Դատարկությունն ու խլուրդը
Ա, դե տխուր են, էլի էս մեր հայ աղջիկները, տխուր են: Ինչ ուզում ես արա, ուզում ես մեռի` տխուր են…
Դե, դուք իմ ընկերներն եք, ինչ-որ տեղ նույնիսկ ավելին եք, քան ընկերներ, դրա համար էլ այս ամենը ես կկիսեմ Ձեր հետ: Ու ես նույնիսկ վստահ եմ, որ Ձեր մեջ նման տխուր ինդիվիդներ չկան, ուղղակի չեն կարող լինել, բայց դե դուք ու Ձեր պես մտածողները քանակական առումով դժբախտաբար մեր ժողովրդի չնչին տոկոսն եք կազմում ու դրա համար էլ…
… Էս ռուսները մարդու հավես են բերում: Չէ, հանկարծ բան չմտածեք, վերջը ինչքան էլ պտտվեմ, էլի հայ աղջկա հետ եմ կյանքս կապելու, բայց դե… դե կարո՞ղ ես ասել, որ ռուսները տխուր են: Չես կարող, լեզուդ չի պտտվի, քանի որ… տխուր չեն: Պարզ բան, մտնում են “Օդնակլասսնիկ”-իդ էջն ու էնքան համով են 5-եր շարում ու կոմենտներ գրում, որ… դե արի, ու դրանից հետո սրանց տխրության մեջ մեղադրիր:
… Մի անգամ մեր երգիծաբաններից մեկն ասեց` ահագին զվարճացրեց: Ասում էր, թե հայ կնոջ հետ հարաբերությունները նման են ծանր հրետանիով կրակելուն` գըգըըըմփ: Ու դրանից հետո… կանտուզիա, վերջում էլ ոչ դու ես բան հասկանում, ոչ ինքը…
… Ու դրան գումարվում է միջակությունը: Ու ես ուրախ եմ, որ թույլ սեռի իմ ընկերուհիների մեջ նման միջակություններ չկան, փառք աստծո` չկան: Բայց դե սովորաբար էդ տիպը հաճախ է հանդիպում: Տեսնում ես աղջկան, դուրդ գալիս է: Մի երկու բան էլ իմանում ես, նորմալ է…: Ըհը, մտածում ես, կարծես թե լավ աղջիկ է, կարելի է հետը կյանք կապել: Դե, նորմալ է, ո՞վ այդպես չի մտածում: Հետո մոտենում ես ու… բարևում:
Ու ստեղ սկսվում է մի գործընթաց, որի վերջում մնում է պառավական “Յախք”-ի պես մի հիմարություն: Ասեմ, պառավական խոսք է, բայց երբեմն` խիստ տեղին: Բանակային մի ընկեր ունեի, երբեմն այնքան կատակախառն-հավեսով ու յուրօրինակ ձգելով էր այդ “Յախք” կոչվածն ասում, որ միանգամից բացում էր…
Հիմա նստած այս տողերն եմ հիշում ու… թող գրողը ինձ տանի, բայց այդ ձգված “Յախք”-ից բացի այլ բան չեմ հիշում… կարծես պատահաբար նմշած պոպոք եմ կերել ու բերանումս տհաճ համ է մնացել: Դե գիտեք, էլի, էդ համը…
…Քայլում է փողոցում մի միջակություն, գեղեցիկ պատյանով ու դատարկ և… նեղմիտ: Բայց դե այդ պահին դու դեռ չգիտես, որ նեղմիտ է... ու, որ միջակություն է: Էդ մի քանի րոպեից է երևալու: Իսկ առայժմ քայլում է… կարծես թե ոչինչ: Կողքից էլ` մի խլուրդ, էն որ լինում են, է, մանր, պսպղացող ու բների մեջ պտտվող աչքերով, կարճահասակ… մի խոսքով` տգեղ արտաքինով ու… մեծ քթով. մեկ էլ գյուղական քամուց ու արևից ծեծված դեմքով: Բայց սկզբում դու դեռ չգիտես, որ այս խլուրդի կողքինի գեղեցիկ պատյանի մեջ դատարկություն է, իսկ կողքինն էլ` ոչ միայն արտաքինով է խլուրդ, այլև` հոգով` էն որ լինում են, է, մանր, կենցաղային խորամանկներ, որ իրականում ուղղակի խելք չունեն…: Հա, բայց դու դեռ դա չգիտես…
Մոտենում ես, բարևում… ու աստիճանաբար զգում ես դիմացիններիդ ով լինելը: Գեղեցիկ դատարկությունը, որին լավ մարդիկ մի թեթև ակնարկել են, թե ով ես դու այս կյանքում և ինչ ես քեզնից ներկայացնում, այնուհանդերձ միանգամից անհասանելի-գոռոզ մի տեսք է ընդունում, այնպիսի մի տեսք, որ նույնիսկ բարևդ չի ընդունում. Կարծես բոմժ լինես ու մոտեցել ես փող մուրալու… ու այդ պահին առաջին անգամ է, որ սկսում է ծիծաղդ գալ, ծիծաղդ գալիս է ու ցավ ես ապրում, դիմացինիդ դաստիարակության… կամ ավելի ճիշտ դրա բացակայության համար: Նման պահերին սովորաբար ավելի բարձր եմ բարևում և գեղեցիկ դատարկությունը ի վերջո ստիպված է լինում կեսբերան ու վրաս չնայելով, այնուհանդերձ բարևել: Իսկ խլուրդը, էն, որ սովորաբար նման գեղեցիկ դատարկությունների կողքին է լինում ընդհանուր ֆոնի համար, քիթը աջ ու ձախ շարժելով, ֆսֆսացնելով ու աչքերը նախանձից բնում պտտացնելով, սկսում է ընդհուպ քայլել Ձեր կողքից` հանկարծ մի բառ բաց չթողնի: Ու չեն օգնի ոչ ուղղակի ակնարկները, որ խլուրդն այդտեղ ավելորդ է, ոչ այն, որ դու առաջ ես անցնում, հետո թափով դանդաղեցնում ես քայլդ, հավասարվում դատարկ միջակությանը և… հետ թողնում խլուրդին: Չի օգնի, փորձած բան եմ ասում, հավատացեք – մի պահ կֆսֆսա ու, շարժելով քիթը, մյուս կողմից ընդհուպ կկպնի ընկերուհուն: Ու կփայլեցնի աչքերը, երբ կլսի ընկերուհու հերթական դատարկությունը իր անհասանելիության մասին և ակնարկներն առ այն, որ ինքը, աշխարհի կենտրոնն է, ամենագեղեցիկն է ու ամենալավը… ու վերևի շրթունքը կցցի ու իր հազիվ երկու տասնամյակը բոլորած հիմար ուղեղով կսկսի այնպիսի իրավիճակ ստեղծել, թե իբր դու, կյանքիդ երրորդ տասնամյակին մոտեցող ու այս կյանքում կայացած տղամարդդ, դու, որին հազար ու մի կին է սիրել… մի խոսքով, դու էլի… ոչինչ ես, ոչինչ չարժես – ու դաժե փափախով սելջուկ-թուրքի էլ չես ձգում:
Ու ստեղ աստիճանաբար մեջդ հառնում է այդ ամենակուլ “Յախք”-ը: Խլուրդին ուզում ես գետնի տակը կոխել, իսկ դատարկ միջակությունը, որը այդ մի քանի րոպեում իրոք որ դադարում է դուրդ գալ… սկսում է զզվանքախառը ծիծաղ հարուցել… Դե վերջն էլ պարզ է – մի ինչ-որ աննկատ վայրկյանի հրաժեշտ ես տալիս, որսում ես դատարկության հաղթականորեն ապուշ հայացքը, աչքի պոչով տեսնում ես խլուրդի նախանձից փայլող աչքերը… ու հեռանում:
Ուրախացած և թեթևացած… ընկերուհիներս կհասկանան, թե ինչու ուրախացած ու թեթևացած – դե մնացածներն էլ, թող գլխի ընկնեն… կամ հարցնեն, գուցե ասեմ…
Ա, դե տխուր են, էլի էս մեր հայ աղջիկները, տխուր են: Ինչ ուզում ես արա, ուզում ես մեռի` տխուր են… հետո էլ կասեն ու անվերջ կբանբասեն, թե հայ տղամարդիկ ռուսների գիրկն են վազում… Յախք:
Երևան
16.11.2009 թ.
Էջանիշներ