«Կրոն» բաժնի թեմաներից դուրս քննարկումներ

[Jarre]

Ներողություն եմ խնդրում վերևի գրառումս սխալ եմ խմբագրել, ահա ճիշտը։

Քանի էս թեմայով խոսում եք ասեմ իմ կարծիքը։

Ուրեմն քրիստոնեությունը ազգային կրոն սարքելը ամենա-ամենա-ամենա սխալ քայլերից մեկն ա եղել մարդկային պատմության մեջ։ Կան ազգային տարբեր կրոններ, որոնցից համեմատաբար լավ ծանոթ եմ հուդաիզմին (հրեաների կրոնը)։ Այդ կրոնը ինքը իրանով ենթադրում է լինել ազգային կրոն ու էտ կրոնի սկզբունքները ու կանոնները էնպեսին են, որ ծառայում են ազգի շահերին։ Ու ընդհանրապես իմ կարծիքով ահավոր սխալ բան է «ազգային կրոն» հասկացությունը։

Իսկ քրիստոնենությունը միանշանակ հավակնում էր լինել անհատական կրոն և ոչ թե ազգային։ Հասարակ բան։ Ընդամենը մի բան։ Աստվածաշնչյան քրիստոնեությունը (և ոչ թե «սուրբ» հայրերի կողմից միքս արված, մուտացիայի ենթարկված ու ինչ որ անհասկանալի զանգվածի վերածված քրիստոնեությունը) շատ պարզ ու առանց երկմտանքի արգելում է պատերազմների մասնակցելը (Մատթեոս գլուխ 26, խոսք 52; Բ Կորնթացիներ գլուխ 10, խոսք 3, 4; Ղուկաս գլուխ 6, խոսքեր 27, 28)։ Հիմա կարա՞ք ասեք, ո՞նց կարաս լինես ազգային կրոն եթե չես կարող մասնակցել պատերազմների։ Յուրահատուկ բան ա «քրիստոնեական» սերը, չէ՞։ Ռուսների կասեն՝ любовь страшная штука։ Շեղվում եմ բայց ասեմ, որ մի անգամ ԿՎՆ-ի ժամանակ մի խումբ այդ արտահայտությանը պատասխանեց այդպես՝ ну если это штука страшная, то какая там любовь :8

Ո՞նց կարաս լինես ազգային կրոն, եթե աստվածաշնչյան քրիստոնեությունը պարզորեն պատվիրում է հեռու մնալ քաղաքական գործերից և քաղաքականությունից (Հովհաննես գլուխ 17, խոսք 16; գլուխ 6, խոսք 15; գլուխ 18, խոսք36 և այլն)։ Ու ո՞նց կարաս լինես ազգային կրոն, եթե քաղաքականությունը ու քրիստոնեությունը տարբեր բևեռներ են։

Այ հենց այսպես էլ սկսվեց «քրիստոնեության» մութ ու գոշ պատմությունը։ Ինչո՞ւ մութ ու գոշ։ Հիշեք ինքներդ՝ բռնի կերպով քրիստոնեությունը ընդունել տալը և չընդունողներին սպանելը, քրիստոնեությունը տեղի պայմաններին հարմարացնելը, ինկվիզիցիա, գիտության դեմ «պատերազմները», այլախոհության անհանդուրժողականություն և այլն։ Ու ամենաաբսուրդը էն ա, որ ՍԵՐ քարոզող քրիստոնյա ազգերը սկսեցին առաջին և երկրորդ համաշխարհային պատերազմները։ Յուրահատուկ բան ա «քրիստոնեական» սերը, չէ՞։ Ռուսների կասեն՝ любовь страшная штука։ Շեղվում եմ բայց ասեմ, որ մի անգամ ԿՎՆ-ի ժամանակ մի խումբ այդ արտահայտությանը պատասխանեց այդպես՝ ну если это штука страшная, то какая там любовь

Ու ամբողջ աշխարհում այսօր տեղի ունեցող դեպքերը շատ պարզ ցույց են տալիս կրոնների պառակտող ազդեցությունը։ Այնպես որ ազգային կրոնները, ինչպիսիք էլ դրանք լինեն, ոչ մի լավ բանի չեն բերել։

ՀԳ՝ ուղղակի տեղեկացնեմ, որ ես ինքս հարգում ես Աստվածաշունչը և այնտեղի քրիստոնեությունը։ Ինչքան էլ թվացյալ հակասություններ ու անհասկանալի բաներ լինեն, այն շատ ավելի առողջ է և ավելի անհամեմատ բարի ու լավն է, քան այսօրվա «ռեալ» քրիստոնեությունը։

[Moonwalker]

Ու՜ֆ-ուֆ : Հոգնած եմ, բայց փորձեմ պատասխանել:

Այս հարցը շատ նուրբ է և ծայրահեղությունների մեջ չընկնելու համար պետք է ավելի խորը ուսումնասիրել Սուրբ գիրքը: Ինչպես իրավացիորեն նշեց Ժառը Աստվածաշնչում հաճախ են հանդիպում հատվածներ, որտեղ կոչ է արվում հրաժարվել բռնությունից: Բայց հաճախ ենք հանդիպում ենք հատվածների ուր Տերն անհավատներին կամ մեղսագործներին սպանելու ուղղակի հրահանգ է տալիս, ինչպես ասենք.
«Արդ, լսի՛ր Տիրոջ պատգամները։ Այսպէս է ասում զօրութիւնների Տէրը. «...Արդ, գնա՛ եւ կոտորի՛ր ամաղէկացիներին ու յարիմացիներին եւ ոչնչացրո՛ւ այն ամէնը, ինչ նրանց է պատկանում։ Նրանցից ոչ ոք չպէտք է փրկուի։ Կը կոտորես նրանց ու կ՚ոչնչացնես բոլորին՝ տղամարդ լինի թէ կին, երեխայ լինի թէ կաթնակեր մանուկ, արջառ ու ոչխար, ուղտ ու աւանակ»։ - Ա Թագավորաց 15: 2,3
Եվ այս հրահանգը տրվում է, երբ արդեն կային 10 պատվիրանները: Ուրեմն ի՞նչ, մի՞թե Աստված կոչ է անում իր զավակներին խախտելու 6-րդ պատվիրանը «Մի՛ սպանիր»:
Ոչ՛, և ևս մի անգամ ո՛չ:

Նախ Նոր կտակարանը ընդունում է զինվորականության գոյության իրավունքը: Ահա ինչ է ասում Հովհաննես Մկրտիչը հռոմեացի զինվորներին.
«Զինուորները նոյնպէս հարցնում էին նրան. «Իսկ մե՛նք ինչ անենք»։ Նա ասաց նրանց. «Ոչ ոքի մի՛ նեղէք, ոչ ոքի մի՛ զրպարտէք, ձեր ռոճիկը թող ձեզ բաւարար լինի»։ - Ղուկաս 3: 12
Այսինքն պարկեշտ զինվորականությունը միանգամայն ընդունելի է: Իսկ ինչի համար է զինվորականությունը, եթե ոչ երկրի պաշտպանության:

Հետո կարող ենք կարդալ Տեր Հիսուսի խորհուրդն աշակերտներին.
«Ապա ասաց. «Իսկ այժմ՝ ով որ քսակ ունի, թող վերցնի այն, նոյնպէս եւ՝ մախաղ. իսկ ով որ չունի, թող վաճառի իր վերարկուն եւ իր համար սուր գնի։» - Ղուկաս 22:36
Փաստորեն պետք չի սրից խուսացել:
Իսկ Ժառի կողմից նշված մեջբերումները, ասենք.
«Այն ժամանակ Յիսուս նրան ասաց. «Քո սուրը ետ դիր իր տեղը, որովհետեւ, ովքեր սուր են վերցնում, սրով կ՚ընկնեն։» - Մատթեոս 26:52,
բացատրվում են շատ պարզ: Աստված չի հերքում պաշտպանվելու անհրաժեշտությունը, այսինքն սրով կնկնի նա, ով առաջինը սուր կվերցնի: Մատթեոսին հասկանալ օգնում են Սուրբ Գրքի հետևյալ հատվածները.
«Ովքեր ականջ ունեն լսելու, թող լսեն, քանզի կան ոմանք, որոնք պիտի գերեվարուեն, կան ոմանք, որոնք սրով պիտի մեռնեն, եւ կան ոմանք, որոնք ինքնասպան պիտի լինեն։ Այստե՛ղ է ահա սրբերի համբերութիւնը եւ հաւատը։» - Հայտնություն 13:10
«Թոյլ մի՛ տուր, որ չարը յաղթի քեզ, այլ բարիո՛վ յաղթիր չարին։» - Թուղթ առ Հռովմայացիս 12:21
Այսինքն սուր վերցնելով այն մարդու դեմ, ով խախտելով Տիրոջ պատվիրանը առաջինն է սուր վերցրել, մենք բարությամբ ենք պայքարում չարի դեմ:

Կարելի է շատ օրինակներ բերել: Օրինակ Հիսուսի կոչը հարվածողին մյուս այտը դարձնելու վերաբերյալ վերաբերվում է զուտ մարդկային անհատական հարաբերություններին. մարդ չպետք է քինախնդիր լինել: Իսկ երբ հարցը վերաբերվում է ընդհանրական թեմաներին Հիսուսն ինքը չի խորշում զենք բարձրացնել.
«Եւ չուանից խարազան շինեց ու բոլորին տաճարից դուրս հանեց. նաեւ՝ ոչխարներն ու արջառները. իսկ լումայափոխների պղնձադրամները ցիր ու ցան արեց եւ նրանց սեղանները շուռ տուեց։» - Հովհաննես 2:15

Այնպես որ մենք պիտի հանդուրժող ու ոչ քինախնդիր կյանք վարել: Բայց երբ մեր եկեղեցուն կամ մեր պետությանը վտանգ է սպառնում մենք էլ պիտի զենք վերցնենք, ճիշտ այնպես ինչպես Տեր Հիսուսը խարազան վերցրեց:

Առայժմ այսքանը: Աստված ձեզ պահապան:

[Interdenominational]

Աստվածաշնչյան մեջբերումները համադրելով ու համակցելով կարելի է հույժ հետաքրքրաշարժ եզրահանգումների գալ… հնարավոր արդյունքները, այսպես ասած՝ «մեկը բազմապատկած միլիոնով»

Այլ բան ուշադրություն գրավեց Moonwalker-ի գրառման մեջ, /կարծում եմ նա ի նկատի ուներ տաճարի տարածքում տեղի ունեցած միջադեպը/.

… Բայց երբ մեր եկեղեցուն կամ մեր պետությանը վտանգ է սպառնում մենք էլ պիտի զենք վերցնենք, ճիշտ այնպես ինչպես Տեր Հիսուսը խարազան վերցրեց:

Իհարկե, այս սկանդալային միջադեպը մեր պարկեշտ քրիստոնյաների մոտ հիացմունքի զեղումներ է առաջացնում

Սակայն, տարակուսելին այն է, որ իր 33 տարիների ընթացքում ամեն տարի հենց այդ տեսարանը տեսնելով ու «աչք է փակելով», Հիսուսը հենց այդ Զատկին որոշեց հասարակական վայրում /իշխանության կողմից չլիազորված/ բռնի գործողությունների դիմել՝ ընդ որում - հրեա հարկատուների նկատմամբ:

Հիմա՝ Հիսուսը «պետական շահերից» ելնելո՞վ այդ գիտակցված քայլին դիմեց /այդ գործոնը կասկածանք է առաջացնում/, թե՞ դրդապատճառը սահմանափակվում էր «իր ժամը հասել էր» պատճառաբանմանբ /որը ավելի հավանական է/:

Շնորհակալություն:

[Jarre]

Ու՜ֆ-ուֆ : Հոգնած եմ, բայց փորձեմ պատասխանել:

Այս հարցը շատ նուրբ է և ծայրահեղությունների մեջ չընկնելու համար պետք է ավելի խորը ուսումնասիրել Սուրբ գիրքը: Ինչպես իրավացիորեն նշեց Ժառը Աստվածաշնչում հաճախ են հանդիպում հատվածներ, որտեղ կոչ է արվում հրաժարվել բռնությունից: Բայց հաճախ ենք հանդիպում ենք հատվածների ուր Տերն անհավատներին կամ մեղսագործներին սպանելու ուղղակի հրահանգ է տալիս, ինչպես ասենք.
«Արդ, լսի՛ր Տիրոջ պատգամները։ Այսպէս է ասում զօրութիւնների Տէրը. «...Արդ, գնա՛ եւ կոտորի՛ր ամաղէկացիներին ու յարիմացիներին եւ ոչնչացրո՛ւ այն ամէնը, ինչ նրանց է պատկանում։ Նրանցից ոչ ոք չպէտք է փրկուի։ Կը կոտորես նրանց ու կ՚ոչնչացնես բոլորին՝ տղամարդ լինի թէ կին, երեխայ լինի թէ կաթնակեր մանուկ, արջառ ու ոչխար, ուղտ ու աւանակ»։ - Ա Թագավորաց 15: 2,3
Եվ այս հրահանգը տրվում է, երբ արդեն կային 10 պատվիրանները: Ուրեմն ի՞նչ, մի՞թե Աստված կոչ է անում իր զավակներին խախտելու 6-րդ պատվիրանը «Մի՛ սպանիր»:
Ոչ՛, և ևս մի անգամ ո՛չ:

Նախ Նոր կտակարանը ընդունում է զինվորականության գոյության իրավունքը: Ահա ինչ է ասում Հովհաննես Մկրտիչը հռոմեացի զինվորներին.
«Զինուորները նոյնպէս հարցնում էին նրան. «Իսկ մե՛նք ինչ անենք»։ Նա ասաց նրանց. «Ոչ ոքի մի՛ նեղէք, ոչ ոքի մի՛ զրպարտէք, ձեր ռոճիկը թող ձեզ բաւարար լինի»։ - Ղուկաս 3: 12
Այսինքն պարկեշտ զինվորականությունը միանգամայն ընդունելի է: Իսկ ինչի համար է զինվորականությունը, եթե ոչ երկրի պաշտպանության:

Հետո կարող ենք կարդալ Տեր Հիսուսի խորհուրդն աշակերտներին.
«Ապա ասաց. «Իսկ այժմ՝ ով որ քսակ ունի, թող վերցնի այն, նոյնպէս եւ՝ մախաղ. իսկ ով որ չունի, թող վաճառի իր վերարկուն եւ իր համար սուր գնի։» - Ղուկաս 22:36
Փաստորեն պետք չի սրից խուսացել:
Իսկ Ժառի կողմից նշված մեջբերումները, ասենք.
«Այն ժամանակ Յիսուս նրան ասաց. «Քո սուրը ետ դիր իր տեղը, որովհետեւ, ովքեր սուր են վերցնում, սրով կ՚ընկնեն։» - Մատթեոս 26:52,
բացատրվում են շատ պարզ: Աստված չի հերքում պաշտպանվելու անհրաժեշտությունը, այսինքն սրով կնկնի նա, ով առաջինը սուր կվերցնի: Մատթեոսին հասկանալ օգնում են Սուրբ Գրքի հետևյալ հատվածները.
«Ովքեր ականջ ունեն լսելու, թող լսեն, քանզի կան ոմանք, որոնք պիտի գերեվարուեն, կան ոմանք, որոնք սրով պիտի մեռնեն, եւ կան ոմանք, որոնք ինքնասպան պիտի լինեն։ Այստե՛ղ է ահա սրբերի համբերութիւնը եւ հաւատը։» - Հայտնություն 13:10
«Թոյլ մի՛ տուր, որ չարը յաղթի քեզ, այլ բարիո՛վ յաղթիր չարին։» - Թուղթ առ Հռովմայացիս 12:21
Այսինքն սուր վերցնելով այն մարդու դեմ, ով խախտելով Տիրոջ պատվիրանը առաջինն է սուր վերցրել, մենք բարությամբ ենք պայքարում չարի դեմ:

Կարելի է շատ օրինակներ բերել: Օրինակ Հիսուսի կոչը հարվածողին մյուս այտը դարձնելու վերաբերյալ վերաբերվում է զուտ մարդկային անհատական հարաբերություններին. մարդ չպետք է քինախնդիր լինել: Իսկ երբ հարցը վերաբերվում է ընդհանրական թեմաներին Հիսուսն ինքը չի խորշում զենք բարձրացնել.
«Եւ չուանից խարազան շինեց ու բոլորին տաճարից դուրս հանեց. նաեւ՝ ոչխարներն ու արջառները. իսկ լումայափոխների պղնձադրամները ցիր ու ցան արեց եւ նրանց սեղանները շուռ տուեց։» - Հովհաննես 2:15

Այնպես որ մենք պիտի հանդուրժող ու ոչ քինախնդիր կյանք վարել: Բայց երբ մեր եկեղեցուն կամ մեր պետությանը վտանգ է սպառնում մենք էլ պիտի զենք վերցնենք, ճիշտ այնպես ինչպես Տեր Հիսուսը խարազան վերցրեց:

Առայժմ այսքանը: Աստված ձեզ պահապան:

Moonwalker, շնորհակալ եմ պատասխանիդ համար։ Անկեղծ ասած նպատակս այն չէր որ միջամուխ լինեինք Աստվածաշնչի մեկնաբանությանը և կրոնական զրույց տանեինք։ Ոչ էլ նպատակ ունեմ ապացուցելու թե զենք վերցնելը սխալ է, թե ճիշտ։

Աստվածաշնչի մակերեսորեն ուսումնասիրությունը կարող է բերել նրան, որ ամեն մարդ իր ձևով կմեկնաբանի այն, բայց փաստերի հետ վիճել հհնարավոր չէ։ Պարզապես ինձ հետաքրքրում է քրիստոնեության վերաբերյալ մի քանի փաստ։

Քրիստոնեական ուսմունքները, որպես ամբողջություն և քրիստոնեության պատմությունը ցույց է տալիս, որ առաջին քրիստոնեաները (մոտավորապես մ.թ. 1-2 դարերի քրիստոնյաները) կրոնական նկատառումներով հրաժարվում էին զինվորական ծառայությունից։ Նույնիսկ ինտերնետում կգնտես հարուստ տեղեկություններ այս հարցի մասին, եթե փնտրես The early christians and war արտահայտությամբ։

Իսկ ես այստեղ դնեմ մի քանի տեղեկություններ այս հարցի մասին շատ հեղինակավոր աղբյուրներից, որոնք ինտերնետում դժվար թե գտնես։

Մոդերատորներին խնդրում եմ չնջնջել անգլերեն տեքստը, քանի որ սա օրիգինալ մեջբերում է և իմ կատարած թարգմանությունը «ոտի վրա» արված թարգմանություն է և հնարավոր է լինեն սխալներ։

“A careful review of all the information available goes to show that, until the time of [Roman emperor from 161 to 180 C.E.], no Christian became a soldier; and no soldier, after becoming a Christian, remained in military service.”—The Rise of Christianity (London, 1947), E. W. Barnes, p. 333.
«Մեր ունեցած տեղեկությունների մանրակրկիտ ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ մինչև Մարկոս Ավրելիոսի ժամանակները (Հռոմեական կայսեր, մ.թ. 161-180 թթ.) ոչ մի քրիստոնյա չի դարձել զինվոր, իսկ քրիստոնյա դարձած զինվորներն էլ չեն շարունակել զինվորական ծառայությունը»։ The Rise of Christianity (Լոնդոն, 1947 թ.), E. W. Barnes, էջ 333։

“They refused to take any active part in the civil administration or the military defence of the empire. . . . it was impossible that the Christians, without renouncing a more sacred duty, could assume the character of soldiers, of magistrates, or of princes.”—History of Christianity (New York, 1891), Edward Gibbon, pp. 162, 163.
«Նրանք հրաժարվում էին մասնակցություն ունենալ կայսրության որևէ ադմինիստրատիվ կամ զինվորական պաշտպանության գործի։.... Անհնար էր, որ քրիստոնյաները ընդունեին զինվորական ծառայություն, դատավորի կամ կայսրի պաշտոն առանց հրաժարվելու իրենց սուրբ պարտականություններից (նկատի ունի քրիստոնեությունը)»։ History of Christianity (Նյու Յորք, 1891 թ.), Edward Gibbon, Էջ 162, 163։

Այս փաստերը հաշվի առնելով կրկին անդրադառնանք բարձրացրածս հարցերին՝

Ո՞նց կարաս լինես ազգային կրոն, եթե աստվածաշնչյան քրիստոնեությունը պարզորեն պատվիրում է հեռու մնալ քաղաքական գործերից և քաղաքականությունից։

Ու ո՞նց կարաս լինես ազգային կրոն, եթե քաղաքականությունը ու քրիստոնեությունը տարբեր բևեռներ են։

[Moonwalker]

Ժառ ջան, նախ ասեմ հաճելի զրուցակից ես:
Ինչևէ, անցնենք քննարկման բուն նյութին: Նախ վաղ շրջանի քրիստոնեական համայնքների անդամների հռոմեական բանակում չծառայել մեծիմասամբ պայմանավորված է իշխանությունների կողմից այլադավնների հանդեպ ընդգծված թշնամական վերաբերմունքով:
Ի դեպ մի հետաքրքիր փաստ. Հուստինիանոս Մարտիրոսն իր Անտոնինոս Բարեպաշտին ուղղված ապոլոգիայում հիշատակում է, որ Մարկոս Ավրելիոսը գերմանական ցեղերի շրջափակումից փրկվել է քրիստոնյաների աղոթքների շնորհիվ: (Ա Ապոլոգ. 78): Այսինքն այս կայսրը լավ հարաբերությունների մեջ էր քրիստոնյաների հետ, ուստի վերջիններս էլ սկսեցին ծառայել բանակում (արդեն Ք. հ. 2-րդ դարի 2-րդ կեսից Դանուբի շրջանում գործում էր հռոմեական բանակի Մելիտինյան լեգեոնը՝ կազմված գերազանցապես քրիստոնյաներից):
Սակայն չշեղվեմ, ամենևին չեմ վիճարկում, որ վաղ քրիստոնյաները պացիֆիստներ էին: Քրիստոնյաների զենքի հանդեպ վերաբերմունքին նվիրված աշխատություններից կուզենայի առանձնացնել՝
1. Աներևակայելիորեն մանրամասն ու մշակված, բայց փոքր ինչ արդիականությունը կորցրած Ա. Հարնակի «Քրիստոսի զորքը» հրաշք մենագրությունը: (Harnack A. Militia Christi. Die christliche Religion und der Soldatenstand in den ersten drei Jahrhunderten. Tubingen, 1905.)
2. Համեմատաբար նոր կոլեկտիվ աշխատանքը՝ «Պատերազմ. 4 քրիստոնեական հայացք», որ հրատարակվել է Իլլինոյսում Ռ. Քլոուզի խմբագրությամբ: (War: Four Christian Views / Ed. by R. G. Clouse. Downer Grove, Illinois, 1981.)

Ըստ էության, քրիստոնյաների հայացքները պատերազմի վերաբերյալ կարելի է բաժանել մի քանի տեսակի ու ենթատեսակի.
1. Պացիֆիստական կոնցեպցիա
ա) Չդիմադրելու սկզբունք
բ) Քրիստոնեական պացիֆիզմի սկզբունք
2. «Արդար պատերազմի» կոնցեպցիա
ա) Պաշտպանվելու սկզբունք
բ) Հակահարձակման սկզբունք
3. Կանխարգելիչ/պրեզենտիվ/ պատերազմի կոնցեպցիա
ա) Անհանդուրժողականության սկզբունք
բ) Սրբազան/խաչակրաց/ պատերազմների սկզբունք:
Սրանցից յուրաքանչյուրը տարածված է եղել քրիստոնեության գոյության տարբեր փուլերում: (ինչպես հասկացանք աշխարհի քրիստոնյաների մեծամասնությունն այժմ ընդունում է «Արդար պատերազմի» կոնցեպցիան): Ու հետաքրքրական է, որ կոնցեպցիոն հիմունքներից գրեթե բոլորը հիմնավորված են Սբ. Գրքից մեջբերումներով: Փորձեմ 2-ական մեջբերում բերեմ յուրաքանչյուրի տեսակետից.
1./Պացիֆիզմ/
«Երանի՜ խաղաղարարներին, որովհետեւ նրանք Աստծու որդիներ պիտի կոչուեն։» - Մատթեոս 5:9
«Իսկ ես ձեզ ասում եմ. սիրեցէ՛ք ձեր թշնամիներին, օրհնեցէ՛ք ձեզ անիծողներին, բարութի՛ւն արէք ձեզ ատողներին եւ աղօթեցէ՛ք նրանց համար, որ չարչարում են ձեզ եւ հալածում:» - Մատթեոս 5:44

2./«Արդար պատերազմ»/
«Մի՛ կարծէք, թէ եկայ խաղաղութիւն հաստատելու երկրի վրայ. չեկայ հաստատելու խաղաղութիւն, այլ՝ սուր» - Մատթեոս 10:34
«...որովհետեւ նա Աստծու պաշտօնեայ է քեզ՝ բարի գործերի համար. իսկ եթէ չար գործես, վախեցի՛ր. քանի որ սուրը մէջքին ի զուր չէ կապուած» - Թուղթ առ Հռովմայացիս 13:4

3./Պրեզենտիվիզմ/
Ըստ էության ամենախոցելի տեսակետն է, որ արհեստականորեն ծագեց միջնադարում կաթոլիկ շրջանակներում: Հիմա արդեն ակնհայտ է, որ խաչակրաց արշավանքներում կրոնականը ամենևին առաջնայինը չէր: Պապական լեգատները անընդհատ բերում էին 2 հատվածները՝
Մատթեոս 10:34 (վերևի մեջբերումը) և Հովհաննես 2:15 (նախորդ գրառմանս մեջբերումը խարազանի հետ կապված):

Կուզենայի հիշել վաղ շրջանի ամենանշանավոր կրոնական մեկնաբաններից Քվիտուս Թերթուլիանոսի «Liber de corona militis» («Զինվորի պսակի մասին») ճառ-աշխատությունը, ուր հեղինակը պացիֆիստական ընդգծված հայացքներ ունենալով, այնուամենայինիվ, նշում է, որ քրիստոնյան կարող է լինել զինվոր, սակայն պիտի հիշի, որ այդ իրեն չի ազատի պատվիրանները պահելու սուրբ պարտականությունից: Կցանկանայի ընդգծել, որ Թերթուլիանոսի արտահայտությունները մեծամասամբ ուղղված են պատերազմի դեմ, այլ ոչ զինվորի: Սա տիպիկ պացիֆիստական թեոսոֆիական տեսակետ է: Բայց այդ շրջանում հռոմեական պատմագիրների (Էուսեբիոս, Սուլպիցիոս Սևերուս) մոտ պահպանված վկայություններից կարելի է փաստել, որ այդ շրջանի քրիստոնեական կանոնը՝ տարածված շարքային քրիստոնյաների շրջանում, որոշակի հանդուրժողականությամբ է մոտենում զիվորական պարտականությունների կատարմանը՝ դնելով, սակայն, պրինցիպիալ սահմանափակումներ: Սակայն այդ շրջանի քրիստոնեական վերլուծողների մեծ մասը Թերթուլիանոսի օրինակով բռնում է լեգալիստիկ կամ էսխաթոլոգիկ մտածողության ուղին:

Հա, ասածս ինչ
Էս պատմական ակնարկով ուզում էի ցույց տալ, որ եղած տեսակետները հարցի շուրջ խիստ բազմազան են ու նրանցից գրեթե ամեն մեկն էլ ունի իր աստվածաշնչյան հիմնավորումը: Այնպես որ, բերել քրիստոնեության գոյության մի փուլի տեսակետ իբրև ապացույց, ամենևին էլ արդյունավետ տարբերակ չեմ համարում, քանի որ նման ոչ կոնստրուկտիվ մոտեցումը կարող է բերել քաղափարական վակումի, այն է՝ բանավեճի վատագույն ելքի:
Ճիշտ են նշում միասնական եկեղեցու հոգևոր հայրերը, որ Աստվածաշնչի կամային մեկնաբանումը անխուսափելիորեն բերելու է իմաստի խեղաթյուրման: Հետևաբար անհրաժեշտ է թեմային նայել համընդգրկուն հայացքով, որովհետև ինչպես նկարի մի դետալին նայելով սյուժեից բան չես հասկանա, այնպես էլ Աստծո խոսքի մի հատվածից իմաստը չես հասկանա: Իսկ խորքային վերլուծությունը միանշանակորեն բերելու է «Արդար պատերազմի» կոնցեպտի ընդունմանը (խոսքս, բնականաբար, վերաբերվում է քրիստոնյաներին):
Իսկ վերջում բերեմ 2 մեջբերում Սուրբ Գրքից, ևս 2 անուղղակի ապացույց, որ քրիստոնյան կարող է և անհրաժեշտության դեպքում պտեք է դիմի զենքի:
«Ամէն մարդ, որ իշխանութեան տակ է, թող հպատակի նրան. քանզի չկայ իշխանութիւն, որ Աստծուց չլինի. եւ եղած իշխանութիւնները Աստծուց են կարգուած։»- Թուղթ առ Հռովմայացիս 13:1
Այսինքն, եթե երկրի օրենքներով ես ծառայում, ուրեմն նաև Աստծո օրենքով ես ծառայում:
«Յիսուս պատասխան տուեց եւ ասաց նրանց. «Գնացէ՛ք, տուէ՛ք կայսրինը՝ կայսեր եւ Աստծունը՝ Աստծուն»։ - Մարկոս 12:17
Այսինքն, հոգևոր ծառայությունը՝ Աստծուն, աշխարհիկ ծառայությունը՝ երկրիդ:

Աստվածաշնչյան մեջբերումները համադրելով ու համակցելով կարելի է հույժ հետաքրքրաշարժ եզրահանգումների գալ… հնարավոր արդյունքները, այսպես ասած՝ «մեկը բազմապատկած միլիոնով»

Այլ բան ուշադրություն գրավեց Moonwalker-ի գրառման մեջ, /կարծում եմ նա ի նկատի ուներ տաճարի տարածքում տեղի ունեցած միջադեպը/.



Իհարկե, այս սկանդալային միջադեպը մեր պարկեշտ քրիստոնյաների մոտ հիացմունքի զեղումներ է առաջացնում

Սակայն, տարակուսելին այն է, որ իր 33 տարիների ընթացքում ամեն տարի հենց այդ տեսարանը տեսնելով ու «աչք է փակելով», Հիսուսը հենց այդ Զատկին որոշեց հասարակական վայրում /իշխանության կողմից չլիազորված/ բռնի գործողությունների դիմել՝ ընդ որում - հրեա հարկատուների նկատմամբ:

Հիմա՝ Հիսուսը «պետական շահերից» ելնելո՞վ այդ գիտակցված քայլին դիմեց /այդ գործոնը կասկածանք է առաջացնում/, թե՞ դրդապատճառը սահմանափակվում էր «իր ժամը հասել էր» պատճառաբանմանբ /որը ավելի հավանական է/:

Շնորհակալություն:

Հարգելի՛ Interdenominational, փորձեմ պատասխանել:
Նախ անենևին անտեղի կերպով շեշտադրում եք հրեաների հարկատու լինելը: Դրանք մեծամասամբ աղավնի վաճառողներ էին (աղավնին հրեական կանոնով զոհի կենդանի էր) ու դրամափոխներ (քանի որ կային շուրջ կես միլիոն ուխտավորներ տարբեր դրամական միավորներով): Ու շեշտել դեպքի սոցիալական կողմը, ինպես անում էին սոցիալիստական հայաքներով վայ աստվածաբանները, ինձ համար անընդունելի է:
Հետո 1-ին դարի Հռոմեական կայսրության համար ըստ էության կիրառելի չէ «պեստական շահեր» արտահայտությունը, եթե խոսում ենք նվաճված ժողովուրդների մասին: Պարզից էլ պարզ է, որ ստրկատիրական կայսրության հպատակ ժողովուրդները երբեք էլ չէին մտածի նվաճողի պետական շահի մասին:
Իսկ ինչ մնում է դեպքի համար ընտրված ժամանակի համապատասխանությանը. դե Հիսուսը չէր էլ եղել Երուսաղեմում իր կնքումից ու թլպատումից հետո, հետո էլ Հիսուսը կոնկրետ գործողությունների սկսեց դիմել Հովհաննես Մկրտչի կողմից մկրտվելուց հետո միայն, երբ մի ձայն լսվեց երկնքից.
«որ ասում էր. «Դա՛ է իմ սիրելի Որդին, որն ունի իմ ամբողջ բարեհաճութիւնը»։ - Մատթեոս 3:17
Փաստորեն սա էր գործելու ազդանշանը՝ հնչած ի լուր ամբողջ աշխարհի:
Ճիշտն ասած ես այստեղ վիճելի որևէ բան չեմ տեսնում:

Շնորհակալություն: Աստված ձեզ հետ:

[Jarre]

Ժառ ջան, նախ ասեմ հաճելի զրուցակից ես:
Ինչևէ, անցնենք քննարկման բուն նյութին: Նախ վաղ շրջանի քրիստոնեական համայնքների անդամների հռոմեական բանակում չծառայել մեծիմասամբ պայմանավորված է իշխանությունների կողմից այլադավնների հանդեպ ընդգծված թշնամական վերաբերմունքով:
Ի դեպ մի հետաքրքիր փաստ. Հուստինիանոս Մարտիրոսն իր Անտոնինոս Բարեպաշտին ուղղված ապոլոգիայում հիշատակում է, որ Մարկոս Ավրելիոսը գերմանական ցեղերի շրջափակումից փրկվել է քրիստոնյաների աղոթքների շնորհիվ: (Ա Ապոլոգ. 78): Այսինքն այս կայսրը լավ հարաբերությունների մեջ էր քրիստոնյաների հետ, ուստի վերջիններս էլ սկսեցին ծառայել բանակում (արդեն Ք. հ. 2-րդ դարի 2-րդ կեսից Դանուբի շրջանում գործում էր հռոմեական բանակի Մելիտինյան լեգեոնը՝ կազմված գերազանցապես քրիստոնյաներից):
Սակայն չշեղվեմ, ամենևին չեմ վիճարկում, որ վաղ քրիստոնյաները պացիֆիստներ էին: Քրիստոնյաների զենքի հանդեպ վերաբերմունքին նվիրված աշխատություններից կուզենայի առանձնացնել՝
1. Աներևակայելիորեն մանրամասն ու մշակված, բայց փոքր ինչ արդիականությունը կորցրած Ա. Հարնակի «Քրիստոսի զորքը» հրաշք մենագրությունը: (Harnack A. Militia Christi. Die christliche Religion und der Soldatenstand in den ersten drei Jahrhunderten. Tubingen, 1905.)
2. Համեմատաբար նոր կոլեկտիվ աշխատանքը՝ «Պատերազմ. 4 քրիստոնեական հայացք», որ հրատարակվել է Իլլինոյսում Ռ. Քլոուզի խմբագրությամբ: (War: Four Christian Views / Ed. by R. G. Clouse. Downer Grove, Illinois, 1981.)

Ըստ էության, քրիստոնյաների հայացքները պատերազմի վերաբերյալ կարելի է բաժանել մի քանի տեսակի ու ենթատեսակի.
1. Պացիֆիստական կոնցեպցիա
ա) Չդիմադրելու սկզբունք
բ) Քրիստոնեական պացիֆիզմի սկզբունք
2. «Արդար պատերազմի» կոնցեպցիա
ա) Պաշտպանվելու սկզբունք
բ) Հակահարձակման սկզբունք
3. Կանխարգելիչ/պրեզենտիվ/ պատերազմի կոնցեպցիա
ա) Անհանդուրժողականության սկզբունք
բ) Սրբազան/խաչակրաց/ պատերազմների սկզբունք:
Սրանցից յուրաքանչյուրը տարածված է եղել քրիստոնեության գոյության տարբեր փուլերում: (ինչպես հասկացանք աշխարհի քրիստոնյաների մեծամասնությունն այժմ ընդունում է «Արդար պատերազմի» կոնցեպցիան): Ու հետաքրքրական է, որ կոնցեպցիոն հիմունքներից գրեթե բոլորը հիմնավորված են Սբ. Գրքից մեջբերումներով: Փորձեմ 2-ական մեջբերում բերեմ յուրաքանչյուրի տեսակետից.
1./Պացիֆիզմ/
«Երանի՜ խաղաղարարներին, որովհետեւ նրանք Աստծու որդիներ պիտի կոչուեն։» - Մատթեոս 5:9
«Իսկ ես ձեզ ասում եմ. սիրեցէ՛ք ձեր թշնամիներին, օրհնեցէ՛ք ձեզ անիծողներին, բարութի՛ւն արէք ձեզ ատողներին եւ աղօթեցէ՛ք նրանց համար, որ չարչարում են ձեզ եւ հալածում:» - Մատթեոս 5:44

2./«Արդար պատերազմ»/
«Մի՛ կարծէք, թէ եկայ խաղաղութիւն հաստատելու երկրի վրայ. չեկայ հաստատելու խաղաղութիւն, այլ՝ սուր» - Մատթեոս 10:34
«...որովհետեւ նա Աստծու պաշտօնեայ է քեզ՝ բարի գործերի համար. իսկ եթէ չար գործես, վախեցի՛ր. քանի որ սուրը մէջքին ի զուր չէ կապուած» - Թուղթ առ Հռովմայացիս 13:4

3./Պրեզենտիվիզմ/
Ըստ էության ամենախոցելի տեսակետն է, որ արհեստականորեն ծագեց միջնադարում կաթոլիկ շրջանակներում: Հիմա արդեն ակնհայտ է, որ խաչակրաց արշավանքներում կրոնականը ամենևին առաջնայինը չէր: Պապական լեգատները անընդհատ բերում էին 2 հատվածները՝
Մատթեոս 10:34 (վերևի մեջբերումը) և Հովհաննես 2:15 (նախորդ գրառմանս մեջբերումը խարազանի հետ կապված):

Կուզենայի հիշել վաղ շրջանի ամենանշանավոր կրոնական մեկնաբաններից Քվիտուս Թերթուլիանոսի «Liber de corona militis» («Զինվորի պսակի մասին») ճառ-աշխատությունը, ուր հեղինակը պացիֆիստական ընդգծված հայացքներ ունենալով, այնուամենայինիվ, նշում է, որ քրիստոնյան կարող է լինել զինվոր, սակայն պիտի հիշի, որ այդ իրեն չի ազատի պատվիրանները պահելու սուրբ պարտականությունից: Կցանկանայի ընդգծել, որ Թերթուլիանոսի արտահայտությունները մեծամասամբ ուղղված են պատերազմի դեմ, այլ ոչ զինվորի: Սա տիպիկ պացիֆիստական թեոսոֆիական տեսակետ է: Բայց այդ շրջանում հռոմեական պատմագիրների (Էուսեբիոս, Սուլպիցիոս Սևերուս) մոտ պահպանված վկայություններից կարելի է փաստել, որ այդ շրջանի քրիստոնեական կանոնը՝ տարածված շարքային քրիստոնյաների շրջանում, որոշակի հանդուրժողականությամբ է մոտենում զիվորական պարտականությունների կատարմանը՝ դնելով, սակայն, պրինցիպիալ սահմանափակումներ: Սակայն այդ շրջանի քրիստոնեական վերլուծողների մեծ մասը Թերթուլիանոսի օրինակով բռնում է լեգալիստիկ կամ էսխաթոլոգիկ մտածողության ուղին:

Հա, ասածս ինչ
Էս պատմական ակնարկով ուզում էի ցույց տալ, որ եղած տեսակետները հարցի շուրջ խիստ բազմազան են ու նրանցից գրեթե ամեն մեկն էլ ունի իր աստվածաշնչյան հիմնավորումը: Այնպես որ, բերել քրիստոնեության գոյության մի փուլի տեսակետ իբրև ապացույց, ամենևին էլ արդյունավետ տարբերակ չեմ համարում, քանի որ նման ոչ կոնստրուկտիվ մոտեցումը կարող է բերել քաղափարական վակումի, այն է՝ բանավեճի վատագույն ելքի:
Ճիշտ են նշում միասնական եկեղեցու հոգևոր հայրերը, որ Աստվածաշնչի կամային մեկնաբանումը անխուսափելիորեն բերելու է իմաստի խեղաթյուրման: Հետևաբար անհրաժեշտ է թեմային նայել համընդգրկուն հայացքով, որովհետև ինչպես նկարի մի դետալին նայելով սյուժեից բան չես հասկանա, այնպես էլ Աստծո խոսքի մի հատվածից իմաստը չես հասկանա: Իսկ խորքային վերլուծությունը միանշանակորեն բերելու է «Արդար պատերազմի» կոնցեպտի ընդունմանը (խոսքս, բնականաբար, վերաբերվում է քրիստոնյաներին):
Իսկ վերջում բերեմ 2 մեջբերում Սուրբ Գրքից, ևս 2 անուղղակի ապացույց, որ քրիստոնյան կարող է և անհրաժեշտության դեպքում պտեք է դիմի զենքի:
«Ամէն մարդ, որ իշխանութեան տակ է, թող հպատակի նրան. քանզի չկայ իշխանութիւն, որ Աստծուց չլինի. եւ եղած իշխանութիւնները Աստծուց են կարգուած։»- Թուղթ առ Հռովմայացիս 13:1
Այսինքն, եթե երկրի օրենքներով ես ծառայում, ուրեմն նաև Աստծո օրենքով ես ծառայում:
«Յիսուս պատասխան տուեց եւ ասաց նրանց. «Գնացէ՛ք, տուէ՛ք կայսրինը՝ կայսեր եւ Աստծունը՝ Աստծուն»։ - Մարկոս 12:17
Այսինքն, հոգևոր ծառայությունը՝ Աստծուն, աշխարհիկ ծառայությունը՝ երկրիդ:

Անչափ շնորհակալ եմ ջերմ խոսքերի համար Քեզ հետ էլ է հաճելի զրուցել։ Մի քանի բաներ քեզանից սովորեցի, շնորհակալություն

Մեր երկուսի ասածները իրար չեն հակասում այն իամստով, որ մեկը մյուսի շարունակությունն է։ Այսինք քո բերած բացատրությունները ու տեսակավորումը Հիսուսինը չեն, աստվածաշնչյան չեն, այլ հիմնված են հետագա բացատրություններրի վրա։ Այսինքն Քրիստոսի և առաջին դարի «օրիգինալ» քրիստոնյաների ասածը ու սովորեցրածը չի, այլ հետագա բացատրություն ու մեկնաբանություններ են, որոնք չենք կարող ասել, թե Քրիստոնեության հիմնադրի՝ Հիսուս Քրիստոսի սովորեցրածներն են կամ նրա տեսակետները։

Որպես ապացույց մի քանի հարց.

Ինչո՞ւ Հիսուսը երբեք չքարոզեց պատերազմ։
Ինչո՞ւ Հիսուսի առաքյալները և աշակերտները չմասնակցեցին պատերազմների։
Ինչո՞ւ այսպես կոչված նոր կտակարանը պարզ ու բացահայտ չի քարոզում այն ամենը, ինչը ներկայացրեցիր։
Ու սրա նման մի քանի հարցեր....

Իսկ հիմա մի քանի հակասություններ քրիստոնեության մեջ՝ հաշվի առնելով քո գրած տարբերակները։

Քրիստոնեությունը ինքն իրեն պարզ հակասում է։

Մի տեղ ասում է՝ «Երանի՜ խաղաղարարներին, որովհետեւ նրանք Աստծու որդիներ պիտի կոչուեն։» - Մատթեոս 5:9, որը քո ասելով ենթադրում է պասիֆիզմ և չդիմադրելու սկզբունք, իսկ մյուս տեղում հակառակը՝ «Մի՛ կարծէք, թէ եկայ խաղաղութիւն հաստատելու երկրի վրայ. չեկայ հաստատելու խաղաղութիւն, այլ՝ սուր» - Մատթեոս 10:34, որը ենթադրում է արդար պատերազմի սկզբունք և պետք եղած դեպքում զենք վերցնելը։ Հիմա եթե մարդ ուզում է քրիստոնյա լինել, երբեք չի կարող կողմնորոշվել, թե ինչ է սովորեցնում քրիստոնեությունը այս հարցում, որովհետև մի տեղ մի բան է ասում, իսկ մյուս տեղում դրա լրիվ հակառակը։

Սա սկզբունքորեն սխալ մոտեցում է քրիստոնեական տեսանկյունից, քանի որ այս սկզբունքը կիրառելով ողջ նոր կտակարանը ու բոլոր խոսքերը դառնում են խիստ հարաբերական։ Դե ուրեմն քրիստոնեական բոլոր չափանիշները՝ բարոյական, կրոնական, մարդկային.... նույնձև հարաբերական ու ոչ կոնկրետ են։

Ի դեպ, քո մեջբերած Մատթեոս 10:34-ը եթե կարդաս կոնտեքստով, ապա կտեսնես որ այնտեղ խոսքը բացարձակապես չի վերաբերում պատերազմին։ Խոսքը ընտանիքի մասին է։ Այսինքն քրիստոնյա դարձած մարդու ընտանիքի անդամները կարող էին թշնամանալ իր դեմ իր նոր հավատի պատճառով։

Երկրորդ։ Արի մտածենք քրիստոնեական այսպես կոչված սիրո մասին։ Ինչու եմ ասում այսպես կոչված, որովհետև ես սարսափում եմ էտ սիրո էսօրվա դրսևորումից։ Փաստորեն Հիսուսի տարբեր ազգերի աշակերտները ու հետևորդները պիտի պատերազմեին ու սպանեին իրար, ինչը և տեղի ունեցավ առաջին և երկրորդ համաշխարհային պատերազմների ժամանակ և շարունակվում է տեղի ունենալ այսօր։ Բա էտ դեպքում ո՞ւր մնաց նույն Հիսուսի ասած հետևյալ խոսքերը. «Նոր պատուիրանք եմ տալիս ձեզ, որ իրար սիրեք. ինչպես ես ձեզ սիրեցի, որ դուք էլ իրար սիրէք։ Սորանով կ'գիտենան ամենքը, թե իմ աշակերտներն եք, եթե իրար վերայ սէր ունենաք» (Հովհաննես 10:34, 35)։ Կարա՞ս ասես ո՞ւր ա էտ սերը։ Ասված է՝ «ինչպես ես ձեզ սիրեցի», որքան գիտեմ Հիսուը սիրեց իր կյանքը տալով, ոչ թե ուրիշի կյանքը վերցնելով։

Նման մեկնաբանությունները, որոնք ինչպես տեսնում ենք արտահայտված չեն Աստվածաշնչի մեջ ոճրագործ են սարքում թե՛ Հիսուսին և թե՛ իր հետևորդներին։

Ելնելով այս ամենից կարելի է անել մի եզրահանգում։ Ինտելեկտուալ ազնիվ և արդար մարդը իրականում կթքի էն կրոնի վրա, որը պնդում է լինել սիրող կրոն, սակայն դարերի ընթացքում մեղավոր է դարձել հարյուր միլիոնավոր մարդկանց արյունը թափելու ոճրագործությանը, իսկ այսօր էլ նույն ամեն ինչին հարաբերական մոտեցում ցուցաբերելով համարվում է մանկապիղծերի ու գոմիկների որջ։

Ես համաձայն եմ ԱՄՆ-ի 3-րդ նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնի հետևյալ երկու խոսքերին.

«Ինչ խոսք, ես պայքարում եմ ապականված քրիստոնեության դեմ, բայց ոչ թե Քրիստոսի իրական ուսմունքների դեմ»։

«Ավելի բարոյական և ներելի է ըդնհանրապես մերժել Աստծու գոյությունը, քան նրա անունով անել արարքներ, որոնք պատվազրկում են նրան և զզվելի են նրա համար»։

Էս դեպքում Moonwalker, Աստծու գոյությունը մերժողները, քրիստոնեության հակառակորդները ավելի բարոյական են, քան իրար մորթող, մանկապիղծ ու էսօրվա աշխարհը էս օրը հասցրած հավատացյալներն ու կրոնականները։




ՀԳ՝ Moonwalker, խնդրում եմ գրածներիցս ոչ մեկը քո վրա չվերցնես։ Ինձ ճիշտ հասկացիր գրածներս քեզ ուղղված չեն, պարզապես իմ տեսակետն է այս երևույթների մասին։ Իսկ քո հանդեպ հարգանքս վստահ եմ տեսել ես և տեսնում ես իմ վերաբերմունքից

[Moonwalker]

Ժառ ջան, հաշվի առնելով, որ նախ իմ ու քո տեսակետները շատ առումներով ընդհանուր աղերսներ ունեն ու նաև այն, որ երկուսս էլ բավական հստակ պատկերացնում ենք քննարկման նյութը, անհրաժեշտ չհամարեցի մեծածավալ վերլուծական պատասխան գրել: Համոզված եմ, որ իմ բերած աստվածաշնչյան մեջբերուններին դու կարող ես պատասխանել նույն ծագման, բայց հաճախ տրամագծորեն հակառակ բովանդակության մեջբերումներով:
Հարցն էլ հենց այն է, որ եթե մի կողմ թողնենք բոլոր վերլուծականներն ու աստվածաբանական աշխատություններն ու անդրադառնանք Աստվածաշնչին, կարող ենք հանգել տարօրինակ դիլեմաների: Բայց հենց այն է առանձնահատկությունը, որ Աստված մեզ ստեղծեց իր կերպարով ու նմանությամբ և ի թիվս այլ հատկությունների մեզ օժտեց մտքերի ու գործողությունների ազատությամբ: Աստված երբեք չի պահանջել կույր հավատ, հակառակը Հիսուսին պիտի հասկանալ ու ընդունել մտքով ու սրտով: Իմա՝ մենք ազատորեն կարող ենք կարդալ Սբ. Գիրքը ու հանգել սեփական եզրակացության: Ես իմ անձնական-մասնավոր կարծիքն ունեմ. ինչը կարծում եմ քեզ արդեն պարզ դարձավ:
Ինչ մնում է մարդկային սիրո պակասին. ես հավատացած եմ, որ իրեն քրիստոնյա համարող ցանկացած մարդ մի քիչ խորհի գործելուց առաջ ու լսի իր խղճի ձայնին, չեն լինի ոչ պատերազմներ, ոչ արյունահեղություններ: Ու եթե կան մարդիկ, ովքեր փակել են իրենց սիրտը աստվածային սիրո առաջ, դա չի նշանակում, որ ես պիտի հիասթափվեմ իմ հավատքից: Այսինքն ես պատասխանատու եմ նախ իմ Աստծո առաջ, ապա իմ խղճի խորանի առաջ ու ինձ չի հետաքրքրում թե մյուս իրենց քրիստոնյա համարող մարդիկ ինչպես են մտածում: Միաժամանակ ես անկեղծ ցավում եմ ու Աստծուց թողություն եմ խնդրում նաև ընդհանրական մարդկության մեղքերի համար: Մի խոսքով կարծում եմ, որ մարդ պիտի գոնե մի պահ փորձի լսել Աստծուն (իսկ Նա յուրաքանչյուրիս մեջ է) ու Տերը նրան կդարձնի դեպ ճշմարիտը.
«Ահա՛ւասիկ ես դռան առաջ եմ եւ բախում եմ. եթէ մէկը ականջ դնի իմ ձայնին եւ բաց անի դուռը, կը մտնեմ նրա մօտ եւ կ՚ընթրեմ նրա հետ, եւ նա՝ ինձ հետ։»- Հայտնություն 3:20

[Jarre]

Ժառ ջան, հաշվի առնելով, որ նախ իմ ու քո տեսակետները շատ առումներով ընդհանուր աղերսներ ունեն ու նաև այն, որ երկուսս էլ բավական հստակ պատկերացնում ենք քննարկման նյութը, անհրաժեշտ չհամարեցի մեծածավալ վերլուծական պատասխան գրել: Համոզված եմ, որ իմ բերած աստվածաշնչյան մեջբերուններին դու կարող ես պատասխանել նույն ծագման, բայց հաճախ տրամագծորեն հակառակ բովանդակության մեջբերումներով:
Հարցն էլ հենց այն է, որ եթե մի կողմ թողնենք բոլոր վերլուծականներն ու աստվածաբանական աշխատություններն ու անդրադառնանք Աստվածաշնչին, կարող ենք հանգել տարօրինակ դիլեմաների: Բայց հենց այն է առանձնահատկությունը, որ Աստված մեզ ստեղծեց իր կերպարով ու նմանությամբ և ի թիվս այլ հատկությունների մեզ օժտեց մտքերի ու գործողությունների ազատությամբ: Աստված երբեք չի պահանջել կույր հավատ, հակառակը Հիսուսին պիտի հասկանալ ու ընդունել մտքով ու սրտով: Իմա՝ մենք ազատորեն կարող ենք կարդալ Սբ. Գիրքը ու հանգել սեփական եզրակացության: Ես իմ անձնական-մասնավոր կարծիքն ունեմ. ինչը կարծում եմ քեզ արդեն պարզ դարձավ:
Ինչ մնում է մարդկային սիրո պակասին. ես հավատացած եմ, որ իրեն քրիստոնյա համարող ցանկացած մարդ մի քիչ խորհի գործելուց առաջ ու լսի իր խղճի ձայնին, չեն լինի ոչ պատերազմներ, ոչ արյունահեղություններ: Ու եթե կան մարդիկ, ովքեր փակել են իրենց սիրտը աստվածային սիրո առաջ, դա չի նշանակում, որ ես պիտի հիասթափվեմ իմ հավատքից: Այսինքն ես պատասխանատու եմ նախ իմ Աստծո առաջ, ապա իմ խղճի խորանի առաջ ու ինձ չի հետաքրքրում թե մյուս իրենց քրիստոնյա համարող մարդիկ ինչպես են մտածում: Միաժամանակ ես անկեղծ ցավում եմ ու Աստծուց թողություն եմ խնդրում նաև ընդհանրական մարդկության մեղքերի համար: Մի խոսքով կարծում եմ, որ մարդ պիտի գոնե մի պահ փորձի լսել Աստծուն (իսկ Նա յուրաքանչյուրիս մեջ է) ու Տերը նրան կդարձնի դեպ ճշմարիտը.
«Ահա՛ւասիկ ես դռան առաջ եմ եւ բախում եմ. եթէ մէկը ականջ դնի իմ ձայնին եւ բաց անի դուռը, կը մտնեմ նրա մօտ եւ կ՚ընթրեմ նրա հետ, եւ նա՝ ինձ հետ։»- Հայտնություն 3:20

Moonwalker, շնորհակալ եմ հանդուրժողականությանդ ու ներքին կուլտուրայիդ համար

Եթե հավատացյալների գոնե 10%-ը պատրաստ լիներ նման քննարկումների՝ առանց իրար վիրավորելու, կծելու ու իրար վրա թշնամություն թափելու, արդեն մարդկության վիճակը բավականին լավ կլիներ Մի խոսքով ես քո տեսակետը հասկացա, դու էլ իմ։ Իսկապես անչափ հաճելի էր հետդ զրուցել

[Interdenominational]

Հարգելի՛ Interdenominational, փորձեմ պատասխանել:
Նախ անենևին անտեղի կերպով շեշտադրում եք հրեաների հարկատու լինելը: Դրանք մեծամասամբ աղավնի վաճառողներ էին (աղավնին հրեական կանոնով զոհի կենդանի էր) ու դրամափոխներ (քանի որ կային շուրջ կես միլիոն ուխտավորներ տարբեր դրամական միավորներով): Ու շեշտել դեպքի սոցիալական կողմը, ինպես անում էին սոցիալիստական հայաքներով վայ աստվածաբանները, ինձ համար անընդունելի է:

Այստեղ հարցը սոցիալական մակարդակի իջեցնելը չէր: Սակայն, միևնույն ժամանակ, ի միջի այլոց նշելով, որ Իսրայելը իր ամենածաղկուն ժամանակները չէր ապրում:

Մյուս կողմից…
Անշուշտ, Դուք ծանոթ լինելով աստվածաշնչյան դեպքերի զարգացմանը՝ չպիտի չնկատեիք, մասնավորապես. յուրահատուկ շարադրման ոճը, երբեմն՝ աներկբա շեշտադրումները, «խոշոր պլանով» ներկայացվածը, «ոչ լրագրողական» կողմնակալությունը, երբեմն՝ հուզական-օրագրային սուբյեկտիվ սյուժեների կառուցումը… և այլն:
Առանց հատուկ գիտելիքների էլ կարելի է «որսալ»՝ ի՞նչն էր հատկապես շեշտվում այս կամ այն պարագայում, և ի՞նչն էր որ լույսի տակ ներկայացվում…
Տվյալ դեպքում, թույլ տվեք կասկածանք հայտնել, որ գոնե ես համոզված չեմ, որ դեպքերի հերոսի ուշադրությունն էր գրավել միայն «թռչնաշուկայի» ու «շարժական արտարժութային կետերի» ակտիվ գործունեությունը…

Հետո 1-ին դարի Հռոմեական կայսրության համար ըստ էության կիրառելի չէ «պետական շահեր» արտահայտությունը, եթե խոսում ենք նվաճված ժողովուրդների մասին: Պարզից էլ պարզ է, որ ստրկատիրական կայսրության հպատակ ժողովուրդները երբեք էլ չէին մտածի նվաճողի պետական շահի մասին:
Իսկ ինչ մնում է դեպքի համար ընտրված ժամանակի համապատասխանությանը. դե Հիսուսը չէր էլ եղել Երուսաղեմում իր կնքումից ու թլպատումից հետո, հետո էլ Հիսուսը կոնկրետ գործողությունների սկսեց դիմել Հովհաննես Մկրտչի կողմից մկրտվելուց հետո միայն, երբ մի ձայն լսվեց երկնքից.
«որ ասում էր. «Դա՛ է իմ սիրելի Որդին, որն ունի իմ ամբողջ բարեհաճութիւնը»։ - Մատթեոս 3:17
Փաստորեն սա էր գործելու ազդանշանը՝ հնչած ի լուր ամբողջ աշխարհի:

Ամենայն հարգանոք Ձեր անձի հանդեպ, նշենք, որ այստեղ Դուք փոքր-ինչ վրիպում եք… Քաղաքականացված կրոնական շարժման հիմնադիրը, առանց «երկնահունչ ձայնի» անցագրի էլ ուղղակի պարտավոր էր տեղյակ լինելու իր գործունեության ոլորտում «մանր բիզնեսի ծաղկմանը»…առավել ևս՝եթե նրա ցասման զոհն էին դարձել օրվա ապրուստը վաստակող մի քանի թշվառներ /որոնք դրանից հետո էլ, համոզված եմ, շարունակեցին նույն գործը/, ապա նա, որպես հետևողական գործիչ պիտի ԱՅԼ մակարդակով խնդրի լուծում փնտրեր, փողոցային էժանագին շոու կազմակերպելու փոխարեն:

Ճիշտն ասած ես այստեղ վիճելի որևէ բան չեմ տեսնում:

Շնորհակալություն: Աստված ձեզ հետ:

Ես նույնպես: Շնորհակալություն

[Moonwalker]

Այստեղ հարցը սոցիալական մակարդակի իջեցնելը չէր: Սակայն, միևնույն ժամանակ, ի միջի այլոց նշելով, որ Իսրայելը իր ամենածաղկուն ժամանակները չէր ապրում:

Իմ մոտ թյուր տպավորություն ստեղծվեց, որ Դուք Քնեսեթին կից հրեական մանր ու միջին բիզնեսի զարգացման հանձնաժողովի անդամ եք:

Մյուս կողմից…
Անշուշտ, Դուք ծանոթ լինելով աստվածաշնչյան դեպքերի զարգացմանը՝ չպիտի չնկատեիք, մասնավորապես. յուրահատուկ շարադրման ոճը, երբեմն՝ աներկբա շեշտադրումները, «խոշոր պլանով» ներկայացվածը, «ոչ լրագրողական» կողմնակալությունը, երբեմն՝ հուզական-օրագրային սուբյեկտիվ սյուժեների կառուցումը… և այլն:
Առանց հատուկ գիտելիքների էլ կարելի է «որսալ»՝ ի՞նչն էր հատկապես շեշտվում այս կամ այն պարագայում, և ի՞նչն էր որ լույսի տակ ներկայացվում…
Տվյալ դեպքում, թույլ տվեք կասկածանք հայտնել, որ գոնե ես համոզված չեմ, որ դեպքերի հերոսի ուշադրությունն էր գրավել միայն «թռչնաշուկայի» ու «շարժական արտարժութային կետերի» ակտիվ գործունեությունը…

Ամեն ինչ չէ, որ պիտի իջեցվի գրոտեսկի մակարդակի: Հերոս ասելով ինչ ի նկատի ունեք, մենք «Քաոս»-ը չենք վերլուծում:
Այսինքն ինչ, տվյալ ինցիդենտը, ըստ Ձեզ, լոկ շարքային պոպուլիզմի ու ցուցամոլության դրսևորո՞ւմ էր:

Ամենայն հարգանոք Ձեր անձի հանդեպ, նշենք, որ այստեղ Դուք փոքր-ինչ վրիպում եք… Քաղաքականացված կրոնական շարժման հիմնադիրը, առանց «երկնահունչ ձայնի» անցագրի էլ ուղղակի պարտավոր էր տեղյակ լինելու իր գործունեության ոլորտում «մանր բիզնեսի ծաղկմանը»…առավել ևս՝եթե նրա ցասման զոհն էին դարձել օրվա ապրուստը վաստակող մի քանի թշվառներ /որոնք դրանից հետո էլ, համոզված եմ, շարունակեցին նույն գործը/, ապա նա, որպես հետևողական գործիչ պիտի ԱՅԼ մակարդակով խնդրի լուծում փնտրեր, փողոցային էժանագին շոու կազմակերպելու փոխարեն:

Եթե Ձեր համար Աստծո տանը առևտրով զբաղվող թափթփուկները «մանր բիզնեսով» հաց վաստակող թշվառներ են, ապա իմ համար դա միանշանակ սրբապղծություն է (ինչպես չեմ ընդունում, որ եկեղեցու շենքում մոմ կամ չգիտեմ էլ ինչ է վաճառվում): Աստծո տունը աղոթավայր է(ր), ոչ միայն հրեաների այլևս բոլոր մարդկանց համար, ովքեր դեռ հեթանոս էին («քանզի իմ Տունը բոլոր հեթանոսների համար աղօթքի Տուն պիտի կոչուի»- Եսայի 56:7), իսկ նրանք սրբավայրը վերածել էին շուկայի («Միթէ ձեր աչքին աւազակների քարա՞յր է դարձել իմ այս Տունը, որի վրայ իմ անունն է դրուած։» - Երեմիա 7:11):
Չի կարող մի վայր, ուր իշխում է Աստծո հոգին, լինել մանր/միջին/մեծ/մոնոպոլիստական բիզնեսի հանգրվան:

[Interdenominational]

Իմ մոտ թյուր տպավորություն ստեղծվեց, որ Դուք Քնեսեթին կից հրեական մանր ու միջին բիզնեսի զարգացման հանձնաժողովի անդամ եք:

«Եթե ես հրեա եմ, ինչու՞ պիտի ամաչեմ դրա համար: Բայց ես, ճիշտ է, հրեա չեմ» © Վ.Չերնոմրդին

Ամեն ինչ չէ, որ պիտի իջեցվի գրոտեսկի մակարդակի: Հերոս ասելով ինչ ի նկատի ունեք, մենք «Քաոս»-ը չենք վերլուծում:
Այսինքն ինչ, տվյալ ինցիդենտը, ըստ Ձեզ, լոկ շարքային պոպուլիզմի ու ցուցամոլության դրսևորո՞ւմ էր:

Ամենևի՛ն: Ես հեգնելու միտում չունեի… Ու մի դիտեք այդ ամենը «աստվածաշնչյան կարծրատիպերի» պրիզմայով: Վարժվել ենք նույն անձին նույն բարձրության վրա տեսնելու: Բարի: Մի ճնշեք, խնդրեմ, եթե կամենում ենք ուղղակի մարդավարի անալիզի ենթարկել այս կամ այն իրավիճակը, դա աստվածատյացության դրսևորում չէ, հավատացնում եմ Ձեզ:

Գիտեք, հարգելիս, եկեք գոնե մեկ րոպեով այդ ամենին այլ ռակուրսով նայենք: «Շատ ջրեր հոսելով» հանդերձ, երանելի ժամանակներից ի վեր մարդկային բնության մեջ շատ բան չի փոխվել… և «լիդերամետ» վարկանիշային միավորների ձեռբերումը՝ ամբոխի համար դյուրամարս ու հասկանալի կերպերով, և ցանկալին՝ իրականի փոխարեն հրամցնելը… ախր առնավազն անխղճություն է խեղճ հրեաների կրոնական զգացմունքներ հետ խաղալը ու ուղղորդելը, մանավանդ երբ այդ բարոյապես ընկճված ազգը վաղու՜ց ի վեր «փրկչին» էր սպասում…համաձայնվեք, որ Հիսուսը, որպես նրբազգաց առաջնորդ՝ հենց այդ «фишка»-ն չպիտի օգտագործեր:

Եթե Ձեր համար Աստծո տանը առևտրով զբաղվող թափթփուկները «մանր բիզնեսով» հաց վաստակող թշվառներ են, ապա իմ համար դա միանշանակ սրբապղծություն է (ինչպես չեմ ընդունում, որ եկեղեցու շենքում մոմ կամ չգիտեմ էլ ինչ է վաճառվում):

Շնորհակալ եմ շրջահայացության համար

Չի կարող մի վայր, ուր իշխում է Աստծո հոգին, լինել մանր/միջին/մեծ/մոնոպոլիստական բիզնեսի հանգրվան:

Լիովին համամիտ եմ Ձեզ հետ, և տխուր ըմբռնումով՝ այն հոգևոր դաշտում բանողների հետ, որոնց համար մեծ է գայթակղությունը՝ պետության կողմից իրենց շնորհված այդ «добро»-ն չօգտագործելը

Շնորհակալություն

[Moonwalker]

«Եթե ես հրեա եմ, ինչու՞ պիտի ամաչեմ դրա համար: Բայց ես, ճիշտ է, հրեա չեմ» © Վ.Չերնոմրդին

Քավ լիցի, ես երբեք էլ հրեաների դեմ որևէ բան չեմ ունեցել: Ուղղակի կարծում եմ, որ «հրեաները վախկոտ ժողովուրդ են: Քրիստոնեական սիրո տասնինը դարերը քայքայել են նրանց նյարդերը» © Իսրայել Զանգվիլլ

Ամենևի՛ն: Ես հեգնելու միտում չունեի… Ու մի դիտեք այդ ամենը «աստվածաշնչյան կարծրատիպերի» պրիզմայով: Վարժվել ենք նույն անձին նույն բարձրության վրա տեսնելու: Բարի: Մի ճնշեք, խնդրեմ, եթե կամենում ենք ուղղակի մարդավարի անալիզի ենթարկել այս կամ այն իրավիճակը, դա աստվածատյացության դրսևորում չէ, հավատացնում եմ Ձեզ:

Ես երբեք ու երբեք Սբ. Գրքին չեմ վերաբերվել իբրև կարծրացած ու միայն սերտելու համար պիտանի կրոնագաղափարախոսական ուղեցույցի, ընդհակառակը միշտ էլ պատրաստ եմ եղել Ձեր խոսքերով ասած մարդավարի անալիզի ենթարկել այս կամ այն իրավիճակը: Ուղղակի Տեր Հիսուսին հերոս անվանելը, ասես մի սովորական գեղարվեստական գիրք ենք վերլուծում, հավատացել ինձ, այնքան էլ ընդունելի չէ: Աստվածաշունչը սովորական գիրք չի ու նրա այս կամ այն դրվագի վերլուծությունը չի կարելի իրականացնել սովորական, այլ դեպքերում գուցե հրաշալի աշխատող վերլուծման մեթոդով: Ինչևէ:

Գիտեք, հարգելիս, եկեք գոնե մեկ րոպեով այդ ամենին այլ ռակուրսով նայենք: «Շատ ջրեր հոսելով» հանդերձ, երանելի ժամանակներից ի վեր մարդկային բնության մեջ շատ բան չի փոխվել… և «լիդերամետ» վարկանիշային միավորների ձեռբերումը՝ ամբոխի համար դյուրամարս ու հասկանալի կերպերով, և ցանկալին՝ իրականի փոխարեն հրամցնելը… ախր առնավազն անխղճություն է խեղճ հրեաների կրոնական զգացմունքներ հետ խաղալը ու ուղղորդելը, մանավանդ երբ այդ բարոյապես ընկճված ազգը վաղու՜ց ի վեր «փրկչին» էր սպասում…համաձայնվեք, որ Հիսուսը, որպես նրբազգաց առաջնորդ՝ հենց այդ «фишка»-ն չպիտի օգտագործեր:

Ըստ Ձեզ, Հիսուսը, որ բժշկելով ու հրաշքներ գործելով արդեն զգալի համբավ էր ձեռք բերել ու գրեթե անվիճելի հեղինակություն էր հասարակ մարդկանց մոտ Լիբանանից մինչև Նաբաթեա, կարիք կունենար այդ էժանագին «գովազդային» քայլով ազդեցություն ձեռք բերել: Եկեք չմոռանանք, որ տաճարի դեպքերի նույն (ըստ Մարկոսի նախորդ) օրը, երբ Հիսուսը նոր էր մուտք գործում Երուսաղեմ, ամբոխը նրան դիմավորեց «օվսաննա» բացականչելով ու ոտքերի տակ գորգեր ու ձիթենու ճյուղեր սփռելով: Իսկ սրանից կարող ենք եզրակացնել, որ Երուսաղեմում նրան արդեն հրաշալի գիտեին ու ընդունում էին: Անգամ տաճարի դեպքից հետո քահանայապետերը վախեցան որևէ քայլի դիմել, վախենալով հենց այդ նույն ժողովուրդի հակազդեցությունից: Հա, ու պետք չի մոռանալ, որ տաճարից վռնդվածները ամենևին էլ հասարակ մարդիկ չէին, այլ տաճարի սպասավորների «добро»-ն ստացածները /ինչպես ես կամ դուք չենք կարող ինքնագլուխ որևէ բան վաճառել եկեղեցում/: Ուստի նրանց ճնշված դասակարգ կոչելը, մեղմ ասած, ծիծաղելի է:
Իսկ «фишка»-յի մասով, Հիսուսը չէր էլ շահարկում, որովհետև նա ինքը «մեսսիա»-ն էր, ում մասին գրել էին Զաքարիան ու Եսային, որին հրեաներն այդպես էլ չընդունեցին ու չհասկացան: Ու կատարվեց մարգարեությունը, թե.
«Եւ նրանք կշռեցին իմ վարձը՝ երեսուն արծաթ» - Զաքարիա 11:11

Լիովին համամիտ եմ Ձեզ հետ, և տխուր ըմբռնումով՝ այն հոգևոր դաշտում բանողների հետ, որոնց համար մեծ է գայթակղությունը՝ պետության կողմից իրենց շնորհված այդ «добро»-ն չօգտագործելը

Իհարկե, ու դա անխոսափելիորեն մոտեցնում է մեր եկեղեցու կանոնադրատնտեսական այն բարեփոխումը, որի շուրջ քննարկումից էլ առաջացավ սույն թեմայի վերջին 5 էջերում ծավալված զրույցը:

Շնորհակալություն

[Leo Negri]

Հետաքրքիրա, իսկ քրիստոնյաները որևէ բան կարան ապացուցեն առանց աստվածաշնչից մեջբերումներ անելու? Հարցը հասկանալի պատճառներով պատասխանի կարիք չունի:

[VisTolog]

Հետաքրքիրա, իսկ քրիստոնյաները որևէ բան կարան ապացուցեն առանց աստվածաշնչից մեջբերումներ անելու? Հարցը հասկանալի պատճառներով պատասխանի կարիք չունի:

էդ Աստվածա գրել => քննարկման ենթակա չի => հալած յուղի պես պետքա ընդունել:

[Leo Negri]

էդ Աստվածա գրել => քննարկման ենթակա չի => հալած յուղի պես պետքա ընդունել:

Նույնիսկ եթե աստված ինչ որ ակնհայտորեն հակաճառումա ինքն իրեն /ինչը Աստվածաշնչի տարբեր հեղինակների տարբեր կարծիքներ ունենալու արդյունքա, բայց դե ում ինչ գործնա իրականում ոնցա, կարևորը Աստվածաշունչը ճիշտա/ , մեկա ինքը ճիշտա, որովհետև ինքը աստվածա, իսկ դուք մահկանացու: