ՄԱԿ–ի Հաագայում գտնվող Արդարադատության միջազգային դատարանը այսօր կհրապարակի իր վճիռը Կոսովոյի կողմից հռչակված անկախության օրինականության վերաբերյալ։
http://www.armenialiberty.org/conten...e/2106090.html
Հուսանք մի օր էլ Արցախի հարցը այնտեղ կմտնի, գոնէ ուշադրություն գրավելու համար ու անկախ նրանից թե ինչ որոշում կկայացվի...
ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆ
Ավագ Ալիեւը դիվանագիտական միջոցներով կանգնեցրեց մեր առաջընթացը, զինադադարի պայմանագիր կնքվեց ժամանակ շահելու նպատակով եւ, ամենակարեւորը, պաշտոնից չհեռացվեց: Մեր հաղթանակած նախագահին պարտվողական համարեցինք, եւ նա ստիպված հեռացավ: Այս ամենի վերջը շուտով կտեսնենք:
Ավագ եւ փոքր Ալիեւները բանակցություններում ժամանակ են շահել եւ շահում, ինչը անգամ մեր հասկանալու դեպքում էլ հնարավոր չէ ետ պտտել:
Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը ասել էր՝ Ղարաμաղյան հարցում ժամանակը մեր դեմ է աշխատում: Այնպես որ, դրությունը շտկելու համար գլխավորը ժամանակը ետ տալն է:
Ադրբեջանի ազգային խնդիրները լուծելու համար Թուրքիան մեր չափանիշներով անսահման, անհատույց օգնություն կտրամադրի, մեր բարեկամ Ռուսաստանը` մեզ սահմանափակ, վճարովի, այն էլ ուշացած:
Փաթեթային լուծման մեր տարբերակը նմանվում է պատանդին ազատելու նախապայմանի, որի համար էլ դժվար է ընդունվում միջազգային հանրության կողմից:
Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ընդունող կառույցները եւ պետությունները պատերազմ չեն հրահրի, բայց սկսելու դեպքում չեն խառնվի մինչեւ հարցի «լուծումը»:
Բոլորի նույն կարծիքին լինելը քիչ է պետության ուժեղության համար՝ անհրաժեշտ է, որ այդ կարծիքը «խելացի» լինի, եթե պարզ է խելացիության իմաստը:
Պարտված ենք այն պահից, երբ սկսեցինք, հաղթող «Ղարաբաղ» կոմիտեին թշնամի ներկայացնել, մազութ լափեցնել, ներքին թշնամիներ հորինել, հաղթական պատերազմի տարիներով հպարտանալու փոխարեն, այն ցուրտ ու մութ անվանել՝ այսինքն, երբ սկսեցինք մեզ պահել որպես բոլշեւիկ-դաշնակցական:
Հետագա հաղթանակների համար մեզ մարշալն է պակասում:
Ղարաբաղյան հարցը միջազգային հանրությանը հասկանալի, ընկալելի կարող է դարձնել ադրբեջանական մամուլի հակահայկական, ռասիստական ուղղվածությունը ցույց տալը, որը մինչեւ հիմա չի արվում:
Երբեւիցե տակտիկական նահանջ կատարե՞լ ենք հետագայում հաղթելու համար:
Հաշվի պետք է առնենք, որ մեր ժողովրդի ակտիվ մասի համարյա ողջ ռեսուրսներն արդեն օգտագործել ենք Ղարաբաղյան շարժման եւ պատերազմի ժամանակ:
Հերթական անգամ ազգային կարեւորագույն` Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծման պատասխանատվությունը դնում ենք աշխարհի հզորների վրա եւ հերթական անգամ վայնասուն կբարձրացնենք ու կդժգոհենք տիրող անարդարությունից:
Մեր բյուջեի եկամուտները համեմատելի են եվրոպական չափանիշների 20-30 ֆուտբոլիստների արժեքի հետ, որը եւ կարելի է ընդունել որպես մեր պետության հզորության չափանիշ:
Բանակում ծառայելու ձգտումը նրա ուժն է եւ անպարտելիությունը, բանակից փախուստը՝ նրա ծայրահեղ թուլությունը եւ պարտվելու պատրաստակամությունը:
Ստիպողական հավաքագրված բանակի հզորությունը չափվում է գումարային ներդրումներով:
Հաջորդ պատերազմում կհաղթի ավելի դանդաղ փախչող բանակը:
Ցանկացած ազգի, հատկապես պետականություն ունեցող, անվտանգությունը, առաջին հերթին, կախված է իրենից:
Կալանավորին հատկացված գումարից պակաս ստացող ուսուցչի դաստիարակած բանակը չի կարող հաղթանակել, որը ինքնապաշտպանության բնազդի բացակայության արդյունք է:
Ինչքան պետք է ուղեղ չունենալ, որ, պատերազմի մեջ գտնվելով, հարկերի 90%-ից ավելին գողանալ, բանակն էլ պարտքով պահել եւ գլխավորը` այդ բոլորը հանդուրժել:
Ներկա ներքին քաղաքականության եւ դրա արդյունքում ստեղծված վիճակում անիմաստ է դառնում ցանկացած արտաքինը:
Չզիջելը թույլ մարդկանց, ինչպես նաեւ չտեսների առանձնահատկությունն է:
Հնարավոր է, որ մեր ազգի ամենալավ գիտակը Աշոտ Բլեյանն է, իսկ մենք գլխի չենք:
Ու՞մ է պետք քո հաղթանակը, եթե պարտվողից վատ պետք է ապրես:
Ցածր մտավոր ունակություններով, այն էլ կասկածելի բարոյականությամբ մարդիկ չեն կարող դառնալ հայրենիքի պաշտպան:
Ռուսաստանը, պահպանելով Աբխազիայի, Հարավային Օսիայի, Մերձդնեստրի կիսաանկախ կարգավիճակը, մեծագույն ծառայություն է մատուցում Ղարաբաղի հարցի հայանպաստ միջազգային կարծիք ստեղծելու համար, որից մենք չենք կարողանում օգտվել:
Հույսը պետք է դնել ոչ թե հակառակորդի թուլության, այլ սեփական ուժի վրա:
Գուցե Նախիջեւանի, որպես ավելի բարձր պետականության կարգավիճակ ունեցողի, առաջնահերթ հայաթափումը ադրբեջանցիների խորաթափանցության արդյու՞նքն է:
Մտքներովս չի էլ անցնում, որ հնարավոր է հակառակ պատկերը՝ ադրբեջանցիները կարող են գրավել Մեղրին որպես «ազատագրված» Նախիջեւանի անվտանգությունը ապահովող տարածք:
Խոսքը ոչ թե մեր կողմից ազատագրված տարածքները հանձնելու ցանկության մասին է, այլ դրանք մեզնից ետ վերցնելու:
Հասել ենք մի վիճակի, որ փխկն էլ է բավարար մեր հարցը լուծելու համար: Ուղղակի Թուրքիան մի քիչ էլ է սպասում, որ էլ ավելի քիչ ջանք թափի այդ «փխկ»-ի համար:
Կարդում եմ ու մտածում, էս ինչ խորն ենք ընգե էս ք..ի մեջ ու ամենակարևորը ո՞նց դուրս գանք դրա մեջից...
Chuk (23.07.2010)
Պատասխանները դրված են նույն հղումի տակ, կամաց–կամաց եմ կարդումAskalaf-ի խոսքերից
... ո՞նց դուրս գանք դրա մեջից...
, իսկ այստեղ տեղադրել եմ թեթևակի խմբագրումով՝
ԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Դրությունը շտկելու գործողություններում պետք է հաշվի առնվի մեր այսօրվա բնութագիրը` բարոյականության, օրենքների կատարման մակարդակը:
Սա նշանակում է, որ միջազգային փորձի օգտագործումը` արդարացված այլ տեղերում մեզ մոտ չի աշխատի: Ցանկացած վարչարարություն, վերջ ի վերջո, էլ ավելի կխորացնի երեւույթը:
Փոփոխությունների սկիզբը հավատ ներշնչելու համար
- Գիտակցել պահի լրջությունը
- Անմիջապես ապահովել լրատվամիջոցների իրական, լիարժեք ազատություն
- Օրենքի չկատարումը համարել ռազմական դրության պահանջների խախտմանը հավասարազոր, իսկ օրենքի գերակայման գաղափարախոսությունը դարձնել պետական, ազգային, այսօրվա դրությամբ միակը
- Մշակել իրավական, վարչական մեխանիզմներ օրենսդրությունը չկատարելու համար` սկզբում դատավորներին, հետագայում` մնացած իրավապահ մարմինների աշխատակիցներին անմիջապես ազատելու աշխատանքից` նրանց զրկելով ոլորտում աշխատելու իրավունքից
Խոսքի ազատության եւ օրենքների գերակայության դրույթները չկատարելու դեպքում մնացած բոլոր առաջարկներն անիմաստ են:
Տնտեսական ոլորտ
Օրենսդրորեն արգելել դեֆիցիտով բյուջե կազմելը եւ տնտեսական աճը հաշվարկել բյուջեի ցուցանիշներով` հաշվի առնելով արտաքին եւ ներքին պարտքը:
Օրենսդրորեն արգելել պետական կամ 50 տոկոսից ավել պետական բաժնետոմսեր ունեցող բոլոր կառույցներին վարկ վերցնել:
Կառավարությանը մատուցվող վիճակագրական բոլոր տվյալները որոշակի հաճախականությամբ հրապարակել մամուլում եւ ինտերնետում:
Հարկային ոլորտ
ա) Բացի մաքսային ծառայություններից բոլոր հարկային եւ մաքսային բեռերը վերահաշվարկել որպես հաստատագրված վճարումներ մեկ թվով, առանց լրացուցիչ պարտադիր գրանցումների:
բ) Բացառել հարկային տեսուչների շփումը հարկատուների հետ, սրա ամենալավ տարբերակը նրանց կրճատումն է:
գ) Ուժեղացնել հարկային տեսչության վերլուծական ծառայությունը, իսկ օրենսդրական փոփոխություններ կատարել ոչ շուտ, քան 5-6 տարին մեկ:
դ) Հարկային բոլոր տվյալները դարձնել թափանցիկ` եռամսյակը մեկ հրապարակելով այն:
ե) Վերացնել բոլոր տեսակի ստուգումները հարկային եւ ուժային կազմակերպությունների կողմից, բացառությամբ հարուցված քրեական գործերի:
զ) Վերացնել սանիտարական, հրշեջ եւ նմանատիպ ստուգող պետական մարմինները՝ բոլոր պահանջները ամրագրելով պետական լիցենզիաների մեջ: Բոլոր տեսակի ստուգող եւ դրանից բխող գործողությունները թողնել հանրային, հասարակական կազմակերպություններին:
Տնտեսական կամ առեւտրական գործունեության որեւէ սահմանափակում չպետք է լինի, բացի օրենքով նախատեսվածից:
Անհրաժեշտ է գործունեության բոլոր տեսակները լիցենզավորել եւ դրանց զգալի մասով զբաղվելու իրավունքը, ինչպեսիք են անհատական տրանսպորտի օգտագործումը, փոքր արտադրությունը, առեւտուրը..., վաճառել որոշակի ժամկետով, իսկ ստացված գումարը համարել հարկ: Կարող ենք համոզված լինել, չինովնիկների ազդեցությունը վերացնելու դեպքում բյուջեի մուտքերը մեկ տարվա ընթացքում առնվազն կկրկնապատկվեն:
Անհրաժեշտ է շատ արագ մասնավորեցնել մնացած բոլոր ձեռնարկությունները՝ անգամ առանց գնային գործոնը հաշվի առնելու: Գործողության բարոյական օգուտը անհամեմատ շատ կլինի թվացյալ ֆինանսական վնասից:
Լրիվ ավելորդ եւ վերացման ենթակա են գյուղատնտեսության, առեւտրի եւ արդյունաμերության, տրանսպորտի եւ կապի, քաղաքաշինության նախարարությունները:
Առանձնահատուկ է բնապահպանության նախարարությունը, որի նման աշխատանքը նշանակում է պետության կողմից շրջապատի քայքայման ֆինանսավորում:
Այս նախարարություններին կարող են փոխարինել փոքր վերլուծական խմբեր ունեցող պետական մեթոդական կենտրոնները եւ հասարակական կազմակերպությունները: Մեծ հարցական է նաեւ վարչապետի եւ նրան կից կառույցների գոյությունը:
Դատական եւ ներքին գործերի համակարգ
Արդարադատության խորհուրդը, վերաքննիչ եւ վճռաբեկ դատարանները համալրել միայն հրավիրված մասնագետներով եւ արտասահմանում կրթություն ստացած մեր համաքաղաքացիներով:
Ոստիկանական համակարգում խիստ կրճատել անձնակազմը, միաժամանակ ավելացնելով վերլուծական եւ քննչական ծառայությունները: Կրճատումից տնտեսված միջոցները թողնել համակարգին` աշխատանքի պայմանները բարելավելու համար:
Համարյա թե ամբողջովին վերացնել ավտոտեսչական ծառայությունը: Կարգ ու կանոն պահպանելու պարտականությունները իրականացնել հասարակական կազմակերպությունների եւ գերազանցապես ժամանակակից տեխնիկայի ներդրման միջոցով:
Քրեական օրենսգրքով բացառել նախնական կալանքը ոչ ծանր հանցագործությունների համար: Բացառել նաեւ ազատազրկումը տնտեսական հանցագործությունների եւ գողության համար՝ վնասը վերականգնելուց եւ պետությանը համապատասխան տուրք եւ տուգանք մուծելուց հետո:
Բանակ, անվտանգություն
Գիտենք, որ Արցախյան հաղթանակին հասանք զուտ մեր ազատամարտիկների բարոյականության, դուխի շնորհիվ, բանակը ստեղծվեց պատերազմի վերջում, երբ գլխավոր հարցերն արդեն լուծված էին:
Բանակին հատկացվող գումարները ուղղել հիմնականում բարոյականության բարձրացմանը, քանի որ հենց բարոյականությունն է դուխ տալիս զինվորին: Բարոյականության բարձրացման կարճ ճանապարհը՝ պրոֆեսիոնալ բանակի ստեղծումն է, անգամ թվաքանակի կրճատմանը գնալով:
Հաշվի առնելով Սովետի տխուր վախճանը` սահմանափակել Անվտանգության համակարգը հզոր վերլուծական կենտրոնով եւ համեմատաբար փոքր օպերատիվ խմբով:
Արտաքին քաղաքականություն
Արտաքին քաղաքականության հիմնական խնդիրը պետք է լինի դրսից վտանգը նվազագույնի հասցնելը, որի համար անհրաժեշտ է շուտափույթ, վերջնականապես լուծել Ղարաբաղյան հիմնահարցը` ելնելով վաղվա լուծումը այսօրվանից լավը չի կարող լինել սկզբունքից:
Ցեղասպանության հարցը հանել պետական հովանավորումից, թողնելով այն հասարակական, կուսակցական կազմակերպություններին, որից հետո երկարատեւ անվտանգության պայմանագրեր կնքել Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ:
Այս բոլորը անհրաժեշտ է մեր գլխավոր՝ ներքին խնդիրների կարգավորման համար:
Այս ծրագրի հիմնական նպատակն է հավատ ներշնչել պետության կողմից դրությունը շտկելու ցանկության նկատմամբ:
Փորձ է արվել վստահություն առաջացնել պետության նկատմամբ, թողնելով նրան միայն արդարության եւ անվտանգության ապահովման ֆունկցիաները՝ բարոյականեցնել պետությունը եւ պետականության գաղափարը:
Միայն ծրագրի լրիվ կատարումից հետո կարելի է ձեռնարկել մեր հասարակության բարոյականության արհեստական բարձրացման գործընթացը՝ սփյուռքի մեր հայրենակիցներին եւ արտասահմանցի մասնագետներին համոզելով եւ հրավիրելով Հայաստան, ստեղծելով այդ նպատակի համար ներգաղթի եւ ինտեգրման նախարարություն, որը եւ կօգնի կասեցնելու մեր սրընթաց բարոյական եւ ինտելեկտուալ անկումը եւ կործանումը:
Խոսքը տասնյակ, ավելի ճիշտ, հարյուր հազարավոր մարդկանց մասին է:
Էս ո՞ւր ենք հասել…
Կարդում եմ ու մտածում, էս ինչ խորն ենք ընգե էս ք..ի մեջ ու ամենակարևորը ո՞նց դուրս գանք դրա մեջից...
Որ սառը գլխով վերլուծենք, վիճակը հասկանալիա, բայց եզրահանգումները սխալ են: Ասել եմ ու չեմ հոգնի կրկնելուց՝ անիմաստ զիջելը կկործանի մեզ լիովին… Զուտ պատերազմից «խուսախելու» համար զիճելը ու դրա դիմաց անկախության ճանաչում չստանալը Հայաստանի վերջնական վերջը կլինի: Սա նաև հոգեբանական տեսանկյունից եմ ասում: Օրինակ մեկը ես, լրիվ կհիասթափվեմ հայ երևույթից ու կհրաժարվեմ ինձ հայ համարելուց, իր մնացած բոլոր հետևանքներով… Ու կարծում եմ որ շատեին դա կկոտրի: Ու էս գրողը ոնցա՞ պատկերացնում էդ դեպքում Հայաստանի առաջընթացը: Առանց այդ էլ կոտրված հոգեբանություն ունեք: Մի հատ էլ սենց անիմաստ զիջումով կոտրվենք ու… վերջ: իրոք Վերջ…
Ինչքան էլ ուզումա ք.քի մեջ լինենք նման հիստերիկ ու հուսալքող մտորումները լավ բանի չեն հանգեցնի մեզ: Տենց էլ չենք կարողանում սերտել պատմության դասերը… Չեմ ասում իրատես չլինենք ու գերագնահատենք մեր ուժերը… Չեմ բացառում, որ պատերազմի վերսկսման դեպքում գուցեև որջ Հայաստանը կկորցնենք: Բայց լավ է կռվով մեռնել, քան թե ստրկացած ապրել: Հիմա կասեք, ի՞նչ տարբերություն, հիմա էլ էս իշխանությունների ստրուկն ենք էլի… Ձեզ եմ հարցնում, չկա՞ տարբերություն…
Գուցեև մոտեցումներս չափից շատ էմոցիոնալ են, գուցեև ինչոր տեղ ծայրահեղական… Բայց ես մի բան լավ եմ գիտակցում, եթե Արցախը կորցրեցինք՝ թրքերի ախորժակը ավելիա գրգռվելու ինչպես եղել է բազմիցս անգամ ու… Ու դե մնացածը արդեն պարզ է…
Ցավալի է… շատ ցավալի է, որ դեռ հոգեբանորեն այսքան թույլ ենք…
հ.գ. չեմ ասում թե ես ուժեղ եմ ու պատրաստ եմ ազերիներին մեջտեղից ճղել… գուցեև մարտի դաշտում արունս ջուր կտրի… բայց դա չի նշանակում, որ պիտի անիմաստ հանձնվենք…
Հա, հույզն է լոկ մնայունը՝
Մնացյալը անցողիկ…
Tig, կարդացե՞լ եմ առաջին կտորը, էնտեղ չկար միակողմանի զիջումների ու ընդհանրապես զիջումների մասին խոսք
Տարբե՞ր բաներ ենք կարդացել
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Արտակ ջան, դեռ միայն առաջին մասն եմ կարդացել: Ու «Չզիջելը թույլ մարդկանց, ինչպես նաեւ չտեսների առանձնահատկությունն է:» արտահայտությունը արդեն ամեն ինչ ասում է…Tig, կարդացե՞լ եմ առաջին կտորը, էնտեղ չկար միակողմանի զիջումների ու ընդհանրապես զիջումների մասին խոսք
Տարբե՞ր բաներ ենք կարդացել
Եթե գոնե գրված լիներ փոխզիջում՝ ես լրիվ այլ կերպ կհասկանաի… իսկ «զիջել» բառը իրա մեջ չի ներառում «փոխադարձության» հասկացությունը…
Եվ ոչ մի տեղ ուղղակի ձևով չի ասվում փոխզիջման մասին… այնպես որ չեմ կարծում, թե ես սխալ եմ հասկացել… Բաց տեքստով ամեն ինչ պարզ ասելու մասինա խոսում, բայց ինքը բաց տեքստով չի անդրադառնում գոնե հենց այս խնդրին՝ զիջո՞ւմ, թե՞ փոխզիջում…
Հա, հույզն է լոկ մնայունը՝
Մնացյալը անցողիկ…
Վիշապ (24.07.2010)
Եսիձ, Տիգ ջան, ես Դավիթ պապիկի գրածը միակողմանի զիջման կոնտեքստով չեմ հասկանում: Ինքը խոսում ա, իմ ընկալելով, էն հոգեբանության մասին, ովքեր փոխզիջման մասին խոսելուց ասում են «Ո՜նց կարելի ա թուրքին բան զիջել»: Ու էդ առումով ես իրա հետ լրիվ համաձայն եմ:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Askalaf (23.07.2010)
Տիգ ջան խուճապ չի, ուղակի ինչքան շատ եմ էտ ուղղությամբ մտածում, էնքան շատ եմ համոզվում էտ ընդդիմադիր թևի ճշմարտացիության մեջ։Էս ո՞ւր ենք հասել…
[/COLOR]
ՄԻ 3 ամիս առաջ էս հոդվածն ուղարկել էի թերթերից մեկին
չտպվեց:
Զետեղում եմ էստեղ, գոնե Չուկը աչքով անց կացնի, Կուկը բարլուս կասի, ուրիշներն էլ մի գուցե կարդան:
Գրել էի, Հարգելի պրն խմբագիր:
Հուսով եմ, որ Ղարաբաղի հարցի մասին ստորև ներկայացվող իմ տեսակետը կարժանանա Ձեր ուշադրությանը:
Եթե հոդվածը դեմ է Ձեր տեսակետներին, կամ հնարավոր չէ այն տպագրել ինչ-ինչ այլ պատճառներով, խնդրում եմ մեկ նախադասությամբ տեղյակ պահել զուտ չտպագրելու փաստի մասին:
նախադասություն հետ չեկավ:
Ղարաբաղը ոչ անկախացվող է, ոչ էլ զիջվող:
Այն հայկական պետության մաս է:
Մաս 1
Հակամարտության սկզբին երևի բոլորս էինք համակարծիք, որ Ղարաբաղյան հարցը Ստալինյան քաղաքական կամայականությունների հետևանք է, և նոր մտածողության պայմաններում պետք է շտկվի հօգուտ մեզ՝ ուղղակի փաստերի ճնշման տակ: Լուծման կոնկրետ քաղաքական պատճառաբանությունը, ձևակերպումը մի տեսակ հետին պլան էր մղված: Սովետական Միությանը փլուզվեց, բայց հարցը մնաց չլուծված:
Հետագայում, անձամբ ինձ համար, Ղարաբաղի «ինքնորոշմամբ անկախանալու» իրավունքի խնդիրը որպես միջազգային քաղաքական արգումենտ կորցրեց իր ուժը: Մտածում էի, որ եթե նույնիսկ կոնֆեդերատիվ միության ներսում այս հարցադրմամբ հարցը տեղից չշարժվեց, ապա ինչ տրամաբանությամբ պետք է միջազգային հանրության աչքում մեր արգումենտները ավելի արժեքավոր դառնան ու որպես լուծման հիմք ծառայեն՞:
Ժամանակը ցույց տվեց, որ նույնիսկ հաղթական պատերազմից հետո էլ, Հայաստանյան քաղաքական միտքը մնած քարացած, չհասկացավ փոփոխված իրադրությունը ու չթարմացրեց հարցադրումները ըստ միջազգային տրամաբանության ու պահանջների:
Աստիճանաբար նաև պարզվեց, որ մեր քաղաքական կշռի չնչինության հետ մեկտեղ, «կողմնակի դիտորդի» Հայաստանի քաղաքական կեցվածքը կոպիտ սխալ ուներ իր մեջ, որը հանգեցրեց մեծ զրկանքների, ներքին այլանդակությունների և ուր որ է, ավելի մեծ ողբերգության է տանելու մոտ ապագայում:
Ղարաբաղյան քաղաքական հիմնահարցում հայկական կողմի դիքորոշման պատմությունը զարմանալի զիջողական է ու անտրամաբանական: Սկզբից մենք հրաժարվեցինք Ղարաբաղը Հայաստանին միացնելու գաղափարից: Հետո հրաժարվեցինք նույնիսկ մեր իսկ առաջարկած մոդելով Ղարաբաղը որպես անկախ պետություն ճանաչելուց: Հիմա էլ պատրաստ ենք այն լիովին վերադարձնելու Ադրբեջանին, մենակ թե սերգոջանը իբր կուշտ լինի: Եթե այսպես շարունակվի, արդյունքում Հայաստանն էլ կդառնա թուրքաբնակ վիլայեթ, չնայած սերգոջանը վաղուց է կուշտ:
Ցանկացած դիվանագետ, որը զբաղվել է Ղարաբաղի հարցով, հաստատ ծանոթ է նախապատմությանը և հասկանում է իրերի իրական դրվածը: Իհարկե գերտերությունների կամքով երբեմն հնարավոր են ինչ-ինչ կամայական գեոքաղաքական վերաձևումներ, ինչպիսին օրինակ Կոսովոյի նախադեպն էր, բայց որպես օրենք, հիմնականում հարցերը լուծվում են ըստ քաղաքական իրական ուժերի ու տրամաբանությունների:
Այս առումով դիտարկելով Ղարաբաղյան խնդիրը, տեսնում ենք, որ բոլորն էլ հասկանում են, որ իրականում այն արյունալի անցյալով տարածքային վեճ է երկու խիստ թշնամական հարևան ազգերի միջև:
Եթե մենք հույսներս դրել ենք դրսից հրամցվող միջնորդական լուծումների վրա, ապա պետք է ինքներս էլ միջնորդներին մատուցեինք տրամաբանական, իրական համոզիչ սխեմաներ ու հիմնավորումներ: Որպեսզի նրանք հենց այդ արգումենտացիայի ուժով մեզ ձեռնտու լուծումների հանգեին ու այն ներկայացնեին կողմերին: Բայց նման քայլեր մենք չենք կատարել, ու չի էլ նշմարվում, թե ապագայում կանենք:
Սկզբում մենք ունեինք ռազմական հաջողության դրական արգումենտը, որը սակայն զուգորդված էր ԼՏՊ-ի տեսական, արհեստական, թույլ, անիրական, «անկախ» Ղարաբաղի սխեմայով: Քաղաքական-դիվանագիտական այդ տարօրինակ զուգորդումը՝ հաղթանակած Հայաստան- ինքնորոշվող, անկախ Ղարաբաղ մոդելը, Սովետի նոր-նոր վերացման պայմաններում, խաբուսիկ էր միջնորդների համար: Ռազմական արգումենտը մեր օգտին էր աշխատում, բայց Ղարաբաղի անկախության մեր կամազուրկ պահանջը տետանուսի մեջ էր գցել միջնորդներին: Փաստորեն մենք պահանջում էինք, որպեսզի պուճուրիկ Հայաստանի տգետ քաղաքական կամքով աշխարհը փոխի պետության ու պատերազմի մասին իր հիմնարար պատկերացումներն ու միկրոսկոպիկ Հայաստանի կողքին մի հատ էլ սուպերմիկրոսկոպիկ անկախ Ղարաբաղ սարքի: Նրանք զարմացած էին և շարունակում են այդպիսին մնալ հիմա էլ՝ թե ինչպես կարող է անկախ ու ինքնուրույն համարվել մի տարածք, ուր ամեն ինչ հայկական է՝ ժողովուրդը, փողը, բանակը, լեզուն, բյուջեն: Եվ պետություն կոչվածն էլ Հայաստանին կպած ընդամենը մի բուռ տարածք է, որի անկախությունը նույնիսկ հենց ինքը՝ Հայաստանը չի ընդունել:
Արդյունքում, դրսում լավ էլ հասկացան, որ գործ ունեն անբարտավան, անինքնասեր, ու վախկոտ մի երկրի ու ժողովրդի հետ, որը զլանում է մատը- մատին խփել և ուղեղ բանեցնել՝ իր հարցերը լուծելու համար:
Քոչարյանը զուտ բնազդային կողմնորոշիչներով հասկացել էր մեր դիրքի թուլությունները, բայց քանի որ զբաղված էր միայն անձնական հարստացման հարցով, ժամանակ, գիտելիք և օգնողներ չունեցավ հարցերը քաղաքականապես մշակելու և որպես հայկական մոտեցում ներկայացնելու: Նա ընդամենը թուլացրեց Ղարաբաղի դերը որպես առանձին կողմի, ներ առավ այն Հայաստանի դիրքորոշումներում, բայց իր նպատակը ոչ թե հարցի վերջնական լուծումն էր, այլ ժամանակ շահելը:
Ներկա նախագահն էլ խիստ տառապելով լեգիտիմության պակասով, խաղի մեջ մտավ առանց որևէ մշակված ծրագրի: Ավելին, Ղարաբաղյան պարտվողականությանն ավելացրեց հայկական Գենոցիդի «քննարկելի» լինելու հնարավորությունը ևս: Մտնելով ֆուտբոլային դաշտերը, նա չոր պարտություններով դուրս եկավ խաղերից ու հայկական բոլոր հիմնահարցերը մի փաթեթով շպրտեց միջազգային քաղաքականության աղբարկղը:
Ադրբեջանն ու Թուրքիան էլ, տեսնելով մեր այս խորը ապաշնորհությունը, տգիտությունն ու անճարակությունը, խստացրին իրենց դիրքերն ու արդեն նախապատրաստել են այնպիսի քաղաքական ելակետեր, ուր պատերազմի հրահրումը թե Ղարաբաղի և թե Հայաստանի հանդեպ, զուտ հարմար պահի հաշվարկի հարց է:
Ցավալին այն է, որ նույնիսկ այս պահին, թե իշխանությունը, թե ընդիմությունը և թե ողջ հայությունը գալիք պարտությունների դեմն առնելու ալտերնատիվ առաջարկներ չունեն: Ընդիմությունը հիպնոսված է ԼՏՊ-ի զիջողական տեսակետներով, իշխանությունը մտահոգված է միայն իր լեգիտիմության հարցերով: Մարդիկ էլ- իրենց ամենօրյա ապրուստի հոգսով: Իսկը Կռիլովյան հայտնի առակի նմանակով:
Բայց այնուհադերձ, եկեք տեսնենք, թե հիմա, 20 տարի անց, արդյոք կան դրական, օբյեկտիվ արգումնետներ մեր օգտին և փորձենք դրանք դնել ղարաբաղյան ու հանդեպ Թուրքիան մեր քաղաքականության հիմքում:
1 -Մենք ունենք գոնոցիդի արյամբ շաղաղված անցյալ՝ Թուրքերի ու իրենց սատելիտ Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում:
Միջնորդներն իհարկե հայկական Գենոցիդի վրա թքած ունեն, բայց հաշտություն կնքելու նոր առաջարկներ անելիս, նրանք ուզած թե չուզած, պետք է հաշվի առնեն իրենց առաջարկների հետագա գոնե ժամանակավոր կենսունակության խնդիրը: Այս առումով մենք ունենք հինավոր արգումենտներ ու պահանջներ, որոնք իրականում ուժեղ են ու դժվար մերժելի: Այսինքն, եթե առաջարկը չի ծառայում թշնամության թուլացմանը, և հակառակը՝ սրում է այն, ապա այն անընդունելի է ի սկզբանե: Այս առումով կա Մեծ Եղեռնի փաստը, կա Նախիջևանում հայերի ի սպառ վերացման փաստը, կա 1918 թվի Ադրբեջանում հայերի գենոցիդի փաստը: Կա հայերի, ողջ Ադրբեջանից բռնի տեղահանման փաստը: Կա 1988-1993 թվերի հրահրած կոտորածների ու պարտադրված պատերազմի փաստը: Կա Բուդապեշտում հայ սպայի սպանության փաստը: Վերջապես առկա է ներկայիս ադրբեջանական ու արդեն թափ առնող թուրքական անհերքելի հայատյաց հռետորիկան:
Սրանք փաստեր են, որոնք իսկապես կարևոր են միջնորդների համար: Եվ հենց սրանց մասին հայկական կողմը պետք է մշտապես բարձրաձայներ և ոչ հայանպաստ բանաձևերը մերժեր, որպես նոր գենոցիդի ու ավերածությունների տանող անիրական լուծումներ:
Բայց դա ոչ միայն չի արվել, այլ հակառակը, միչև այժմ նույնիսկ չի էլ դիտվում որպես հեռանկարային դիվանագիտական արգումենտացիա և հուսալի քաղաքական լծակ: Ձեններս կտրել, սուգը կապել ենք ու սպասում ենք թե մեր հեզիկությունը վերջ-շուտ կգնահատվի, ու մի օր Ադրբեջանը մեծահոգաբար մեզանից ձեռ կքաշի:
Չավուշողլուն առհասարակ ոտք չպիտի դներ Հայաստան, եթե սկզբից ի վեր չէր հարգելու մեր պրոտոկոլային պայմանները՝- չէր այցելելու Հուշահամալիր: Մեզ համար ստորացուցիչ այս այցից հետո էլ ուշ չէր՝ եվրոքեռիներին իրենց պաշտոնյայի անհարիր վարքի ու այսուհետ նմանների անցանկալի լինելու փաստի առթիվ լուրջ բողոք ներկայացնելու համար:
Իշխանությունը չէր անում, թող ընդիմությունը, ժողովուրդը անմիջապես հազարավոր ստորագրություններով դիմեր: Բայց դա չարվեց, որովհետև խորը ատելություն կա մեր ներսում, որը արդեն կործանարար է դառնում մեր բոլոր գործերում: Մենք աններելի թույլիկ և ոչ ադեկվատ ենք դարձել հանդեպ մեզ կատարվող կոպիտ և նվաստացուցիչ ոտնձգությունների դեպքում:
2 -Սովետական Միության փլուզման հետևանքով առաջացած և քաղաքական լուծում պահանջող ղարաբաղյան հարցը արդեն ոչ տարածքային ամբողջականության խնդիր է, և ոչ էլ ազգերի ինքնորոշման իրավունքի հարց: Այն երկու հարևան պետությունների մեջ էթնիկ զտմամբ տարված պատերազմի հետևանք է:
Պատերազմը սկսել է Ադրբեջանը, իր տարածքից կոտորածով ու ավերածություններով տեղահանելով հայությանը, հարձակվել է պաշտոնապես, միջազգայնորեն ձևակերպված Ղարաբաղի հայկական ինքնավար պետության վրա: Պատերազմը տարվել է միասնական հայկական ուժերով ու ռեսուրսներով, և այժմ էլ զինադադարը անցնում է ըստ մարտական արդյունքների գծի՝ որոշ տեղերում գրավված են ադրբեջանական հողեր, որոշ տեղերում՝ հայկական:
3 -Բոլոր միջնորդներն էլ գիտեն, որ իրականում պատերազմել են Հայաստանն ու Ադրբեջանը, և որ հարցը կոնկրետ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների առանցքն է:
4 -Հայաստանի՝ որպես կողմնակի դիտորդի դերը ինքնանվաստացուցիչ, ազգի և սեփական սուբյեկտի հանդեպ անպատասխանատու կեցվածք էր:
Հայաստանը երբևէ, որևէ հարցում նախաձեռնող չի եղել ու միշտ քարշ է եկել ադրբեջանական նախաձեռնությունների ետևից: Բանակցային գործընթացում իրեն դրսևորել է որպես դինագիտորեն ապաշնորհ, դանդաղաշարժ, անօգնական ու տգետ մի պետություն, որի միակ նպատակն է եղել ժամանակ ձգելը, հույսը կապելով գերտերությունների շահերի զուգորդման վրա:
5 -Մենք պետք է վաղուց հրաժարված լինեինք «Անկախ Ղարաբաղ» կոչված արհեստական, պարտվողական, անպատիվ դիրքից և բաց ճակատով ներկայացնեինք մեր դիրքորոշումն ու իրավունքներն աշխարհին: Սակայն դա չի արվել, և նույնիսկ հիմա, ակընհայտ անհաջողություններից հետո էլ, դեռ նման մոտեցման անհրաժեշտությունը գիտակցված չի:
6 -Մեզ՝ որպես գոյության իրավունք մուրացողների, ոչ մեկը չի պաշտպանելու, հակառակը խուսափելու են մեզ հետ գործ ունենալուց, որովհետև հոգեբանորեն շատ դժվար է ուրիշի քաղաքական ու ռազմական պոտենցիալները, կամքը, գիտելիքն ու բարյացկամությունը շահագործող անբան տգետին հավերժ սատար կանգնելը: Դժվար է խեղճ ու հաշմանդամ ձևացող, իր քաղաքական ապագայի վրա խաչ քաշած, բայց ներսում իրար հոշոտող զանգվածին հարգելն ու տեր կանգնելը:
7--Պատերազմը հրահրվել է Ադրբեջանի կողմից, բայց զինադադարը պարտադրվել է Ադրբեջանին, հենց իր խնդրանքով:
8 -Այս կետերի շարքն ու խնդրի նախապատմությունը ցույց են տալիս, որ քննարկման առարկան ի սկզբանե ոչ թե ղարաբաղյան հարցը պետք է լիներ, այլ ձեռք բերված հրադադարի հիման վրա խաղաղության պայմանագրի կնքումը: Դա չի հասկացվել, գիտակցվել ու չի արվել:
Շարունակելի:
Վերջին խմբագրող՝ Բիձա: 27.07.2010, 19:34:
Մաս 2
Իսկ ինչ կունենանք, եթե այսօր, գոնե ուշացած, բաց և ոչ պարտվողական մոտեցումներն ու հարցադրումները ձևակերպենք որպես հայկական նոր դիրքորոշում՞:
Կարող է լինել 3 արձագանք:
Ա- Ադրբեջանը ամբողջովին մերժում է մեր նոր դիրքորոշումը, չի ընդունում իրերի նման դրվածքը ու անցնում է ռազմական հակահարձակման:
Բ- Ադրբեջանը հաշվի է առնում մեր դիրքի փոփոխությունները ու որոշ զիջումներով համաձայնվում է վերջնական պայմանագրի կնքմանը:
Գ- Ելնելով տարվող ակտիվ, իրենց համար խիստ շահեկան քաղաքական գործընթացների դրական արդյունքներից, Ադրբեջանը և Թուրքիան բանի տեղ չեն դնում մեր նոր դիրքորոշումները, շարունակում են իրենց քաղաքական մանևրները, մինչև Հայաստանի լիարժեք քաղաքական, հասարակական կապիտուլյացիան:
Իմ կարծիքով մեր կողմից այսքան ապաշնորհություն դրսևորելուց հետո, 2-րդ տարբերակի հավանականությունը բացարձակ զերո է: Որոշակի շանս ունի 1 տարբերակը, բայց 3-րդն այս պահին ամենահավանականն է թվում:
Իմ համոզմամբ լռելով, պրոցեսների ետևից քարշ եկող ռեակտիվ անճարակությամբ, ու քաղաքական տգիտությամբ, հենց մենք ենք ոգևորել Ադրբեջանին և թուրքերին նման անզիջողականության:
Համադրելով եղած փաստերն ու տենդենցները, ես տեսնում եմ, որ հայկական կողմը փաստորեն օրակարգից հանել է պայքարելու, արժանավայել դիմադրելու հարցը և հույսը դրել է լրիվ հանձնվելու՝ կապիտուլիացիայի, «այնթափցիության» վրա:
Չգիտեմ, թե ինչ անուն պետք է դրվի այս կեցվածքին, բայց գիտեմ, որ ոնց էլ դա կոչենք, առաջին հեթին այն ծայրահեղ ստորացուցիչ է ու ի վերջո՝ կործանարար:
9 -Հայկական մամուլում սակավաթիվ քննարկումներ են եղել այն մասին, որ առաջարկներ և լուծումներ պետք է գտնվեն հայ և ադրբեջանցի փոխադարձ փախստականների տարածքային իրավունքների բավարարման կոնտեքստում:
Կան անհերքելի փաստացի ապացույցներ որ նախապատերազմական ու պատերազմական գործողությունների հետևանքով 400000 հայ անարգվելով, թալանվելով ու փախչելով արտաքսվել է Ադրբեջանից: 140000 ադրբեջանցի ընդամենը մեկ պատահական զոհով, կազմակերպված լքել է Հայաստանը:
Այսինքն Ղարաբաղից զատ, առկա է մեծ շեղում հայ-ադրբեջանական փախստականների ընդհանուր թվի առումով: Հետևաբար օրակարգի հարց է Ադրբեջանից արտաքսված՝ թվով 260000-ով ավել հայ փաստականների հողային իրավունքների կոմպենսացման հարցը, որը պետք է բանակցություններում դառնա քննարկման հիմնական առարկա:
Այս արգումենտը հիմնովին փոխում է քննարկման առանցքը և հարցը շահեկան է դարձնում մեզ համար: Չգիտեմ, թե արդյոք երբևէ մեր բանակցողները քննարկման դրել են այս հարցը: Մի գուցե դա արվել է, բայց Ադրբեջանը բանի տեղ չի դրել այդ փաստարկը: Հակադարձել է իբր 1 միլիոն ադրբեջանական փախստականների միֆով և համառ աշխատանքով արժեզրկել մեր նախնական փաստարկը:
Բայց իրականում հենց սա է բանակցություն կոչվածի էությունը՝ երբ մեկը համառորեն առաջ է տանում իրեն ձեռնտու փաստարկը՝ անկախ դիմացինի քամահրանքից, հոխորտանքից կամ ուրիշների «խորհուրդներից: Ադրբեջանը իր բազմաթիվ կեղծիքները շարունակապես կրկնելով հասել է բանակցային մեր առանց այն էլ ի սկզբանե ծայրահեղ թույլ դիրքերի փլուզմանը: Իսկ մենք էլ չկարողանալով տարբերակել մեր ուժեղ և թույլ արգումենտները, կառչած ենք մնացել կործանարար հին դոգմաներին, ոչ մի խիստ պահանջ համառորեն չենք դրել, հետապնդել և արդյունքում հասել ենք կապիտուլյացիայի շեմին:
10 -Իրականում վիճակը հիմա էլ այդպես ծանր չէ: Կա բավարար փաստաթղթային հիմնավորում փախստականների հաշվով: Եվ հենց փախստականների հարցում է, որ մենք ունենք ազդու առավելություններ:
Ըստ փախստականների հարաբերական թվերի, ստացվում է, որ Շահումյանի, Գետաշենի, պաշտոնապես հայկական տարածքների ու ողջ Ադրբեջանից տեղահանված հայերին որպես փախհատուցում հասնում է մոտ Քելբաջարին ու Լաչինին հավասար տարածք: Եվ հարցն էլ կոնկրետ մարդիկ չեն, որ պետք է վերադառնան իրենց բնակության վայրերը, այլ միջպետական վնասների փոխհատուցումը: Ադրբեջանի ներքին փախստականների հարցը պետք է քննարկվի փախստականների հայ-ադրբեջանական բալանսից զատ: Այն քննարկման առանձին նյութ է և պետք է բավարարվի միայն խաղաղության վերջնական պայմանագրի և տեսականորեն հնարավոր, 5 շրջանների վերադարձի հետ համակցված:
11-Որպես քննարկման հիմնական առարկա, անպայման պետք է սեղանին դրվի նաև Ադրբեջանի նախահարձակ լինելու հարցը, որպես պատերազմի հրձիգի, մեղավորի, որը պատասխան պետք է տա 35000 փաստացի զոհերի, հարյուր հազարավոր խեղված կյանքերի ու ավերածությունների համար:
12- Քննարկման առարկա պետք է դառնա նաև Հայաստանի շրջափակման հարցը, որպես շարունակվող տնտեսական ավերածությունների ու արտագաղթի պատճառ է և շարունակվող պատերազմ՝ Հայաստանի դեմ:
Փաստորեն ստացվում է, որ զինադադարի պայմանագիր կոչվածը նաև մեր դիվանագիտական անգործության շնորհիվ, դարձել է ընդամենը կեղծ ու խաբուսիկ մի թղթի կտոր, որով շղարշվում է շարունակվող լուռ, հյուծող և «անտեսանելի» պատերազմը Հայաստանի դեմ: Եվ որը հայաստանյան հասարակությունը և պետությունը այլասերելու, վերջնականապես ծնկի բերելու լծակի է վերածվել:
13 –Ստացվում է, որ ներկայումս Հայաստանը Ադրբեջանի հետ ոչ թե Ղարաբաղի հարց պետք է քննարկի, այլ թուրք-ադրբեջանական բլոկադայի, գենոցիդի ու կեղծ զինադադարի հարցերը:
Հենց կեղծ զինադադարի էությունը բացահայտելով, հրապարակավ քննարկելով ու նրա ուժը կոտրելով է, որ մենք կկանխենք սպասվելիք ֆիզիկական պատերազմը:
Չնայած մեզ համար ակընհայտ շահեկան այս քաղաքական արգումենտների ու տրամաբանության գոյությանը, արդեն 17 տարի է, հայկական քաղաքական-դիվանագիտական միտքը չի տեսնում ելքեր, չի կարողանում գտնել ու մշակել իրեն ձեռնտու կոնցեպտուալ մոտեցումներ ու առհասարակ չի պատկերացնում Հայաստանի դերը ռեգիոնում: Լավագույն դեպքում մենք կցորդ ենք՝ Ռուսաստանի, Իրանի, նույնիսկ Վրաստանի ու հիմա էլ՝ արդեն «բարեկամ» դարձող Թուրքիայի:
Որն՞ է պատճառը: Իհարկե, հետսովետական տնտեսական փլուզումից հետո, մասնագետների ջարդից ու արտաքսումից հետո, թալանի ու կոռուպցիայի ներկայիս կռապաշտ պայմաններում, նորմալ մասնագիտական խորաթափանց մտածելակերպը հալածելի է ու մերժելի մեզանում: Ժանտախտ համակած երկրին հատուկ մթնոլորտ է տիրում Հայաստանում: Բայց այժմ արդեն նաև մեծ ազգային աղետի շեմին ենք, վերջապես սթափվել է պետք, իրերի դրվածքը հասկանալ, ու վերակենդանանալու փորձ անել:
Փորձենք գոնե տեսականորեն, գոնե թղթի վրա, Հայաստանի քաղաքական գոյության ինչ որ մոդել մշակել ու այն օգտագործել մեր ներքին ու արտաքին քաղաքական գործառույթներում:
14-Ակընհայտ է, որ Թուրքիան բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականություն է վարում: Մի կողմից փորձում է եվրոմիություն մտնել, մյուս կողմից իր ռեգիոնալ դերն ու ազդեցությունը մեծացնել: Հաջորդը դա անթաքույց պանթուրքիզմն է: Ներկայումս Ադրբեջանի հետ նրա «ախպերական» ալյանսը հենց այդ հեռահար քաղականության բաղադրիչն է, իսկ Հայաստանի հանդեպ դրսևորած անհամաչափ ագրեսիան՝ հետագա գործելաոճի նախանշաննը :
15 -Մենք պետք է վերջապես ազգովի հաշիվ տանք մեզ, որ իրականում ինքնաբավ պետական տարածք ենք ձեռք բերել: Տարածքը դա ցանկացած կայուն, վերարտադրվող պետականության հիմքն է: Եթե այն փոքր է, անռեսուրս ու շրջապատված թշնամիներով, ապա դա դեռ չի նշանակում, որ բացարձակ անպետք է ու պետք է մնա բառադիանոց, կրիմինալի ու բեսպրեդելի արգելոց:
16 -Մենք չկարողացանք նորմալ իշխանություն ու ընդիմություն կերտել : Եվ դրա հիմնական պատճառը ես համարում եմ մեր քաղաքական մանկամտությունն ու ԼՏՊ-ի բազմամյա «այնթափցիական» քարոզը: Այս հարցը շատ ավելի խորը քննարկման է արժանի, քան թե ընդիմության լիդերի հարցի քննարկումն է: ԼՏՊ-ն ձևավորել է հայկական քաղաքական մտածողություն և կոնկրետ դիրքորոշումներ, որոնք իմ կարծիքով կործանարար են եղել մեր պետականության համար և իներցիայի ուժով շարունակում են այդպիսին մնալ: Սերգոջանը» չէ այդ մարդու քաղաքական մտածելակերպի գոհարը, այլ աննկատ մնացած, բայց արդեն վաղուց մեր ենթագիտակցականը թափանցած այն թեզը, թե Հայաստանի գոյությունը ոչ իրենով, և ոչ էլ որևէ այլ մի ղեկավարով է պայմանավորված: Ինքը բառացի ասել էր, որ այսօր ինքն է, վաղը մի ուրիշը կլինի: Ղեկավարները կգան ու կգնան, բայց Հայաստանը կանգուն կմնա, անկախ ղեկավարից: Այս միտքը նա հայտնել էր դեռ 1993-94 թվերին:
Մինչև հիմա էլ մեր մտքով չի անցնում, որ հենց այս թեզը կործանարար եղավ Հայաստանի համար: Նույնիսկ այսօր էլ, այս հանգստացնող, հիպնոսացնող թեզն է առաջնորդում մեզ: Մենք մտածում ենք, որ այսօր չեղավ՝ վաղը կստացվի, վաղը չեղավ՝ մյուս օրը կլինի: Այս մեկը թալանեց, այլանդակեց, ավիրեց՝ դա կարևոր չէ: Մյուսը նույնն արեց՝ ոչինչ: Չէ որ Հայաստանը հավերժ է, անհաղորդ դեմքերին, ժամանակին, թալանին ու ավերածություններին: Վերջ-շուտ լավ կլինի, առանց մատը-մատին խփելու հարցերը ինքնըստինքյան կլուծվեն:
Հենց այս մտածելակերպն էր, որ կամաց-կամաց դատարկեց Հայաստանը, իսկ մենք շարունակում ենք այն կանգուն համարելը: Այս թեզն է պատճառը, որ մինչև հիմա էլ, մեր բռնած որևէ գործ մինչև վերջ չի հասնում, որևէ հարց սկզբունքային գնահատական չի ստանում, որևէ պետական ու ազգային հանցագործ չի պատժվում:
Ցավալի է, բայց փաստ, որ մենք նույնիսկ անընդունակ եղանք այս կործանարար դոգման ըստ արժանվույն հասկանալու, գնահատելու և վերջապես հրապարակավ մերժելու:
17 -Ստացվում է, որ հենց իր՝ ԼՏՊ-ի հիմնադրած ախոռը ոչ միայն դեմքերի, այլ նաև սխալ, կործանարար տեսությունների ու դոգմաների ախոռ է: Եվ որ խնդիրը ոչ թե այն մաքրելն է, այլ ամբողջովին քանդել-վերացնել- խորտակելը, մեր մտածելակերպից արտամղելը:
Թե Ղարաբաղյան, թե թուրքերի հադեպ եղած, և թե ներքին հարցերում մենք պետք է անցնենք բացահայտ ճշմարիտ, իրական դիրքերի և մեր դիրքորոշումները ներկայացնենք դիվանագիտորեն ճիշտ շեշտադրված, բայց առանց կեղծ ու վախկոտ, հետին մտքերի:
18 -Հայաստանը պետք է իր համաձայնությունը տա 1988 թվի փետրվարի 18-ի Ղարաբաղի ԳԽ որոշմանը՝ /մի գուցե օրը սխալ եմ հիշում/ Հայաստանի հետ միավորվելու մասին:
19 -Համաձայնության հիման վրա հռչակագիր պետք է ստորագրվի Հայաստանի և Ղարաբաղի միջև միացյալ պետություն կազմելու մասին: Հռչակագրում պետք շեշտվի, որ Ղարաբաղը և Հայաստանը Ադրբեջանի պարտադրած պատերազմում հաղթելով, նվաճել են որպես միացյալ ազգի մեկ պետական տարածք վերամիավորվելու իրավունքը:
20 -Հայաստանը պետք է ձևակերպի ռեգիոնում իր նպատակները, որպես խաղաղության կողմնակից և պահապան, ազատ տեղաշարժի և համագործակցության շահագռգիռ սուբյեկտ: Ներկայացնի հարևանների հետ փոխադարձաբար հարգվող սուվերենության իր պահանջները և դրանց ապահովման մեխանիզմները:
21 -Թուրքերի կողմից գենոցիդի պաշտոնական խոստովանությունը պետք է համարվի հայկական արտաքին քաղաքական գերակայություններից մեկը:
22 -Առանձին փաստաթղթով, Հայաստանը նախապես պետք է հայտարարի նաև ներքին հումանիտար արտակարգ դրություն մտցնելու մասին, թուրքերի շարունակվող գենոցիդային քաղաքականությունից իր ազգային գոյությունը պաշտպանելու նպատակով:
Շարունակելի:
Վերջին խմբագրող՝ Բիձա: 27.07.2010, 19:26:
Մաս 3
Այս հոդվածը գրելիս մտածում եմ այն սարսափի մասին, որը կհայտնվի շատ ու շատ ընթերցողների դեմքին: Հասկանալի է, որ 22 տարվա, մինչև մեր ուղն ու ծուծը հասած դոգմա է կասկածի տակ առնվում: Հետևաբար բնական է, որ այս մոտեցումները կյանքի կոչելու հավանականությունը շատ փոքր կլինի: Դրանք խիստ մերժելի և անընդունելի կլինեն ԼՏՊ-ի և նրան կուրորեն հարողների համար, արտգործնախարարության հին, պարտվողական դրվածքները յուրացրած չինովնիկների համար:
Մերժողները մի գուցե մարդկանց 90 տոկոսից էլ ավել լինեն, որովհետև դրանց շարքերում կլինեն նաև նրանք, ովքեր մտածում են, թե Ղարաբաղն էլ, Ղարաբաղցիներին էլ ետ տանք, միայն պրծնենք ներհայաստանյան այս մղձավանջային իրականությունից:
Ցավոք սրտի, այսօր մեզանից շատ մեծ զիջումներ կորզելու գայլային ախարժակ է կուտակված թուրքերի քաղաքական մտահորիզոններում - և հեշտ լուծումներ արդեն իսկապես չկան:
Ինչևէ, շարունակելով ասելիքս, նշեմ, որ այս մոտեցումները կյանքի կոչելու համար առաջին քայլով պետք է մեր ներսում իրար հետ լեզու գտնելու պայմաններ ստեղծվեն:
Այսինքն՝
23 -Ներքին արտակարգ հումանիտար դրություն հայտարարելու համար զուգահեռաբար պետք է թուլացվի ներքաղաքական լարվածությունը:
Մի կողմից պետք է կալանավորվեն մարտի մեկի բոլոր մեղավորները, ներառյալ նաև Քոչարյանը, ազատ արձակվեն քաղաքական բանտարկյալները, ոստիկանությունը և բանակը պետք է հեռացվեն քաղաքական ասպարեզից: Բայց զուգահեռաբար պետք է Հայաստանից արտաքսվի նաև ԼՏՊ-ն: Հին հույների օստրակիզմը այս դեպքում խիստ տեղին կլինի: Քչերը գիտեն, որ օստրակիզմի են ենթարկվելիս եղել միայն քաղաքական մեծ ազդեցություն ունեցող այն գործիչները, որոնց շարունակվող քարոզները անհամատեղելի են եղել երկրի պետական շահերին:
Ներկայիս հայկական թե ներքին և թե արտաքին քաղաքական կյանքի համարյա բոլոր ստանդարտները դրվել են ԼՏՊ-ի կողմից: Այդ մարդը սխալ դուրս եկավ թե ներքին և թե արտաքին հարցերում: Չի կարելի շարունակել նրա կործանարար ուղենիշերի քարոզը:
Ժողովուրդը թե ներսում և թե դրսում պետք է հասկանա, որ կանգնած ենք պետականություն կորցնելու ու ֆիզիկական մեծ կորուստների նախաշեմին և պահանջվում են կտրուկ քայլեր:
Ներկայումս ասպարեզում բավարար բազմակարծություն ու տեսակետներ կան մեր անելիքների շուրջը: Շատ բան մակերեսին է, ընդունելի թե իշխանություններին և թե հասարակությանը: Բայց ոստիկանական անիմաստ ծայրահեղությունների, մի քանի անպիտանների պնդաճակատության, ագահության, տգիտության, ինչպես նաև ԼՏՊ-ի արհեստամտության պատճառով, ազգովի դարձել ենք մտածելու, գործելու և համագործակցելու անընդունակ:
Ի տարբերություն իշխանությունների, հասարակությունը ունակ է դեռ ներելու և պաշտպանվելու արտաքին վտանգից: Բայց անկարող է որևէ քայլ նախաձեռնելու, քանի որ ներքին կապանքներն ու վախն են պատել մեզ:
Սա բացահայտ անտրամաբանական իրավիճակ է: Անհնար է, որը ներսում ստրկացված, անարգված ժողովուրդը միավորվի ու հաղթի արտաքին թշնամուն: Այժմ մեր առաջին խնդիրը դա ներքին հասարակական, աշխարհայացքային ընդհանուր համաձայնության գալու հարցն է:
Մեր կորուստների դեմն առնելու հնարավություն ունեցող միակ մարդը դա պետական լծակներին տիրապետող երկրի նախագահն է: Ինքը պետք է վերջապես վեր կանգնի այս կործանարար թմբիրից ու մյուսներին հրամցնի, պարտադրի ճշմարտությունը:
24 -Ասվածից հետևում է, որ վաղը, գործը վերջնականապես տապալելուց հետո, պատասխանատուն ու մեղավորը ներկայիս նախագահ Սարգսյանը պետք է համարվի: Եվ այս պնդման հիմնավորումն էլ ավետարանի վրա հնչեցրած իր նախագահական երդումն է, որի և ոչ մի կետը չի կատարել:
Հայաստանն այժմ մեկ մարդու ցուցամատով շարժվող երկիր է, և անիմաստ է մեր ներքին ուժային դաշտերում այլ գործոններ ու բարդություններ փնտրելը: Նախագահը մանևրող գործելակերպի մարդ է: Ինքը պետք է հասկանա իրավիճակի խստությունը և գնա անհրաժեշտ քաղաքական վերակողմնորոշիչ, կանխարգելիչ քայլերի: Եթե ունակ չէ հասկանալու նախագահական պաշտոնի ոչ միայն փառասիրական, այլ նաև պատասխանատվության կողմերը, քաջություն չունի իր դիրքով պարտադրված անհրաժեշտ ներքին ու արտաքին քայլերն անելու, ապա պետք է անհապաղ հրաժարական տա:
25 –Պետք է փաստվի նաև, որ պարտվողական, զիջողական, այնթափցու մտածելակերպը, դա 95 տարի առաջվա թուրք ենիչերուց կյանք մուրացող և թուրքի խորամանկությամբ իր քսակը կամաց-կամաց դատարկող ապագա զոհի մտածելակերպն է: Պայքարելու, դիմադրելու փոխարեն մասնատվելով, փախչելով, եկեղեցում խմբով այրվող, նահատակվող զոհի մտածելակերպն է:
Այն թշվառի մտածելակեպն է, որը ունակ չէ ընկալելու կյանքի իրավունքը հաղթելով ու ստիպելով նվաճելու փիլիսոփայությունը :
26 -Եվ այսօր էլ, ի հեճուկս առողջ տրամաբանության ու նախորդ արյունալի փորձի, երեկվա նահատակվող, փրկություն մուրացող անհատ հային փախարինելու է եկել արդեն պետական, ազգային, հասարակական մակարդակով, թուրքից գոյության իրավունք մուրացող մի քանի միլիոնի հասնող հայությունը՝ ի դեմս Հայաստան պետության:
Սրան ինչ ասենք, ինչ որակում տանք՞:
Ինչ չլսված, նոր, անհայտ պաթոլոգիա է սա՞:
Ինչորէ, -շարունակեմ կոնկրետ ասելիքս:
27 -Պետական և ազգային վերակողմնորոշման հարցում մեծ անելիք ունեն նաև փողատեր դարձած ու ակամա քաղաքականություն մտած օլիգարխ կոչված մեր անգրագետ ու հոռի տղերքը:
Սրանք էլ պարտավոր են իրենց հաշիվ տալու, կեսաբանականից գոնե մի քայլ դեպի մարդկայինը բարձրանալու, համակերպվելու հասարակական օրենքներին և կարգ ու կանոնին:
28 -Իրենց հեռատես համարող շատ ու շատ հայտնի դեմքեր, հաճախ կրկնում են այն թեզը, թե իբր եթե Ադրբեջանը հնարավորություն ունենար ու համոզված լիներ իր հաղթանակի մեջ, ապա վաղուց պատերազմի գնացած կլիներ:
Սա մեր քաղաքական տկարամտության հերթական ցայտուն ապացույցն է: Քաղաքականության մեջ գոնե տարրական գիտելիքների տիրապետող պետությունը գիտի, որ տգիտություն է բացահայտ պատերազմի դուրս գալ արագորեն դատարկվող երկրի ու ինքնահոշոտվող ազգի դեմ: Շատ ավելի ռացիոնալ է հոգեբանական պատերազմը՝ մինչև ինքնահոշոտման պրոցեսն ավարտվի ու տարածքը նվաճվի առանց դիմադրության, բնակիչների ու միջազգային գլխացավանքների:
Վերջացնելով ասելիքս, կարծում եմ, որ՝
29 -Ժամանակն է, որ Հայաստանում դիվանագիտությունը և մնացած բոլոր մասնագիտական ասպարեզներն էլ դիտվեն որպես համապատասխան գիտելիքների, ունակությունների, և իրավասությունների դաշտեր և դրանցով զբաղվեն իրոք մասնագետները:
30 -Ժամանակն է, որ իշխանության վերին դիրքերին հասած մարդիկ իրենց դիրքին հարիր փոքր ինչ փիլիսոփայական խորություն մտցնեն իրենց աշխարհայացքի, պարտականությունների ու գործելաոճի տրամաբանության մեջ և հասկանան, որ քանդելու համեմատ շատ ավելի մեծ է արարման բերկրանքը, հոշոտելու համեմատ շատ ավելի հոգեզմայլ է օգնության վեհությունը, անիծվելու համեմատ առավել հարգալից է օրհնվելու և դրանով փառավորվելու հեռանկարը:
31 -Եվ առհասարակ, ժամանակն է բոլորիս հասկանալու, որ ներկայիս ներհայկական ոհմակային վերաբերմունքը մեկս - մեկու հանդեպ անիմաստ վայրենություն է, որևէ կերպ չարդարացված և արդյունքի չբերող դաժանություն:
Շատերը կհարցնեն, իսկ ինչ ենք անելու, եթե ի պատասխան մեր դիրքի կոշտացման, Ադրբեջանը Թուրքիայի հետ միասին գնա հարձակման, գրավի Ղարաբաղն էլ, Հայաստանն էլ, և գենոցիդի մի նոր գեհենի մեջ բոլորիս էլ ոչնչացնի՞:
Տեսականորեն սա էլ հնարավոր ելք է: Բայց իրականում շատ ավելի քիչ հավանական, քան մեր դիվանագիտական հաղթանակը կարող է լինել դիրքորոշումների փոփոխության դեպքում:
Քաղաքականությունը, դիվանագիտությունը, պատերազմը միշտ էլ ռիսկային անորոշության էլենմենտ ունեն իրենց մեջ: Հարցը ոչ թե ամեն զիջմամբ պատերազմից, կործանարար ելքերից խուսափելն է, այլ նաև ճակատագրին ձեռնոց նետելը և հաղթելու շանսը օգտագործելը: Պատմությունը դա ազգերի պայքարի դաշտ է: Անհնար է այդ դաշտում գոյատևել առանց ստեղծագործելու, կռվելու, պայքարելու, դիմադրելու, հաղթելու և պարտվելու:
Հաղթությունը ապահովվում է իմաստությամբ, խելքով, կամքով և որ կարևորն է, նաև հարձակմամբ: Պարտությունը դա տգիտության, անճարակության, ապշնորհության և միայն վերջին հերթին, նաև ֆիզիկական թուլության հետևանք է:
Ոչ ես և ոչ էլ մեկ ուրիշը չենք կարող հաշվարկել կամ գուշակել որևէ տեսական հարցի կամ սցենարի ճշգրիտ պատասխանը: Հենց այդ պատճառով էլ, ես հարցերը քննարկել եմ արդեն գրանցված արդյունքների հիման վրա: Եղած փաստերն ու արդեն գծագրված հետագա տենդենցները ցույց են տալիս, որ մենք գնում ենք դեպի կապիտուլյացիա: Ես չգիտեմ, թե ինչով է տարբերվելու դա իրական ֆիզիկական պատերազմում պարտվելուց:
Ներկայումս մեր հիմնական և միակ անելիքը դա սպասվող արհավիրքները ժամ առաջ հասկանալն է և դրանցից խուսափելը /կրկնվեմ -խուսափելը, այլ ոչ թե զիջելը/: Թե ինչ մարտավարություն և գործելակերպ կընտրվի, դա արդեն կախված է այն բանից, թե ինչ կասեն հայ քաղաքական ու իշխանական ասպետները, ժողովուրդը: Կգնանք այնթափցու խորհուրդներով, կստանանք մի արդյունք, կգնանք որպես ոչխարի հոտ, մի քիչ այլ ելք կունենանք: Կպայքարենք, կդիմադրենք, կռիվ կտանք՝ լրիվ այլ արդյունքի կհասնենք: Բայց անկախ վաղվա օրվա դրական, կամ բացասկան արդյունքներից, հիշենք, որ այսօր ոչ մեկը մեզ չի խաբում, և որ մենք՝ ինքներս ենք մեզ ինքնախաբում:
Վերջին խմբագրող՝ Բիձա: 27.07.2010, 19:28:
Սենց հոդվածները չեն տպվում: Լավագույն դեպքում մտնում են սեփական բլոգ ու ձեռքից ձեռք են ացնում:
Հետաքրքիր մտքերն են: Դժվարանում եմ առաջ քաշված սկզբունքերին կողմ կամ դեմ որևէ բան ասել: Բայց հաստատ կարող եմ ասել, որ նման հոդվածները որպես կանոն ստանում են սպիտակ ագռավի կարգավիճակ ու նրանց նկատմամբ բոլոր կողմերից, անկախ քաղաքական հայացքից, դիրքորոշումից, գույնից, մի անգամից ձևավորվում է անտագոնիզմ, ոչ սխոլաստիկ ձևակերպումների պատճառով: Չնայած հենց էտ ոչ սխոլաստիկությունն էլ սենց երկար հոդվածը դարձնում է ընթեռնելի:
Բիձա (28.07.2010)
Ես հենց նոր ԲԻՁՈՒ գրածի երրորդ մասը կարդացի ու ասածների սրությունն ու ճշմարտացիությունը շատ դուրս եկավ: Մենակ մի քիչ կապիտուլյացիայի պահով ա երևի գույները խտացրել: Իսկ էտ ամենին հասնելու համար տեսնես ինչ կոնկրետ քայլեր կառաջարկես??? Ասենք օրինակ լտպ-ին արտաքսելու համար ինչ իրական մեխանիզմ ես տեսնում??? Կամ Նախորդ նախագահին ինչպես կարելի է պատժել???
Հիմա առաջին երկու մասերն էլ կկարդամ:
---------- Ավելացվել է՝ 02:17 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 02:06 ----------
Կարծում եմ առաջին երկու մասերում մի քիչ ազգային ինքնաքննադատության պահով տեղ-տեղ չափն անցել ես: Իրականում լավ էլ հասկանում եմ թե ինչու ես էդպես սուր կպնում հայ ազգին, բայց էդպիսի բառեր հնչեցնելու համար դեռ պետք ա իրավունք վաստակես` այսինքն գործով ցույց տաս, որ տարբերվում ես: Միայն գաղափարական ճառերը քեզ էտ իրավունքը չեն տալիս:
Իմ ՔԱՈՍԸ գնում է ամենուր, իր հլու ծառայի` "Տիրակալ Ժամանակի" ուսերին նստած: _________
Հարգելի Մարկ, արձագանքդ խիստ հակասական էր:
"մի քիչ ազգային ինքնաքննադատության պահով տեղ-տեղ չափն անցել ես"
-Իսկ էդ չափն ով է որոշել, հաստատել ու դրել որպես էտալոն՞: Էդ էտալոնը որտեղ է դրված, որ ես էլ իմ ասելիքն ու մտքերս հետը համեմատեմ, չափեմ, ու լոզուս պապանձեմ՞:
"էդպիսի բառեր հնչեցնելու համար դեռ պետք ա իրավունք վաստակես":
-Ումից՞: Էդ մի էտալոնը որտեղ է դրված՞ Ուրեմն ձայն բարձրացնելու համար մինչև էդ դեռ պետք է մի ահագին կզած եղած լինեմ՞:
"այսինքն գործով ցույց տաս, որ տարբերվում ես":
Վերջին 22 տարվա գործով ցույց տվածներից գոնե մի 2-կենդանի մնացածի անունը տուր, որ իմանամ, թե որ կերպարների մասին է խոսքը՞:
"Միայն գաղափարական ճառերը քեզ էտ իրավունքը չեն տալիս":
-Ժամանակակից աշխարհում ինքնաքննադատական կամ ցանկացած այլ կարծիք հայտնելը իրավունքի խնդիր չի: Չգիտեմ, թե քո պատկերացումններով ովքեր իրավունք ունեն: Օրինակ սեռժը դոդը, լֆիկը, մանվելն ունեն՞: Լեվոնն ունի՞, և եթե ունեն, ապա ինչից ելնելով՞
Վերջին խմբագրող՝ Բիձա: 28.07.2010, 04:44:
Հին Հունաստանում կավի կտորների վրա ազատ քաղաքացիներից յուրաքանչյուրը գրում էր իրեն անդուր /այսինքն արտաքսելու արժանի/ մարդու անունը ու գցում տոպրակը: հետո հաշվում էին, ու եթե որևէ մեկը 50 տոկոսից ավել էր հավաքած լինում, ապա էդ հերոսին ասում էին 10 տարով ցվրվի էս երկրից: Պատմության մեջ ընդամենը 13 հոգի են նման ձևով քաշվել:
Հայաստանը էդ մակարդակին հասնելու ոչ մի շանս չունի: Հետևաբար ԼՏՊ-ի արտաքսելու մասով առաջարկս զուտ տեսական է: Գրել եմ կայֆի համար:
Եվ առհասարակ ներկայացված ողջ նյութն է տեսական: Իմաստն էլ այն է, որ ալտենատիվ կարծիք է մինչև այժմ հրապարակում եղածի: Օրինակ դու ու Տրիբունն արդեն այն կարդացել եք և ունեք ինչ որ վերաբերմունք: Կարծում եմ, որ սրանից հետո երբ մեկը կասի -"անկախ ղարաբաղ" գոնե 3 հոգի /ես, դու ու Տրիբունը/ իրենց մտքում կհարցնեն -իսկ ոնց՞:
Տեսականորեն, ցանկացած նոր միտք հրապարակ է մտնում սվինների հանդիպելով: "Սվիններից" մի 3-4-ը հենց դու ես դեմ արել: Ամենադաժանը դա անտարբերության սվինն է: դրա դեմ խաղ չկա, ցանկացած միտք է դրա դեմ չոքած մնում:
Ու հայաստանում այլ սվին պետք էլ չի:
Իսկ եթե լուրջ, ապա իսկապես շնորհակալ եմ արձագանքիդ համար
Վերջին խմբագրող՝ Բիձա: 28.07.2010, 05:13:
Այս պահին թեմայում են 3 հոգի. (0 անդամ և 3 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ