Մեջբերումներ

[Դեկադա]

Չապլինի էս նամակը, ուղղված իր դստերը` Ջերալդինային, ամեն անգամ վերընթերցելիս ևս մեկ անգամ համոզվում եմ նրա հանճարության վրա:

Դստրկ՛ս…
Այս նամակի հետ ուղարկում եմ չբացված դրամական չեկ, որպեսզի դու կարողանաս ծախսել այնքան, որքան ցանկանու ես:
Բայց երբ դու ծախսես երկու ֆրանկ, հիշեցրու ինքդ քեզ, որ երրորդը քոնը չէ և պետք է պատկանի այն անծանոթին, որն ունի դրա կարիքը:
Իսկ դու կգտնես այդպիսի մեկին:Ես խոսում եմ փողի մասին, որովհետև գիտեմ նրա դիվային ուժը:
Գիտես ես շատ ժամանակ եմ անցկացրել կրկեսում և միշտ երկյուղել լարախաղացների համար:Բայց քեզ աղջիկս, պետք է մի պարզ ճշմարտություն ասեմ. Մարդիկ գետնի վրա ավելի անհաստատ են, քան լարախաղացները`երերուն լարի վրա:
Ուզում եմ հավատալ, որ Ծննդյան այս գիշերը հրաշալիքների գիշեր է:Ես կցանկանայի, որ հրաշք կատարվի, որ դու իսկապես հասկանայիր այն ամենը, ինչ ցանկացա ասել քեզ:
Ես հրեշտակ չեմ եղել, բայց որքան կարողացել եմ , ձգտել եմ մարդ լինել:
Փորձի՛ր և դու:

[Դեկադա]

Ես նմանվել եմ այն կանանց, որոնք չգիտեն, թե ինչպես վարվեն իրենց ժամանակի և իրենց անձի հետ, որոնք ձանձարանում են առավոտից իրիկուն, և որոնք տղամարդու հոգին հանում են` նախատելով, թե իրենց քիչ ժամանակ են հատկացնում:
Կարծես էե տղամարդը իրենց համար ժամանակ սպանելու միջոց է կամ զվարճանքի առարկա:

-Երանի նրանց, ում երեսունը դեռ չի լրացել. նրանց կյանքը թեթև է անցնում:Ա~հ ամեն ինչ կտայի, միայն թե կյանքը առջևում լիներ, այն ժամանակ ոչ թե ճակատագրին հնազանդվել, այլ համբերել ու սպասել կքարոզեի:


Էլզա Տրիոլե - « Հազար ափսոս»

[Երկնային]

Բեռնարդ Շոու

Վե՛րջ տուր, թանկագի՛նս, դու այդքան էլ մեղսագործ չես, ինչպես կարծում ես:
Մարդու նկատմամբ ամենամեծ մեղքը ոչ թե ատելությունն է, այլ անտարբերությունը. դա է անմարդկայնության գագաթնակետը…
Եվ, վերջիվերջո, թանկագինս, եթե մարդկանց ավելի խորը զննես, կտեսես, թե ինչքան նման է ատելությունը սիրուն…

[Ծով]

Եվ ժանտախտի բարձրագույն օրենքով ամեն մարդ, բանտապետից մինչև վերջին բանտարկյալը, դատապարտված էր, և գուցե առաջին անգամ բանտում տիրում էր բացարձակ արդարություն։
...
Ցերեկվա կամ գիշերվա մեջ միշտ մի ժամ կա, երբ մարդը վախկոտ է դառնում, և ինքը վախենում է միայն այդ ժամից։
...
/Ալբեր Քամյու «Ժանտախտը»/

[Jarre]

Մտքումս թարմ են Արթուր Քլարքի՝ «2010 թվականի Տիեզերական Ոդիսականը» գրքից հատվածներ.

«Ուոլտ Դիսնեյը մարդկության երջանկության համար շատ ավելի բան է արել, քան աշխարհի բոլոր կրոնական քարոզիչները միասին վերցված»

«Չլուծված խնդիրների դեմ լավագույն դեղը՝ հոգսն է»։

«Մի բանում նա հաստատ համոզված էր. Նա գործիք էր նրանց ձեռքում։ Իսկ լավ գործիքին հարկավոր է խնամել՝ սրել, ուղել։ Իսկ ամենալավ գործիքն այն գործիքն է, որը հասկանում է, թե ինչ է անում»։

[Երվանդ]

Սիրտս՝լցված տխրությամբ, նավախելին է թքում,
Սիրտս խեղդվում է անպետք ծխախոտի ծխից գարշ.
Ու ապուրի շիթերը այս ու այն կողմ են ցատկում,
Սիրտս՝լցված տխրությամբ, նավախելին է թքում.
Ու ամբոխն է գռեհիկ, իշավարի կատակում,
Հռհռում են բոլորը ծիծաղով կոշտ ու անտաշ,
Սիրտս՝ լցված տխրությամբ, նավախելին է թքում,
Սիրտս խեղդվում է անպետք ծխախոտի ծխից գարշ:

Արթուր Ռեմբո

[Հայկօ]

...և շարունակեցինք հուսալ ու հավատալ, թե այս գյուղը նորից է զարթնելու, կյանք կոչված մեծ հարսանիքը զվարթ աղմուկով կրկին վերադառնալու է այստեղ։

...

...Որ չէիր կարողանալու կառավարել՝ գյուղըս ինչու՞ հանձըդ առար, գյուղըս ինչու՞ ես կործանում։

...

...Իմ տեղն է՜,- գոռացինք,- իմ հայրենիքն է, իմ երկիրն է, քու օտար շնչից զզվում եմ, չեմ ուզում իմ երկիրն օտար շունչ մտնի։

...

...Նկատել ենք, որ վերջերս հաճախ ենք հուշերի տրվում. ուրեմն ծերանում ենք կամ ներկայի մեջ մեր տեղը նեղ է։

...

...Էստեղ էս գյուղի տեղը, հարյուր տարի առաջ, որ արել են՝ մի էսքան տեղ է եղել, մի ձվի չափ։ Չորս կողմի վրա հովըտեցու դեմ, ղազախեցու դեմ, շան ու չոբանի ու թվանքի ու խանչալի ու օրենքի դեմ կռվելով-կռվելո՜վ... հիմա սա երկիր է։ Ու՞մ համար են կռվել, ինչի՞ են ստեղծել, տերն ո՞վ էր լինելու։

...

- Գողե՞րը։ Էն ժամանակ տարածը տարած, սպանածը սպանած էր. գողերի անունը կտրիճ, արդարների անունը խեղճ էր. խեղճերը գողերի վրա գովեստի երգ էին կապում ու երգում էին։

...

...Ինքնամեծար ու հպարտ որպես այս երկրի միակ տեր՝ մենք մյուս օրը դարձյալ մեր նժույգի վրա էինք։

...

...Ձեր աստծու երեսին թքեք ու ասեք լավ երես չի՝ թուք է բռնում, քացի տաք ցեխը գցեք ու ասեք լավ աստված չի, ցեխոտ է:

...

...որևէ մեկն որեմն մեզ վրա իմաստ է դնում, մենք ուրեմն գետնին սողալիս մեկի համար ամոթանք ենք, հպարտ հովատակի վրա հպարտ՝ պարծանք։

Հրանտ Մաթևոսյան, Տերը

[Alexandra]

Մի երկու միտք Դրայզերի «Հանճարը» գրքից:

«Ամուսնությունը բնության խաղ է, որն ստիպում է մարդուն շարունակել ցեղի շարունակման իր ծրագիրը»:

«Սերը խաբկանք է, կիրքը հապճեպորեն պատրաստված մի խայծ»:

[ԿԳԴ]

Վ. Սարոյան, Նարինջները պատմվածքի վերջին հատվածը...
Նրան թվաց, թե հենց այն բանի համար է ծնվել, որ կանգնի այստեղ, անկյունում` մինչև աշխարհի վերջը, նարինջները մեկնի մարդկանց ու ժպտա, արցունք թափելով ժպտա: Շուրջը ամեն ինչ սև է ու դատարկ, իսկ նա կանգնել ու ժպտում է այտերը ցավեցնելու չափ ու աչքերից էլ արցունք է թափվում, որովհետև չեղավ մեկը թեկուզ, որ ժպտար իրեն, ու հիմա ամբողջ աշխարհը կարող է փլվել, խավարել և աշխարհի վերջը կգա, և կմեռնի հորեղբայր Ջեկը և նրա կինը կմեռնի, և չեն լինի, ոչ փողոցները, ոչ տները, ոչ մարդիկ, ոչ երկինք կլինի, ոչ գետ, ոչ դաշտ և ոչ մի տեղ չի լինի ոչ մի շունչ կենդանի, ոչ էլ անգամ դատարկ փողոց, ոչ մութ պատուհան, ոչ փակ դռներ, որովհետև չեն ուզում նարինջ գնել իրենից և չեն ժպտալու իրեն և աշխարհը խավարելու է...

[Ուլուանա]

Khaled Hosseini "The Kite Runner"

Երբ ես հինգերորդ դասարանում էի, մենք մի մոլլա ունեինք, որը մեզ Իսլամ էր սովորեցնում.... Նա սովորեցնում էր, որ Իսլամը խմելը սարսափելի մեղք է համարում. խմողները պատասխան են տալու իրենց մեղքի համար Դատաստանի օրը....
Մենք վերևում էինք՝ բաբայի աշխատասենյակում, երբ ասացի նրան, թե ինչ է մոլլա Ֆաթիուլան մեզ սովորեցրել դպրոցում....
– Լավ,– ասաց բաբան, բայց նրա աչքերը զարմացած արտահայտություն ստացան,– անկախ նրանից, թե մոլլան ինչ է սովորեցնում, միայն մի մեղք կա, միմիայն մեկը. դա գողությունն է։ Բոլոր մյուս մեղքերը գողության տարատեսակներն են։ Հասկանու՞մ ես։
– Չէ, բաբա ջան,– ասացի ես՝ անհույս կերպով ձգտելով հասկանալ։ Չէի ուզում նորից հիասթափեցնել նրան....
– Երբ մարդ ես սպանում, դու կյանք ես գողանում,– ասաց բաբան,– դու գողանում ես նրա կնոջ՝ ամուսին ունենալու իրավունքը, նրա երեխաներից գողանում ես իրենց հորը։ Երբ սուտ ես խոսում, գողանում ես ինչ–որ մեկի՝ ճշմարտությունն իմանալու իրավունքը։ Երբ խարդախում ես, գողանում ես արդարության նրա իրավունքը։ Հիմա հասկացա՞ր։
Հասկացա....
– Եթե Աստված կա, ապա հուսով եմ, որ նա ավելի կարևոր գործեր կունենա զբաղվելու, քան իմ խմելը կամ խոզի միս ուտելն է։

[Ուլուանա]

The Kite Runner

Էս գիրքը կարդալիս նորանոր նմանություններ եմ հայտնաբերում հայերի ու աֆղանների միջև։ Մի երկու հատված եմ ուզում մեջբերել, որոնցում արտացոլված են մեր ազգային դիմանկարի որոշ ընդհանրություններ։

* * *
«Տեսնում եմ՝ Ամերիկան քեզ ներշնչել է էն օպտիմիզմը, որը նրան այդքան հզոր է դարձրել։ Էդ շատ լավ է։ Մենք՝ աֆղաններս, մելամաղձոտ ժողովուրդ ենք, չէ՞։ Հաճախ չափից դուրս շատ ենք թաղվում ինքնախղճահարության մեջ։ Անձնատուր ենք լինում կորստին, տառապանքին, ընդունում այն որպես անխուսափելի իրողություն, նույնիսկ որպես անհրաժեշտություն ենք ընկալում»։

* * *
- Դուք մորս ճանաչու՞մ էիք,– հարցրի ես՝ ծնկելով ծերուկի առաջ։
- Բա ո՞նց,– պատասխանեց ծեր մուրացկանը....
Դեպի բեռնատարը քայլելիս ոչ մեկս ոչինչ չասաց այն մասին, ինչը ոչ աղվանացիներից շատերն անհավանական զուգադիպություն կհամարեին։ Որովհետև երկուսս էլ գիտեինք, որ Աֆղանստանում, հատկապես Քաբուլում, նման անհեթեթությունը սովորական երևույթ էր։ Բաբան ասում էր. «Վերցրու երկու իրար անծանոթ աֆղանների, տասը րոպեով մտցրու մի սենյակ, ու կտեսնես, թե ոնց կպարզեն, թե իրար ինչ ազգական են գալիս»։

[Դեկադա]

….Գլխավորապես` դուք ձեր առջև մի ստեք:Ով ստում է ինքնիրեն ու ականջ է դնում իր սեփական սուտին`հասնում է այնտեղ, որ այլևս որևէ ճշմարտություն գտնել ոչ իր մեջ, ոչ էլ շրջապատում, ուստի և անհարգալից է դառնում թե իր անձի, թե ուրիշների նկատմամբ:Իսկ ոչ ոքի չհարգելով` դադարում է սիրել, և որպեսզի զբաղեցնի ու զվարճացնի իր սիրազուրկ անփըէ հանձնվում է կրքերին և կոպիտ հաճույքներին և իր մոլորությունների մեջ հասնում է կատարելապես անասնական վիճակի , և այդ բոլորի աղբյուրը` մարդկանց ու սեփական անձի առաջ անընդհատ ստելն է:

[Jarre]

Սա արդեն երրորդ անգամն է, որ տարբեր թեմաներում դնում եմ այս մեջբերումը։ Ինձ թվում է դուրներդ կգա։

Կյանքում առանձնաշնորհում եմ ունեցել մի քանի անգամ նամակագրվել հայտնի փիլիսոփա, գիտնական և ֆանտաստ գրողներից մեկի հետ։ Նա իր նամակներից մեկում գրեց իր տեսակետը մահվան մասին։ Այս միտքը փոքր ինչ այլ բառերով հանդիպում է նրա տարբեր ստեղծագործություններում։

«....Մենք պետք է սովորենք կյանքն ընդունել, որպես ժամանակահատված, որն ունի սկիզբ ու վերջ։ Որքա՜ն էլ, որ ունիկալ լինի մեկ մարդը, նրա գոյություն ունենալը այնքան էլ չի ազդում և փոխում իրերի ընդհանուր դրությունը։ Ամենակարևորն այն է, որ մարդկային ցեղի կյանքը չդադարի և անընդհատ թարմացվի։ Մեզանից յուրաքանչյուրն անմահ է, բայց ոչ թե այն պատճառով, որ անհատի կյանքը կարող է տևել հավիտյան, թեև չեմ ժխտում դրա հնարավորությունն էլ, այլ այն պատճառով, որ յուրաքանչյուր մարդ արարած կյանքի չդադարող և չընդհատվող շղթայում անհրաժեշտ օղակ է։ Մահվան հարցում մենք չպետք է լինենք անկիրթ մարդիկ՝ վախենալով մահվանից, այլ պետք է պատրաստ լինենք այն ընդունելու հանուն կյանքի թարմացման։ Մենք պարտավոր ենք մահանալ։....Սակայն ինչը կարող է օգնել մարդուն, որ նա կարողանա համարձակորեն ընդունել մահը։ Ես և այլ գիտնականներ կարծում ենք, որ գիտությունը սպանում է Աստծուն, սակայն սա հենց այն խնդիրներից է, որ գիտությունը, արվեստը կամ մեկ ուրիշ բան, երբեք չի կարող լուծել առանց Աստծու»։

[cold skin]

Kamus --Ժանտախտը
«Բարեհոգի կամ թշնամական պատասխանը միշտ սխալ էր լինում, որից պետք էր հրաժարվել: Հատկապես նրանց լռությունն էր անտանելի, ովքեր չկարողանալով գտնել սրտի իսկական լեզուն, հրաժարվում էին յուրացնել շուկայինը, սկսում էին ապրել սովորական ձևով, սկսում էին խոսել հարաբերության պարզության և այլ բաների, մի տեսակ առօրյա լուրերի մասին: Այդտեղ էլ տարբեր տառապանքներ սկսեցին թարգմանվել զրույցի տափակ բանաձևերով:»

[Շինարար]

Հրանտ Մաթևոսյան «Մեսրոպ»
-Հայերին Լեոն է հնարել: Մինչև Լեոն, սուտ է, հայեր չեն եղել: Էն է Լեոյի ժամանակներն էր, էլի, սարի պես մարդուն տվին աչքիս դեմ շուռ տվին՝ մի ձեն հանող չեղավ: Հայ կա՞ր, որ հայի համար ձեն հանող լիներ- կաթ, ոչխար, ես ինչ իմանամ ուրիշ ինչ: Մերանը Լեոն գցեց: Մածունը ոնց են սարքում, կաթի մեջ մերան են գցում՝ դառնում է մածուն, Լեոն հայերին էդպես է հնարել: Հովհաննես Թումանյանի «Շունն ու կատուն»- ոչ կատուն է արհեստավոր եղել, ոչ էլ շունը՝ անգլխարկ, գլխարկը շան ինչի՞ն է պետք, այտա, Հովհաննես Թումանյանը նստել ու երեխեքի համար հնարել է, կարդում են: Էն է մյուս սեղանին էլ Լեոն է նստել ու մեր հայերիս պատմությունը հնարել: Զարմայր նահապետ, չէ՞ մի- զահրումար նահապետ:

-Գայլ Վահան: Եկան՝ ջարդեց, եկան՝ ջարդեց՝ նորից եկան: Եկածին ջարդեց՝ հաշվեցին, հաշվեցին- Պարսկաստանը սրբել էր, էլ Պարսկաստանում մարդ չէր մնացել: Աշխարհում հիմա էլ Պարսկաստան չկա, հայոց մեր գելը սրբել է: Գայլ Վահան, չէ՜ մի, քաջ Նազար:

-Թուրքերը եկա՜ն,- ասում էր ձիապանը:- Չկային, է, չկային: Քսան թվին ստեղծվեցին: Սերգեյ Միրոնովիչ Կիրով,- ասում էր ձիապանը:- Երեսուն տարում ոնց ժողովուրդ դարձան: Սոցիալիզմի մերը չմեռնի, ապա մի ասա սոցիալի՜զմ: Սրանց սոցիալիզմն ստեղծեց, չկային, է, չկային, ստեղծեց, քշեց Արթինի աղբյուր՝ եղբայրաբար ջուր խմեք: Լույս դառնաս, Արթին, դու էլ որ չէիր եղել՝ սրանց ոչխարը որտե՞ղ էր ջրվելու: Ես ասում եմ բողոք գրենք Մոսկվա՝ մեր հանդերը մեզ տան, հը՞: