Պատասխանում են հոգևորականները...

[Մտահոգ]

Յուրաքանչյուր իշխանություն տրվում է Աստծուց


«Ավազանի» անունով` Արամ, օծման անունով` Շմավոն քահանան շուտով 33 տարեկան է, բայց նրան, հավանաբար, չի սպառնում այն, ինչ կատարվեց Հիսուս Քրիստոսի հետ 33 տարեկանում, քանզի նա շատ հաշտ է ե՛ւ իր հոտի հետ, ե՛ւ իշխանության, ե՛ւ մարդկության:

Տեր հայր Շմավոնը որտեղ ասես` տեր հայր չի աշխատել, մինչեւ իսկ` Թբիլիսիի Հավլաբարում եւ այժմ Կոնդի Սբ. Հովհաննես եկեղեցու հոգեւոր սպասավորն է եւ «Հովհաննես Կոզեռնի» կրթամշակութային համալիրի տնօրենը:

Տեր Շմավոնը, ինչպես նրան կոչում են հավատացյալները, ժամանակակից մարդ է, ռուսական կրթություն ունի, լսում է ռոք, ջազ, զվարճանում է... միայն իր երեխաների հետ... Չթողեց, որ տեր հայրերին տերտեր անվանեմ, թեեւ այդպես ենք սովորել կոչել իրենց: Է՜, ոնց կուզի:

- Դուք հոգեւոր այր եք, բայց չեք կարող շրջանցել այսօրվա Հայաստանի աշխարհիկ կյանքի մեջ գտնվողներին: Մարտի 1-ից հետո Ձեզ ի՞նչ դերում տեսաք:

- Ես ինքս քաղաքականությունից շատ հեռու մարդ եմ եւ, այնուամենայնիվ, ուզած-չուզած, երբ հասարակությունը մխրճվեց քաղաքականության մեջ, շարունակում եմ այն դերի մեջ մնալ, որը ունեի` խաղաղարարի, այսինքն, փորձել եմ ծանոթ-բարեկամի մեջից հանել անհանդուրժողականությունը, տալ գաղափար, որ նրանք եղբայր են, մեկ ազգ են... պետք չէ ընդհանրապես զանազան կոչերի ետեւից գնալ, եթե դա վնասում է պետությանը, ազգի միասնությանը, այդ կոչերը անողները մի քիչ տաքգլուխ կերպով են վարվում:

- Տեր Շմավոն, Ձեր կոլեգա Տեր Կյուրեղը մարտի 1-ի գիշերը Մյասնիկյանի արձանի մոտ էր, ժողովուրդն աղոթում էր իր հետ` սրտանց, իսկ այդ ժամանակ իշխանությունը գազ էր փչել, եւ ժողովրդի գլխավերեւում թռչում էին գունագեղ ռումբերը:

- Լավ է արել, հրաշալի է, եթե նա իրոք գնացել է այնտեղ, իր կերպի մեջ է եղել, ես չեմ եղել, ցավում եմ, որ չեմ եղել...

- Տեր Շմավոն, երբ մեր կաթողիկոսը կանգնեց իշխանական թեկնածուի կողքին, միտինգավոր ժողովուրդը սկսեց չսիրել նրան, հոգեւոր առաջնորդի տեղ չդնել...

- Գիտե՞ք ինչ կա, եթե ցանկություն չլիներ, այդպես չէին ուռճացնի, մարդու ցանկացած արարք կարող են այնքան տձեւացնել, այնքան նսեմացնել, ուրիշ կերպ մեկնաբանել... նույնիսկ Վազգեն Վեհափառի մասին, որին ժողովուրդը այսօր մեծարում է, ժամանակին նրա մասին էլ տգեղ բաներ խոսվում էին...

- Ժողովուրդն այսօրվա կաթողիկոսի մասին ասում է` ինչո՞ւ չեկավ կանգնելու զինվորների եւ ժողովրդի արանքում, ինչո՞ւ չեկավ Ազատության հրապարակ, ինչո՞ւ բռնեց-շնորհավորեց իշխանության թաթը...

- Իսկ ինչի՞ ժողովուրդը գնաց-կանգնեց զինվորների առջեւ...

- Տեր հայր, կարծեմ` ի սկզբանե էին կեղծիքները, ընտրությունների հանձնաժողովի անդամներին, լրագրողներին տեղամասերից դուրս շպրտելը, ծեծը...

- Ո՞վ է ասել, որ կեղծիք է եղել... ծեծված լրագրողներ միշտ են եղել, պարզապես այս տարի պետք էր, որ էդ ամեն ինչը ուռճացվեր... մի բան պետք է հասկանա ժողովուրդը` յուրաքանչյուր իշխանություն տրվում է Աստծուց, եկեք հասկանանք, որ որեւիցե մի պաշտոնյա չի կարող նստել իշխանության գահին, եթե դա Աստծո կամքը չլինի, եւ մի փորձեք դիտարկել, որ Աստծո կամքը անարդարությունն է:

- Բայց այդպես կրոնը ստրուկներին ենթարկում էր ստրկատերերին, բան չի՞ փոխվել այսքան դար հետո:

- Իշխանությունը Աստծուց է, ես չեմ ասում` ստրկատիրական կարգերը լավն էին, ցանկացած իշխանություն տրված է Աստծուց:

- Այսինքն, հիմա Սերժ Սարգսյանի, Հովիկ Աբրահամյանի, մյուսների իշխանությանը ենթարկվենք` ասելով Աստծո՞ւց է նրանց իշխանությունը:

- Այո, քաղաքացիական պարտքը նշանակում է ենթարկվել:

- Ձեր՝ հոգեւորականների իշխանությունը որտե՞ղ է, դուք ո՞ւմ վրա իշխանություն ունեք:

- Աստծուց մեզ տրված է իշխանություն` մեղքերը թողելու, արձակելու եւ քավելու` ինչպես որ Քրիստոս ասաց` տալիս եմ ձեզ իշխանություն, ձեր խոսքով ինչ որ կապեք երկրի վրա` կապված կլինի երկնքում, ինչ-որ արձակեք երկրի վրա` արձակված կլինի երկնքում:

- Բոլորի վրա՞ է տարածվում ձեր իշխանությունը, մենք կարո՞ղ ենք մտածել, որ առանց ձեր միջնորդության էլ կարող ենք աղոթել կամ հավատալ Աստծուն:

- Հնարավոր է եւ այդպես, բայց մենք մի բան գիտենք` եթե Քրիստոս սահմանեց իր քրիստոնյաների համար սպասավորներ, քահանաներ, սարկավագներ... այդ ամեն ինչը Աստծուց է, մարդը չի մոգոնել քահանայությունը... մենք չե՞նք կարող դեղը առնել, ինստրուկցիան կարդալ եւ խմել... էլ բժիշկն ինչներիս է` ասենք, բայց գնում ենք բժշկի...

- Իսկ տեր հայրերի գործը եկամտաբե՞ր է Հայաստանում. փողո՞տ գործ է տերհայրությունը:

- Ավելի գեղեցիկ կարելի էր էդ հարցը տալ, գոնե կարող էիք հարցնել` քահանան աշխատավարձ ունի՞, թե` չունի, ըստ այդմ կորոշեիք:

- Ի՞նչ վատ բան են անում տեր հայրերը, որոնց կարգալույծ են անում, մի քանիսը, օրինակ, մեր օրերում կան` չկարողացա նրանց գտնել:

- Դրանք հիմնականում կարգազանցություններն են ամեն տեսակի, անհնազանդություն վեհափառ հայրապետին, բայց որոնց մեջ ամենեւին չի մտնում քաղաքական հայացքները:

- Դուք ունե՞ք ընկեր-տեր հայրեր, որոնք հարում են ընդդիմադիր շարժմանը:

- Չեմ փորձել հետաքրքրվել:

- Բոլոր տեր հայրերը հավատացյա՞լ են:

- Անհավատ մարդը չի կարող վեց տարի զրկանքներով սովորել, ուսում առնել եւ դառնալ հոգեւորական:

- Իսկ ճի՞շտ է, որ հոգեւորականների մեջ մեծ տարածում ունի արվամոլությունը:

- Գոնե Հայ առաքելական եկեղեցում նման խնդիր չկա, այստեղ մեծ դեր ունի մեր դարավոր մենթալիտետը...

- Տեր Շմավոն, բայց ինչ լավ կլիներ, որ տեր հայրերը Հայաստանում աղքատ լինեին, ջիպով ման չգային...

- Իմա՞ստը:

- Որ տեսնեինք, թե նրանք որքան են հավատարիմ իրենց գործին, որքան են կերակրվում Աստծով:

- Գիտե՞ք ինչքան տեր հայրեր կան, որ սոված են, ես ինքս, երբ սարկավագ էի մեր բանակում ծառայում, երկու-երեք օրերով պատահել է, որ հաց չենք ունեցել: Ինչ է, երբ ես մի փոքր լավացա, նշանակում է` ես Աստծուց հեռացա՞:

- Ինչո՞ւ չեք այցելում Հյուսիսային պողոտա:

- Ես էնքա՜ն եմ անցել այնտեղով... ուղղակի հոգնում եմ մարդկանցից, որոնք որ արդեն անիմաստ դարձած բանի համար են կանգնած, անիմաստ, որովհետեւ արդեն իշխանությունը կա, իշխանությունը գործում է...

- Փաստորեն, տեր Շմավոն, Դուք կորցնում եք Ձեր հոտի կեսին, եթե չեք ընդունում ընդդիմադիրներին:

- Ես չեմ կորցնում, այսօր մեր եկեղեցու հավատացյալների կեսը Սերժի, մյուս կեսը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմնակիցներն են. նրանք իմ հայացքները գիտեն, եւ շատ ազնիվ կերպով գալիս են եւ մշտապես ինձ են դիմում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետեւորդները` նրա համար, որ ես ոչ Սերժի հետեւից եմ գնացող, ոչ Լեւոնի, այլ պարզապես իմ դիրքի մեջ եմ որպես հոգեւորական:

- Ո՞նց չեք Սերժի կողմից, որ ասում եք` իշխանությունը Աստծո կողմից է տրված:

- է՜, ավետարանը բացի` նայի, ջանս, ընդեղ գրած ա, ցավդ տանեմ...

- Ավետարանը լուրջ ընդունե՞նք:

- է՜, ավետարանը որ լուրջ չընդունենք, չորրորդ իշխանությո՞ւնը լուրջ ընդունենք:

- Տեր հայր, բայց հայ եկեղեցիները, վանքերը առանց տեր հայրերի ներկայության հնարավոր չի՞ պատկերացնել, մտնեինք, զարդանախշերով հիանայինք, աղոթեինք, դուրս գայինք` առանց ձեզ հանդիպելու:

- Ինչի՞, աչքի փուշ ենք դառե՞լ, որ չտեսնեք մեզ, է՜` մի տեսեք:

- Ի՞նչ եք մտածում իմ մասին: Կարող եք հայհոյել էլ, եթե ուզում եք:

- Հույս չունենաք, որ կհայհոյեմ: Ամեն մարդ ունի իր գեղեցիկ, լավ ու վատ կողմերը: Եւ ամեն մարդ ներկայանում է այնպես, ինչպես որ ինքը կա:

- Իմ մասին չասիք, է՜, ինչ եք մտածում:

- Հիմա մոտենում եմ, էլի, վա՜յ... ուղնուծուծով թղթակից եք, որի համար սենսացիան թերթի մեջ` դա կյանքի նպատակներից մեկն է, իսկ թե հոգին կկործանվի դժոխքում` դա իր խնդիրը չէ:

- Դուք դրախտո՞ւմ եք լինելու:

- Ես կարող է ձեզանից շուտ դժոխք ընկնեմ... կամ` հակառակը...

hraparak.am

ՀԱՄԱՐՁԱԿ ՀՈԳԵՎՈՐԱԿԱՆԸ

Երեկ Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանն ասուլիս էր հրավիրել: Հիշեցնենք, որ նա մարզի միակ, այսպես ասած՝ պաշտոնյան է, ով նախագահական ընտրություններին անկաշկանդ ներկայացրեց իր սեփական տեսակետը, պաշտպանեց հալածվող ԳԱԼԱ հեռուստաընկերությանը, գրեթե ամեն օր այցելեց շիրակցի հացադուլավորներին` նրանց հետ աղոթելով երկրի խաղաղության համար: Եպիսկոպոսի այս համարձակությունը շիրակցիների մոտ մտավախություն առաջացրեց, թե շուտով իրենց սիրելի առաջնորդին պաշտոնանկ կանեն, նույնիսկ սկսեցին լուրեր տարածել, թե Միքայել Աջապահյանն ընդդիմադիր է դարձել: Վերջինս երեկ հերքեց այս խոսակցությունները: Շիրակի թեմի առաջնորդը պատասխանեց իր շուրջ պտտվող քաղաքական ինտրիգներին: «Առավոտի» այն հարցին՝ արդյոք նրան չե՞ն ճնշել հացադուլավորներին այցելելու, նրանց զորակցելու համար, Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանը վստահեցրեց, որ իրեն ճնշելու որեւէ փորձ որեւէ մեկի կողմից չի եղել, չնայած, ըստ նրա, վերին «էշելոններում» այնքան էլ միանշանակ չի ընդունվել իր այս քայլը. «Ես միշտ ասել եմ, որ իմ՝ հացադուլավորների մոտ կանգնելն ու նրանց այցելելը երբեք քաղաքական չի եղել, այլ եղել է հովվական...Ես որպես հոգեւոր հովիվ պարտականություն եմ զգացել իրենց այցելելու նեղ պահին»
aravot.am

Ավելացվել է 16 րոպե անց
Մկրտությունն ի՞նչ խորհուրդ ունի: Արդյո՞ք մկրտվածը պաշտպանված է:

Մկրտությունը մարդուն պահպանում է չարից, նրա հարձակումներից: Սակայն եթե մարդը չի ձգտում Աստծով և իր աղոթքներով այդ պահպանությունը հարատև դարձնել, ապա Աստված բռնությամբ նրան չի պահպանի:

Հարցին պատախանեց Տ. Շմավոն քհն. Ղևոնդյանը
http://mypriest.araratian-tem.am/index.php?id=16

[Ambrosine]

Ճիշտն ասած ես գրեթե վստահ եմ, որ Տեր Շմավոնը մի քանի հարցերի չի պատասխանել այնպես, ինչպես մտածում է: Ինքն ինձ վրա ուրիշ տպավորություն է թողել. քաղաքականությունից հեռու է, այո, բայց պետք էլ չէ, որ խառնվի, ինչպես որ արեց մեկը Հանրապետականի համար: ԴԵ ինչ խոսք, պետք է լիներ հացադուլավորների, քաղբանտարկյալների կողքին, բայց կարող էր արդյոք լինել? Իրեն թույլ կտային? մի խոսքով, դժվար ա. հուսամ` Տեր Հայրը ժամանակ կունենա, կմեկնաբանի այս ամենը
Բայց նախորոք կոչ եմ անում, որ զուսպ լինեք ձեր արտահայտություններում, հարցերում...

[Մտահոգ]

Անդրադառնալով իր մոտալուտ պաշտոնանկության ու ընդդիմադիր քաղաքական հայացքների մասին պտտվող խոսակցություններին՝ Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանն ասաց. «Շիրակի թեմի առաջնորդին փոխողն Ամենայն հայոց կաթողիկոսն է, ես ուրիշ վերադաս չունեմ, բացի կաթողիկոսից, իսկ Ամենայն հայոց կաթողիկոսը նման ծրագիր չունի, եթե ունենա, մենք հնազանդ ենք Ամենայն հայոց կաթողիկոսի որոշմանը: Ես մեղք չեմ համարում ընդդիմադիր հայացքներ ունենալը, բայց ես ընդդիմադիր չեմ, ես ուղղակի փորձում եմ պաշտպանել այն ճշմարտությունը, որը համարում եմ ռեալ... Հոգեւորականը պարտավոր է լինել ճշմարտության կողմը...»:
aravot.am

[Մտահոգ]

.Բայց նախորոք կոչ եմ անում, որ զուսպ լինեք ձեր արտահայտություններում, հարցերում...

Աստղ ջան. շատ զուսպ եմ, բայց մի հռետորական հարց կարելի է չէ, հիմա հարգարժան Մոնկը կասի "մի հարցրու որ չհարցվես" բայց պիտի հարցնեմ, ասենք Տեր Շմավոնը ասում է որ ամեն մի իշխանություն Աստծուց է, իսկ մենք ինչպես կարող ենք դա ընդունել առանց հարցնելու, իսկ այդ դեպքում Հիտլերի իշխանությունը նույնպես Աստծուց է, կամ սովետ միության անաստված իշխանությունը՞ , շատ ուրախ կլինեի որ մեկը պատասխաներ, այսինքն Մոնկը կպատասխանի կասի ես այլոց ասածները չեմ մեկնաբանում, բայց կարելի է չէ ասենք հարգարժան սարկավագին հարցնել, իսկ դու ինչ ես կարծում հարգելի Մոնկ աշխարհիկ իշխանությունը Աստծուց է թե ոչ՞

[Monk]

Աստղ ջան. շատ զուսպ եմ, բայց մի հռետորական հարց կարելի է չէ, հիմա հարգարժան Մոնկը կասի "մի հարցրու որ չհարցվես" բայց պիտի հարցնեմ, ասենք Տեր Շմավոնը ասում է որ ամեն մի իշխանություն Աստծուց է, իսկ մենք ինչպես կարող ենք դա ընդունել առանց հարցնելու, իսկ այդ դեպքում Հիտլերի իշխանությունը նույնպես Աստծուց է, կամ սովետ միության անաստված իշխանությունը՞ , շատ ուրախ կլինեի որ մեկը պատասխաներ, այսինքն Մոնկը կպատասխանի կասի ես այլոց ասածները չեմ մեկնաբանում, բայց կարելի է չէ ասենք հարգարժան սարկավագին հարցնել, իսկ դու ինչ ես կարծում հարգելի Մոնկ աշխարհիկ իշխանությունը Աստծուց է թե ոչ՞

Այն միտքը, որ ցանկացած իշխանություն Աստծուց է, խարսխված է Սուրբ Գրքի վրա (հմմտ. Հռոմ. 13.1-13), հետևաբար յուրաքնչյուր քրիստոնյայի համար անվիճելի ճշմարտություն է: Բայց դա բոլորովին չի նշանակում, որ որևէ իշխանություն չի կարող հեռացած լինել Աստծուց կամ բոլորովին մերժած նրան: Մարդն ինքը Աստծուց է, բայց կարող է դառնալ Աստծուն մեծագույն մերժողը:

[Սելավի]

Իրականում ամեն իշխանություն էլ Աստծուց է: Աստված ամեն ժողովրդին տալիս է իրեն ԱՐԺԱՆԻ առաջնորդ:
Մենք ազգով արժանի ենք հենց այս առաջնորդներին, դրա համար էլ պիտի ՎԱՅԵԼԵՆՔ իրանց, մինչև մենք ինքներս արժանի դառնալով հասկանանք ինչ է նշանակում առաջնորդ, ու կարողանանք թողնենք մեր այն ամբիցիաները՝ որ, ամեն մեկս «թվացիալ» պոտենցիալ առաջնորդներ ենք ու ԳԵՆԵՐԱԼՆԵՐ:
Նույն ձևով էլ Աստված կարող է երես թեքել պոռոտախոս, պարծենկոտ ու շնացող ազգերից, որպեսզի դրանք իրենց մեղքերի մեջ ավելի ընկղմվելով սկսեն փնտրել Աստծու երեսը:

[Մտահոգ]

Այն միտքը, որ ցանկացած իշխանություն Աստծուց է, խարսխված է Սուրբ Գրքի վրա (հմմտ. Հռոմ. 13.1-13), հետևաբար յուրաքնչյուր քրիստոնյայի համար անվիճելի ճշմարտություն է: Բայց դա բոլորովին չի նշանակում, որ որևէ իշխանություն չի կարող հեռացած լինել Աստծուց կամ բոլորովին մերժած նրան: Մարդն ինքը Աստծուց է, բայց կարող է դառնալ Աստծուն մեծագույն մերժողը:

Մոնկ, չկպավ ապեր, բացատրությունդ հակասական էր, հարգիր կարդացողների ինտելեկտը մի փոքր ՑԱՆԿԱՑԱԾ իշխանություն Աստծուց է-գրել ես- դա անվիճելի է քրիստոնեայի համար, հետո կարող է իշխանությունը հեռանալ Աստծուց, հիմա կխնդրեմ քեզ ավելի կոնկրետ ինձ բացատրես, ասածներիցդ հետևում է որ առնվազն մի որոշ ժամանակ, գոնե սկզբնական շրջանում իշխանությունը Աստծուց է, հետո հեռանում են նրանից, բայց մենք միասին կարող ենք հիշել որ բոլշևիկները աստվածամերժությամբ եկան իշխանության ու այդպես էլ մնացին, և էլի օրինակներ հրով սրով ու արյունով իշխանության եկածների, բացատրիր ինձ խնդրեմ - եթե այդ իշխանությունները Աստծուց էին.. ապա արդյոք այն բազմաթիվ մարդիկ որ կռվեցին ու նահատակվեցին դրանց դեմ, արդյոք նրանք առնվազն ոչ Աստվածահաճո պայքարի մեջ էին՞ , կխնդրեմ պատասխանես կոնկրետ, եթե ըստ քեզ ցանկացած իշխանություն Աստծուց է ապա ցանկացած իշխանության դեմ ցանկացած պայքարող պայքարում է Աստծո տված իշխանության դեմ, իսկ այն հայ հոգևորականները որոնք նահատակվեցին անուղղակիորեն պայքարելով այդ իշխանության դեմ՞

[Chuk]

Մոդերատորական. Թեմայից դուրս վերջին 16 գրառումները ջնջվել են:

[Մտահոգ]

Մենք հարցազրույց վերցրինք հայր Ասպետից: Ես դա որպես հաղպատեցի եմ արել, որը լավ գիտի, որ այս գյուղում հոգեւորականին ոչ ոք երես չի տալիս առատ աջհամբույրներով. գյուղացիների աշխատած փողը հաստատ նախատեսված չի ոչ վանքում դրված գանձանակի, ոչ էլ վարդապետի անձնական ծախսերի համար: Հայր Ասպետը պայծառ ու հումորով մարդ էր ու հումորով տրված հարցերիս այդպես էլ պատասխանում էր: Բեյրութում ծնված, Երուսաղեմում ուսում ստացած, ԱՄՆ-ում, Կանադայում ու Ավստրալիայում աշխատած ու Հաղպատ եկած հայր Ասպետը սիրել է իր նոր ծառայատեղը, ասում է. "Հաղպատավանքը ինքը աստվածատուր պարգեւ է` թե հոգեւորականի, թե ժողովրդի համար, որովհետեւ բնության ծոցում է` լեռները, ձորերը, կիրճը... եւ երբեմն հիացմունքով կկենամ հարավային կողմը համալիրի, մեկ կնայեմ եկեղեցվո կառույցներին, գմբեթներին, մեկ կնայեմ լեռներին, կնայեմ նույնիսկ մեր կյանքը պղտորող Ալավերդու պղնձի գործարանի ծուխին...":

- Հայր Ասպետ, ես հասկացա, որ իսկական ծառայության մեջ եք, որովհետեւ լոռեցիները չեն սիրում տեր հայրերին շոյել, հարստացնել:

- Այդ բանը կարող է ճիշտ նկատած լինեք, եթե խոստովանանք է` հասկանալի է, կարող է նման երեւույթներ լինեն, բայց, ի վերջո, մենք ծառայում ենք որպես հոգեւոր զինվորներ` անսալով տիրոջ կանչին, այնպես որ, մենք ծառայում ենք` ինչ էլ լինեն պայմանները, իհարկե, կնախընտրենք-կցանկանք-կփափագենք, որ տեսնեինք մի քիչ ժողովուրդ մեր շուրջը` հատկապես արարողություններին, որը կպակսի...

- Ժողովրդին ինչքա՞ն եք մերձ:

- Մերձ եմ, կբարեւեմ, մերթ ընդ մերթ այցելել եմ տները եւ առավել եւս պիտի այցելեմ, ուրախ եմ, որ գոնե ժամանակ են տրամադրում իրենց զավակներին առանց զլանալու ուղարկելու եկեղեցի, որոնցից արդեն երգչախումբ գոյություն ունի, որոնցից դպիր գոյություն ունի... մի տեղից պիտի սկսվի, ուրախ եմ եւ հպարտ եմ, որ սկսեցինք երեխաներից, ասում է. երբ որ փոքրուց սկսես հիմքը դնել, ավելի հեշտ կլինի` քո ցանած սերմերի հատիկները անպայման ծիլ ու ծաղիկ կտան:

- Չե՞ք հուսահատվում, երբ զանգերը կանչում են, իսկ գյուղացիները նախընտրում են իրենց գործին մնալ:

- Իհարկե, դա նեղացնում է... դրա համար խոսում եմ գյուղացիների հետ եւ երբեմն տարօրինակ պատասխաններ եմ ստանում, օրինակ, ասում եմ` ինչո՞ւ եկեղեցի չես գալիս, բա` հայր սուրբ, ես անհավատ եմ: Ասում եմ` ի՞նչ անհավատ, դու եկել ես եկեղեցի, մոմ ես վառել, ասում է` իմ պապերը մոմ են վառել, ես էլ եմ վառում: Ասում եմ` ուրեմն, այդ նույն հավատքի շարունակությունն ես անում, մի ասա` անհավատ եմ... եւ այսպես կսկսեմ բացատրել-մեկնաբանել...

- Նրանք էլ կարող է Ձեր խոսքը իրենց մտքում մեկնաբանեն, որ` Հայր Ասպետը մեզ սովորեցնում է, որ մի ակնկալիք ունենա:

- Այդ երկրորդ խոստովանանքը որ անում ես ակնկալիքների մասին... չգիտեմ այդ ակնկալիքները...

- Հայր Ասպետ, Լոռու բանաստեղծ Թումանյանն էլ մեզ զգուշացրել է տերտերների բնույթի մասին` "տերտերն օրհնեց` անվարձ մնաց, կբարկանա` կանիծի..."...

- Թումանյանի ասածի գուցե մի մասը կարելի է ճիշտ տեսնել, բայց մի մասը, թե կանիծի` չէ, քահանան չի անիծի, քահանան միշտ սիրով է առլեցուն, կարող է բարկանալ` որպես մարդ, չի կարող անիծել, իրավունք չունի անիծելու:

- Ի՞նչ հետաքրքիր դեպք կպատմեք հաղպատցիների եւ Ձեր կյանքից:

- Երբ տեսնում են, ասում են` հայր սուրբ ջան, վարդապետ ջան, մենք քեզ շատ ենք սիրում, բայց մենք Աստծուց հեռու ենք` եկեղեցի չենք գալիս, եւ էսպես խնդալով` իրենք իրենց կփորձեն արդարացնեն, օրինակի համար, դառնակ երեւույթ է, մահ կպատահի` հեռու տներից, կերթամ, երբ կլսեմ գյուղի մեջ մարդ է մահացել, կայցելեմ, ցավակցությունս կհայտնեմ, "ի հոգվոցն" կասեմ եւ կսպասեմ, որ մարդիկ ինձ ասեն` թաղումը երբ է, ոչ մի բան չեն ասի, ձեռք կթոթվեմ` կերթամ ու կլսեմ, որ հաջորդ օրը հողին են հանձնել, գոնե բարի եղեք, երբ որ գալիս եմ` հետաքրքրություն ցուցաբերեք... չկա հետաքրքրություն, զարմանալիորեն...

- Բայց սա կոմբջիջի, առաջին հեղափոխության գյուղն է եղել, ու բոլշեւիզմը վերացրել է տեր հայրերի հանդեպ հետաքրքրությունը:

- Բայց 18 տարի է անցել անկախությունեն, եւ նախքան այդ էլ սկսել էր հրապարակայնություն` Գորբաչովի, ինչքա՞ն ժամանակ պետք է մարդոց փոխվելու համար... 20 տարին բավարար չէ՞, որ իրենք սկսեն ավելի լրջորեն եկեղեցիով հետաքրքրվել, գան իրենց մասնակցությունը, ներդրումը բերեն երբեմն, եկեղեցվո հոգսերը, մտահոգությունները կարենան առաջ բերեն....

- Սա մեր վանքն է եղել` իր սիրուն լռությամբ, հիմի հանկարծ գրավված է Ձեր կողմից:

- Վանքը երբեք գրավված չէ, սխալ բան եք ասում Դուք, ամոթ, եթե լոռեցի լինելով` Դուք այդպես կարտահայտվեք, եկեղեցականը եկել է, որ Ձեզ հետ միասին եկեղեցին պահպանի, Հաղպատավանքը ավելի շնորհալի վանքի վերածի... հպարտ մի լինեք, որ Հաղպատավանքը ձերն է, հպարտ եղեք, որ վանքը պահում եք: Եկեղեցին ի՞նչ արժեք կներկայացնե` եթե լուռ է, եթե այդ եկեղեցվո մեջ ժողովրդի, համայնքի մասնակցությամբ Աստված չի փառաբանվիր:

- Հայր Ասպետ, այժմ այստեղ խաղաղ է եւ մայրաքաղաքից հեռու: Երեւանում մարտի 1 է եղել, եւ հետաքրքիր կլինի Հաղպատավանքի վարդապետի կարծիքը եղածի առիթով:

- Մարտի մեկը ես շատ ծանր տարա, Էջմիածնում էի այդ օրերին, ինչ որ եղավ` տխուր երեւույթ էր, երբ ժողովուրդի ձայնը միանում է, պետք է ժողովուրդը նկատի առնվի, երբ ժողովուրդը փոփոխություն է ուզում, պետք է որ նկատի առնվի, իհարկե, փոփոխություն` բարի գործերի սահմաններում եւ շինիչ ներդրման առաջադրանքով... իհարկե, ընդհանրապես փոփոխությունը ներկա իշխանությունից կպահանջեն... պետք չէր, որ վայրագություն օգտագործվի, պետք չէ, որ ծեծկռտուք լինի, պետք չէ, որ մահեր պատահեն, դա թույլատրելի չէ, ներելի չէ... եւ որեւէ ընդդիմություն էլ պետք է լավ աչքով դիտվի` իհարկե, եթե կշիռք ունի դա եւ եթե իրապես հայրենիքի առաջխաղացման համար կծառայի: Ես երկու կողմի համար էլ լավը գնահատում եմ, երկու կողմերի համար էլ վատը դատապարտում եմ, եթե կատարում են:
hraparak.am

[Mephistopheles]

…Հոգեւորականը պարտավոր է լինել ճշմարտության կողմը...»:
aravot.am

Մտահոգ ջան, "հոգևորական" և "ճշմարտություն" բառերը մի նախադասության մեջ համատեղելը շատ դժվար է

[Mephistopheles]

.........................................
...............................

- Վանքը երբեք գրավված չէ, սխալ բան եք ասում Դուք, ամոթ, եթե լոռեցի լինելով` Դուք այդպես կարտահայտվեք, եկեղեցականը եկել է, որ Ձեզ հետ միասին եկեղեցին պահպանի, Հաղպատավանքը ավելի շնորհալի վանքի վերածի... հպարտ մի լինեք, որ Հաղպատավանքը ձերն է, հպարտ եղեք, որ վանքը պահում եք: Եկեղեցին ի՞նչ արժեք կներկայացնե` եթե լուռ է, եթե այդ եկեղեցվո մեջ ժողովրդի, համայնքի մասնակցությամբ Աստված չի փառաբանվիր:

.......................................................
hraparak.am

Եկեղեցին Աստծուն փառաբանելու համար/մասին չէ…Եկեղեցին մարդու մասին է, նրա մտքի թռիչքի, գիտության, արվեստի, ժողովրդի՝ սովորական մարդու մասին…Աշխարհի ոչ մի եկեղեցական շինության ուսումնասիրություն մինչև հիմա աստծո մասին ոչինչ չի ասել. դրանք եղել են մշակույթի և քաղաքակրթության մասին և բացառապես միայն դրանց մասին…

մեր եկեղեցիները կրոնական նպատակներով կառուցված պատմամշակույթային և ճարտարապետական արժեքներ են, դրանք Աստծո հետ որևէ առնչություն չունեն (անգամ եթե ընդունենք Աստծո գոյությունը)

[Սելավի]

մեր եկեղեցիները կրոնական նպատակներով կառուցված պատմամշակույթային և ճարտարապետական արժեքներ են

Այո, կարելի է նաև այդպես մեկնաբանել, դա նաև նրա համար է որ յուրաքանչյուր Հայ Քրիստոնիա իմանա որ իր ապու պապերը, Քրիստոնիա են եղել և մեզ ժառանգություն են թողել այդ տաճարները ի նշան մեր հաստատուն հավատքի ու ի սեր Աստծո:

[Mephistopheles]

Այո, կարելի է նաև այդպես մեկնաբանել, դա նաև նրա համար է որ յուրաքանչյուր Հայ Քրիստոնիա իմանա որ իր ապու պապերը, Քրիստոնիա են եղել և մեզ ժառանգություն են թողել այդ տաճարները ի նշան մեր հաստատուն հավատքի ու ի սեր Աստծո:

Սելավի ջան, մեր ապուպապերը քրիստոնեա չեն եղել, եղել են հեթանոս և մի քիչ էլ եթե հետ գնանք ապա նաև մի ուրիշ բան…քրիստոնեությունը ներմուծվել է և ներմուծողն էլ եղել է պարսիկ Անակի որդին…Մեր հայ Քրիստոնեա ապուպապերը մեծ "եռանդով" ու "խնամքով" ոչնչացրին հեթանոսական/ազգային մշակույթի մեծամասնությունը և տաճարների ու մեհյանների տեղում կառուցեցին եկեղեցիներ (Էջմիածին, Երերույք և այլն)…հրով և սրով, սակայն Վարդավառը, մատաղը և շատ ուրիշ ավանդույթներ որոնք պարտադիր էլ չէ որ ազգային լինեն, մնացին ժողովրդի մեջ…Քրիստոնեությունը Հայկական ոչինչ չունի իր մեջ այնպես ինչպես Հեթանոսությունը և մնացած բոլոր կրոնները…Քրիստոնեական տոների մեծամասնությունը եթե ոչ բոլորը, հեթանուսական ակունքներ ունեն

Սելավի ջան, եթե վաղը մեր եկեղեցիների փոխարեն սկսեն մզկիթներ կառուցել, ինչպիսի՞ն կլինի քո վերաբերմունքը…

Մեր եկեղեցիները մեր սիրո նշանը չէ Աստծո նկատմամբ…դրանք մեր ժողովրդի տաղանդի, մշակույթի հարստության, մեր շինարարների ինժիներական/փիլիսոփայական/գեղագիտական նվաճումների ապացույց է…ի դեպ ես մեծ կասկածներ ունեմ պատվիրատու/իշխանների "աստվածապաշտության" վրա…մշակույթը միշտ էլ օգտագործվել է քաղաքական նպատակներով

Մշակույթը ստեղծվում է մարդու նկատմամբ անսահման սիրուց և ստեղծվում է մարդու համար…Աստծուն այս ամեն ինչը պետք չի, նամանավանդ այն "աղոթքները" որով ինչ ասես չենք խնդրում աստծուց, հանապազօրյա հացից մինչև իշխանություն, Աստծուն ոչ էլ մեր "փառաբանումներն" են պետք, սա էլ հենց մարդկային որակ է…

[Սելավի]

Սելավի ջան, մեր ապուպապերը քրիստոնեա չեն եղել, եղել են հեթանոս և մի քիչ էլ եթե հետ գնանք ապա նաև մի ուրիշ բան…քրիստոնեությունը ներմուծվել է և ներմուծողն էլ եղել է պարսիկ Անակի որդին…Մեր հայ Քրիստոնեա ապուպապերը մեծ "եռանդով" ու "խնամքով" ոչնչացրին հեթանոսական/ազգային մշակույթի մեծամասնությունը և տաճարների ու մեհյանների տեղում կառուցեցին եկեղեցիներ (Էջմիածին, Երերույք և այլն)…հրով և սրով, սակայն Վարդավառը, մատաղը և շատ ուրիշ ավանդույթներ որոնք պարտադիր էլ չէ որ ազգային լինեն, մնացին ժողովրդի մեջ…Քրիստոնեությունը Հայկական ոչինչ չունի իր մեջ այնպես ինչպես Հեթանոսությունը և մնացած բոլոր կրոնները…Քրիստոնեական տոների մեծամասնությունը եթե ոչ բոլորը, հեթանուսական ակունքներ ունեն

Սելավի ջան, եթե վաղը մեր եկեղեցիների փոխարեն սկսեն մզկիթներ կառուցել, ինչպիսի՞ն կլինի քո վերաբերմունքը…

Մեր եկեղեցիները մեր սիրո նշանը չէ Աստծո նկատմամբ…դրանք մեր ժողովրդի տաղանդի, մշակույթի հարստության, մեր շինարարների ինժիներական/փիլիսոփայական/գեղագիտական նվաճումների ապացույց է…ի դեպ ես մեծ կասկածներ ունեմ պատվիրատու/իշխանների "աստվածապաշտության" վրա…մշակույթը միշտ էլ օգտագործվել է քաղաքական նպատակներով

Մշակույթը ստեղծվում է մարդու նկատմամբ անսահման սիրուց և ստեղծվում է մարդու համար…Աստծուն այս ամեն ինչը պետք չի, նամանավանդ այն "աղոթքները" որով ինչ ասես չենք խնդրում աստծուց, հանապազօրյա հացից մինչև իշխանություն, Աստծուն ոչ էլ մեր "փառաբանումներն" են պետք, սա էլ հենց մարդկային որակ է…

Mephistopheles ջան ես գիտեմ թե երբ է ներմուծվել Քրիստոնեությունը Հայաստան, և ում կողմից ու ես դա համարում եմ մեր այն ժամանակվա մեծերի ամենաճիշտ քայլերից մեկը:
Որ մեզ չթողեցին հեթանոսության մեջ մեր մեհյաներով հանդերձ: ԵՎ հենց Քրիստոնեությունն էր պատճառը որ մեր ազգը մինչև այսօր գոյատևում է ու կա:
Իսկ Աստծուն փառաբանել պետք է:

Mephistopheles ջան դու իմ ասած ապուպապերը տարար հասցրիր եսիմ երևի որոշ մարդկանց չափանիշներով մինչև Ադամ, «կամ դրանիցել առաջ»:

[Mephistopheles]

Mephistopheles ջան ես գիտեմ թե երբ է ներմուծվել Քրիստոնեությունը Հայաստան, և ում կողմից ու ես դա համարում եմ մեր այն ժամանակվա մեծերի ամենաճիշտ քայլերից մեկը:
Որ մեզ չթողեցին հեթանոսության մեջ մեր մեհյաներով հանդերձ: ԵՎ հենց Քրիստոնեությունն էր պատճառը որ մեր ազգը մինչև այսօր գոյատևում է ու կա:
Իսկ Աստծուն փառաբանել պետք է:

Mephistopheles ջան դու իմ ասած ապուպապերը տարար հասցրիր եսիմ երևի որոշ մարդկանց չափանիշներով մինչև Ադամ, «կամ դրանիցել առաջ»:

Սելավի ջան, ինչո՞վ է ճիշտ եղել, կրոնը ազգային չէ. իսլամը պարսիկին պարսկությունից չզրկեց, ոչ էլ արաբին արաբությունից, ոչ էլ թուրքին թրքությունից. նույն ձևով էլ քրիստոնեությունը հույնին ավելի հույն չսարքեց (եթե իրարկե հակառակը չասենք), անգլիացուն անգլիացի, ոչ էլ ռուսին, ռուս…Հայ ժողովուրդը իր գոյությունը պահպանել է իր հանճարի շնորհիվ ոչ թե Քրիստոնեության շնորհիվ…ժամանակի ընթացքում այն ձեռք է բերել որոշ հայկական գծեր, բայց դա դեռ չի նշանակում որ մենք դրա շնորհիվ ենք գոյատևել…բոլոր քրիստոնեա, իսլամ և այլ կրոններին պատկանող ազգեր, այս կամ այն չափով ազգայնացրել են դրանք, այստեղ ոչ մի տարօրինակ բան չկա, դա մեր առանձնահատկությունը չէ: Քո կարծիքով մեհյաննն ավելի քիչ հայկական է քան եկեղեցի՞ն…եթե կուզես իմանալ ճարտարապետական և ինժիներական հերինվածքներով եկեղեցին հեթանսական տաճարի ժառանգորդն է, շատ ավելի մոտ քան դու պատկերացնում ես…

Սելավի ջան, բարբարոսաբար, հրով և սրով մշակույթ վերացնելն ու կրոն ներմուծելը շատ վատ ավանդույթ է, անկախ դրանից թե ինչքան "ցածր" է ոչնչացվող մշակույթը և որքան բարձր ներմուծվող "կրոնը" … Էդ ի՞նչ աստված է, որ բարբարոսությամբ է մտնում ժողովրդի մեջ, էդ ի՞նչ սեր պիտի քարոզի և ու՞մ նկատմամբ

Իսկ Աստծուն փառաբանելն ում է պետք, մե՞զ թե՞ Աստծուն…Աստծուն հավանաբար հեչ պետք չի, իսկ մե՞զ ինչու է պետք…

Սելավի ջան, մենք մեր պատմությունը գնահատում ենք մոտ 3500 տարեկան, որից ես ոնց որ հակացա 1800-ը, որ անցկացրել ենք "հեթանոսության մեջ մեր մեհյաներով հանդերձ" համարում ես ապարդյուն…ես հեթանոս չեմ, բայց պատրաստ չեմ հրաժարվելու մեր 1800 տարվա պատմությունից եթե հաշվի առնենք այն որ այդ մշակույթը ներշնչել է շատ հայ գրողների ու մշակույթային գործիչների: