Արցախի հիմնախնդիրը

[Բիձա]

Բիձա, ԽՍՀՄ-ը պետություն էր?

հարցդ կոռեկտ չի

[REAL_ist]

Պետությունը միջազգային իրավունքի սուբյեկտա, ԽՍՀՄ-ը պետություն էր? Ինչը կոռռեկտ չի?

[Բիձա]

Պետությունը միջազգային իրավունքի սուբյեկտա, ԽՍՀՄ-ը պետություն էր? Ինչը կոռռեկտ չի?

Ռեալիստ,
Հարցերդ էնպիսին են, որ իբր դիմացինդ խոր անգրագետ է, դու էլ նոբել պրայզի երախտավոր ես, լայեղ ես արել, որ ինքը քո թանկագին ժամանակից օգտվի:
-Արի թարգի դիմացինին քեզանից շատ-շատ ստորադասելը: Դու ինքդ դեռ շատ սովորելիք ունես:
-Քեզ թվում ա, թե քո տված հարցին մի պատասխան կա՞: Դու չես ներկայացնում պետություն ասածի քո սահմանումը ու ուզում ես, որ էդ հարցին պատասխան տրվի՞: Փորձիր իսկապես սահմանել պետությունը ու կտեսենես թե ինչ սար ու ձոր ես ընկնելու: Սովետն իհարկե պետություն էր, բայց հայ ադրբեջանական կոնֆլիկտի տեսանկյունից, հայաստանն ու ադրբեջանն էլ էին լիարժեք պետություններ-միջազգային իրավունքի սուբյեկտներ: Հայաստանը նույնիսկ մակ- ում ներկայացուցիչ ուներ: Այդ կոնտեքստում նույնիսկ ղարաբաղն ուներ ինքնուրույնության այն աստիճանը, որը թույլ էր տալիս պետականության մասին խոսել: Հենց հիմա էլ, քո հարգած ղարաբաղի անկախացման սխեման հիմնված է ղարաբաղի միջազգային սուբյեկտայնության վրա:
- Դու մինչև հիմա չես տվել նույնիսկ իրավունք ասածի սահմանումը ու վիճում ես դրա շուրջ: Ես փորձում էի քեզ դրան բերել- խուսափում ես:
-Քո հարգած միջազգային իրավունքն էլ բազմաթիվ բաժիններ ունի, որոնք ընսդգրկում են ոչ միայն որպես պետություն- սուբյեկտների միջպետական հարաբերությունները, այլև մարդու իրավունքներից սկսած մինչև ինտերպոլը, պատերազմի հանցագործը, կամ ինքնավարությունների ու փոքրամասնությունների իրավունքները:
Հիմա դու որ բաժնով ես ուզում ինձ ջրի երես հանել: Ասա, քյասար գամ քո ուզած տեղը կանգնեմ, տենանք ինչ ես ուզում ասես:

[Վիշապ]

Ֆենոմենալ ա,
Էդ դուք եք իրավական, ռազմական ու քաղաքականը խառնել իրար ու կարծում եք, որ մութ ա ու միջնորդներն էլ հավկուր են կամ քյոռ: Հնարավոր չի հարևան պետության կողմից 20 տոկոս տարածք գրավելը ներկայացնել որպես ոչ ագրեսիա ու նույն էթնիկ խմբի ազգերի ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանություն:
....
Սաղ ուրախ:

Բիձուլ, էս երկու օրը խի՞ ես սենց ագրեսիվ Ֆենոմենալը գիտե՞ս որն է, որ պահի տակ մեկ էլ հայերս իրար վրա մուննաթ ենք գալիս, թե յանի խի՞ ենք մեր լավ ախպեր Ադրբեջանի հողերը գրավել Բռատ իրականում մենք չէինք ուզում, մեզ ստիպեցին: «Նե վինավատա յա, օն սամ պռիշոլ» թեմայով: Մենք խելոք մեզ համար ընդհամենը միացում-միացում էինք գոռում, էն աննասունները սկսեցին հայերին ճնշել Ղարաբաղում

[REAL_ist]

Ռեալիստ,
Հարցերդ էնպիսին են, որ իբր դիմացինդ խոր անգրագետ է, դու էլ նոբել պրայզի երախտավոր ես, լայեղ ես արել, որ ինքը քո թանկագին ժամանակից օգտվի:
-Արի թարգի դիմացինին քեզանից շատ-շատ ստորադասելը: Դու ինքդ դեռ շատ սովորելիք ունես:
-Քեզ թվում ա, թե քո տված հարցին մի պատասխան կա՞: Դու չես ներկայացնում պետություն ասածի քո սահմանումը ու ուզում ես, որ էդ հարցին պատասխան տրվի՞: Փորձիր իսկապես սահմանել պետությունը ու կտեսենես թե ինչ սար ու ձոր ես ընկնելու: Սովետն իհարկե պետություն էր, բայց հայ ադրբեջանական կոնֆլիկտի տեսանկյունից, հայաստանն ու ադրբեջանն էլ էին լիարժեք պետություններ-միջազգային իրավունքի սուբյեկտներ: Հայաստանը նույնիսկ մակ- ում ներկայացուցիչ ուներ: Այդ կոնտեքստում նույնիսկ ղարաբաղն ուներ ինքնուրույնության այն աստիճանը, որը թույլ էր տալիս պետականության մասին խոսել: Հենց հիմա էլ, քո հարգած ղարաբաղի անկախացման սխեման հիմնված է ղարաբաղի միջազգային սուբյեկտայնության վրա:
- Դու մինչև հիմա չես տվել նույնիսկ իրավունք ասածի սահմանումը ու վիճում ես դրա շուրջ: Ես փորձում էի քեզ դրան բերել- խուսափում ես:
-Քո հարգած միջազգային իրավունքն էլ բազմաթիվ բաժիններ ունի, որոնք ընսդգրկում են ոչ միայն որպես պետություն- սուբյեկտների միջպետական հարաբերությունները, այլև մարդու իրավունքներից սկսած մինչև ինտերպոլը, պատերազմի հանցագործը, կամ ինքնավարությունների ու փոքրամասնությունների իրավունքները:
Հիմա դու որ բաժնով ես ուզում ինձ ջրի երես հանել: Ասա, քյասար գամ քո ուզած տեղը կանգնեմ, տենանք ինչ ես ուզում ասես:

Իրավունքի միանշանակ սահմանումը չեն կարողացել տալ մարդկության լավագույն իրավաբանները ու փիլիսոփաները:
Ես որ փորձեմ տեսական սահմանում տամ իմ պատկերացրածով, կասեմ, որ միջազգային իրավունքը իրավանորմերի համակարգա, որը կարգավորումա միջազգային իրավունքի սուբյեկտների հարաբերությունները:

Պետությունը միջազգային իրավունքի հիմնական սուբյեկտնա ու ստեղ քո ասած բաժինները ընդհանրապես կապ չունեն: Միջազգային իրավունքի բոլոր բաժինների\ճյուղերի համար էլ սուբյեկտ պետությունը նույննա:Պետության սահմանումը քեզ տվեցի` տալով երկու պարտադիր հատկանիշ, ուղղակի ուշադիր չես: 1. ներքին գերիշխանություն 2. արտաքին անկախություն: ՀԽՍՀ դեպքում երկուսն էլ ի սպառ բացակայում են: ԽՍՀՄ-ը ինքը պետություն էր, միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, ինչը արդեն ենթադրումա, որ նրա կազմում չեն կարող լինել այլ սուբյեկտներ, քանի որ անկախությունը ու գերիշխանությունը բացառվում են:

Բոլորս էլ մինչև կյանքներիս վերջը սովորելու բան ենք ունենալու ու բնականաբար ես էլ շատ ու շատ բան ունեմ սովորելու ու երբք էլ միտում չեմ ունեցել դիմացինիս ստորադասել, սխալ տպավորությունա մոտդ...

[Բիձա]

Իրավունքի միանշանակ սահմանումը չեն կարողացել տալ մարդկության լավագույն իրավաբանները ու փիլիսոփաները:
Ես որ փորձեմ տեսական սահմանում տամ իմ պատկերացրածով, կասեմ, որ միջազգային իրավունքը իրավանորմերի համակարգա, որը կարգավորումա միջազգային իրավունքի սուբյեկտների հարաբերությունները:

Պետությունը միջազգային իրավունքի հիմնական սուբյեկտնա ու ստեղ քո ասած բաժինները ընդհանրապես կապ չունեն: Միջազգային իրավունքի բոլոր բաժինների\ճյուղերի համար էլ սուբյեկտ պետությունը նույննա:Պետության սահմանումը քեզ տվեցի` տալով երկու պարտադիր հատկանիշ, ուղղակի ուշադիր չես: 1. ներքին գերիշխանություն 2. արտաքին անկախություն: ՀԽՍՀ դեպքում երկուսն էլ ի սպառ բացակայում են: ԽՍՀՄ-ը ինքը պետություն էր, միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, ինչը արդեն ենթադրումա, որ նրա կազմում չեն կարող լինել այլ սուբյեկտներ, քանի որ անկախությունը ու գերիշխանությունը բացառվում են:

Բոլորս էլ մինչև կյանքներիս վերջը սովորելու բան ենք ունենալու ու բնականաբար ես էլ շատ ու շատ բան ունեմ սովորելու ու երբք էլ միտում չեմ ունեցել դիմացինիս ստորադասել, սխալ տպավորությունա մոտդ...

էդքան պարզ չի: Օրինակ կոնֆեդերատիվ կառուցվածքը ենթադրում է սուվերեն պետությունների դաշնությունը ըստ համաձայնագրի, իսկ ֆեդերացիան ենթադրում է կիսաանկախ պետությունների դաշնությունը: Ինչքան որ բարդ է իրավունքի սահմանումը, նույնքան էլ բարդ է պետության սահմանումը ու տարբեր վիճակներում հայտնված սսուվերեն միավորների իրավասությունների դաշտի վերհանումը: Օրինակ սովետը անկախ պետությունների միություն էր, սովետի կազմում եղած ռուսաստանը ֆեդերացիա էր, իսկ ադրբեջանը, վրաստանը հանրապետություններ էին, չնայած իրենց կազմում տոչնի ռուսաստանի օրինակով կիսաանկախ պետական միավորներ ունեին:
Շվեյցարիան 13 դարից կոնֆեդերացիա է: Կարող է որևէ մեկը ասել թե դա ինչ է հիմա նշանակում՞: Կամ էլ թե չէ Տեքսասը մի 2 ամիս առաջ ասեց դուրս եմ գալու կազմից, եթե կենտրոնը համը հանի: Դա մնաց օդում կախված- բոլորը շշկռած էին, սկսեցին ուսումնասիրել, թե ըստ եղած օրենքների կարող է արդյոք Տեքսասը դուրս գալ: Կեսն ասին կարա, կեսը՝ չէ:
Հետևաբար պետությանը քո տված սահմանումը սահմանափակ է ու չի բռնում աշխարհում եղած պետությունների երևի կեսին: Ու դա նրանից չի, որ դու սխալ գիտես, այլ նրանից է, որ ամեն ինչ շատ ավելի բարդ ու խորն է, քան մենք պատկերացնում ենք առաջին հայացքից:
Ժամանակի ընթացքում նախնական պայմանագրերը մի գուցե դեռ թղթային ուժ ունենում են, բայց փորձիր դրանք կյանքի կոչել, անհնար է:
Նույնը նաև ղարաբաղի հարցում է: Սովետի ներսում եղած օրենքների ու պայմանագրերի շրջանակում այն մի տրամաբանություն ուներ, սովետի քանդվելուց հետո ուրիշ: Հիմա, արդեն ծավալված ռազմական ու հարակից գործողությունների արդյունքում- լրիվ, սավսեմ ուրիշ: Ասածս էն է, որ դու ու քո կողմնակիցները այս հարցը իր դինամիկայի մեջ չեն քննարկում, այլ մեզ համար խիստ անշահեկան, քարացած ու այլևս անիմաստ ստանդարտների մեջ:
Իմանալով սա, տարիների ընթացքում ադրբեջանցիք կարողացան մանրից փոխել իրերի դրվածքը, իրավական ձևակերպումները ու հիմա շահեկան դիրքեր են գրավել: Հիմա աշխատում են այն բանի վրա, որ հայաստանին լրիվ ագրեսոր հռչակեն ու հնարավոր լինի օրինականացնել պատերազմի վերսկսումը: Թուրքերը ֆուտբոլ սկսեցին ու առանց գնդակին կպնելու ահավոր հաշվով մեզ գցին նոկաուտի մեջ: Այսինքն նրանց հիմիկվա արած գործը -դիվանագիտական մեծ ֆրոնտով տարվող պատերազմ է ու օր ու գիշեր աշխատում են դրա վրա: Իսկ մենք ոչ միայն չենք աշխատում, այլ չենք էլ հասկանում, թե ինչ սկզբունքեների վրա ենք կանգնած, ինչքանով են դրանք իրական: Դիվանագիտական աշխատանքը ոչ թե օրենքներն իմանալն ու սպասելն է, թե դրանք մի օր կկիրառվեն մեր օգտին, այլ օրենքներն իմանալով, այլ մանրամասնությունների ու տակտիկաների շնորհիվ, դրանք շրջանցելու, դրանցից օգտվելու, մեզ ծառայեցնելու կարողությունն է:
Ղարաբաղի մասով ես մի կարծիքի եմ, դու մի: Ես դիվանագետ չեմ, իրավաբան չեմ, բայց տեսնում եմ, որ մերոնք էս հարցում խայտառակ են տանուլ տալիս: Դու ու մնացած իրավաբանները կարծում եք որ ես սխալ եմ: Ենթադրենք թե դա էդպես է, դե ձեր ճշտով գործ արեք, ամեն դրվագ մշակեք, թղթապանակը ցույց տվեք, որ մարդիկ տեսնեն, որ արանքում մասնագետ կա, այլ ոչ թե աչքաչափով բիձա կամ անքննարկելի, անառարկելի սֆինքսի քարացածության ստռատեգ:

[Mephistopheles]

Բիձ ջան, Ռեալ ապերը փորձում է տարանջատել հարցի իրավական կողմը քաղաքական ու ռազմական կողմերից, իսկ դու դրանք խառնում ես իրար ու մշուշապատում ես առանց այն էլ բարդ իրավիճակը։
Էթնո–տարածքային հակամարտությունները հիմնականում լուծվում են ուժով հետո դրանց տրվում են իրավական ձևակերպումներ։ Մեր պարագայում Ղարաբաղի հայկական էթնոսին պատկանող գերակշռող մեծամասնությունը փաստացի ինքնորոշվել է, որին հետևել է Ադրբեջանի ուժային հակազդեցությունը, որին էլ հետևել է Ղարաբաղի հետ նույն շահերը կիսող Հայաստանի օժանդակությունն ու հակազդեցությունը։ Ի վերջո Ադրբեջանը նաև Հայաստանի դեմ է ուժային ոտնձգության դիմել՝ գնդակոծել է Հայաստանի սահմանամերձ քաղաքներն ու գյուղերը։ Արդյունքնում ռազմական հակամարտությունը լուծվել է ի օգուտ հայկական կողմի, հիմա Ադրբեջանը փորձում է իրավական տեսակետից ապահովել բազա, որ հետագա ռազմական քայլերին հիմնավորումներ տրվեն։ Բայց Ադրբեջանի շանսերը քիչ են այն պատճառով, որ հակամարտության առարկա տարածքում գտնվող ու մեծամասնություն կազմող ազգ–ժողովուրդը վաղուց դեմ արտահայտված ունի Ադրբեջանին։ Հիմա ֆինտեր են թափում, թե ազերի փախստականները վերադառնան Ղարաբաղ ու հայերի հետ միասին ռեֆերենդում անցկացնեն, երբ ուղտին էլ է պարզ որ նման բան բացառվում է, քանի որ հաշվի չի առնվում հակամարտության էթնիկական կողմը։ Ինչ վերաբերում է, թե Հայաստանը հիմնական ուժն էր թե օժանդակ, ապա դա նշանակություն չունի, կարող է ղարաբաղցիները ընդհանրապես զենք չունենային ու Հայաստանը կռվեր նրանց փոխարեն։ Դրանից չի բխում թե ագրեսորը Հայաստանն է։ Դու մի կողմից թերագնահատում ես հարցի ձևական–իրավական կողմը, իսկ մյուս կողմից հենց ձևական բաներով փորձում ես Հայաստանի դիրքերը թույլ ցույց տալ։ Սառը պատերազմի պայքարի էությունն էլ հենց ձևական կողմն է, որտեղ հակամարտող կողմերը իրենց ճշտերն են կռվեցնում։ Բայց միևնույն է, հիմքում ընկած է ուժային գործոնը՝ ազգ–ժողովրդի միասնական որոշման գործոնի հետ համատեղ, եթե Ադրբեջանը նենց հրաշքով փորձի մի երկու շաբաթում գրավել Ղարաբաղը, էթնիկ մաքրում իրականացել ու հետո ուժով կայունացնել իրավիճակը, ապա միջազգայինները էլի բան չեն կարողանա անել, բացի քաղաքական մանիպուլյացիաներից։ Առհասարակ միջազգայինները հակամարտություն են ման գալիս, որ ստավկաներ անեն իրենց օգտին, ու ոչ թե հակամարտությունները արագ լուծեն ու հանգստանան հանուն մարդկության բարօրության։ Էս կեղտոտ խաղերի մեջ Հայաստանը պիտի չկոտրվի ու գնա մինչև վերջ, հենց թուլացրեց՝ կուտեն։
Ինչ վերաբերում է Մեֆի ասածին, թե կարող է վաղը Ադրբեջանը շատ ուժեղանա, Հայաստանը շատ թուլանա, դրա համար ստատուս քվոն երկար պահելը լավ չի, ապա ես չեմ հոգնի ու նորից կկրկնեմ, Հայաստանի բարեկամական նախաձեռնությունները սույն իրավիճակում հակառակ էֆֆեկտի կբերեն ու կթուլացնեն Հայաստանի դիրքերը։ Իսկ «կարողա»–յով կարող ա Ադրբեջանի նավթը պրծնի, կամ Բաքուն անցնի ջրի տակ, ոչ մի պետություն «կարողա»–ի վրա չի կառուցում իր քաղաքական կուրսը։ Կոպիտ ասած նաղդը թողած ոչ մեկ նիսիայի հետևից չի ընկնում։

Վերը ասվածի հետ լրիվ համաձայն եմ ուղղակի "Մեֆի ասածի" մեջ ավելի պարզություն մտցնեմ… ես չեմ կարծում որ ստատուս քվոն իվնաս մեզ է աշխատում, որովհետև ադրբեջանցիները կարող է այնքան ուժեղանան, որ հարձակվեն մեզ վրա ու եղած-չեղածը գրավեն… Ստատուս քվոյի պահպանումը ավելի շատ մեզ է թուլացնում քան նրանց ուժեղացնում… Հայաստանն իր պոտենցիալի չնչին մասով հնարավորություն ունի զարգանալու և անգամ դա լիովին չի օգտագործում, գումարած դեմոգրաֆիական խնդիրները որոնք առաջանում են մասամբ ստատուս քվոյի մասամբ էլ մեր մեղքով… Հայաստանը Ղարաբաղի հարցի կարգավորմանն այլընտրանք չունի քանի որ այդ հարցի ազդեցությունը մեր երկրի ներքին և արտաքին քաղաքականության վրա անհամաչափորեն մեծ է, ուղղակի մեր քաղաքական դաշտում դա լավ չեն հասկանում և ըստ այդմ որևէ քննարկում այդ հարցով տեղի չի ունենում…

Ստատուս քվոյի պայմաններում մենք ավելի շուտ ներսից կփլուզվենք քան թե դրսից մեզ կգրավեն ու կքանդեն… եթե մեզ հաջողվեց ազատվել այս մղձավանջից (այս իշխանություններից), ապա մենք երկիրը վերակառուցելու հետ մեկտեղ պետք է ակտիվորեն սկսենք Ղարաբաղի հարցի կարգավորումը, հակառակ դեպքում 2-3 տարի հետո նորից ընկղմվելու ենք նույն մղձավանջի մեջ… սա է իմ կարծիքը… ես հանգիստ ստորագրում եմ սրա տակ…

Իհարկե ադրբեջանը կարող է հիմարություն անել ու պատերազմ սկսել, մենք էլ կարող է մի երկու շրջան էլ գրավենք, բայց դրանից իրադրությունը էականորեն չի փոխվի, քանի որ դրանով մենք մեր առաջ ծառացած խնդիրներից և ոչ մեկը չենք լուծի …

Ադրբեջանը առանց ղարաբաղի ու նրա շրջակա տարածքների կարող է զարգանալ, բայց Հայաստանը առանց բաց սահմանների ու ճանապարհների զարգացման հեռանկար չունի…

[REAL_ist]

էդքան պարզ չի: Օրինակ կոնֆեդերատիվ կառուցվածքը ենթադրում է սուվերեն պետությունների դաշնությունը ըստ համաձայնագրի, իսկ ֆեդերացիան ենթադրում է կիսաանկախ պետությունների դաշնությունը: Ինչքան որ բարդ է իրավունքի սահմանումը, նույնքան էլ բարդ է պետության սահմանումը ու տարբեր վիճակներում հայտնված սսուվերեն միավորների իրավասությունների դաշտի վերհանումը: Օրինակ սովետը անկախ պետությունների միություն էր, սովետի կազմում եղած ռուսաստանը ֆեդերացիա էր, իսկ ադրբեջանը, վրաստանը հանրապետություններ էին, չնայած իրենց կազմում տոչնի ռուսաստանի օրինակով կիսաանկախ պետական միավորներ ունեին:
Շվեյցարիան 13 դարից կոնֆեդերացիա է: Կարող է որևէ մեկը ասել թե դա ինչ է հիմա նշանակում՞: Կամ էլ թե չէ Տեքսասը մի 2 ամիս առաջ ասեց դուրս եմ գալու կազմից, եթե կենտրոնը համը հանի: Դա մնաց օդում կախված- բոլորը շշկռած էին, սկսեցին ուսումնասիրել, թե ըստ եղած օրենքների կարող է արդյոք Տեքսասը դուրս գալ: Կեսն ասին կարա, կեսը՝ չէ:
Հետևաբար պետությանը քո տված սահմանումը սահմանափակ է ու չի բռնում աշխարհում եղած պետությունների երևի կեսին: Ու դա նրանից չի, որ դու սխալ գիտես, այլ նրանից է, որ ամեն ինչ շատ ավելի բարդ ու խորն է, քան մենք պատկերացնում ենք առաջին հայացքից:
Ժամանակի ընթացքում նախնական պայմանագրերը մի գուցե դեռ թղթային ուժ ունենում են, բայց փորձիր դրանք կյանքի կոչել, անհնար է:
Նույնը նաև ղարաբաղի հարցում է: Սովետի ներսում եղած օրենքների ու պայմանագրերի շրջանակում այն մի տրամաբանություն ուներ, սովետի քանդվելուց հետո ուրիշ: Հիմա, արդեն ծավալված ռազմական ու հարակից գործողությունների արդյունքում- լրիվ, սավսեմ ուրիշ: Ասածս էն է, որ դու ու քո կողմնակիցները այս հարցը իր դինամիկայի մեջ չեն քննարկում, այլ մեզ համար խիստ անշահեկան, քարացած ու այլևս անիմաստ ստանդարտների մեջ:
Իմանալով սա, տարիների ընթացքում ադրբեջանցիք կարողացան մանրից փոխել իրերի դրվածքը, իրավական ձևակերպումները ու հիմա շահեկան դիրքեր են գրավել: Հիմա աշխատում են այն բանի վրա, որ հայաստանին լրիվ ագրեսոր հռչակեն ու հնարավոր լինի օրինականացնել պատերազմի վերսկսումը: Թուրքերը ֆուտբոլ սկսեցին ու առանց գնդակին կպնելու ահավոր հաշվով մեզ գցին նոկաուտի մեջ: Այսինքն նրանց հիմիկվա արած գործը -դիվանագիտական մեծ ֆրոնտով տարվող պատերազմ է ու օր ու գիշեր աշխատում են դրա վրա: Իսկ մենք ոչ միայն չենք աշխատում, այլ չենք էլ հասկանում, թե ինչ սկզբունքեների վրա ենք կանգնած, ինչքանով են դրանք իրական: Դիվանագիտական աշխատանքը ոչ թե օրենքներն իմանալն ու սպասելն է, թե դրանք մի օր կկիրառվեն մեր օգտին, այլ օրենքներն իմանալով, այլ մանրամասնությունների ու տակտիկաների շնորհիվ, դրանք շրջանցելու, դրանցից օգտվելու, մեզ ծառայեցնելու կարողությունն է:
Ղարաբաղի մասով ես մի կարծիքի եմ, դու մի: Ես դիվանագետ չեմ, իրավաբան չեմ, բայց տեսնում եմ, որ մերոնք էս հարցում խայտառակ են տանուլ տալիս: Դու ու մնացած իրավաբանները կարծում եք որ ես սխալ եմ: Ենթադրենք թե դա էդպես է, դե ձեր ճշտով գործ արեք, ամեն դրվագ մշակեք, թղթապանակը ցույց տվեք, որ մարդիկ տեսնեն, որ արանքում մասնագետ կա, այլ ոչ թե աչքաչափով բիձա կամ անքննարկելի, անառարկելի սֆինքսի քարացածության ստռատեգ:

Բիձա դու էլի խառնում ես իրավական սահմանումները բանահյուսականի հետ: Քո խնդիրը նրանումա, որ դու խոսում ես կոնկրետ մի հասկացության մասին, սակայն օգտագործում ես այդ նույն հասկացությանը նաև այլ իմաստներով, ինչը կոպիտ տրամաբանական սխալա:

Միջազգային իրավունքում պետություն ասելով հստակորեն հասկանում ենք իմ նշած երկու պարտադիր հատկանիշներին համապատասխանող, որոշակի տարաշք և բնակչություն ունեցող կազմավորում: Ոչ քո նշած Շվեցարական կանտոնները, ոչ ԱՄՆ-ն նահանգ Տեխասը, ոչ ՌԴ կազմի մեջ մտնող իմ կողմից հիշատակված Բաշկիրիայի Հանրապետությունը միջազգային իրավունքի սուբյեկտներ չեն: Սուբյեկտը Շվեցարիան, ԱՄՆ-ն ու ՌԴ-ն են, իսկ ժամանակին նույն կերպ ԽՍՀՄ-ն էր: Իսկ թե Տեխասը կարա դուրս գա, թե ոչ ետ արդեն լռիվ այլ թեմայա, բայց եթե մի օր դուրս եկավ, անկախացավ, կդառնա միջազգային իրավունքի սուբյեկտ:

Ինչ վերաբերվումա քո նշած կոնֆեդերացիաներին, դրանք հենց այն միություններն են, որոնց անդամները իրենց սուվերենության, կամ ինքնիշխանությունը փոխանցում են համադաշնությանը, զրկվելով սեփական տարածքում գերիշխանությունից և արտաքին հարաբերություններում անկախությունից: Անունով պետություն լինելը չի նշանակում լինել միջազգային իրավունքի սուբյեկտ:

Ինչ մնումա մեր դիվանագիտության տանուլ տալուն, ես չեմ պաշտպանում մեր դիվանագետներին, քանի որ պարտությունները ակնհայտ են, թեկուզ վերցնենք ՄԱԿ-ի շրջանականերում կատարվող աշխատանքը: Բայց դա չի նշանակում, որ ի սկզբանե ընդունված կուրսն է սխալ. կատարողներն են վատը:

[Բիձա]

Բիձա դու էլի խառնում ես իրավական սահմանումները բանահյուսականի հետ: Քո խնդիրը նրանումա, որ դու խոսում ես կոնկրետ մի հասկացության մասին, սակայն օգտագործում ես այդ նույն հասկացությանը նաև այլ իմաստներով, ինչը կոպիտ տրամաբանական սխալա:

Միջազգային իրավունքում պետություն ասելով հստակորեն հասկանում ենք իմ նշած երկու պարտադիր հատկանիշներին համապատասխանող, որոշակի տարաշք և բնակչություն ունեցող կազմավորում: Ոչ քո նշած Շվեցարական կանտոնները, ոչ ԱՄՆ-ն նահանգ Տեխասը, ոչ ՌԴ կազմի մեջ մտնող իմ կողմից հիշատակված Բաշկիրիայի Հանրապետությունը միջազգային իրավունքի սուբյեկտներ չեն: Սուբյեկտը Շվեցարիան, ԱՄՆ-ն ու ՌԴ-ն են, իսկ ժամանակին նույն կերպ ԽՍՀՄ-ն էր: Իսկ թե Տեխասը կարա դուրս գա, թե ոչ ետ արդեն լռիվ այլ թեմայա, բայց եթե մի օր դուրս եկավ, անկախացավ, կդառնա միջազգային իրավունքի սուբյեկտ:

Ինչ վերաբերվումա քո նշած կոնֆեդերացիաներին, դրանք հենց այն միություններն են, որոնց անդամները իրենց սուվերենության, կամ ինքնիշխանությունը փոխանցում են համադաշնությանը, զրկվելով սեփական տարածքում գերիշխանությունից և արտաքին հարաբերություններում անկախությունից: Անունով պետություն լինելը չի նշանակում լինել միջազգային իրավունքի սուբյեկտ:

Ինչ մնումա մեր դիվանագիտության տանուլ տալուն, ես չեմ պաշտպանում մեր դիվանագետներին, քանի որ պարտությունները ակնհայտ են, թեկուզ վերցնենք ՄԱԿ-ի շրջանականերում կատարվող աշխատանքը: Բայց դա չի նշանակում, որ ի սկզբանե ընդունված կուրսն է սխալ. կատարողներն են վատը:

Էլի սկսեցիր դասախոս խաղալը՞:
Քո, ինչ որ դասագրքում գրածը դեռ չի նշանակում, որ դա վերջին ճշմարտություն է: Օրինակ ես նշել էի, որ հայաստանը մակ- ում ներկայացուցիչ ուներ, հենց հիմա կարծեմ ղարաբաղն էլ ինչ որ նման մի մարդ ունի: Ցանկացած ինքնիշխանություն էդ ստից միջազգային իրավունքի սուբյեկտ է: Այլ բան, որ այդ սուբյեկտները տարբեր ուժի տեր են -ումանք սաղի ղազն են, իսկ մի ուրիշը՝ սաղի գողականը: Անվտանգության խորհրդում նստածն ու բաշկիրիան իրարից շատ հեռու բաներ են, բայց դա չի նշանակում, որ բաշկիրիան որպես սուբյեկտ աշխարհի երեսին գոյություն չունի: Եթե ռուսաստանի ու ճապոնիայի ձկնորսական ինչ-ինչ հարաբերությունների հարցն է մեջտեղում, բաշկիրիան չկա: Բայց եթե բաշկիրիայի ու ռուսաստանի հարաբերությունների հարցն է, ապա բաշկիրիան շատ էլ լավ սուբյեկտ է: Էս քանի տարի է հայ իրավաբանական միտքը ու դու էլ հետները, ղժում եք, թե ղարաբաղը պետք է բանակցությունների կողմ մնար: Որպես ինչ պետք է մնար՞ -որպես սուբյեկտ չէ՞: Բա չստացվեց, որ քո գրքում գրածը սխալ է՞: Աշխարհը սեև սպիտակ չի, գունավոր է:
Միջազգային իրավունքն էլ կախված նրանից, թե տվյալ հարցում ով է խառնված, ում ձեռքում է, մի դեպքում լոմ կարող է լինել, մի ուրիշ դեպքում՝ քամի: Հայաստանի դեպքում էլ քամու տակ թփրտացող ճղրտած ֆիգովի լիստոկ ա:
Ասածս էն գլխից էլ, հիմա էլ դա է, որ իրավունքը ոչ մի բան է- իրավունքը խաղացնել կարողանալն է գործ: Փաստաբան կա, որ միլիարդատեր է, փաստաբան կա -օրվա հացի կարոտ: Նույն իրավունքից չեն օգտվում, դե թող երկուսն էլ նույն մաշինեն քշեն՞: Ոչ, մեկը միլիոնավոր օրենքների լաբիրինթոսից ընենց արահետներով է գործը տանում, որ լուս աշխարհ է դուրս բերում իր պաշտպանյալին- մյուսը օրենքի տառին կպած - փուռի բերանն է տալիս իր պաշտպանյալին:
Վերադառնալով ղարաբաղին, իմ կարծիքով ազգերի ինքնորոշման իրավունքով հարցը տանելը հենց փուռի բերան տալ է:

[Բիձա]

ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանը Հաագայում այսօր սկսում են լսումներ Թբիլիսիի հայցով` ընդդեմ Մոսկվայի: Հայցը դատարան է ներկայացվել 2008 թ. օգոստոսի 5-օրյա պատերազմից հետո: Վրաստանը մեղադրում է Ռուսաստանին Ռասայական խտրականության բոլոր ձեւերը մերժելու մասին Կոնվենցիան խախտելու մեջ:

Ռեալիստ ախպեր, մտքովդ կանցներ, որ ռուս -վրացական հարաբերությունները հենց էս կոնվենցիայի շրջանակներում են՞

[Վիշապ]

...
Վերադառնալով ղարաբաղին, իմ կարծիքով ազգերի ինքնորոշման իրավունքով հարցը տանելը հենց փուռի բերան տալ է:

Բիձ, հարցը կոմպլեքս հարց է, որի մեջ թե տարածքային, թե էթնիկական էլեմենտները պետք է հաշվի առնվեն։
Ազգերի ինքնորոշման իրավունքը հարցից հանելը կնաշանակի խնդիրը դարձնել միայն տարածքային խնդիր, որը.
1. Իրականությանը չի համապատասխանում,
2. Առհամարում է խնդրահարույց տարածքներում էթնիկ մեծամասնության շահերը,
3. Պարզեցնում է Ադրբեջանի խնդիրները ու կտրուկ պակասեցնում Հայաստանի օգտին արգումենտների քանակը։
Հայաստանն ու Ղարաբաղը պետք է պայքարեն, որ Ղարաբաղը տարածքներից վերածվի սուբյեկտի։ Ղարաբաղի Հայաստանին միանալու կամ անկախ լինելու որոշումները երկուսն էլ տեղավորվում են ազգերի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքի շրջանակներում։
Դու ավելի լավ է մշուշոտ, անհասկանալի ու ջղային քննադատությունների փոխարեն հստակ ասես, թե ինչ ես ուզում։

[Բիձա]

Բիձ, հարցը կոմպլեքս հարց է, որի մեջ թե տարածքային, թե էթնիկական էլեմենտները պետք է հաշվի առնվեն։
Ազգերի ինքնորոշման իրավունքը հարցից հանելը կնաշանակի խնդիրը դարձնել միայն տարածքային խնդիր, որը.
1. Իրականությանը չի համապատասխանում,
2. Առհամարում է խնդրահարույց տարածքներում էթնիկ մեծամասնության շահերը,
3. Պարզեցնում է Ադրբեջանի խնդիրները ու կտրուկ պակասեցնում Հայաստանի օգտին արգումենտների քանակը։
Հայաստանն ու Ղարաբաղը պետք է պայքարեն, որ Ղարաբաղը տարածքներից վերածվի սուբյեկտի։ Ղարաբաղի Հայաստանին միանալու կամ անկախ լինելու որոշումները երկուսն էլ տեղավորվում են ազգերի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքի շրջանակներում։
Դու ավելի լավ է մշուշոտ, անհասկանալի ու ջղային քննադատությունների փոխարեն հստակ ասես, թե ինչ ես ուզում։

Վիշապ, ես իմ վերաբերմունքը ղարաբաղի հարցով լայնածավալ գրել էի էս բաժնի 1899, 1900 և 1901 փոստերում: /էջ 127/
Երևի չես կարդացել, կամ բանի տեղ չես դրել:
Ավելացնելու քիչ բան կա: Քո կետ առ կետ նշածի պատասխանները էնտեղ կան:

[REAL_ist]

Ռեալիստ ախպեր, մտքովդ կանցներ, որ ռուս -վրացական հարաբերությունները հենց էս կոնվենցիայի շրջանակներում են՞

Մտքովս կանցներ, որ վրաց/ամերիկացի/ միջազգայանագետները նման աշխատանք կկատարեն: Հալալա իրանց, չնայած իրանք էլ լավ գիտակցում են, որ դատարանում արդյունքի չեն հասնելու:


Ինչ մնումա մեր երկխոսությանը, արի ավարտենք` մի կողմ դնելով տեսական հարցերը: Իմ համար միանշանակ պարզա, որ ինքնորոշումից տարբերվող ճանապարհը` քո ասած Ղարաբաղը Հայաստանի կազմում տարբերակը մի քանի անգամ ավելի բարդ ու փշոտ ճանապարհա ու այդտեղ Ադրբեջանի դիրքերը մի քանի անգամ ավելի ուժեղ են, Հայաստանին ագրեսոր ճանաչելու հիմքերն էլ շատ ամուր:

[Տրիբուն]

ընդհանուր առմամբ համաձայն լինելով, այնուամենայնիվ կարծում եմ Ղարաբաղի հարցում պատերազմը չի կարող լուծում հանդիսանալ… պատերազմը լուծում է եթե դրա ելքը տոտալ կապիտուլյացիան է… այսօր մենք այդ ուժը չունենք…

Ոնց եմ սիրում չարաշահել Իսրայելի օրինակը

Ուրեմն, ոչ Սիրային, ոչ Եգիպտոսին, ոչ Հորդանանին ու ոչ էլ նույնիսկ Լիբանանին, Իսրայելը կապիտուլիացիայի չի ենթարկել, բայց սաղին առաձին առաձին ու միասին կզացրած պահում ա: Լիբանանին կապիտուլյացիայի ենթարկելը Իսրայելի համար կես ժամվա հարցա, բայց չի անում: Ինչի՞ չի անում: Տանձին պետք չի: Ինչի՞ տանձինն պետք չի: Քանի որ Իսրայելը, մինչև էսքան չարչարկված միջազգային իրավունքի ձվերից կախվելը, նենց երկիր ու բանակ սարքեց, որ հիմա ազգային, միջազգային ու մնացած սաղ իրավունքները, ՄԱԿ-ի բոլոր բանաձևերը, ԱՄՆ, ԵՄ ու Ռուսաստանի միջնորդությունը փաթեթավորել, դրել ա մի կողմ ու ասում ա «բան ունե՞ք ասելու, արյա»:

Երգիրը երգիր չի, թե չէ իրավու՜նք, պատերազմ, կապիտուլյացիա՜ ..........

[Բիձա]

Բիձուլ, էս երկու օրը խի՞ ես սենց ագրեսիվ Ֆենոմենալը գիտե՞ս որն է, որ պահի տակ մեկ էլ հայերս իրար վրա մուննաթ ենք գալիս, թե յանի խի՞ ենք մեր լավ ախպեր Ադրբեջանի հողերը գրավել Բռատ իրականում մենք չէինք ուզում, մեզ ստիպեցին: «Նե վինավատա յա, օն սամ պռիշոլ» թեմայով: Մենք խելոք մեզ համար ընդհամենը միացում-միացում էինք գոռում, էն աննասունները սկսեցին հայերին ճնշել Ղարաբաղում

Այ ախպեր, համեստ- համեստ, խաթրով ու տեքստին էլ ջան-ջիգյար խառնելով բացատրում էի, չէր անցնում, ասեցի հլա հերսոտեմ - աշխատեց: