Արթուր Ռեմբո

[Կաթիլ]

Ինչ-ինչ պատճառներով ստեղծեցի այս թեման...
Համ էլ ինքն իմ առաջինն է ...

Ավելացվել է 12 րոպե անց
ՈՐԲԵՐԻ ՆՎԵՐՆԵՐԸ

I
Խավար է դեռ սենյակում, բայց լսվում են շշուկներ.
Տխուր ձայնով խոսում են երկու քնքուշ մանուկներ,
Աչքերը նոր բաց արած, քանթաթախ, գլխահակ,
Թրթռացող ու երկար առագաստի տակ ճերմակ.
- Կծկվում են շարունակ խեղճ թռչունները դրսում.
Գորշ երկնքի տակ նրանց թևերը շատ են մրսում:
Եվ նոր տարին իր ամբողջ շքախմբով միգամած,
Ձյունաճերմակ զգեստի երկար փեշերը փռած,
Արտասվելով ժպտում է և երգում է դողահար…

II
Իսկ մանուկները՝ ծփուն առագաստի տակ, ահա՛,
Խոսում են ցածր ձայնով, ինչպես խավար գիշերին,
Լարված ականջ են դնում ասես հեռու ձայներին…
Նրանք ցնցվում են հաճախ, երբ հնչում է վաղորդյան
Զանգի ձայնը ոսկոհունչ, որ զարկում է բարձրաձայն
Իր լեզվակը մետաղյա գմբեթի տակ ապակե…
- Ցուրտ է մռայլ սենյակում… երևում են հատակին
Մահիճների շուրջ թափված սգո շորեր սևավոր,
Եվ տան շեմին ոռնացող ձմռան քամին ահավոր
Փչում է այդ տան վրա իր հևքը սառն ու դաժան:
Զգացվում է, որ այնտեղ պակասում է ինչ-որ բան…
- Մի՞թե մայրն է այդ քնքուշ մանուկների բացակա,
Մայրը պայծառ ժպիտով և հայացքով հաղթական:
Մոռացե՞լ է իսկապես նա իրիկունը արդյոք
Վառարանը տաքացնել, միայնակ ու ծնկաչոք,
Ծածկել բրդյա վերմակով մանուկներին իր քնած,
Ներողություն ասելով, նախքան լքելը նրանց:
Չի՞ մտածել, որ տանը ցուրտ կլինի այդ ժամին,
Որ դռների արանքից կփչի սառը քամին…
- Օ՜, տենչա՛նքը մայրական. Դա մի վերմակ է տաքուկ,
Մանուկների ապաստան բույն է հարմար ու փափուկ,
Որտեղ որպես թռչուններ՝ ճյուղի վրա ճոճվելով,
Ննջում են մեղմ ու հանգիստ երազի մեջ անխռով…
- Բայց այս բնում էլ չկա ո՛չ ջերմություն, ո՛չ փետուր,
Եվ մրսում են ձագերը, վախեցած են ու տխուր.
Սառել է բույնը արդեն ձմռան քամուց բքաբեր…

III
Նրանք զրկված են մորից,- ճիշտ գուշակեց սիրտը ձեր:
Չկա մայրը, իսկ հայրը հեռու տեղ է գնացել…
- Նրանց կողքին լոկ պառավ աղախինն է մնացել:
Հիմա մենակ են նրանք սենյակում մութ ու սառած,
Չորս տարեկան որբուկնե՜ր. ահա մտքի մեջ նրանց
Կամաց-կամաց մի ուրախ հիշողություն է հառնում…
Ինչպես աղոթք անելիս տերողորմյան են համրում.
- Ա՜խ, գեղեցիկ առավոտ՝ ճոխ նվերներ խոստացող.
Ամեն մեկը, գիշերը, երազի մեջ լուսաշող
Տեսել էր իր ցանկացած խաղալիքները շքեղ,
Կոնֆետները ոսկեզօծ և զարդերը գունագեղ,
Որոնք զվարթ պտույտով պարում էին, շրխկում՝
Չքանալով ու նորից հայտնվելով սենյակում:
Առավոտյան ժպտադեմարթնանում են խնդագին՝
Տրորելով աչքերը՝ քաղցր համը շրթունքին…
Եվ ինչպես մեծ տոներին, աչուկներով լուսավառ,
Խոպոպներով գզգզված վազ են տալիս խենթաբար,
Մերկ տոտիկները հազիվ դիպցնելով հատակին՝
Մեղմիկ դուռը թակելու ծնողների սենյակի…
Ներս են խուժում… Գգվում են… եվ համբուրում են դարձյալ.
Նրանց այդ օրը մի քիչ կարելի է շփանալ:

IV
Ա՛խ, բառերն այդ կրկնվող թովիչ էին չափազանց.
- Հիմա այդ տունը զվարթ որքա՜ն, որքա՜ն է փոխված:
Վառարանում աղմուկով վառվում էր թեժ մի կրակ՝
Պայծառ լույսով լցնելով հին սենյակը բովանդակ,
Եվ ցոլքերը ալ կարմիր ցայտում էին ու փայլում,
Պար բռնելով խանդավառ կահույքի ջինջ հայելում:
- Չուներ ոչ մի բանալի պահարանը բազմաձև…
Միշտ գրավում էր նրանց փայտե դուռը գորշ ու սև…
Չկա՛ ոչ մի բանալի… տարօրինա՜կ է ինչքան…
Ի՞նչ գաղտնիքներ է պահում, տեսնես փորի մեջ ի՞նչ կա…
Եվ լսում են ասես թե փականքից մութ ու անձուկ
Ինչ-որ հեռու՜, անորոշ և ցնծալի մի աղմուկ:
- Ծնողների սենյակը լուռ ու դատարկ է այսօր.
Դռան վրա այլևս չկան ցոլքերը բոսոր,
Ծնողները, կրակը, բանալիները չկան,
Չկան նաև համբույրներ և նվերներ մոգական…
Օ՜հ, ի՛նչ տխուր կլինի Նոր տարվա օրն առաջին:
- Եվ տրտում ու մտահոգ աչուկներից կապտաջինջ
Դանդաղորեն դառնաղի արտասուքներ են կաթում,
Եվ մրմնջում են նրանք. «Մայրիկը ե՞րբ կգա տուն»:

V
Հիմա նորից քուն մտան մանուկները տրտմագին.
Քնած տեղն էլ թվում է, թե արտասվում են կրկին.
Աչքերն ուռած են այնպես, և ծանր է հևքը նրանց.
Երեխաները բոլոր զգայուն են չափազանց։
- Բայց հրեշտակը բարի նրանց արցունքը սրբեց
Եվ այդ ծանր քնի մեջ ուրախ երազ ուղարկեց,
Այնքան ուրախ, որ նրանց շրթունքները կիսաբաց
ժպտացին և ասես թե մրմնջացին կախարդված...
- Տեսան իբր, թե թմբլիկ թաթիկներին հենվելով՝
Արթնանում են մեղմորեն անուշ քնից անխռով
Ու մտորուն աչքերով ապշած նայում են, խնդում...
Հայտնվել են ասես թե մի վարդագույն դրախտում...
Վառարանի մեջ ուրախ երգում է բորբ մի կրակ,
Պատուհանից ժպտում է երկինքը ջինջ, կապուտակ,
Բնությունը արթնանում և արբում է շողերից...
Եվ երկիրը կիսամերկ վերածնվում է նորից՝
Սարսռալով արևի համբույրներից սիրավառ...
Եվ հին տանը ամենուր նորից տաք է ու հարմար,
Էլ թափված չեն հատակին սգո շորեր սևավոր,
Էլ չի ոռնում տան շեմին ձմռան քամին ահավոր...
Ինչ-որ բարի փերի է ասես եկել, կախարդել...
- Մեկտեղ ուրախ ճչացին երեխաները... Այնտեղ,
Մահիճի մոտ իրենց մոր, շողերի տակ հուրհրան,
Այնտեղ, գորգի վրա մեծ փայլփլում է ինչ-որ բան...
Մեդալյոններ են երկու արծաթավուն, սև-սպիտակ,
Սադափի ու սև սաթի ցոլանքներով շողարձակ,
Սև պսակներ՝ ապակե շրջանակի մեջ փոքրիկ,
Վրան ոսկե տառերով երեք բառ «ՔԵ՛Ջ, ՄԵՐ ՄԱՅՐԻԿ»։

[Սերխիո]

Շնորհակալություն ,շատ լավն էր

[Կաթիլ]

ՏԱՐՏՅՈՒՖԻ ՊԱՏԻԺԸ

Բորբոքելով շարունակ տարփալի սերը սրտում,
Ձեռքին ձեռնոց, երջանիկ, երկար շուրջառը հագին,
Մի օր, երբ նա քայլում Էր հեզությամբ մի ահազդու,
Ատամնաթափ բերանից կախած լորձը հավատքի։

Մի օր, երբ նա քայլում Էր, «Տե՜ր իմ»,– մի Չար մարդ ինչ-որ
Նրա խոնարհ ականջը բռնեց, քաշեց կոպտաբար
Եվ շպրտեց երեսին հայհոյանքներ ահավոր՝
Խոնավ մաշկից պոկելով շուրջառը սև ու երկար։

Պատժվեց նա... Կորցրեց իր հագուստը եղկելին,
Եվ թողություն ստացած երկար ցանկը մեղքերի
Շարվեց նրա հոգու մեջ, և Մուրբ Տարտյուֆը դողաց...

Նա աղոթել Էր խռպոտ, ապաշխարել առ Աստված...
Սակայն մարդը հավաքեց, տարավ շորերը բոլոր...
- Պա՛հ, պա՛հ, տեսե՛ք, վերից վար մնաց Տարտյուֆը տկլոր։

[Սերխիո]

ո՜նց են սիրում հանգեր...

[Կաթիլ]

ԱՆԱԴԻՈՄԵՆԵ ՎԵՆԵՐԱ
Ինչպես կանաչ թիթեղյա մի դագաղից՝ հնամաշ
Լոգարանից ելնում է դանդաղորեն ու լռին
Մի չափազանց շպարված կնոջ գլուխ թխամազ,
Բավական վատ մշակված արատներով մաշկային։

Հետո՝ վիզը գորշ ու գեր, լայն թիակներն ուռուցիկ,
Գոգավոր ու փոս ընկած մկանները կարճ մեջքի,
Ապա ազդրերը գիրուկ՝ ասես պատրաստ թռիչքի,
Երևում է մաշկի տակ ճարպաշերտը թափանցիկ։

Ողնաշարը կարմիր է, և ինչ-որ մի ահավոր
Տարօրինակ տեսք ունեն առարկաները բոլոր.
Արտառոց բան, որ միայն զինված աչքով կտեսնես...

Նրա կլոր ազդրերին դաջված է. «Սուրբ Վեներա».
- Շարժվում ե ողջ մարմինը և ցուցադրում է ի տես
Սարսափելի գեղեցիկ հետույքի խոցը նրա։
27 հուլիսի 1870

[Կաթիլ]

ՆԻՆԱՅԻ ԱՌԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆԸ
ՏՂԱՆ -
Կուզես կուրծքս կրծքիդ վրա
Քայլենք անվերջ
Կապուտաշող առավոտվա
Շողերի մեջ,
Որ կցողեն գինու նման
Դեմքերը մեր...
Երբ անտառն է հեղում համայն
Համր մի սեր
Ամեն ճյուղից ու բողբոջից,
Ցողից կանաչ,
Սարսռում է օդի մեջ ջինջ
Մարմինր բաց։
Դու կփռես առվույտի մեջ
Շորդ ճերմակ,
Կշողացնես սև ու անշեջ
Աչքդ կրակ.
Սիրահարված ու երջանիկ
Կտարածես
Քո խենթ ծիծաղը շամպայնի
Փրփուրի պես.
Եվ կսկսես դու ինձ ծաղրել՝
Հարբած ուժգին,
Ես էլ ուժով կուզեմ քաղել
Քո շրթունքի
Բույրը մոշի ու ելակի,
Դու կծաղրես
Գարնան քամուն, որ կգրկի
Քեզ գողի պես,
Մասրենուն, որ իր գգվանքով
Կտանջի քեզ,
Եվ հատկապես սիրածին քո
Կծանակես...
Դու տասնյոթ տարեկան ես,
Կերջանկանաս,
Ահա դաշտերը սիրակեզ.
Դե ի՞նչ, կգա՞ս...
Կուզե՛ս կուրծքս կրծքիդ վրա.
Զրուցելով,
Քայլենք դանդաղ, մտնենք ապա
Անտառը զով...
Եվ աչքերը քո կիսաբաց,
Մեռյաչի պես,
Իմ թևերին՝ ընդարմացած
Դու կպառկես...
Եվ կտանեմ քեզ, ժպտադեմ,
Իմ թևերին,
Կերգի հավքը իր անդանտեն՝
«Կաղնիներին»...
Կկռանամ ես քո դեմքին,
Քեզ պինդ գրկած,
Ինչպես քնած երեխային,
Գինովացած
Քո արյամբ, որ հոսում Է տաք
Մաշկիդ ներքո,
Կասեմ խոսքեր ես համարձակ
Ականջին քո...
Անտառը իր հյութը կզգա,
Արեգակի
Շողքը վառման նրան կտա
Երազ ոսկի։

Տուն կդառնանք երեկոյան
Ճամփով ծանոթ,
Ինչպես հոտն է թողնում դժկամ
Հանդ ու արոտ:
Չորս կողմը խոտն է կապտաթույր
Ու անխռով,
Եվ այգիներ են՝ քաղցրաբույր
Խնձորներով։
Կիսամութին մենք գյուղ կգանք
Լուռ, հոգնաբեկ,
Կաթնեղենի հոտը կզգանք
Ամենուրեք,
Կզգանք օդի մեջ՝ գոմերի
Բույրերը տաք,
Կլսենք հևքը կովերի,
Եվ լուսնի տակ
Նրանց մազեղ մեջքը կոպիտ
Մենք կտեսնենք.
Ամեն քայլի կկոռոփի
Գոմեշը սեգ...
Հետո՝ ակնոցը տատիկի,
Քիթը երկար՝
Գրքի վրա, գարեջրի
Խըցված տակառ,
Նաև՝ ծխի ամպեր կապած
Ծխամորճներ,
Եվ ծխահոտ շուրթեր կախված,
Որ անհամբեր
Վերջ են տալիս խոզապուխտին
Ագահաբար,
Իր ցոլքերն է սփռում չորս դին
Կրակը վառ։
Մի մանուկի հետույքը գեր
Ու շողարձակ,
Որ ամանի մեջ է խցկել
Դեմքը ճերմակ,
Գռմռում է կողքին մի շուն
Մեծ, պատվավոր,
Որ քսվում է նրան, լիզում
Թուշը կլոր...
Մռայլ, նստած աթոռակին
Մի անկյունում
Սարսափազդու մի պառավ կին
Թել է մանում...
Եվ կտեսնենք, սե՛ր իմ, էլի
Բաներ այնքա՜ն,
Երբ կրակը լուսավորի
Դուռ, պատուհան...
- Հետո թփի տակ մի փարթամ
Յասամանի
Մեզ թաքնված մի պատուհան
Աչքով կանի...
Կգա՜ս, կգա՜ս, սիրու՛մ եմ քեզ,
Իմ բարձրահո՛ն,
Կգաս, չէ՞, դու, որ մշտապես...
ԱՂՋԻԿԸ -
Իսկ իմ բյուրո՞ն։

[Սերխիո]

Վերջինը վերջն էր …

[Կաթիլ]

ՍԻՐԱՎԵՊ

I
Տասնյոթամյա հասակում լուրջ չի’ լինում ոչ մի մարդ.
- Ու մի դյութիչ երեկո՝ մի կողմ թողած աղմկուն
Սրճարանները պայծառ, գարեջուր թե լիմոնադ,
- Դու գնում ես շրջելու լորիների պուրակում։

Լորենինե՜ր բուրաշատ... երեկոն է մեղմ ու ջերմ...
Հովն այնքան հեզ է շոյում, որ նիրհում ես ակամա,
Քամին աղմուկ է բերում,֊ քաղաքն այնքան հեռու չէ,–
Որթատունկն է օրորում, ու կքնես դու հիմա...

II
- Նկատում ես երկնքում մռայլ, տխուր մի մշուշ՝
Փոքրիկ լաթի մի կտոր՝ շրջակարված ոսկեթել,
Ու պատռված՝ սպիտակ աստղի կողմից չարագույժ,
Որ սարսռում է համակ, ասես մահն է իր գտել...

Տասնյոթամյա պատանի... երեկոներ հունիսյան...
Հարբած հյութից շամպայնի՝ դու սավառնում ես երկնում,
Թպրտում Է շուրթերիդ, ինչպես փոքրիկ մի գազան,
Համբույրը տաք ու թովիչ, ու լեզուդ կապ Է ընկնում։

III
Սիրտդ, որպես Ռոբինզոն, խենթանում Է անծանոթ
Վեպերում, երբ լապտերի լույսի միջով գունաթափ
Դանդաղ անցնում Է փոքրիկ, հիանալի մի օրիորդ՝
Հոր կոճկովի օձիքի ահաբեկիչ շուքի տակ։

Եվ քանի որ դուք նրան անչափ նաիվ եք թվում,
Նա հեռանում է արագ կոշիկներով իր պստիկ,
Հետո շրջվում Է կտրուկ, կարծես, ձեզ Է հետևում,
Եվ մահանում Է իսկույն ձեր շուրթերի մեղեդին։

IV
Սիրահարված եք արդեն, վարձված մինչև սեպտեմբեր...
Ծիծաղեցնում են նրան ձեր սոնետներր հլու,
Ո՛չ ախորժակ Էլ ունեք, ո՛չ բարեկամ, ո՛չ ընկեր,
- Եվ մի օր էլ պաշտելին հաճում Է ձեզ գրելու։

Եվ այդ օրը դուք նորից պատվիրում եք լիմոնադ
Կամ գարեջուր՝ մտնելով մի սրճարան աղմկուն...
Տասնյոթամյա հասակում լուրջ չի լինում ոչ մի մարդ,
Երբ գնում Է շրջելու լորիների պուրակում։
23 սեպտեմբերի, 1870

[Annushka]

Ընտիր է, ես հավանում եմ Ռեմբոյին, շատ խորը փիլիսոփայական մտքեր ունի: Խորհուրդ կտայի օրիգինալով էլ կարդալ: Ինտերնետում կարելի է փնտրել Ճիշտ ա, թարգմանությունը լավն ա, բայց ցանկացած գրողի հոգին ամբողջությամբ զգալու համար պետք ա կարդալ օրիգինալով, այն լեզվով, որով նա ստեղծագործել է:
Մի քանի բան էլ ես տեղադրեմ...

ՀՄԱՅՎԱԾՆԵՐԸ

Սև գնդի նման` ձյան ու բքի մեջ
Շրջան են կազմել լուսավոր ու մեծ
Պատուհանի տակ,
Հինգ փոքրիկ,- թշվառ,-նայում են ծնկած
Ճերմակ հացթուխին,որ մեջքը կքած
Հաց է թխում տաք…
Տեսնում են ուժեղ ձեռքը հացթուխի,
Որ գորշ խմորն է հունցում, թխի
Շեկ վառարանում:
Տեսնում են`ինչպես մի մեծ, բարի հաց
Եփվում է դանդաղ, հացթուխն էլ կամաց
Երգ է դնդնում:
Ու կուչ են գալիս,սեղմվում իրար`
Կարմիր օդանցքի շնչից բարերար`
Կրծքի պես տաքուկ:
Եվ երբ գիշերվա զանգերն թնդում
Ու հացն են հանում ծանր, կայծկլտուն,
Դեղին ու փափուկ,
Ու երբ ծխացող ցախերի միջից
Երգում են բուրյան փշուրներն հացի
Ծղրիդների պես,
Եվ երբ անցքն այդ շոգ շնչում է կյանքով,
Հոգի'ն է նրանց լցվում բերկրանքով
Փալասների մեջ,
Ու նրանք այնպե՜ս ուտել են ուզում,
Փոքրիկնեն այդ խեղճ`եղյամով լեցուն,
-Որ այնտեղ են, տե՛ս,
Փոքրիկ, վարդագուն դեմքերը հպած
Փշալար ցանցին, սրունքները բաց,
Երգում են ասես,,
Աղոթք են ասում ի փառս փռի,
Նրաց ձգում է երկինքն այդ բարի
Այնպիսի~ ուժով,
Որ ճաքճքում են շալվարները կարճ,
Ու սրունքների գծերում թերաճ
Քամին է շրշում…


ԱՌԱՋԻՆ ԵՐԵԿՈՆ

(երեք համբույրի կատակերգություն)

— Նա հանվում էր այնքան արագ ու սրընթաց.
Եվ հաստաբուն մի ծառ անպարկեշտ ու լկտի
Տերևներն էր փետում՝ նախանձից չարացած,
Պատուհանին մոտիկ, պատուհանին մոտիկ։


Կիսամերկ բազմելով բազկաթոռին իմ չոր՝
Նա ձեռքերն էր խաչել. և հատակին կախված
Նրա ոտքը փոքրիկ, նուրբ ու սիրատոչոր
Դողում էր հաճույքից՝ կամաց, կամաց, կամաց։


-Եվ ես տեսա, ինչպես մի գունափայլ պարոն,
Թփի միջից ելած մի ճառագայթ բարակ,
Նրա ժպտուն դեմքին անհոգ թռվռալով.
Իջավ կրծքին, ինչպես ճանճը՝ վարդի վրա։


Համբուրեցի նրա կոճը ես նրբակազմ.
Նա ծիծաղեց կտրուկ մի ծիծաղով հանգած,
Որի դայլայլը լույս կախվեց օդում մաս-մաս,
Հետո բյուրեղացավ, ընկավ ու զրնգաց։


Փոքրիկ ոտքերն իսկույն անցան շապիկի տակ
Եվ փրկվեցին. «Վե՛րջ տուր», ասաց նա մեղավոր,
— Եվ իրեն թույլ տված արարքն այդ համարձակ՝
Ձևացրեց, թե իբր պատժում է ծիծաղով։


— Խեղճ աղջիկը դողաց շրթունքիս տակ, երբ ես
Քնքշությունով իմ ողջ աչքերին մեղմ դիպա,
Կոտրատվելով իսկույն գլուխը ետ թեքեց.
«Սա տանելի է դեռ, ավելի լա'վ է, բայց...


Պարոն, խոսելու բան քեզ հետ ունեմ նորից...».
Ես վերջին համբույրի մնացորդը անուշ
Դրոշմեցի կրծքին. նա ծիծաղեց, որ ինձ
Ո՛չ միայն շատ, այլև լավ բան էր խոստանում...
— Նա հանվում էր այնքան արագ ու սրընթաց.
Եվ հաստաբուն մի ծառ անպարկեշտ ու լկտի
Տերևներն էր փետում՝ նախանձից չարացած,
Պատուհանին մոտիկ, պատուհանին մոտիկ։

ԶԳԱՅՈՒԹՅՈՒՆ

Ամռան կապույտ գիշերին շավիղներով կգնամ՝
Ծակծկվելով հասկերից, ճզմելու արտը խոտի,
Անրջելով՝ ոտքերիս նրա զով շունչը կզգամ
Եվ կթողնեմ, որ քամին մազերը իմ շաղոտի։
Կքայլեմ ես միայնակ, լուռ ու առանց խորհելու,
Սակայն սերը անսահման կհամակի իմ հոգին,
Գնչուի պես կգնամ ես միշտ հեռու, միշտ հեռո՛ւ
Ու կգրկեմ երջանիկ Բնությունը, որպես կին։

[impression]

Երեխեք, թե գտնեք "Երազանք ձմեռվա պաշար"-ը, խնդրում եմ, դա էլ տեղադրեք, ես մենակ օրիգինալն ունեմ, իմ կարծիքով իր լավագույն գործերից է, քիչ ունի նման գողտրիկ ու քնքուշ բանաստեղծություններ:

Rêve pour l'hiver

L'hiver, nous irons dans un petit wagon rose
Avec des coussins bleus.
Nous serons bien. Un nid de baisers fous repose
Dans chaque coin moelleux.

Tu fermeras l'oeil, pour ne point voir, par la glace,
Grimacer les ombres des soirs,
Ces monstruosités hargneuses, populace
De démons noirs et de loups noirs.

Puis tu te sentiras la joue égratignée...
Un petit baiser, comme une folle araignée,
Te courra par le cou...

Et tu me diras: "Cherche!" en inclinant la tête,
Et nous prendrons du temps à trouver cette bête
Qui voyage beaucoup...