Արթուր Ռեմբո

[Կաթիլ]

ՋԱՀԵԼ ԶՈՒՅԳ

Բաց է սենյակը նեղ երկնի դեմ կապտաշող.
Տեղ չկա. ամենուր՝ սնդուկներ փոքր ու մեծ,
Դրսի պատն է ծածկում զրվանդը սողացող,
Ուր տան ոգիներն են բացում լնդերն իրենց։

Այդ ծախսերն անիմաստ, այդ վեճերն առօրյա
Անշուշտ չարաշշուկ ոգիներն են գործել,
Գետնաթութ են բերում փերիներն աֆրիկյան,
Տեղադրելով բոլոր անկյուններում ցանցեր։

Կնքամայրերն, ահա, դժգոհ ներս են մտնում,
Թափանցում են բուֆետ լույսի շողի նման
Ու նստում են այնտեղ. ոչ ոքի չեն գտնում.
Բացակա է զույգը, չկա անելու բան։

Խաբում է պսակվածին քամին, քամին չարկամ,
Երբ բացակա է նա, իսկ ինքը տանն է միշտ,
Եվ ջրային խենեշ ոգիները անգամ
Նրանց առագաստն են մտնում, ելնում հանգիստ։

Մեղրամիսը, ավա՜ղ, գրկում կեսգիշերվա
Ժպիտը կքաղի նրանց և բովանդակ
Երկինքը կլցնի քողերով պղնձյա։
Հետո առնետի հետ գործ կունենան նրանք։

Թե չգա մի գունատ, թափառական կրակ,
Կրակոցի նման մով իրիկվա ժամին,
- Օ՜ դուք Բեթղեհեմի տեսիլքնե՛ր սպիտակ,
Դյութեցե՛ք կապույտը նրանց պատուհանի։
27 հունիսի, 1872

[Կաթիլ]

ԲՐՅՈՒՍԵԼ
Հուլիս, Ռեգենտի բուլվար

Մարգերն են ձգվել նուրբ ամարանթի
Մինչ Յուպիտերի պալատը վսեմ,
Ես գիտեմ, գիտեմ, որ դու ես այստեղ
Խառնում կապույտը քո Սահարայ:

Այստեղ եղևնու և վարդի նման
Լիանան ունի խաղեր չափավոր,
Վանդա՜կը այրու… Օ՜, որքա՛ն, որքա՛ն
Ծիվ-ծիվ, ծլվլան հավքե՜ր թևավոր...

Անխռով տներ, խռովքներ անցյալ,
Սիրուց գժվածի փոքրիկ տաղավար,
Վարդենուց վերև, ցածր ու խավար
Պատշգամբը այն չքնաղ Ջուլիետի,

Որ հիշեցնում է ինձ Հենրիետին.
Մի երկաթուղու կայարան թովիչ
Լեռան սրտի մեջ, այգու պես մթին,
Ուր պարում են լուրթ չարքեր բազմաթիվ։

Շեկ իռլանդուհին կանաչ աթոռին
Մի խոլ դրախտի մասին է երգում,
Աղմուկն է լսվում ճաշասենյակում
Երեխաների ու վանդակների։

Պատուհանի մոտ դուքսի՝ բարձր ու սեգ
Տոսախ ծառերն են, որ մտնում են քուն,
Եվ խխունջները պատրաստում են թույն։
Հետո՝ չքնաղ է անչափ։ Բայց լռե՛նք։

Բուլվարում չկա աղմուկ, առևտուր,
Դրամաներն ու զավեշտներն համայն
Միավորելով բեմում անսահման՝
Ես քեզանով եմ սքանչանում լուռ։

[Կաթիլ]

ԱՐեՎ ԵՎ ՄԱՐՄԻՆ

I
Արեգակը հնոցն է գգվանքների և կյանքի,
Որ հմայված երկրի մեջ հուրն Է հեղում հեշտանքի,
Եվ երբ պառկում ես դաշտում, դու ջղերով քո իսկույն
Հասունացած այս հողի արյան խռովքն ես զգում.
Նրա կուրծքը անսահման՝ լցված հևքով կենդանի,
Կնոջ ծոցի Է նման և Աստծո սեր ունի,
Եվ շողերն ու ավիշը ստեղծում են նրա մեջ
Մի մրջնանոց սաղմերի, որ չունեն թիվ, չունեն վերջ։

Եվ աճում Է ամեն ինչ։
- Օ՜, Վեներա, Դիցուհի՛,
Ափսոսում եմ ես ջահել ժամանակները այն հին
Կենդանակերպ ֆավների, սատիրների հեշտասեր,
Որոնք սիրուց խենթացած, կրծում Էին կեղևներ
Եվ համբուրում Նիմփերին շուշանների մեջ ճերմակ.
Ժամանակնե՛րը այն հին, երբ ավիշը բովանդակ,
Գետի ջուրը, ծառերի ալ արյունը կենդանի
Հեղում Էին տիեզերք երակների մեջ Պանի,
Երբ նա հողն Էր դողացնում կճղակավոր ոտքի տակ,
Երբ համբուրում Էր մեղմիկ սրինգը իր քաղցրորակ
Եվ հնչեցնում երկնի տակ սիրո օրհներգը վսեմ,
Երբ կանգնում Էր նա հովտում եւ կամենում Էր լսել
Ի պատասխան իր կանչին՝ արձագանքը Բնության,
Երբ օրորում Էր ծառը թռչուններին քաղցրաձայն,
Հողն օրորում Էր Մարդուն, և Աստված Էր հովանի
Էակներին իր բոլոր և բովանդակ Օվկիանին,
Ժամանակնե՛րը այն հին, երբ Կիբելեն փառապանծ,
Աստվածորեն գեղեցիկ, պղնձե կառքը նստած,
Շրջագայում էր շքեղ քաղաքների մեջ պայծառ.
Նրա կրծքերը երկու տարածության մեջ անծայր
Հեղում էին անսպառ կենաց շիթեր անարատ,
Եվ պտուկները նրա ծծում էր Մարդը զվարթ՝
Երեխայի պես փոքրիկ նստած նրա ծնկներին։
- Ուժեղ Էր Մարդը, ուստի ողջամիտ Էր ու բարի։
Խե՜ղճը, այժմ ասում Է, թե ամեն ինչ գիտեմ ես,
Բայց անցնում Է իր ճամփան նա խուլի ու կույրի պես։
- Չկա և ոչ մի աստված, մարդը երկինք Է հասել,
Մարդը Աստված Է, սակայն Սերն Է Հավատը վսեմ։
Ա՛խ, եթե Մարդը մնա՜ր ստինքներից քո կախված,
Օ՜, Կիբե՛լե, դու մեծ մայր աստվածների եւ մարդկանց.
Եթե Մարդը դիցուհի Աստարտեին չլքե՜ր,
Որը կապույտ ջրերից ելավ մի օր լույս եթեր,
Որպես տարտամ բույրերով մարմին առած մի ծաղիկ,
Ցույց տալով իր փրփրապատ պորտը վարդից գեղեցիկ
Եվ ստիպեց, որ երգեն, սև աչքերով իր անշեջ,
Սոխակները՝ անտառում եվ սերը՝ մեր սրտի մեջ։

I I
Հավատում եմ քեզ, օ՜ մա՛յր, օ՜ դիցամա՛յր աննման,
Ափրոդիտե՛ Ծովածին։ – Օ ՛հ, փշոտվեց մեր ճամփան,
Երբ որ ուրիշ մի Աստված մեզ շղթայեց իր խաչին.
Հավատում եմ քե՛զ՝ Ծաղիկ, Մարմար, Վեներա, Մարմին։
- Այո, Մարդը տխուր է ու տձև այս երկնի տակ,
Հագնվում է, քանի որ անպարկեշտ Է, այլանդակ,
Աղարտել է, ծռմռել, հրակիզված կուռքի պես,
Օլիմպիական մարմինն իր ստրկության մեջ խայտառակ։
Մահից հետո Էլ անգամ, Մարդը, որպես փուչ կմախք,
Կուզե ապրել գետնելով գեղեցկությունը նախկին։
- Իսկ քո այդ Կուռքը պաշտած, որին կոչում ես դու Կին,
Կավն այդ, որի մեջ այնքան մաքրություն ես դրել դու,
Որպեսզի Մարդը ցրի խավարը հեգ իր հոգու,
Կամաց-կամաց ելնելով, սիրո գրկում անսահման,
Իր երկրային զնդանից դեպի լույսերը վառման.
Կինն այդ հիմա չի կարող լինել նույնիսկ հետերա։
- Օ՜, ինչպիսի տխուր Ֆարս։ Հիմա մարդիկ, Վենե՛րա,
Ծաղրում են քո անունը սիրելի ու սրբազան։

III
Ժամանակները անցած վերստին ե՛տ կդառնան,
- Քանզի Մարդը վերջացա՜վ, խաղաց դերերն իր բոլոր։
Բայց կփշրի ձանձրացած նա իր կուռքերը մի օր,
Աստվածներից ազատված կյանք կմտնի նա կրկին
Եվ կհասնի վերջապես իրեն ծնող երկնքին։
Իդեալը, մտքերը անմեկնելի և անվերջ,
Աստվածը, որ ապրում է նրա մարմնի կավի մեջ,
Կելնեն, լույսով կպատեն նրա ճակատը պայծառ,
Իսկ երբ չափել կարենա նա հորիզոնը անծայր,
Դու՝ հին լծի հերքողդ, զերծ վախերից ամենայն,
Կգաս նրան շնորհելու Քավությունր սրբազան։
- Կրծքերով մեծ մայրերի, շքեղաշուք, գեղատես,
Կհայտնվես եվ անծիր Տիեզերքին կնետես
Սերը, Սերը անսահման քո անսահման ժպիտով,
Մի վիթխարի համբույրի սարսուռի մեջ հոգեթով
Կթրթռա Աշխարհը քնարի պես վիթխարի։
- Դու կգաս, որ հագեցնես սիրո ծարավն Աշխարհի։
………………………………………………………………..
Բարձրացնում Է գլուխը Մարդը հպարտ, ինքնիշխան,
Եվ հեղակարծ շողերը գեղեցկության նախնական
Արթնացնում են աստծուն մեհյանի մեջ մարմնի։
Երջանկացած, մոռացած տառապանքը երբեմնի,
Մարդը ամեն, ամեն ինչ կուզե չափել, իմանալ.
Միտքը՝ երկար, շատ երկար սանձահարված երիվար,
Ծառս է լինում, և երբ նա սուրա, ինչպես խոլ թռչուն,
Մարդը կգա Հավատի եվ կիմանա, թե Ինչու՛...
- Ինչու լազուրը համր է, տարածությունն՝ անսահման,
Ինչու՞ աստղեր կան այսքան ավազի պես անքանակ,
Ի՞նչ կտեսնես վերևում, եթե անվերջ բարձրանաս,
Ունի ինչ-որ մի Հովիվ աշխարհների նախիրն այս,
Որ քայլում է մշտապես տարածությամբ ահավոր։
Եվ եթերում թեվածող աշխարհներին այդ բոլոր
Չի՞ տատանում ինչ-որ մի հավերժական ձայն արդյոք։
- Եվ տեսնել ու հավատալ կարող Է Մարդը իրոք,
Արդյոք մտքի ձայնը սոսկ երազանք չէ՞ մի դատարկ։
Մարդը աշխարհ է գալիս եվ ապրում է մի կարճ կյանք.
Որտեղի՞ց Է հայտնվում. Սերմերի ու Սաղմերի
Օվկիանո՞սն Է նա սուզվում, խոր հատակը վիթխարի
Այն Հալոցի, որտեղից Մայր-Բնաթյունը կրկին
Նրան կյանքի է կոչում, որպես ապրող Էակի՝
Ցորենի մեջ աճելու և սիրվելու վարդի մեջ...

Մենք չենք կարող իմանալ, և մեզ ճնշում էն անվերջ
Չիմացության թիկնոցն ու քիմեռները դիվական։
Կապիկի պես ընկնում ենք մենք արգանդից մայրական
Եվ անհաղորդ ենք մնում անսահմանին մշտապես։
Մենք կամենում ենք նայել, բայց Կասկածն է խոցում մեզ
Խփում է ժանտ իր թևով որպես դժնի մի թռչուն...
- Եվ հորիզոնը հավերժ մեզնից փախչո՜ւմ է, փախչում...
…………………………………………………………………….
Բաց է երկինքը անհուն, և գաղտնիքներ էլ չկան.
Մարդը կանգնել է ոտքի՝ մեծահանդես բնության
Շքեղության մեջ անբավ ապավինած իր բազկին,
Երգում է նա... Անտառն ու գետն են երգում մեղմագին.
Երջանկության երգն է դա, որ ճախրում է դեպի վեր.
- Դա Քավությունն է հոգու, դա սերն է մեր, սե՛րն է մեր...
……………………………………………………………………..

IV
Օ՜, վեհապանծ դու մարմի՛ն, օ՜ իդեա՛լ վեհապանծ,
Օ, սուրբ սիրո արթնացու՛մ, օ՜ հաղթական այգաբա՛ց,
Երբ Կալիպիգը ճերմակ և Էրոսը հոգեթով
Հերոսներին և բոլոր Աստվածներին հաղթելով,
Ձյունաճերմակ վարդերի թերթիկներով զարդարված,
Նուրբ ոտքերով կհպվեն ծաղիկներին ու կանանց։
- Օ՛, Արիա՛դնե չքնաղ, որ հոգոցներ ես հանում
Ծովի ափին, տեսնելով, թե ինչպես է հեռանում
Առագաստը Թեսևսի ալիքների մեջ երեր,
Քնքու՜շ մանու՛կ անարատ, որ ջարդվեցիր մի գիշեր,
Մի՛ լար. կառքով իր ոսկե՝ սև խաղողով զարդարուն,
Հարբած Բաքոսն է շրջում փռուգիական դաշտերում,
Ինձերի հետ շիկամորթ, վագրերի հետ հեշտասեր,
Երկայնքով մով գետերի, հանելով ալ փրփուրներ։
- Զևսը ահա՛ ցլակերպ՝ առած հուժկու իր վզին
Եվրոպեին մորեմերկ, որը նետում է նրբին
Իր բազուկը Աստծո պարանոցին սարսռուն։
Տարտամ աչքով նայում է Ջևսը ծաղկած գեղուհուն,
Որ ճակատին է նրա հպում իր այտը չքնաղ
Եվ շող աչքերը փակած, հալվում, հալվո՛ւմ է նվաղ
Համբույրի մեջ դյութական, և ալիքներն անխռով
Նրա վարսերն են ծածկում ոսկեպսակ փրփուրով։
Դափնեվարդի և կայտառ լոտոսների մեջ, ահա՛,
Մեղմ սահում է երազկոտ մեծ Կարապը սիրահար
Եվ գրկում է Լեդային իր թևերով ձյունաթույր.
- Ընթանում է Կիպրիսը գեղեցկությամբ իր անլուր,
Ցուցադրելով փառահեղ ազդրերը իր անթերի,
Շողացնելով ձույլ ոսկին իր լուսահեղ կրծքերի
Եվ իր Փորը ճեփ – ճերմակ՝ սև մամուռով զարդարված։
- Քաջ Հրակլեսը, ահա, առյուծաձև, սիգապանծ,
Որի մարմնի վրա պիրկ առյուծի մորթն է փայլում,
Ճակատով մեղմ ու խրոխտ, դեպ հորիզոնն է քայլում։

Դրիասը ամառվա լուսնի լույսի տակ աղոտ
Թալկությամբ իր ոսկեցոլ կանգնած է մերկ, երազկոտ,
Երկար հյուսքերը կապույտ ալիքվում են նուրբ մեջքին,
Մշուշապատ բացատում, մամուռի մեջ շողարձակ
Նայում է նա ակնդետ լուռ ու համր երկնքին...
- Իր քնքուշ քողն է նետում Սելենեն սեգ ու ճերմակ
Երկչոտորեն՝ ոտքերին էնդիմիոնի նրբագեղ
Եվ ցոլքերի մեջ գունատ համբուրում է նրան մեղմ...
- Հեծեծում է Աղբյուրը հեռվում, վշտի մեջ խորին...
Օ՜, դա Նիմփն է երազում՝ արմունկը իր սափորին.
Այն գեղեցիկ պատանուն, որին ալիքը տարավ։
- Գիշերվա մեջ հեշտագին սիրո զեփյուռը թռավ,
Եվ անտառում սրբազան, ծառերի մեջ վեհաշունչ
Մարմարները մթամած, Աստվածները, որոնց փուչ
Ճակատին բույն է հյուսում Խածկտիկը թռվռան,
- Լուռ ունկնդրում են Մարդուն և Աշխարհին անսահման։
29 ապրիլի, 1870

Ավելացվել է 8 րոպե անց
ՕՖեԼՅԱ

I
Կոհակներում սև ու խաղաղ, ուր աստղերն են նիրհում անկար,
Ճերմակ Օֆելյան է լողում՝ հսկայական շուշանի պես,
Դանդաղորեն լողում է նա՝ պառկած քողում լայն ու երկար...
Անտառներից հեռու՜-հեռու՜ լսվում է ձայն մի աղեկեզ։

Արդեն հազար տարի է, ինչ այդ Օֆելյան մելամաղձոտ
Անցնում է հանց ճերմակ ուրու սև գետերով երկարահուն։
Արդեն հազար տարի է, ինչ խենթությունը նրա թախծոտ
Մի ռոմանս է ձոնում տխուր երեկոյի թեթև քամուն։

Համբուրում է կուրծքը քամին, ծաղկեպսակը նորաբաց,
Ջրերը մեղկ ու հեշտալի նրա լայն քողն են մեղմ ճոճում.
Երազահույզ դեմքը դալուկ եղեգներն են շոյում արբած,
Եվ ուսերին արտասվում են ուռենիները դողդոջուն։

Նրա կողքին հառաչում է ջրաշուշանը մշտատև,
Լաստենու մեջ երբեմն նա արթնանում է քնից իր խոր,
Թռչունի թևն է թփի մեջ մերթ թպրտում թեթևաթև,
Եվ աստղերից մի ոսկեզօծ երգ է ընկնում խորհրդավոր։

II
Դալկահար ես դու, Օֆե՛լյա, և գեղեցիկ՝ ձյունը ինչպես,
Դու մահացար դեռ երեխա՝ տարված գետի դանդաղ հոսքով,
Նորվեգական վեհ լեռներից իջնող հովերն էին, որ քեզ
Ազատության դառը հեքիաթն էին պատմում թույլ շշուկով։

Անհայտ մի սյուք էր, որ անգութ վարսերն էր քո խառնում գանգուր
Ու ցրում էր երազներդ մի աղմուկով տարօրինակ,
Տերևների խշշյունի մեջ ու գիշերվա հառաչանքում
Բնության երգն էր ունկնդրում սիրտդ բարի ու միայնակ։

Դաժան ծովի ձայներն էին, որ կուրծքը քո այնքան տկար,
Այնքան քնքուշ ու դեռատի կոտրեցին բիրտ ու բարբարոս.
Ասպետն էր քո այն տարաբախտ՝ մռայլ, բարի մի խելագար,
Որ ապրիլյան մի առավոտ ծնկի եկավ քո դեմ անխոս։

Ազատությու՜ն, Սե՜ր, երկինքնե՜ր… Ի՜նչ ցնորքներ, օ՜, Խենթ թշվառ,
Հավատացիր նրան, ինչպես հավատում է ձյունը բոցին.
Բզկտվեցին մտքերը քո տեսիլներում երազավառ,
- Եվ ահավոր Հավերժությամբ աչքերը քո լուրթ փակվեցին։

III
Եվ Բանաստեղծն ասում է, որ երկինքներից խայտանկար
Դու ծաղիկները քո քաղած աստղերի հետ պիտի թափես –
Որ տեսել է ջրերի մեջ պառկած քողում լայն ու երկար
Օֆելյային այդ լողացող, ճերմակ՝ մի մեծ շուշանի պես։
15 մայիսի. 1870

[Կաթիլ]

ԿԱԽՎԱԾՆԵՐԻ ՊԱՐԱՀԱՆԴԵՍ

Ասպետներն են պարում անվերջ
Պարանին սև կախաղանի,
Սատանայի զոհերը խեղճ,
Կմախքները Սալադինի։

Բեհեղզեբուղն է ձգում երկար պարանը ձեռքի՝
Ծռմռելով փոքր ու սև տիկնիկներին այլանդակ,
Աքացի է հասցնում նա ճակատին ամենքի
Եվ ստիպում, որ պարեն հին Կաղանդի երգի տակ։

Եվ միացնում են նրանք իրենց ձեռքերը բարակ՝
Ջարկվելով իրարու սիրո մեջ գարշ ու պագշոտ,
Ինչպես կույսերը ազնիվ՝ ցոփ քեֆերի ժամանակ,
Երբ որ սեղմում էին գիրգ կրծքերն իրենց վավաշոտ։

Էհե՜յ, ուրախ պարողնե՜ր, էլ չունեք փոր ու աղիք.
Ցատկեք, ինչքան ուզում եք, բեմը լայն է ու երկար,
Բեհեղզեբուղն է ճանկռում իր ջութակը կատաղի,
Հո՛պ, չես կարող հասկանալ՝ ձեռնամա՞րտ է սա, թե պար։

Օ՜, պինդ ոտքե՛ր, կոշիկի կարիք արդեն չեք զգա։
Իրենց շապիկը մաշկե արդեն շատերն են նետել,
Մյուսների վրա էլ համարյա թե բան չկա։
Գանգի վրա հյուսում է ձյունը գլխարկ թել առ թել։

Ճաքած գլխին նստել է ագռավն, ինչպես փետրափունջ.
Չոր ու սմքած կզակից մի կտոր միս է կախվել,
Ասպետներ են ասես թե, որ կռվի մեջ անմռունչ
Գոտեմարտում են՝ հագած ստվարաթուղթ զրահներ։

Էհե՜յ, քամին է սուլում կմախքների հանդեսին։
Սև կախաղանն է ճռռում երգեհոնի պես մռայլ,
Սով անտառում գայլերն են արձագանքում միասին.
Հորիզոնում երկինքը դժոխք է մի արնավառ։

Հապա՜, մի լավ ճոճե՛ք այս դիակները սնապարծ,
Որ շոշափում են ծածուկ մատներով չոր ու բեկբեկ
Իրենց սիրո համրիչը ողնաշարին ցամաքած,
Հանգուցյալնե՛ր, ձեզ համար այստեղ վանք չէ, իմացե՛ք։

Օ՛հ, այդ մռայլ ու դժնի մահվան պարի ընթացքում
Հանկարծ թափից կատաղի, որպես խրտնած երիվար,
Խոշոր ու խենթ մի կմախք դեպի երկինք է ցատկում,
Բայց՝ զգալով իր վզին պարանը ձիգ ու երկար։

Մանր ու բարակ մատներով կողոսկրին Է հարվածում,
Որ ձայներ է արձակում նման ծաղր ու ծանակի,
Եվ, ինչպես որ կրկես Է վերադառնում ծաղրածուն,
Նա ոսկրերի հանդեսում ուրախ պարում Է կրկին։

Ասպետներն են պարում անվերջ
Պարանին սև կախաղանի,
Սատանայի զոհերը խեղճ,
Կմախքները Աալադինի։

[Կաթիլ]

ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅԱՆԸ ՀԱՄԸՆԹԱՑ
Կայարանի հրապարակը Շաոլը վիլում

Խուզված-խղճուկ մարգագետնից կտրած-ձևած հրապարակում,
Պուրակի մեջ, ուր ամեն ծառ վայելուչ է ու նրբակիրթ,
Քաղքենիները հևասպառ, որոնց շոգն է խիստ տապակում.
Իրենց նախանձ բթությունն են այսօր բերել զբոսանքի։

- Ֆլեյտաների Վալսից արբած՝ կիվերներն է իր տատանում
Զբոսայգու զինվորական նվագախումբը հեշտագին.
- Պճնամոլներն են չորս կողմից իրենց շուքը ի ցույց հանում,
Եվ նոտարն է ցուցադրաբար կախազարդը կախում կրծքին։

Ռանտյեները քթակնոցով կեղծ հնչյուններն են ընդգծում,
Պարարտ, փքված գրասեղանը իր կնոջն է քարշում ճարպոտ,
Որի շուրջը վետվետում է մի ուղեկից-կատարածու
Բոլորածալ շորով, կարծես քայլող ռեկլամ է նրա մոտ։

Նստարանին՝ թոշակառու ակումբներն են չարչիների,
Որ, խառնելով խճավազը մականների բութ գլխիկով,
Խիստ լրջորեն քննարկում են հոդվածները դաշնագրերի,
Բռնոթի են քաշում, հետո՝ վերսկսում են՝ «Մի խոսքո’վ...»։

Ճռռացնելով նստարանը գավակով իր կլոր ու լայն՝
Մի բուրժուա՝ ֆլամանդական հսկա փորով, անհոգ-հանդարտ,
Ծխամորճն է իր վայելում, որից ծուխը քուլա - քուլա
Դուրս է թափվում,– երևու՛մ է, որ մաքսանենգ թութուն է դա։

Ինչ-որ անցորդ գազոնի մոտ ծիծաղում է մեծ քթի տակ,
Ու տրոմբոնի երկրպագու - սիրահարներն են ժամանել,
Այնքան նաիվ, վարդեր ծխող զինվորները այդ հետևակ
Պստիկներին են գուրգուրում... որ աղախնու խելքը տանեն...

Իսկ ես՝ փնթի, անփույթ, ինչպես մի ուսանող անկարեկից,
Կանաչ ծառի հովանու տակ տարված եմ լիրբ աղջիկներով.
Նրանք ամեն բան լավ գիտեն, ծիծաղում ու նայում են ինձ,
Նրանց աչքերը լեցու ն են անպարկեշտ ու պիղծ բաներով։

Բայց ես լռու մ եմ, չեմ խոսում ու նայում եմ պարանոցի
Չարաճճի խոպոպներով զարդակարված ճերմակ մսին.
Սողոսկում եմ սեղմիրանից շրջազգեստի տակ թափանցիկ,
Աստվածային մեջքից հետո՝ ես հասնում եմ կլոր ուսին։

Մի փոքր անց թե՛ կոշիկն եմ, և թե՛ գուլպան գտնում հանկարծ...
- Ու մարմինն է հառնում իմ դեմ, ես դողում եմ ցանկությունից։
Հիմարի տեղ են ինձ դնում ու փսփսում են շատ կամաց.
Ջերմ, օդային համբույրներ են պոկվում նրանց շրթունքներից...

[impression]

Իսկ Կանաչ Կաբարեում-ը կա՞

[Կաթիլ]

ՉԱՐԸ

Մինչ թնդանոթի կոկորդից ժայթքած խորխը արյունոտ
Անսահման երկնի կապույտների մեջ սուլում Է անքուն,
Ծաղրանքով նայող, անհոգ ժպտացող Թագավորին մոտ՝
Գումարտակներ են մոխրանում-կորչում լափող կրակում,

Եվ մինչ բարբարոս խելագարության մոլագար կամքով,
Այրող երկնի տակ դեզերն են ծխում անհաշիվ մարդկանց,
- Օ՜, մայր Բնություն, որ արարել ես նրանց բերկրանքով,
Քո ուրախության դիակն Է այնտեղ՝ խոտերում պառկած,

- Աստված կա, որը զոհասեղանից ծիծաղում Է հար,
Որը հագեցած ոսկե թասերի քաղցրաբույր խունկով,
Նիրհում Է անուշ օվսաննաների օրորի երգով

Եվ արթնանում Է, երբ որ մայրերը ծեր ու վշտահար,
Անհուն թախիծով, զգեստներով սև ու աչքերը թաց,
Նրան մի սու են թաշկինակի մեջ մեկնում փաթաթած։

[impression]

Au Cabaret-Vert, cinq heures du soir.

Depuis huit jours, j'avais déchiré mes bottines
Aux cailloux des chemins. J'entrais à Charleroi.
- Au Cabaret-Vert : je demandai des tartines
Du beurre et du jambon qui fût à moitié froid.

Bienheureux, j'allongeai les jambes sous la table
Verte : je contemplai les sujets très naïfs
De la tapisserie. - Et ce fut adorable,
Quand la fille aux tétons énormes, aux yeux vifs,

- Celle-là, ce n'est pas un baiser qui l'épeure ! -
Rieuse, m'apporta des tartines de beurre,
Du jambon tiède, dans un plat colorié,

Du jambon rose et blanc parfumé d'une gousse
D'ail, - et m'emplit la chope immense, avec sa mousse
Que dorait un rayon de soleil arriéré.


Arthur Rimbaud


Octobre 70

[Կաթիլ]

Իսկ Կանաչ Կաբարեում-ը կա՞

հիմա կտեղադրեմ

Ավելացվել է 3 րոպե անց
ԿԱՆԱՉ ԿԱԲԱՐԵՈՒՄ
երեկոյան ժամը հինգին

Կոշիկներս մաշելով քարոտ ու կոշտ ճամփեքին,
Ութ օր հետո, վերջապես, Շառլըռուա ես հասա,
Մտա Կանաչ-Կաբարե, պատվիրեցի ես մի քիչ
Կարագուհաց, խոզապուխտ՝ կիսաեփած, կիսասառ։

Ու ինքնագոհ մեկնեցի սեղանի տակ կափ-կանաչ
Սրունքներս. պարզունակ նկարներն էի դիտում
Գորգեղենի. երբ, ասես, երկնից իջավ մանանա՝
Սպասուհին վիթխարի ստինքներով ու ժպտուն,

- Սրան ծնկի չի բերի աշխարհում ոչ մի համբույր,–
Կայտառ դեմքով մատուցեց կարագուհացը անփույթ,
Խոզապուխտը մի քիչ տաք մի նկարեն պնակով,

Խոզապուխտը սպիտակ ու վարդագույն, սխտորի
Թեթև բույրով, ու լցրեց թունդ գարեջուրը, որի
Փրփուրն օծվեց մայր մտնող արևի թափած ոսկով։
Հոկտեմբեր, 70

[impression]

http://www.mag4.net/Rimbaud/

ահա մի հրաշալի կայք, ուր կարող եք գտնել Ռեմբոյի գրական ողջ ժառանգությունը, նամակները, հետաքրքիր նկարներ, տեղեկություններ նրա կյանքից և այլն:

Կաթիլ, շնորհակալ եմ

[Կաթիլ]

ԿԵՍԱՐԻ ԿԱՏԱՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

Գունատ մի մարդ բացատում, սև զգեստները հագին,
Թափառում Է ծաղկանց մեջ, ատամներում մի սիգար,
Գունատ մարդն այդ հիշում Է Տյուիլրիի հին այգին,
Եվ մերթ նրա դժգունած դեմքն այրվում Է բոցավառ։

Միապետն այդ՝ հարբելով քսանամյա խնջույքում,
Ասում էր. «Ես կմարեմ՝ ահա իմ այս ձեռքերով
Ազատությունը այնպես, ինչպես վառվող մի կերոն».
Ազատությունը ապրեց, նա իրեն վատ է զգում։

Նա գերված է. օ՜, այդ ու՞մ անունն է, որ շուրթերին
Համր դողում է. նրան ի՞նչ անհողդողդ կասկած է
Մաշում, դա չի իմացվի, նրա դեմքը մեռած է:

Միգուցե նա հիշում է ակնոցավոր Քավորին։
- Եվ նայում է սիգարին, որից, ինչպես անցյալում,
Մի կապուտակ ու թեթև, բարակ ամպ է բարձրանում։

Ավելացվել է 3 րոպե անց
ՀՈՎՏՈՒՄ ՔՆԱԾԸ

Այնտեղ մի գետ է երգում՝ խաղ անելով խոլաբար
Գետեզերյա ուռենու արծաթի հետ ցնցոտի,
Այնտեղ հպարտ լեռներից արեգակն է շողում վառ,
Լույսի փրփուրն է շոյում կանաչ թավիշը խոտի։

Այնտեղ կանաչ մահիճում, ցողապատ ու գլխաբաց,
Շրթունքները կիսախուփ ու ծաղկանց մեջ երերուն,
Ջահել զինվորն է քնել՝ ամպերի տակ մեկնված.
Նա գունատ է, ու տրտում լույսն է վերից անձրևում։

Հիրիկների մեջ կապույտ նա քնել է անվրդով
Ու ժպտում է մի հիվանդ երեխայի ժպիտով.
Նա մրսումէ... Բնություն, նրան ջերմիկ օրորիր.

Նա այլևս չի զգա բուրմունքը քո թովչանքի.
Հավերժական նիրհի մեջ խաղաղվել է, ու կրծքին՝
Գնդակներից բզկտված՝ արյան հետքեր կան կարմիր...
Հոկտեմբեր, 70

Ավելացվել է 8 րոպե անց
ԽՈՐԱՄԱՆԿԸ

Մի գորշ, անշուք սենյակում՝ մրգաբույր ու լաքահոտ,
Նստած հսկա աթոռին, զարմանալով անընդհատ,
Ճաշս էի պրպըտում, ինչ-որ շիլա անծանոթ,
Բելգիական ինչ-որ կեր,– աստված գիտե, ի՞նչ էր դա։

Երջանիկ ու ինքնագոհ ուտում էի, երբ հանկարծ
Ժամացույցը զրնգաց, դուռը պայթեց հողմի պես,
Սանրվածքով խորամանկ, գլխաշորը արձակած,
- Ո՜վ գիտե, ինչի՜ համար, - սպասուհին ընկավ ներս։

Դողդողացող մատներով շոյեց մաշկը ձախ թշի,
Որ նման էր վարդագույն - ճերմակ դեղձի թավիշին,
Ու խռոված էր, թե ի՞նչ, քիթ ու պռունկը կախեց.

Իբր՝ կարգի եմ բերում, պնակս մոտ քաշեց նա.
Եվ հետո էլ, անկասկած, որ մի համբույր ստանա.
Ջերմ շշնջաց. «Չե՞ս տեսնում, թուշս ինչպե՜ս է պաղել...».
Շաոլըռուա, հոկտեմբեր, 70

[Կաթիլ]

ՍԱՌԵԲՐՅՈՒՔԻ ՓԱՅԼՈՒՆ ՀԱՂԹԱՆԱԿԸ
«ԿեՑՑե՜ ԿԱՅՍՐԸ»
ԲԱՑԱԿԱՆՉՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՎ

Բելգիական շքեղ գունավորված փորագրանկար,
վաճառվում է Շապլըռուայում, 35 սանտիմով։

Ահա, կապույտ ու դեղին աստվածարման ճախրանքում
Ընթանում է Կայսրը մեծ՝ ցից նստած իր ձիուկին,
Երջանկացած՝ ամեն ինչ տեսնում է նա վարդագույն,
Պապի նման բարեսիրտ, Ջևսի նման մոլեգին։

Հետևակն է, ներքևում, դադարի մեջ կեսօրի,
Կողքին ոսկե թմբուկներ, թնդանոթներ կարմրավառ,
Տեղից ելնում է Պիտուն ակնածանքով մի խորին
Եվ նայում է զմայլված Առաջնորդին մեծափառ։

Իսկ աջ կողմում Դյումանեն հենված կոթին իր զենքի,
Զգում է, որ տնկվում են մազերը իր ծոծրակի.
«Կեցցե՜ Կայսրը»,– կանչում է, իսկ կողքինը չի կանչում...

Հայտնվում է մի կիվեր ինչպես մի սև արեգակ...
Բոքիյոնը, կենտրոնում, հագած կարմիր-կապուտակ,
Վեր է կենում պարզամիտ ու գոչում է. «Բայց ինչու՞...»։
Հոկաեմբեր,1870

[Կաթիլ]

ՊԱՀԱՐԱՆԸ

Քանդակազարդ է ու լայն, կաղնեփայտից, սևացած,
Այնքան հին է, զառամյալ, ինչպես բարի ծերունի,
Դռները բաց են նրա, ու խորքերից մթամած
Հրապուրիչ բույրեր են ծորում, ինչպես հին գինի։

Ի՜նչ ասես այնտեղ չկա, խառնակույտ է իսկական.
Հնոտիներ պառաված ու փալասներ դեղնագույն,
Խամրած, դժգույն ժանյակներ, մոր և որդու մի նկար.
Գրիֆազարդ գլխաշոր, որ տատիկներն են կապում։

Դու կգտնես նրա մեջ մի փունջ ճերմակ կամ շեկ մազ,
Մեդալիոններ, նկարներ ու ծաղիկներ թառամած,
Որոնց բույրը մրգերի բույրերին է խառնվում։

Օ՜, հինավուրց պահարան, ինչեր ասես, չես տեսել...
Երբ բացում են դուռդ սև՝ հառաչում ես ու նվում,
Տեսածնե՞րդ ես արդյոք ուզում մեզ հետ դու կիսել։
Հոկտեմբեր, 70

[Կաթիլ]

ԻՄ ԲՈՀԵՄԸ
(ֆանտազիա)

Քայլում էի՝ բռունցքներս խոթած անտակ գրպաններում։
Վերարկուս էլ արդեն մաս-մաս ձուլվում էր իմ իդեալներին։
Չէ՞ որ, Մուսա, բաց երկնի տակ, ես քո միակ ընտրյալն էի.
Օ լա-լա՜, ինչ փարթամ կույսեր սիրեցի իմ երազներում։

Անզուգական, կարճ տաբատս անհուսալի մի խորշ ուներ։
Ես՝ երազող Մատնաչափիկ, բառերն աղում էի ճամփին՝
Որ հանգ թխեմ։ Օթևանս՝ երկնում բազմած Մեծ Մոշն էր հին։
Եվ իմ աստղերը երկնքից մաղում էին մեղմ շրշյուններ։

Շրշյուններն այդ լսում էի՝ նստած ափին ճամփաների,
Երբ երկնքից,– օ, ի՜նչ բարի էր երեկոն սեպտեմբերի,-
Ցող իջավ իմ բաց ճակատին, որպես գինի կենդանարար.

Երբ հանգերս կարկատելով շուքերի մեջ խելացնոր,
Որպես լարերը քնարիս, ձգում էի իմ վիրավոր
Կոշիկների քուղերն հազիվ՝ ծունկս հենած սրտիս վրա։

[Կաթիլ]

ԱԳՌԱՎՆԵՐԸ
Երբ եղյամն է իջնում դաշտին,
Եվ կիսավեր գյուղակներում
Ղողանջներն են դանդաղ մարում...
Աստվա՛ծ, հողի վրա, ցրտին,
Պաղ երկնքից թող իջնեն ցած
Ագռավները մեր սիգապանծ։

Ձեր բներն է ջարդում քամին,
Սև մարտիկնե՛ր դուք կռնչան,
Խոլ գետերի երկարությամբ,
Հին խաչազարդ ճամփաներին
Եվ փոսերի վրա տամուկ
Ցրվեցե՛ք ու հավաքվե՛ք դուք։

Ֆրանսիայի դաշտերում խոր,
Ուր մարտիկներ ընկան երեկ,
Եկե՛ք ձմռանը, ամբոխվեք,
Որ միտք անի ամեն անցվոր։
Եղիր պարտքի ձայնորդ հնչուն,
Օ՜ մահագույժ մեր սև թռչո՛ւն։

Բայց, օ՜ սրբեր, կաղնու գլխին՝
Խավարի մեջ կորած մի կայմ,
Թող որ հավքերը մայիսյան
Երգեն նրանց, որ պարտվեցին
Եվ անտառում, սեզերի մեջ
Խոնարհվեցին ու գտան վերջ։