբագրվեն նրա արածներն ու չարածները. Հենց դա էի նկատի ունեցել, ասելով որ ԼՏՊ-ի սրբացման հարց է առաջ տարվում.

Բիձա, իմ համեստ դիտարկումներով՝ թեմայում դու միակ մարդն ես, ով գործածում է «սուրբ» բառը: Չեմ ուզում շատ ծավալվեմ, շատ գրեմ անձնավորման, պիտակավորման ու ուրիշ «-ավորումների» մասին, շատ է ասվել ու քննարկվել, մեկը՝ հենց իմ կողմից: Իսկ սրբացումը ու անձի պաշտամունքը կեղծ քաղաքական կատեգորիաներ են (ազգային գաղափարախոսության նման, Լևոնի ականջը կանչի ): Ես ինձ հոգևոր հովիվ չեմ ընտրում, նախագահ եմ ընտրում՝ հստակ գիտակցելով նախագահի բոլոր իրավունքներն ու, մանավանդ, պարտականությունները:

[Վիշապ]

…ՕԲՍԵ-ն ամեն տարի էլ ինչ որ բան առաջարկել է: Դու բերել այդ հերթական թղթի կտորը դրել ես ԼՏՊ-ի խանգարված գործելաոճի կենտրոնում ու ուզում ես այդ լուրջ խնդիրը նորից պարտակես ԼՏՊ-ական դեմագոգիայի խորքերում՞:
Երկու տարի առաջ մարդիկ ընդունեցին ԼՏՊ-ի կիսատ- պռատ խոստովանությունը ու ասեցին լավ, եթե դու ինքդ պատրաստ էս քո բերած աղետից մեզ ազատել, գանք քեզ օգնենք, որ դա անես: Սա է եղել,

Ոչ: Կխնդրեի այդ ամենի մասին փնտրել տարբեր աղբյուրներում, որպեսզի օդի մեջ չզրուցենք: Ներիր, ժամանակ ունենալու դեպքում կտամ հղումները:

Բայց ես տեսնում եմ, որ հիմա դու և ուրիշ շատերը նորից առաջ եք քաշում ԼՏՊ-ի սրբության հարցը:
Ես չեմ հասկանում, թե ինչպես կարելի է մեկի հին ոչ-լեգիտիմությունը, նրա գործած խայտառակ արարքներն ու դրա հետևանքով մեր գլխին եկած անվերջ դժբախտությունները լրիվ մարսել, ու հիմա էլ նրան պաշտպանելով քննարկել նոր ոչ-լեգիտիմի բերած աղետները:
Հիմա արդեն, վերջին ընտրություններից մեկ ու կես տարի անց, երկու ոչ-ընտիրներն էլ իմ համար նույնն են: Գումարած դրան, այսօրվա ԼՏՊ-ն նաև 1997-ի Վազգենն է:
Իմ տեսադաշտում սրբեր չկան, խորհուրդ կտամ կրոնականից իջնենք քաղաքականը.

Ես տեսնում եմ, որ դու քո տպավորությունները փորձում ես փաստերի տեղ սղացնել, ոչ ոք ԼՏՊ-ի սրբության հարց չի քաշում, կխնդրեմ փոքր-ինչ ավելի զուսպ լինել արտահայտություններում, կարծես սրբացման ոչ մի միտում չկա իմ տեսակետում: Չեմ ուզում պատմության ու եղելիության փոխարեն սկսենք մեր հուզական պոռթկումները քննարկել: 96-ի ընտրությունները և Ղարաբաղի հակամարտությունը տարբեր խնդիրներ են և իրար հետ կապ չունեն: Լեգիտիմության հարց լուծելու խնդիր Տեր-Պետրոսյանը չի ունեցել, հակառակ դեպքում նրանից հետո գոնե պիտի Մանուկյանը դառնար նախագահ, կամ առնվազն պիտի ընդվզեր, որ Քոչարյանը հանգիստ ընդունեց նախագահի պարտականությունները, հետո էլ ընտրություններում հաղթեց, Մանուկյանը պարզապես չկար, մինչև օրս էլ չկա որպես քաղաքական գործիչ:
Այս կարծիքիցս չի հետևում որ Տեր-Պետրոսյանը սուրբ է. եթե շները կատուներին չեն սիրում, և կատուները ոջլոտ են, դա չի նշանակում որ շները ոջլոտ չեն, կամ հակառակը, դա նշանակում է, որ շները կատուներին չեն սիրում և կատուները ոջլոտ են ու վերջ: Անհիմն ենթադրություններ մի արա խնդրեմ:
Ու իմիջայլոց, քաղաքականության մասին որպես անհատների դաշտ քո տեսակետի հետ էլ համաձայն չեմ, եթե թիմ չկա և վստահություն չկա, և բոլորը իրենց անհատական շահերի մասին են մտածում առանց ընդհանուրի շահի մեջ իրենց շահերը տեսնելու կարողության, անհասկանալի է, թե ինչպես է այդ «քաղաքակիրթ» լիդերը ծնվում:

[Elmo]

Մոդերատորական: Որպեսզի չխճճվեմ ձեր ահռելի մեծ գրառումների մեջ ու տառ-տառ կարդալով օֆտոպը մաքրեմ, քանի երկար չի ծավալվել, եկեք համաձայնության գանք:
Դուք չեք օֆտոպում, ես ձեզ չեմ տուգանում:

[Վիշապ]

Բիձա, կարող ես կարդալ օրինակ այստեղ՝ Сванте КОРНЕЛЛ - Конфликт в Нагорном Карабахе: динамика и перспективы решения, տարբեր հղումներ կան, կարող ես համեմատել:

[Elmo]

Մոդերատորական: Թեմայից դուրս գրառումները տուգանվել ու ջնջվել են: Խնդրում եմ մի օֆտոպեք և ձեր անձնագրում նոր տուգանային միավորներ չեն հայտնվի:

[Բիձա]

Բիձա, կարող ես կարդալ օրինակ այստեղ՝ Сванте КОРНЕЛЛ - Конфликт в Нагорном Карабахе: динамика и перспективы решения, տարբեր հղումներ կան, կարող ես համեմատել:

Եթե ես իմ տեսածը, լսածը ու իմացածը անգլիացու գրածով պիտի սրբագրեմ, ապա էստեղ քննարկում անելու իմաստը որն է՞,
Ես պարզ գրել էի, որ ԼՏՊ-ն հանդես եկավ Ղարաբաղում կոնցեպտուալ զիջումների առաջարկով. Մինչև դա էլ բազմաթիվ միջնորդական առաջարկներ էին եղել, Ոչ ոք նրանից չէր պահանջում, որպեսզի տրվի կոնցեպտուալ զիջողական պատասախան.
Իմ համոզմունքն է, որ նա ելքեր էր փնտրում ոչ-լեգիտիմության բարդություններից. Բացի դա էլ, եթե տեղյակ ես այն ժամանակվա Հայաստանի ներքին կյանքին կհիշես, որ մեծ հակասություններ կային Վանոյի և Վազգենի միջև. Այդ օրերին Ռոբերտի, սերժի անունները որպես ակտիվ դերակատարներ մակերեսին չէին, փոխարենը Վանոն բացահայտորեն խոսում էր Ղարաբաղցիների Հայաստանը իրենցով անելու վտանգի մասին ու նույնիսկ Վազգենին նամակով զգուշացրեց այդ մասին,
Բացի նշվածը, ոչ մի երկիր առաջին դեմքի մակարդակով նման էքսպերիմենտներ չի անում. Իսկ եթե հասարակական կարծիք փոխելու խնդիր էր դրված, ապա դա ևս պետք է արվեր ավելի մեղմ ձևերով.
Հենց այն որ ԼՏՊ-ն գերադասեց այդ քայլով վա-բանկ գնալ, ցույց է տալիս, որ նա այլևս չէր դիմանում իր վիճակի թուլություններին.
Իհարկե ԼՏՊ-ն վաղուց էր ուզում պարզություն մտցնել Ղարաբաղի խնդրում, .բայց նա ոչ թե այդ խնդրի զոհը, այլ դեպի դուրս ուղղված իր սխալ հաշվարկի զոհը դարձավ.
Դրա ապացույցն է նաև այն, որ ԼՏՊ-ն ին ելույթով և հոդվածով արդեն տվել էր իր կարծիքը, եթե ՕԲՍԵ-ն իսկապես շահագրգրված էր հարցի լուծմամբ, ապա ինչու մինչև լրիվ իշխանափոխություն ոչ մի ձայն այդ կողմերից չեղավ ի պաշտպանություն ԼՏՊ. Հենց ռադիոներով ու այլ միջոցներով հազար ու մի ձև կար միջամտելու, ժողովրդին համոզելու, վազգեն և մյուս "դիմադրողներին" մկան ծակը կոխելու. Ինչու չարվեց՞.
Որն էր այդ լռության տրամաբանությունը՞

[Mephistopheles]

Եթե ես իմ տեսածը, լսածը ու իմացածը անգլիացու գրածով պիտի սրբագրեմ, ապա էստեղ քննարկում անելու իմաստը որն է՞,
Ես պարզ գրել էի, որ ԼՏՊ-ն հանդես եկավ Ղարաբաղում կոնցեպտուալ զիջումների առաջարկով. Մինչև դա էլ բազմաթիվ միջնորդական առաջարկներ էին եղել, Ոչ ոք նրանից չէր պահանջում, որպեսզի տրվի կոնցեպտուալ զիջողական պատասախան.
Իմ համոզմունքն է, որ նա ելքեր էր փնտրում ոչ-լեգիտիմության բարդություններից. Բացի դա էլ, եթե տեղյակ ես այն ժամանակվա Հայաստանի ներքին կյանքին կհիշես, որ մեծ հակասություններ կային Վանոյի և Վազգենի միջև. Այդ օրերին Ռոբերտի, սերժի անունները որպես ակտիվ դերակատարներ մակերեսին չէին, փոխարենը Վանոն բացահայտորեն խոսում էր Ղարաբաղցիների Հայաստանը իրենցով անելու վտանգի մասին ու նույնիսկ Վազգենին նամակով զգուշացրեց այդ մասին,
Բացի նշվածը, ոչ մի երկիր առաջին դեմքի մակարդակով նման էքսպերիմենտներ չի անում. Իսկ եթե հասարակական կարծիք փոխելու խնդիր էր դրված, ապա դա ևս պետք է արվեր ավելի մեղմ ձևերով.
Հենց այն որ ԼՏՊ-ն գերադասեց այդ քայլով վա-բանկ գնալ, ցույց է տալիս, որ նա այլևս չէր դիմանում իր վիճակի թուլություններին.
Իհարկե ԼՏՊ-ն վաղուց էր ուզում պարզություն մտցնել Ղարաբաղի խնդրում, .բայց նա ոչ թե այդ խնդրի զոհը, այլ դեպի դուրս ուղղված իր սխալ հաշվարկի զոհը դարձավ.
Դրա ապացույցն է նաև այն, որ ԼՏՊ-ն ին ելույթով և հոդվածով արդեն տվել էր իր կարծիքը, եթե ՕԲՍԵ-ն իսկապես շահագրգրված էր հարցի լուծմամբ, ապա ինչու մինչև լրիվ իշխանափոխություն ոչ մի ձայն այդ կողմերից չեղավ ի պաշտպանություն ԼՏՊ. Հենց ռադիոներով ու այլ միջոցներով հազար ու մի ձև կար միջամտելու, ժողովրդին համոզելու, վազգեն և մյուս "դիմադրողներին" մկան ծակը կոխելու. Ինչու չարվեց՞.
Որն էր այդ լռության տրամաբանությունը՞

ԼՏՊ-ն ոչ մի անգամ էլ զիջման մասին չի խոսել, առավել ևս "կոնցեպտուալ"… խոսքը միշտ էլ եղել է փոխզիջման մասին… ես խնդրում եմ էս բանը հիշես… քո ասելով ականատես ես եղել, բայց էս ամենակարևոր մասը չես հիշում…

ԼՏՊ-ի ասածը էս էր … մենք պետք է փոխզիջման գնանք քանի դեռ ուժեղ ենք, փոխզիջման են գնում երբ ուժեղ են լինում… ժամանակը մեր օգտին չի աշխատում և խնդիրը պետք է լուծվեր քանի դեռ իրադրությունը մեր օգտին էր, այսինքն նավթատարները դեռ կառուցված չէին, ադրբեջանը քաղաքական անկայուն վիճակում էր, Հայաստանը ռազմականապես ուժեղ էր և Եվրոպայի աչքում ժողովրդավարության կղզյակ էր համարվում… եթե մենք այն ժամանակ կարողանայինք խնդիրը լուծել, թեկուզ առանց Ղարաբաղի կարգավիճակի, ապա այսօր նավթատարը կանցներ Հայաստանով և Ադրբեջանը շատ ավելի կախված կլիներ մեզնից, որովհետև դա էր լինելու նրա եկամտի աղբյուրը… մինչդեռ այսօր նրանք կարող են հավերժ սպասել… նավթատարը մեզ շրջանցում է, ինչպես նաև մնացած բոլոր տարածաշրջանային ծրագրերը, որոնք մեզ եկամուտ կբերեին ու բլոկադան էլ չէր լինի… իսկ մենք գնալով աղքատանում ու դեգրադացվում ենք, կանգնում փակուղու առաջ… կարող ա՞ տենց չի…

ԼՏՊ-ն լեգիտիմության հարց չի լուծել… եթե լուծած լիներ ապա գոնե մի շրջան նրանից հետո Հայաստանում լեգիտիմ իշխանություն կլիներ, նախագահն էլ ձեր ուզած Վազգեն Մանուկյանը կլիներ… բայց ոնց որ տեսնում ես ԼՏՊ-ից հետո լեգիտիմության պակասը գնալով աճել ա …

[Rammer]

Հարգելիներս քանի որ խոսք գնաց, թե ով ինչ էր ուզում զիջել, ես կտեղադրեմ նյութի երկրորդ մասը...Խնդրում եմ կարդացեք, որպեսզի ռեալ հասկանանք թե որտեղից է սկսվել և ինչպես եղավ, որ հասանք այս օրվան: Առաջին մասը 39-րդ էջում է:

Պատերազմի շարունակումն անթույլատրելի է - 2

1994թ. փետրվարի 8-ին պաշտոնական այցով Լոնդոն ժամանած Լ.Տեր-Պետրոսյանը հայտնում է, որ կարգավորման փոխզիջումային տարբերակը ավելի իրական է, սակայն առկա հոգեբանական պայմաններում ո՛չ հայկական, ո՛չ ադրբեջանական կողմը պատրաստ չի փոխզիջման, եւ մինչեւ չավարտվի պատերազմը՝ ԼՂ կարգավիճակի վերաբերյալ վեճերը է՛լ ավելի կխորացնեն զինված հակամարտությունը: ՀՀ նախագահը նաեւ հաստատում է ադրբեջանական բանակում հազարավոր աֆղան մոջահեդների, նախկին խորհրդային օդաչուների, տանկիստների, թուրք ռազմական խորհրդականների ու սպաների առկայությունը ղարաբաղյան պատերազմում: Փետրվարի 18-ին ՌԴ պաշտպանության նախարար Պավել Գրաչովի նախաձեռնությամբ Մոսկվայում անցկացվում են բանակցություններ` նոր ծրագրի շուրջ, որոնց մասնակցում են Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Մ.Մամեդովը, ԼՂ բանակի ներկայացուցիչ Բ.Սահակյանը, ՀՀ պաշտպանության նախարար Ս.Սարգսյանը եւ Վ.Կազիմիրովը: Ձեռք է բերվում քառակողմ պայմանավորվածություն (Հայաստան, ԼՂ, Ադրբեջան, ՌԴ), ըստ որի՝ մարտի 1-ին ծրագրվում է զինադադարի հաստատում, կողմերի տարանջատում, բոլոր "օտարերկրյա զորքերի" եւ վարձկանների դուրսբերում հակամարտության գոտուց, պատանդների եւ ռազմագերիների փոխանակում: Ձեռք բերված համաձայնությունից օրեր անց նախ Երեւան, ապա Բաքու են ժամանում Վ.Կազիմիրովը եւ ՌԴ պաշտպանության նախարարի տեղակալ, գեներալ-գնդապետ Գ.Կոնդրատեւը` հայաստանյան ղեկավարության հետ մոսկովյան արձանագրությանն առնչվող հարցերը քննարկելու նպատակով: Հայկական կողմը կրկին խաղաղասիրաբար է տրամադրված եւ համաձայնություն է հայտնում մարտի 1-ից հրադադար հաստատելու առնչությամբ, իսկ ադրբեջանական կողմի վերաբերմունքը դարձյալ բացասական է, մասնավորապես` խաղաղարար ուժերի տեղակայման հարցում: Իսկ Ադրբեջանը շարունակում է հավատարիմ մնալ «կրակը թեժ պահելու» գործելաոճին. մարտի 1-ին գնդակոծվում են ոչ միայն ղարաբաղյան դիրքերը, այլեւ զինված բախումներ են հրահրվում Հայաստանի հյուսիսարեւելյան սահմաններում: Ուստի, Մոսկվայի հովանու ներքո ընթացող բանակցությունները մտնում են փակուղի:

ԵԱՀԽ Մինսկի խումբը ակտիվանում է

Այս ժամանակահատվածում նկատելի է դառնում ԵԱՀԽ ՄԽ-ի ակտիվացումը: Մարտի սկզբին ԵԱՀԽ ՄԽ պատվիրակությունը՝ Յան Էլիասոնի գլխավորությամբ, ժամանում է նախ Բաքու, ապա Ստեփանակերտ եւ Երեւան: Հայկական կողմերը շեշտում են, որ խաղաղարար ջանքերը առավել ադյունավետ կլինեն, եթե միջնորդական նախաձեռնությունները ներառվեն միջազգային կազմակերպությունների, մասնավորապես՝ ԵԱՀԽ շրջանակներում, հանդես գան համադրված` խաղաղարար մեկ պլանով: Յ.Էլիասոնը պատրաստակամություն է հայտնում աշխուժացնել ՄԽ-ի գործընթացը, հակասություն չի տեսնում ՌԴ-ի եւ ԵԱՀԽ-ի խաղաղարար ջանքերի միջեւ: Մարտի 9-ին ՄԱԿ-ի ԱԽ-ում անցկացված դռնփակ քննարկման արդյունքում խոր անհանգստություն է արտահայտվում հակամարտության շարունակման եւ լարվածության պահպանման առնչությամբ: 1994թ. մարտի վերջին Մոսկվայում, Վ.Կազիմիրովի միջնորդությամբ, բանակցություններ են կայանում ԼՂՀ, ՀՀ եւ Ադրբեջանի ներկայացուցիչների միջեւ: Ընդ որում, առաջին անգամ դրանց մասնակցում են ԵԱՀԽ ՄԽ նախագահի տեղակալ Մաթիաս Մոսբերգը, ԵԱՀԽ դիտորդական առաքելության ղեկավար, գեներալ Ավանտե Բերգը: Վ.Կազիմիրովը ներկայացնում է համաձայնագրի նախագիծը, որով նախատեսվում էր վերջին պատերազմական գործողությունների ընթացքում գրավված որոշ տարածքների ազատում, նաեւ՝ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի եւ ԼՂՀ շրջափակման վերացում: Որոշվում է կողմերի առաջարկությունների փաստաթուղթը ուղարկել Հայաստանի, ԼՂՀ-ի եւ Ադրբեջանի իշխանություններին: Ռուսաստանը ձգտում է իր ձեռքում պահել նախաձեռնությունը եւ, դրան միջազգային հնչեղություն հաղորդելու նպատակով, միջնորդական գործունեության մեջ ներգրավում է ԱՊՀ միջխորհրդարանական վեհաժողովին: Մարտի 31-ին տարածաշրջան է ժամանում հատուկ այդ նպատակով ստեղծված ԱՊՀ ՄԽԽՎ պատվիրակությունը՝ Ղրղզստանի խորհրդարանի նախագահ Մ.Շերիմկուլովի գլխավորությամբ: Պատվիրակության կազմում է նաեւ Վ.Կազիմիրովը: Հայաստանը եւ ԼՂՀ-ն փորձում են կայուն երաշխիքներ ստեղծել զինադադարի հաստատման համար եւ որպես այդպիսին դիտում բաժանարար ուժերի եւ դիտորդների տեղաբաշխումը եւ ԼՂ կարգավիճակի վերաբերյալ բանակցությունների ծավալում, ընդ որում՝ ԼՂ-ի, որպես հակամարտության լիիրավ կողմի, մասնակցությամբ:

(Շարունակելի)

[Վիշապ]

Եթե ես իմ տեսածը, լսածը ու իմացածը անգլիացու գրածով պիտի սրբագրեմ, ապա էստեղ քննարկում անելու իմաստը որն է՞,

Նախ անգլիացի չի, շվեդ է Բայց դա մի կողմ, դու ասում ես.

Հիշենք դա 1997-ի սեպտեմբերն էր, Ղարաբաղում հանդարտություն էր, մեկ էլ չեղած տեղը Էկրաններին հայտնվեց ԼՏՊ-ն ու ասեց Ղարաբաղում գնում եմ զիջումների…

Ուրեմն լավ չես հիշում հարգելի ընկեր, դրա համար էլ հիշողությունդ թարմացնելու համար հղումներ եմ տալիս, որ կարդաս համեմատես։ Ուրեմն այդ 1997 թվի սեպտեմբերի 20–ից 24–ը Մինսկի խումբը առաջարկում է հայտնի փուլային տարբերակը, և Տեր–Պետրոսյանը դրանից երկու օր հետո՝ սեպտեմբերի 26–ին ելույթ է ունենում և մամուլի ասուլիսում բանավեճ է ծավալվում լրագրողների հետ։ Չեղած տե՞ղ է ըստ քեզ…

… Իհարկե ԼՏՊ-ն վաղուց էր ուզում պարզություն մտցնել Ղարաբաղի խնդրում, .բայց նա ոչ թե այդ խնդրի զոհը, այլ դեպի դուրս ուղղված իր սխալ հաշվարկի զոհը դարձավ.
Դրա ապացույցն է նաև այն, որ ԼՏՊ-ն ին ելույթով և հոդվածով արդեն տվել էր իր կարծիքը, եթե ՕԲՍԵ-ն իսկապես շահագրգրված էր հարցի լուծմամբ, ապա ինչու մինչև լրիվ իշխանափոխություն ոչ մի ձայն այդ կողմերից չեղավ ի պաշտպանություն ԼՏՊ. Հենց ռադիոներով ու այլ միջոցներով հազար ու մի ձև կար միջամտելու, ժողովրդին համոզելու, վազգեն և մյուս "դիմադրողներին" մկան ծակը կոխելու. Ինչու չարվեց՞.
Որն էր այդ լռության տրամաբանությունը՞

Ուրեմն հարգելիս, իհարկե մենք սովոր ենք քաղաքական հարցերում ամեն տեսակի բլթոցներ ու անիմաստ մտքեր լսել ասենք գալուստսահակյանների նման «գործիչներից», սակայն առաջարկում եմ այդ ավանդույնթները չշարունակել այստեղ ու հնարավորինս տրաբանական մտքեր արտահայտել։ Ի՞նչ է նշանակում «պարզություն մտցնել Ղարաբաղի խնդրում», այդ մեզ՝ ռամիկ գյուղացիներիս համար էր գուցե մշուշոտ, քաղաքական ասպարեզում ամեն ինչ ավելի քան պարզ էր։ Խնդիր կար Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգության հարցը և Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը լուծելու և միարժամանակ հարևանի հետ պայմանագիր ստորագրելու ու հետագա փոխհարաբերությունները բարելավելու։ Քանի դեռ երկաթը տաք էր՝ Հայաստանը Ռուսաստանի մանկլավիկը չէր ղեկավարում, ազերիների նաֆթն էլ դեռ Սուփսա չէր հասել։ Ոչ մի բարդ բան չկա, որպեսզի պարզությունից խոսենք։ Իսկ ԵԱՀԿ–ի կողմից լռության մասին տեսակետդ անհասկանալի է, փաստորեն ըստ քեզ ԵԱՀԿ–ն պիտի ռադիոներով ու թռուցիկներով պիտի մեր ժողովրդին համոզեր որ Տեր–Պետրոսյանը ճիշտ է, դիմադրողներին էլ ծակը կոխեր Լուրջ չի, այդպես որ մտածենք, ԵԱՀԿ–ն վաղուց լուծել էր Ղարաբաղի խնդիրը հայերին ու ադրբեջանցիներին համոզելով, դիմադրողներին էլ ծակը կոխելով։ Ինչևէ եթե այստեղ հումոր կար, ապա ես չհասկացա։ Ղարաբաղի հարցը տարվեց այլ ուղղությամբ, երբ այդ «դիմադրողներից» շատերը, որ մի քիչ ուշոտ պիտի ջոկեին եվրոպական ազդեցության առավելությունը ռուսականի նկատմամբ, գնացին այն աշխարհ, և Ռուսաստանը տիրեց Հայաստանի եղած–չեղած ռազմավարական ու տնտեսական ունեցվածքին։ Եվ դրա համար էլ ամեն անգամ Սերժ Սարգսյանը եվրոպոսների հետ որևէ հարաբերություն ունենալուց հետո և երբեմն էլ նաև առաջ վազեվազ գնում է Մոսկվա «աչոտ» տալու։ Եվ Ռուսաստանը ամեն ինչ անում է, որպեսզի քո ասած «պարզությունը» այդպես էլ չմտցվի, մինչև Ռուսաստանը համոզվածություն չունենա, որ խնդիրը լուծվելուց հետո տարածաշրջանում ինքն է ազդեցության առավելությունը ունենալու։ Այդպիսով այս խմորը դեռ երկար ջուր կքաշի հնարավոր բարդացումներով ու սրացումներով, ռուսների հետ այլ կերպ անհնար է։ Աջարիայի ու Աբխազիայի օրինակները քեզ նվեր։

[erewanski]

ղարաբաղը թղթով տվել են ու մնումա հուսալ որ երկրապահ ջոկատը ոտի կհելնի թե չե .......................

[Լեռնցի]

ղարաբաղը թղթով տվել են ու մնումա հուսալ որ երկրապահ ջոկատը ոտի կհելնի թե չե .......................

Անհիմնա արտահայտություններ մի արեք: ԿարաԲաղի մասին էդքան շատ եք մտածում, Երևանի հարցերն էլ չենք կարում լուծել:
Ոչ ՍՍ-ն ա բանի պետք, Ոչ ՌՔ-ն, ոչ էլ ԼՏՊ-ն... կրակն ա ընկել ժողովուրդը սրանց Ձեռը, էն Վարդան Պետրոսյանի ասած, արա դե մի քիչ ՅԱՆ տվեք, մենք էլ ապրենք էլի...
Կարաբաղը մերն է եղել, մերն է, ու մերն ա լինելու... ավելի լավ է, ստեղ քննադատելու փոխարեն առաջարկենք մեր տեսակետները, այդ հակամարտության լուծման ասպարեզում, թե չէ նպատակ չի հետապնդում Ձեր որդեգրած բանավեճերը, ափսոս է էդքան ժամանակի կորուստը:

[erewanski]

իմ տեսակետն էնա որ ղարաբաղի հանձնումն նօռ շրջափակման պատերազմի և սյունիքով ադրբեջանին դեպի նախիջեվան տանող ուղղու սկիզմը կլինի