Արցախի հիմնախնդիրը

[Արամ]

Վերջին մի քանի օրվա ընթացքում, տարբեր "քաղաքական ուժիկն"-ների հետ հանդիպումներ ունենալուց հետո - փաստեմ, որ ուղղակի դեբիլ նեք ։ Ուղղակի, էլ հավես չկա, նենց հիասթափված եմ, որ եևի գրել էլ պետք չի սրա մասին, հետո վայթե փոշմանեմ։

Մեկը մի հատ խելքը գլխին քայլ չասեց - Կոնկրետ հարցին, թե ասեք ինձ 3 հատ ԿՈՆԿՐԵՏ քայլ իշխանության գալուց հետո, որը մանրամասն պլանավորված, քննարկված ա, թե ինչ պետք ա անել, իրա վատ ու լավ հետևանքներով, գոնե նախնական ինչ որ բան։ Ոչ մի բան ընկեր, նույնիսկ մի հատ մտածված կոնկրետ քայլ չկա։ Կա լոզունգներ՝ պատերազմ կհայտարարենք, գժի տեղ կդնենք մեզ, կսկսենք պարտիզանություն անել պետությամբ, որ ուշադրություն գրավենք մեր հետ հաշվի նստեն, "համապարփակ պաշտպանություն" կանենք։ Ու որին որ կոնկրետ ասեից, օքեյ բացատրի, ոնց եք անել, ոչ մի խելքը գլխին պլան, ինչ որ օդի մեջ մտածած իդեաներ, օդի մեջ կառուցած պլաններ։ Սկսեցի կասկածել, որ էս մարդիկ կարողա կյանքում սկի մի հատ պլան չեն կազմել, դրա համար չեն հասկանում, ինչ եմ ես իրանցից ուզում։ Կարճ ասած, դեբիլ ենք ընգեր։

[Արէա]

Վերջին մի քանի օրվա ընթացքում, տարբեր "քաղաքական ուժիկն"-ների հետ հանդիպումներ ունենալուց հետո - փաստեմ, որ ուղղակի դեբիլ նեք ։ Ուղղակի, էլ հավես չկա, նենց հիասթափված եմ, որ եևի գրել էլ պետք չի սրա մասին, հետո վայթե փոշմանեմ։

Մեկը մի հատ խելքը գլխին քայլ չասեց - Կոնկրետ հարցին, թե ասեք ինձ 3 հատ ԿՈՆԿՐԵՏ քայլ իշխանության գալուց հետո, որը մանրամասն պլանավորված, քննարկված ա, թե ինչ պետք ա անել, իրա վատ ու լավ հետևանքներով, գոնե նախնական ինչ որ բան։ Ոչ մի բան ընկեր, նույնիսկ մի հատ մտածված կոնկրետ քայլ չկա։ Կա լոզունգներ՝ պատերազմ կհայտարարենք, գժի տեղ կդնենք մեզ, կսկսենք պարտիզանություն անել պետությամբ, որ ուշադրություն գրավենք մեր հետ հաշվի նստեն, "համապարփակ պաշտպանություն" կանենք։ Ու որին որ կոնկրետ ասեից, օքեյ բացատրի, ոնց եք անել, ոչ մի խելքը գլխին պլան, ինչ որ օդի մեջ մտածած իդեաներ, օդի մեջ կառուցած պլաններ։ Սկսեցի կասկածել, որ էս մարդիկ կարողա կյանքում սկի մի հատ պլան չեն կազմել, դրա համար չեն հասկանում, ինչ եմ ես իրանցից ուզում։ Կարճ ասած, դեբիլ ենք ընգեր։

1. Խաղաղություն առանց տարվա կեսն ամբողջ երկիրը սահմանի երկայնքով շարելու ու բոլորից հատուկ ջոկատային պատրաստելու պլանների։
2. Բոլոր հարևանների հետ նորմալ, մարդավարի, առանց իրար կենսական շահեր վնասող պահանջների ու կապրիզների հարաբերությունների հաստատման հստակ ծրագիր։
3. Ժողովրդավարական արժեքների, մարդու իրավունքների, իրավահավասարության, օրինականության հաստատման, զարգացման հանձնառություն։
4. Կրթական, մշակութային, սպորտային խորքային ուսումնասիրված, իրականացման ռեալ հնարավորություն ունեցող ծրագիր։

Էս էն մինիմալ պահանջներն ա, որ ես սպասում եմ Հայաստանում իշխանության գալու հայտ ներկայացրած ուժից։
Հիմա սենց ուժ չկա, մեծ հույս ունեմ, որ մինչև հաջորդ ընտրություններ կհայտնվի։
ՀԱԿ-ից էլ դեռ վերջնական հույսս չեմ կտրել։

Ես ամեն դեպքում մնալու եմ Հայաստանում։ Եթե սենց երկիր կարողացանք դառնալ, շատ կուզեմ իմ երեխաներն էլ Հայաստանում մնան, հակառակ դեպքում ամեն ինչ անելու եմ Հայաստանից հանելու համար։

[ivy]

2. Բոլոր հարևանների հետ նորմալ, մարդավարի, առանց իրար կենսական շահեր վնասող պահանջների ու կապրիզների հարաբերությունների հաստատման հստակ ծրագիր։

Արէա ջան, դու հավատու՞մ ես, որ տեսանելի ապագայում սա հնարավոր է:
Մեր ազգային գիտակցության մեջ ամուր նստած է «թշնամու» գաղափարը, ու թե դաստիարակությամբ, թե գաղափարախոսությամբ դա փոխանցվում է սերնդեսերունդ: Ազգային արժեքի նման մի բան:
Հարևաններից երկուսը, ասել է թե՝ ուղիղ կեսը, պինդ նստած են էդ կատեգորիայի մեջ:
Ցանկացած մեկը, ով փորձի իրենց հետ քո ասած «մարդավարի հարաբերություններ» ստեղծելու քայլեր անել, միանգամից պիտակվելու է «դավաճան»:
Չգիտեմ՝ քանի սերունդ պիտի անցնի ու ինչ ճանապարհով, որ էս դիրքորոշումը փոխվի:

[Արէա]

Արէա ջան, դու հավատու՞մ ես, որ տեսանելի ապագայում սա հնարավոր է:
Մեր ազգային գիտակցության ամուր նստած է «թշնամու» գաղափարը, ու թե դաստիարակությամբ, թե գաղափարախոսությամբ դա փոխանցվում է սերնդեսերունդ: Ազգային արժեքի նման մի բան:
Հարևաններից երկուսը, ասել է թե՝ ուղիղ կեսը, պինդ նստած են էդ կատեգորիայի մեջ:
Ցանկացած մեկը, ով փորձի իրենց հետ քո ասած «մարդավարի հարաբերություններ» ստեղծելու քայլեր անել, միանգամից պիտակվելու է «դավաճան»:
Չգիտեմ՝ քանի սերունդ պիտի անցնի ու ինչ ճանապարհով, որ էս դիրքորոշումը փոխվի:

Այվի ջան, ես հույս ունեմ, որ կհայտնվի էն քաղաքական ուժը, որը կկարողանա մարդկանց բացատրել սա։
Այլ կերպ հնարավոր չի լինելու ապրել էս տարածաշրջանում։

Երեք տարբերակ կա.

1. Թուրքիան ու Ադրբեջանը քո թշնամին են, դու Ռուսաստանի մաս ես։
2. Թուրքիան ու Ադրբեջանը քո թշնամին են, դու Ռուսաստանի մաս չես։
3. Թուրքիան ու Ադրբեջանը քո թշնամին չեն, դու Ռուսաստանի մաս չես։

Առաջին դեպքում հնարավոր կլինի գոյատևել Չեչնիա դառնալով, ու Հայաստանի սահմանների փոխարեն Ուկրաինայում զոհեր տալով։
Երկրորդ դեպքում Ռուսաստանն էլ ա սկսում թշնամություն անել քո դեմ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ միասին, ես չգիտեմ ոնց ու ինչքան ա հնարավոր գոյատևել սենց, հնարավոր չի լինելու։
Մենակ երրորդ դեպքում ա, որ խելացի, հավասարակշիռ, առանց հիստերիկությունների քաղաքականություն վարելու դեպքում հնարավոր կլինի շարունակել որպես պետություն գոյություն ունենալ։

Եթե երեք տարի առաջ հնարավոր չէր սա բացատրել մարդկանց, ոնց հնարավոր չէր մարդկանց բացատրել, որ արցախցիներին պետք ա էվակուացնել, իսկ հիմա բոլորը դա են պահանջում, կարծում եմ նույն կերպ հիմա սա ավելի հեշտ ա լինելու բացատրել, ու ավելի մեծ թվով համակիրներ ա ունենալու։
Էնքան որ հայտնվեն քաղաքական ամբիցիաներ ունեցող բավարար թվով մարդիկ, ովքեր չեն վախենալու խոսել էս թեմայով։

[մարդ եղած վախտ]

Իմ սահմանափակ պատկերացմամբ գրեթե միանշանակ ա, որ Հայաստանը շատ մոտ ապագայում ստիպված ա լինելու կռվել Սարդարապատ 2-ը, ու էս պահին ինձ համար խաղաղության օրակարգը երկրորդական կամ տասերորդական ա։ Նախ պետք ա, որ Հայաստանը ՀՀ հողի վրա գնացող հաջորդ պատերազմում չպարտվի, ՀՀ֊ն չկործանվի ու մնա ժողովրդավար (!)։ Խաղաղության օրակարգը թող բերի հաջորդ ընտրվելիք ուժը, կամ դրա հաջորդը բայց միայն հաղթանակից/չպարտությունից հետո։ ՀՀ֊ի համար էս պահին (երբ ՀՀ֊ն իր սահմանները փաստացի չի կարողանում պաշտպանել) արժանապատիվ խաղաղությունը տարբերակ չի, իսկ ոչ արժանապատիվ խաղաղությունը պետականության կորուստն ա, էն էլ այնուամենայնիվ պատերազմով, ոնց ԼՂ֊ում եղավ։ Հուսով եմ այլ տարբերակներ հնարավոր են, բայց ես չեմ տեսնում դրանք։

[Աթեիստ]

Վերջերս ավելի ու ավելի հաճախ ա սկսել քննարկվել հարևանների հետ նորմալ հարաբերությունների հարցը, ու ամեն անգամ մարդիկ պնդում են, թե նույնիսկ 100 տարի հետո ադրբեջանցին ատելու ա հային։ Հիմնականում դա նենց ա ներկայացվում, իբր հայերը նրանց չեն ատում։
Բայց ես ուրիշ կողմից գամ։ 5 տարի առաջ Հայաստանի բնակչության մի 70%-ը Պուտինին իրա կնոջից շատ էր սիրում։ 5 տարին հերիք էր, որ էդ կարծիքը լրիվ հակառակ կողմ գնա։ Որտև լայն զանգվածներին ղեկավարելը հեշտ ա։ Էնքան որ ցանկություն ա պետք։ Հիշեք Օրվելի 1984-ի ավարտը ։)
Որ պահին Ադրբեջանի իշխանությունները որոշեցին, որ իրանց պետք ա հայերի հետ բարիշել, շատ արագ սաղ բնակչությունը կարծիքը կտրուկ փոխելու ա։
Մեզնից, որպես պետություն, հասնում ա հարևաններին հասկացնել, որ մեզ հետ լավ հարևան լինելն ավելի ձեռնատու ա, քան հավիտյան թշնամի։

[ivy]

Իմ սահմանափակ պատկերացմամբ գրեթե միանշանակ ա, որ Հայաստանը շատ մոտ ապագայում ստիպված ա լինելու կռվել Սարդարապատ 2-ը, ու էս պահին ինձ համար խաղաղության օրակարգը երկրորդական կամ տասերորդական ա։ Նախ պետք ա, որ Հայաստանը ՀՀ հողի վրա գնացող հաջորդ պատերազմում չպարտվի, ՀՀ֊ն չկործանվի ու մնա ժողովրդավար (!)։ Խաղաղության օրակարգը թող բերի հաջորդ ընտրվելիք ուժը, կամ դրա հաջորդը բայց միայն հաղթանակից/չպարտությունից հետո։ ՀՀ֊ի համար էս պահին (երբ ՀՀ֊ն իր սահմանները փաստացի չի կարողանում պաշտպանել) արժանապատիվ խաղաղությունը տարբերակ չի, իսկ ոչ արժանապատիվ խաղաղությունը պետականության կորուստն ա, էն էլ այնուամենայնիվ պատերազմով, ոնց ԼՂ֊ում եղավ։ Հուսով եմ այլ տարբերակներ հնարավոր են, բայց ես չեմ տեսնում դրանք։

Հայաստանը բավականաչափ ռեսուրսներ չունի՝ պատերազմ վարելու համար․ ոչ ուժեղ բանակ, ոչ զինամթերք, ոչ էլ միջազգային աջակցություն, 2020-ը պիտի որ հերիք լիներ դա հասկանալու համար։ Ու իմ կարծիքով, ներկայիս կառավարությունը էդքանը հասկանում է։
Մեր միակ ճանապարհը խելացի դիվանագիտությամբ խաղաղություն ապահովելն է, հարևանների հետ երկկողմանի բարենպաստ հարաբերություններ ստեղծելը․ սա թերևս ներկայիս կառավարության ունակություններից և ուժերից վեր է։ Բայց եթե նորերը գան ու բռնեն թշնամանքի, պատերազմի ճանապարհը, սա ուղիղ ճամփա է դեպի կործանում։

[մարդ եղած վախտ]

Հայաստանը բավականաչափ ռեսուրսներ չունի՝ պատերազմ վարելու համար․ ոչ ուժեղ բանակ, ոչ զինամթերք, ոչ էլ միջազգային աջակցություն, 2020-ը պիտի որ հերիք լիներ դա հասկանալու համար։ Ու իմ կարծիքով, ներկայիս կառավարությունը էդքանը հասկանում է։
Մեր միակ ճանապարհը խելացի դիվանագիտությամբ խաղաղություն ապահովելն է, հարևանների հետ երկկողմանի բարենպաստ հարաբերություններ ստեղծելը․ սա թերևս ներկայիս կառավարության ունակություններից և ուժերից վեր է։ Բայց եթե նորերը գան ու բռնեն թշնամանքի, պատերազմի ճանապարհը, սա ուղիղ ճամփա է դեպի կործանում։

Երևի լավ չգրեցի՝ ինչ նկատի ունեմ։ Ես երկարաժամկետ միանշանակ կողմ եմ խաղաղությանը հարևանների հետ, բայց ամենամոտ ապագայում ինձ թվում ա պատերազմ լինել/չլինելու հարցը Հայաստանը չի որոշում։ Էս պահին իշխանությունները կարծես թե ամեն կերպ փորձում են կանխել պատերազմը նաև արևմուտքին էս գործում ներգրավելով։ Էս միանշանակ ճիշտ եմ համարում, բայց վստահ չեմ, որ էդ բավարար ա լինելու Հայաստանի վրա հարձակում կանխելու համար, քանի որ Ռուսաստանը խոշոր հաշվով թքած ունի և Հայաստանի, և Ադրբեջանի վրա, ու ահագին հավանական եմ համարում, որ Ադրբեջանին այսպես ասած քսի տա Հայաստանի վրա, չնայած որ Ադրբեջանի շահերից էլ էդ չի բխում էս պահին։ Էդ պարագայում եթե Ադրբեջանը որոշի (այսինքն՝ ռուսաստան-թուրքիան որոշեն) Սյունիքում այնուամենայնիվ միջանցք պոկել, Հայաստանը ստիպված ա լինելու կռվել (հուսով եմ կկռվի)։ Խոսքս դրա մասին էր։

Նորերի մասով - էս պահին ամենակարևորը էն ա, որ հեղաշրջում չլինի ու ԿԳԲ-ն չգա իշխանության, դրանից ավելի երկարաժամկետ չեմ կարող մտածել։ Իսկ աբստրակտ մտածելուց, իհարկե, զարգացման ճանապարհը խաղաղությունն ա հարևանների հետ, բայց դրա համար պետք ա, որ երկու կողմերն էլ գան էդ գիտակցման, կամ էդ գիտակցումը պարտադրվի երկու կողմերին, ոնց պարտադրվեց ասենք՝ գերմանացիներին ու լեհերին։ Ցավոք, ինձ թվում ա լիքը ջուր պիտի դեռ հոսի, մինչև էդ տարբերակներից մեկը հնարավոր լինի։

[մարդ եղած վախտ]

Ընդ որում՝ Սյունիքը պաշտպանելու համար Հայաստանը ունի լիքը միջազգային աջակցություն, բայց իհարկե էդ կռիվներում էլ հայեր են զոհվելու։ Շատ հուսով եմ կա դրանից խուսափելու ինչ-որ հնարավորութուն։

[StrangeLittleGirl]

Ես չգիտեմ՝ ինչ բարիդրացիական հարաբերությունների մասին ա խոսքը, երբ հարևաններիդ ուշքն ու միտքը քեզ ոչնչացնելն ու քո տարածքներին տիրանալն ա։ Չգիտեմ՝ քանի հարյուր տարի ա պետք, որ անցնի, որ էս տարրական ճշմարտությունը մարդկանց գլուխը մտնի, որ Հայաստանը Շվեյցարիա չի, ու մեր տարածաշրջանում հարցերն ուժով են լուծվում։ Տևական խաղաղության միակ ճանապարհն էն ա, որ ոչ թե հարևաններդ չուզենան քո վրա հարձակվել (որովհետև իրանք ուզենալու են անկախ ամեն ինչից), այլ վախենան։ Իսկ դրա համար պետք ա ունենալ մարտունակ բանակ + ամուր դաշնակցային հարաբերություններ համընկնող շահերով պետությունների հետ։ Ներկայիս իշխանությունները դրանցից ոչ մեկը չեն անում, այլ ճիշտ հակառակը. կատարելությունից հեռու բանակը հիմնովին քանդում են, կատարելությունից հեռու դաշնակցային հարաբերությունները՝ լրիվ ոչնչացնում։

Իսկ էս պայմաններում պատերազմ լինելու ա անկախ ամեն ինչից, ու Հայաստանն ունի երկու ընտրություն. չպատասխանել ու ցեղասպանվել, կամ հնարավորության սահմաններում կռվել + դաշնակիցների ներքաշել ու հնարավորինս պաշտպանվել։ Առաջին դեպքում մեռնելու/տեղահանվելու են բոլորը, Հայաստանը որպես պետություն դադարելու ա գոյություն ունենալ։ Երկրորդ դեպքում լինելու են զոհեր, գուցե շատ զոհեր, բայց հնարավոր ա լինելու ինչ-որ չափսի ինչ-որ սահմաններով Հայաստան պահել, ու ինչ-որ թվով հայեր կենդանի են մնալու։ Ներկայիս իշխանությունների մնալու դեպքում միանշանակ գնում ենք առաջին տարբերակով։ Իշխանափոխության դեպքում հույս կա՝ երկրորդ տարբերակը կլինի, բայց կարող ա և չլինի։ Կարճ. մենք 2020-ից հետո երեք տարի ուղղակի լրիվ վատնել ենք։

Իսկ հրապարակում հավաքվածներին կպցվող պիտակները (ռուսական գուբեռնիա դառնալու պահանջ, սպառնալիք պետականությանը, հեղաշրջում, եսիմ ինչ) ուղղակի իշխանական քարոզչություն են։ Էնտեղ հավաքված են մարդիկ, որոնք երեք տարի շարունակ նվիրված էին Արցախի ու Հայաստանի պաշտպանությանը, նաև դրանից առաջ էլ։ Մարդիկ, որոնք տեսնում էին մեր գլխին գալիք փորձանքը ու շարունակում են զգուշացնել, որ շարունակվելու ա, եթե ամեն ինչ սենց մնա։ Էնպես որ, մի ընկեք քարոզչական թեզերի տակ, եթե անհանգստանում եք Հայաստանի ապագայով, դուրս եկեք փողոց։ Հրապարակը դուրներդ չի գալիս, ուրիշ տեղ արեք։

[մարդ եղած վախտ]

Ես չգիտեմ՝ ինչ բարիդրացիական հարաբերությունների մասին ա խոսքը, երբ հարևաններիդ ուշքն ու միտքը քեզ ոչնչացնելն ու քո տարածքներին տիրանալն ա։ Չգիտեմ՝ քանի հարյուր տարի ա պետք, որ անցնի, որ էս տարրական ճշմարտությունը մարդկանց գլուխը մտնի, որ Հայաստանը Շվեյցարիա չի, ու մեր տարածաշրջանում հարցերն ուժով են լուծվում։ Տևական խաղաղության միակ ճանապարհն էն ա, որ ոչ թե հարևաններդ չուզենան քո վրա հարձակվել (որովհետև իրանք ուզենալու են անկախ ամեն ինչից), այլ վախենան։ Իսկ դրա համար պետք ա ունենալ մարտունակ բանակ + ամուր դաշնակցային հարաբերություններ համընկնող շահերով պետությունների հետ։ Ներկայիս իշխանությունները դրանցից ոչ մեկը չեն անում, այլ ճիշտ հակառակը. կատարելությունից հեռու բանակը հիմնովին քանդում են, կատարելությունից հեռու դաշնակցային հարաբերությունները՝ լրիվ ոչնչացնում։

Իսկ էս պայմաններում պատերազմ լինելու ա անկախ ամեն ինչից, ու Հայաստանն ունի երկու ընտրություն. չպատասխանել ու ցեղասպանվել, կամ հնարավորության սահմաններում կռվել + դաշնակիցների ներքաշել ու հնարավորինս պաշտպանվել։ Առաջին դեպքում մեռնելու/տեղահանվելու են բոլորը, Հայաստանը որպես պետություն դադարելու ա գոյություն ունենալ։ Երկրորդ դեպքում լինելու են զոհեր, գուցե շատ զոհեր, բայց հնարավոր ա լինելու ինչ-որ չափսի ինչ-որ սահմաններով Հայաստան պահել, ու ինչ-որ թվով հայեր կենդանի են մնալու։ Ներկայիս իշխանությունների մնալու դեպքում միանշանակ գնում ենք առաջին տարբերակով։ Իշխանափոխության դեպքում հույս կա՝ երկրորդ տարբերակը կլինի, բայց կարող ա և չլինի։ Կարճ. մենք 2020-ից հետո երեք տարի ուղղակի լրիվ վատնել ենք։

Իսկ հրապարակում հավաքվածներին կպցվող պիտակները (ռուսական գուբեռնիա դառնալու պահանջ, սպառնալիք պետականությանը, հեղաշրջում, եսիմ ինչ) ուղղակի իշխանական քարոզչություն են։ Էնտեղ հավաքված են մարդիկ, որոնք երեք տարի շարունակ նվիրված էին Արցախի ու Հայաստանի պաշտպանությանը, նաև դրանից առաջ էլ։ Մարդիկ, որոնք տեսնում էին մեր գլխին գալիք փորձանքը ու շարունակում են զգուշացնել, որ շարունակվելու ա, եթե ամեն ինչ սենց մնա։ Էնպես որ, մի ընկեք քարոզչական թեզերի տակ, եթե անհանգստանում եք Հայաստանի ապագայով, դուրս եկեք փողոց։ Հրապարակը դուրներդ չի գալիս, ուրիշ տեղ արեք։

Մեր պատկերացումները Հայաստանի պաշտպանության նվիրվելու շուրջ շատ-շատ տարբեր են ու ակնհայտորեն տարբեր են նաև Հայաստանի ապագայի մեր տեսլականները։ Էդ տարբերությունները արձանագրելով կսահմանափակվեմ, որտև տեղից էլ բոլորի ներվերը ծայրահեղ լարված են։

Էս պահին Հայաստանի, մասնավորապես Սյունիքի պաշտպանությանը ռեալ նպաստելու եզակի տարբերակներից ա ՈՄԱ-յի ամրաշինական աշխատանքներին աջակցելը։ Գուցե այլ սենց պրոյեկտներ էլ կան։ Հայաստանում կարելի ա գնալ էդ գմբեթներից կառուցել, դրսից կարելի ա փոխանցումներ անել։
https://www.voma.center/hy/gmbet-2

[Բարեկամ]

Վերջերս ավելի ու ավելի հաճախ ա սկսել քննարկվել հարևանների հետ նորմալ հարաբերությունների հարցը, ու ամեն անգամ մարդիկ պնդում են, թե նույնիսկ 100 տարի հետո ադրբեջանցին ատելու ա հային։ Հիմնականում դա նենց ա ներկայացվում, իբր հայերը նրանց չեն ատում։
Բայց ես ուրիշ կողմից գամ։ 5 տարի առաջ Հայաստանի բնակչության մի 70%-ը Պուտինին իրա կնոջից շատ էր սիրում։ 5 տարին հերիք էր, որ էդ կարծիքը լրիվ հակառակ կողմ գնա։ Որտև լայն զանգվածներին ղեկավարելը հեշտ ա։ Էնքան որ ցանկություն ա պետք։ Հիշեք Օրվելի 1984-ի ավարտը ։)
Որ պահին Ադրբեջանի իշխանությունները որոշեցին, որ իրանց պետք ա հայերի հետ բարիշել, շատ արագ սաղ բնակչությունը կարծիքը կտրուկ փոխելու ա։
Մեզնից, որպես պետություն, հասնում ա հարևաններին հասկացնել, որ մեզ հետ լավ հարևան լինելն ավելի ձեռնատու ա, քան հավիտյան թշնամի։

Հայաստանը կպահեն որպես "թշնամի" այնքան ժամանակ, մինչև որ առավելագույնս նվաճեն այն, ինչ հնարավոր է նվաճել, և խոսքը միայն տարածքի մասին չէ, նվաճում են նաև երկրի կախվածությունը գոյության տարբեր ասպեկտներից, որի դեպքում Հայաստանից կմնա միայն անունը՝ որոշակի քառակուսի մետրաժով տարածքին կցված։

[Վիշապ]

Հետաքրքիր է նայել, թե ինչքան ծայրահեղորեն տարբերվող կարծիքներ ու դիրքորոշումներ կան հայերիս մեջ՝ հեղաշրջումից ու ռեվանշից մինչև խաղաղություն ու չաշկա-լոժկա հարաբերություններ․․․
Ես կարծում եմ, Հայաստանին պետք է համ դիվանագիտություն, համ ուժեղ բանակ։ Էսօրվա փողոցի հիսթերիկներից ոչ մեկ որևէ լուրջ գաղափար ու ծրագիր չունի, բացի Նիկոլին իշխանազրկելուց, դրանց մի մասը ավանտյուրիստներ ու օպորտունիստներ են, մյուս մասն էլ ռուսաստանի վասալներ։
Իշխանափոխությունը ամենավատ բանն ա, որ էս պահին կարող է լինել ՀՀ-ում, ստրկության տանող կարճագույն ճանապարհը։ Ավելի լավ է ազգովի մեռնենք, քան դառնանք ստրուկ։
Բայց դե․․․ կարծիք ա․ հայտնում եմ, կարելի է և դառնալ ստրուկ, մանավանդ որ ստրկամտությունը էդքան խորթ չի մեզնից շատերին վայթե։ Բայց դե անկախություն ունենալու ու խելքը գլխ՛ին պետություն կառուցելու շանսեր դեռ կան։

[Overdose]

Կարդում եմ մեկնաբանությունները, թվում ա թե գժանոցում եմ։

Այվի ջան, Վիշապ ջան, որ հայ ազգին քննատադելու ձեր մոլուցքի մեջ, կարո՞ղ ա հաշվի առնեք նաեւ, որ դիմացինը խաղաղություն ՉԻ ՈՒԶՈՒՄ։ Դիմացինը տեսել ա պատմական ընտիրագույն շանս ատամից ու ատամնացավից ազատվելու, ու հենց էդ էլ անում ա։ Ես դեմ չեմ էն գաղափարին, որ պետք ա հարեւանների հետ խաղաղության մեջ ապրել, բայց քո ուզելը հերիք չի, պետք ա նաեւ հարեւանը ուզի, իսկ հարեւանը չի ուզում, հարեւանը ուզում ա Զանգեզուրի միջանցք, ասել կուզի՝ Սյունիքը։ Բթամտությունն էլ սահմաններ պիտի ունենա, ժողովուրդ։

Ժողովուրդ, հրապարակում հավաքվածները ոսի գործակալներ չեն, հավատացեք։ Վստահ չեմ կարող ասել ամբիոնի հարթակից ապուշ-ապուշ խոսացողների համար, բայց ցուցարարների մեծ մասը ոչ եվրոգոմիկ են, ոչ էլ ռսի ստրուկ, ոնց որ ընդունված ա կոչել։ Դրանք հայ մարդիկ են, որ ուզում եմ սոլիդ, խելքը գլխին իշխանություն ունենալ՝ եկող նոր արհավիրքներին դեմ հանդիման։ Մեր առաջ Զանգեզուրի միջանցքի հարց կա, դրանից հետ ազերի վերաբնակիչների հարց ա դրվելու, արդյո՞ք դուք վստահ եք, որ Նիկոլը լավագույն մարդն ա էդ հարցերը մեր օգտին լուծելու համար։

Հասկացեք, ես իլյուզիաներ չունեմ, նիկոլից հետո եկողը արդեն ՈՉ ՄԻ ԲԱՆ ՉԻ ՓՈԽԵԼՈՒ։ Ղարաբաղը կորցրինք, ամենայն հավանականությամբ միջանցքն էլ տալու ենք, ռուսների տակ կպառկենք թե չէ, դրանում վստահ չեմ։ Դրանք տրված իրադարձությունններ են, որոնք ամենայն հավանականությամբ կլինեն, անկապ նրանից Նիկոլն ա վարչապետ, թե ուրիշը, բայց մարդիկ ուզում են իրենց գլխավերեւում ԱԴԵԿՎԱՏ մարդ ունենալ։

Ամենապարզագույն օրինակը՝ Միրզոյանը ՄԱԿ-ում հետեւն էր ճղում, թե Արցախում սպանում են, Բայրամովը հելավ՝ ասեց Ի՞նչ ես գլուխ հարթուկում, քո վարչապետը ասում ա՝ տենց բան չկա։ Ու ճիշտ էր ասում՝ մեր վարչապետը ասել ա , որ Արցախում մարդկանց ուղիղ սպառնալիք չկա։ Ձեզ մոտ սա հարցեր չի առաջացնում դրա ադեկվատության վրա։ Հենց սրա դեմ են մարդիկ պայքարում։ Մարդիկ ուզում են ուղղակի նորմալ իսան՝ իրանց գլխին, ու արդեն կարեւոր չի ռուսամետ կլինի, ամերիկամետ, թե խոտակեր։

Հ․Գ․ Ես Արէայից պիտի ներողություն խնդրեմ։ Էն վախտ, որ ասում էր արցախցիներին էվակուացնենք, առաջիններից մեկը ով պիտակավորեց էդ մոտեցումը, ես էի։ Արէա ջան, դու ճիշտ էիր, իսկ ես սխալվեցի, երեւի ճիշտ կլիներ հենց սկզբից էլ տենց անել։ Բայց դե՝ կարող էր ամեն ինչ էսպես չվերջանալ, չգիտեմ

Հ․Գ

[Վիշապ]

Կարդում եմ մեկնաբանությունները, թվում ա թե գժանոցում եմ։

Այվի ջան, Վիշապ ջան, որ հայ ազգին քննատադելու ձեր մոլուցքի մեջ, կարո՞ղ ա հաշվի առնեք նաեւ, որ դիմացինը խաղաղություն ՉԻ ՈՒԶՈՒՄ։ Դիմացինը տեսել ա պատմական ընտիրագույն շանս ատամից ու ատամնացավից ազատվելու, ու հենց էդ էլ անում ա։ Ես դեմ չեմ էն գաղափարին, որ պետք ա հարեւանների հետ խաղաղության մեջ ապրել, բայց քո ուզելը հերիք չի, պետք ա նաեւ հարեւանը ուզի, իսկ հարեւանը չի ուզում, հարեւանը ուզում ա Զանգեզուրի միջանցք, ասել կուզի՝ Սյունիքը։ Բթամտությունն էլ սահմաններ պիտի ունենա, ժողովուրդ։

Ժողովուրդ, հրապարակում հավաքվածները ոսի գործակալներ չեն, հավատացեք։ Վստահ չեմ կարող ասել ամբիոնի հարթակից ապուշ-ապուշ խոսացողների համար, բայց ցուցարարների մեծ մասը ոչ եվրոգոմիկ են, ոչ էլ ռսի ստրուկ, ոնց որ ընդունված ա կոչել։ Դրանք հայ մարդիկ են, որ ուզում եմ սոլիդ, խելքը գլխին իշխանություն ունենալ՝ եկող նոր արհավիրքներին դեմ հանդիման։ Մեր առաջ Զանգեզուրի միջանցքի հարց կա, դրանից հետ ազերի վերաբնակիչների հարց ա դրվելու, արդյո՞ք դուք վստահ եք, որ Նիկոլը լավագույն մարդն ա էդ հարցերը մեր օգտին լուծելու համար։

Հասկացեք, ես իլյուզիաներ չունեմ, նիկոլից հետո եկողը արդեն ՈՉ ՄԻ ԲԱՆ ՉԻ ՓՈԽԵԼՈՒ։ Ղարաբաղը կորցրինք, ամենայն հավանականությամբ միջանցքն էլ տալու ենք, ռուսների տակ կպառկենք թե չէ, դրանում վստահ չեմ։ Դրանք տրված իրադարձությունններ են, որոնք ամենայն հավանականությամբ կլինեն, անկապ նրանից Նիկոլն ա վարչապետ, թե ուրիշը, բայց մարդիկ ուզում են իրենց գլխավերեւում ԱԴԵԿՎԱՏ մարդ ունենալ։

Ամենապարզագույն օրինակը՝ Միրզոյանը ՄԱԿ-ում հետեւն էր ճղում, թե Արցախում սպանում են, Բայրամովը հելավ՝ ասեց Ի՞նչ ես գլուխ հարթուկում, քո վարչապետը ասում ա՝ տենց բան չկա։ Ու ճիշտ էր ասում՝ մեր վարչապետը ասել ա , որ Արցախում մարդկանց ուղիղ սպառնալիք չկա։ Ձեզ մոտ սա հարցեր չի առաջացնում դրա ադեկվատության վրա։ Հենց սրա դեմ են մարդիկ պայքարում։ Մարդիկ ուզում են ուղղակի նորմալ իսան՝ իրանց գլխին, ու արդեն կարեւոր չի ռուսամետ կլինի, ամերիկամետ, թե խոտակեր։

Հ․Գ․ Ես Արէայից պիտի ներողություն խնդրեմ։ Էն վախտ, որ ասում էր արցախցիներին էվակուացնենք, առաջիններից մեկը ով պիտակավորեց էդ մոտեցումը, ես էի։ Արէա ջան, դու ճիշտ էիր, իսկ ես սխալվեցի, երեւի ճիշտ կլիներ հենց սկզբից էլ տենց անել։ Բայց դե՝ կարող էր ամեն ինչ էսպես չվերջանալ, չգիտեմ

Հ․Գ

Ապեր, եթե հրապարակում հավաքվածները իրենցից բան ներկայացնեին, ապա իշխանություն կլինեին, իսկ հիմա ինչ ունենք՝ էդ ա։
Ասենք կամայական իշխանության սխալի դեպքում, եթե իշխանափոխություն անես, ապա նոր իշխանությունները անկասկած սաղ ճիշտ ե՞ն անելու, թե՞ ունենալու ես ավանտյուրիստների ու թաթալաբազների նոր բուկետ, իրենց բերած պրոբլեմներով։
Եթե կարծում ես հրապարակում իրեն ճղողը, որ իշխանություն լիներ, ինչ-որ հարցեր ավել կլուծեր, ապա նույն անալոգիայով հենց Նիկոլն էլ էր ժամանակին հրապարակում ճղում, ու հիմա էլ հարցեր ա լուծում։
Թուլացեք, հավայի էմոցիաներին ու իլուզիաներին տուրք մի տվեք, աշխատեք հաճույք ստանալ, եթե հավես ունեք՝ զինվեք, համախմբվեք, համագործակցեք, բանը․․․ կետո արեք։
Մի փորձեք հայ ժողովդրի բազմադարյա խրոնիկ հիմարության դրսևորումները մի երկու օրում լուծել, այսինքն մի շարունակեք այդ․․․ դրսևորումները։