Մանրապատումներ

[Գալաթեա]

Մենք համոզված ենք, որ մեզնից էն կողմ ընտանիքին նվիրված ազգ չկա: Որ ոչ մի այլ երկրում երեխաներին այնքան չեն սիրում, որքան մեր մայրերն ու հայրերը: Որ հոգևոր կապը բացակայում է ծնողների ու երեխաների միջև Հայաստանից դուրս:
Վերջերս առիթ ունեցա համոզվել, որ մենք սխալ ենք: Որ չի կարելի առանց իմանալու կարծիքներ կազմել, բոլորին ընդհանրացնել ու լցնել մի կույտի մեջ: Մեր հորինած ու կիտած կույտի:

Աղվերանում էինք ես ու Սասը, իր օֆիսի հետ: Լիքը ծրագրավորող, այդ թվում՝ երկու արտասահմանցի, ԱՄՆ-ի Յութա նահանգից: Բրայանն ու Մարկը:
Երկուսի հետ էլ զրուցեցի, Մարկի հետ՝ բոուլինգ խաղալիս, իսկ հետո արդեն լոբբիում՝ Բրայանի հետ:

Հեռվից նկատել էի, որ Բրայանի ձեռքին ինչ-որ կապտավուն բան կա, որ ժամանակ առ ժամանակ տալիս էր տարբեր մարդկանց ձեռքն ու լուսանկարում էր նրանց:
Հետը խոսելիս մոտիկից տեսա: Փափուկ խաղալիք էր, ինչ-որ կենդանի: Ինչպես Բրայանը բացատրեց՝ պլատիպուս, Պերրի անունով:
Հարցական հայացքս տեսնելով, պատմեց, որ Պերրին իր տասներեքամյա աղջկա, Ջեսիկայի սիրելի խաղալիքներից մեկն է, որ նա տվել էր հորը՝ հետը տանի աշխարհ տեսցնելու:
Բրայանը նկարում էր Պերրիին տարբեր տեղերում, տարբեր մարդկանց հետ ու ամեն երեկո նկարներն ուղարկում Ջեսիկային՝ պատմելով, թե ինչ նոր տեղերում է եղել Պերրին ու ինչ նոր մարդկանց հետ է ծանոթացել:
Գուցե շատերը հիմարություն համարեն, բայց ինչ-որ անմեկնելի միամտություն ու հուզիչ պահ կար էդ ամենի մեջ...
Պերրին մեզ հետ էլ նկարվեց, ուսիս թառած ու Բրայանը խոստացավ, որ Ջեսիկային կպատմի մեր մասին ու կհայտնի, որ ինքն ու Պերրին շատ են սիրել հայերին ու Հայաստանը:

Չգիտեմ դուք ոնց՝ բայց ես հայրերի՝ երեխաների հանդեպ սերը չեմ ուզում բաժանել ազգությունների ու մեզ չեմպիոն ճանաչել:
Չկա տենց բան:

Էս էլ՝ Պերրին:

 •

• 

 Սեղմել՝ ցույց տալու համար

[StrangeLittleGirl]

Գալ, լրիվ համաձայն եմ հետդ: Ուղղակի հայ ազգը երեխայի նկատմամբ սիրո մասին լրիվ ուրիշ պատկերացումներ ունի: Ես նենց բաներ եմ տեսել արևմուտքում, որ շատ հայ ծնողների մտքով էլ չի անցնի անել:

[LisBeth]

Սոնապաքսի վրա ա: 54% այրվածք... ֆայրշոու, կրակ, բենզին: Ասում եմ.
- Ցավո՞ւմ էր:
- Չէ: Պրոմեդոլը թողին երակներովս, էլ ի՞նչ ցավ, պայթած վիճակ էր, համարյա երջանիկ էի: Վիրակապությունների ժամանակ էր ահավոր: Վաղը աշխատո՞ւմ ես:
- Հըն:
Գունատ դեմքին ոչ մի հետք չկա: Օձիքի տակից երևում ա սևացած, կնճռոտ սպիներով մաշկը: Ուզում եմ ձեռ տամ:
- Կգա՞ս գործիս տեղը:
- Ո՞ւր ես աշխատում որ:
- Պրոսպեկտի վրա, մետաղյա դռներ եմ վաճառում, - հասցեն ասում ա, ես նույն վայրկյանին մոռանում եմ, - Դու ո՞ւր ես ապրում:
- Կենտրոնում:
- Քեզ տանը սպասող կա՞:
- Դա կարևո՞ր ա: Չեմ սիրում իմ մասին խոսալ: Դու սիրո՞ւմ ես:
- Իսկ եթե ասեմ կարևոր ա: Հա, ես սիրում եմ:
- Ես էլ լսել եմ սիրում, - ծիծաղում ենք:
Ասում ա, երաժշտականում ա սովորել:
- Ի՞նչ գործիքների վրա էս նվագում:
- Բոլորի, բացի փողայիններից: Կգա՞ս հետս արվարձան, ես մենակ եմ ապրում:
- Ես տանը գիթառ ունեմ, ինքս չեմ նվագում, բայց ունեմ:
- Ես չեմ կարում նվագեմ էլ, ձախ ձեռքս...
- Ցույց տուր:
Գրպանից հանում ա ձեռքը, ես շոյում եմ կոշտ սպիները, կիսաաճած, կիսափշրած եղունգները, կռկած մատները:
- Զգո՞ւմ ես: Բայց, ախր, դողում ես, ինձանից շատ շոր ես հագել:
Ձեռքը փակում եմ ափերիս մեջ: Ինձ թվում ա, ինքը հետ ա քաշում: Թոքերս ուժեղ են, ինչքան օդ քաշել եմ գոլորշիախառ արտաշնչում եմ մատներիս արանքից: Մյուս ձեռքը սահում ա խոնավ բաճկոնիս վրայով դեպի թիկունք, համարյա...
- Քո տրանսպորտը:
- Ոչինչ մի ժամից նորը կգա, - ասում ա նա: Ես զգում եմ գարեջրի հոտը:
Զգուշ հպվում ա շուրթերիս: Ես պատասխանում եմ:
- Քեզ թվում ա մենք մի ժամ կանգնելո՞ւ ենք, - ժպտում եմ ես:
- Ես կանգնելու եմ, - գոտկատեղիցս գրկում ա, - արի գնանք, ես մենակ եմ ապրում:
- Հինգ համարը, - կրծքին սեղմելով հեռացնում եմ ու վազում ընդառաջ, ձեռքս թափահարում:
Ինքը հետևիցս ինչ որ բան ա գոռում, փակվող դռների արանքից չեմ հասցնում լսեմ: Իմ տրանսպորտը 10 րոպեն մեկ ա գալիս:

[Mephistopheles]

շատ մարդկային ա ու անմիջական... անցումը մի քիչ էն չի... շիֆթը մի քիչ պտի երևի աշխատվի...

[LisBeth]

շատ մարդկային ա ու անմիջական... անցումը մի քիչ էն չի... շիֆթը մի քիչ պտի երևի աշխատվի...

Մի քիչ կխորանա՞ս: Ինձ օրինակ հետաքրքրում ա էս պատմությունը սենց լրիվ ավարտո՞ւն ա, թե կարա շարունակություն ունենա: Ի՞նչ ես կարծում:

[Այբ]

Տատս զանգահարեց ինձ.
-Բալա ջան, դեղերից ո՞ր մեկն է ճնշմանս դեղը:
Տվեցի դեղի անունը:
Որոշ ժամանակ անց հարևանը զանգեց, թե տատս վատացել է` հասեք (էնպես ասեց՝ մտածեցինք, թե մեռել է):
Միանգամից վախեցա, թե կա-չկա տատս սխալ դեղ ա խմել, կամ որ ամենավատն է՝ ես եմ սխալ ասել: Մի խոսքով ինչ ասես մտածեցի՝ տատիս սպանեցի... Շամշյանը կնկարի, դատ-դատաստան և այլն:

Արագ պատրաստվում էինք տնից դուրս գալ, մեկ էլ՝ նորից հարևանն է զանգում.
-Մի՛ եկեք: Խորը քնել էր...ես էլ մտածեցի, թե...
Տնաշեն, լեղաճաք եղա:

[Այբ]

Երթուղայինի մեջ մի կերպ կանգնած եմ: Զանգահարում է ընկերուհիս:
_Հովհաննես Գրիգորյան, թե՞ Վահագն Գրիգորյան, էս երկուսից ո՞րն ես ուզում, որ քո համար գնեմ:
Երթուղայինի բարձր երաժշտությունից ասածները լավ չեմ լսում:
Ընկերուհիս, որ կարողանամ լսել, բարձր նորից հարցնում է.
-Գրիգորյաններից ո՞ր մեկին՝ Հովհաննեսին, թե՞ Վահագնին:
Վերջապես լսում եմ.
-Վահագնին, Վահագնին եմ ուզում:
Պարզ ա՝ ուրախանում եմ, որ ընկերուհիս ինձ Վահագն Գրիգորյանի գիրքն է նվիրելու, մեկ էլ՝ նստած տարեց կանացից լսում եմ (մեկին ես էի նստելու տեղ տվել).
-Հիմիկվա ջահելների մեջ հեչ ամոթ չկա:
-Գիտե՞ս մեր ժամանակ էր: Մենք մեր մտքերի մեջ էինք ամաչում ինչ-որ մի տղայի անուն տալ, բայց հիմա (համա թե)...

Իջել եմ երթուղայինից ու մտածում եմ՝ կա-չկա իմ ասածների համար էին խոսում:

[ivy]

Հա, հաստատ քեզ ա նկատի ունեցել

-Վահագնին, Վահագնին եմ ուզում:

Անամոթ

[E-la Via]

Օրվա մեջ չեմ կարող ասել, թե որերորդ անգամ հնչում են եկեղեցու զանգերը. Զնգ... զնգ... զնգ... Կանոնավոր չեն հնչում. ո՛չ պատարագի հրավերք է, ո'չ ժամի հիշեցում: Չեմ էլ հասկանում, թե եկեղոցու պահակն ինչ տրամաբանությամբ է այն հնչեցնում: Երբ դուրս եկա պատշգամբ՝ դրանց ձայները սկսեցին ացյալի աղոտ հուշեր արթնացնել: Մտքերով 16-17 տարի ետ գնացի:

Այդ տարիներին մեր ամառանոցի շուրջ մանուշակագույն զանգակածաղիկներ էին աճում: Շատ էի սիրում այդ ծաղիկները, բայց սկզբում դրանց անունն անգամ չգիտեի: Մի օր, երբ հերթական անգամ զանգակածաղիկ էի քաղում, մեր հարևանուհին էլ միացավ ինձ, ու հենց նրանից էլ որոշեցի հարցնել ծաղիկի անունը: Ասաց, որ զանգակածաղիկներ են: Հարցրեցի.
-Իսկ ինչի՞ են զանգակածաղիկ կոչվում:
Ու նա պատասխանեց.
-Երբ ուշադիր, շա՜տ ուշադիր ականջ դնես, գիշերները կլսես, թե ոնց են ծաղիկները զանգերի ձայն հանում: Իսկ թե բախտդ բերի, կարող ես անգամ նրանց երգը լսել:

Ծաղիկները զանգի ձայն են հանում.... Կարելի է անգամ զարմանալ, բայց ասածը հալած յուղի տեղ ընդունեցի ու այսուհետ սկսեցի ականջ դնել: Ցերեկները որոշ հեռավորության վրա նստում էի ու երկար ժամանակ փորձում լսել: Տեսնում էի բան չի ստացվում՝ մոտենում էի, կռանում, ականջս մոտեցնում ծաղիկներին, բայց էլի բան չէի լսում: Իսկ գիշերներն ուշ ժամերին կարող էի արթնանալ, մոտենալ պատուհանին, նորից ականջ դնել՝ մտածելով, որ կարող է ցերեկները մարդկանցից խուսափելու պատճառով ձայն չեն հանում, բայց այ գիշերները չպետք է լռեն:

Անցան օրեր... Համակ լսողություն էի դարձել: Բայց մեկ է, ոչինչ չէր ստացվում... ոչինչ չէի լսում...

Ախր ինչի՞, հը՞, ինչի՞: Չլինի՞ ուղղակի ես չեմ կարողանում լսել: Կարո՞ղ է ականջներիս հետ մի բան այն չէ. կամ խլանում եմ, կամ էլ ականջներս լավ չեմ մաքրում :

Ո՜նց էի ուզում լսել նրանց երգը: Այդ օրերին մտքովս անգամ չանցավ ճշտել լսած տեղեկությունը: Չէի տեսնում նաև հարևանուհուս, որ լսելու գաղտնիքը հարցնեի: Չգիտեմ էլ՝ սևեռուն միտք էր, թե ինչ, այդ ժամանակ հստակ մի բան գիտեի՝ պետք է լսեմ:
Սկսեցի ոչինչ չնկատել, ոչինչ չլսել: Կողքս կանգնած ձայն էին տալիս՝ չէի լսում: Պետք է հրեին՝ նոր ուշքի գայի: Դադրեցի անգամ զանգակածաղիկները նկատել. դրանցով ուրախանալ, դրանք քաղել, հյուսել...

Հա, սևեռուն միտք էր: Ու մի օր դադարեցի լսելու փորձերը: Չգիտեմ էլ հասկացա՞, որ ծաղիկները չեն կարող զանգերի ղողանջի հնչյուններ արձակել, թե՞ ուղղակի հիասթափված՝ ձեռք քաշեցի էդ մտքից, բայց լավ եմ հիշում, որ ահավոր բարկացած էի հարևանուհուս վրա:

Ինչի՞ նման բան ասաց: Ինչի՞ հրաշքի ակնակալիք ստեղծեց: Ինչի՞ հեքիաթ հյուսեց:
Հիասթափությունից ծնված ցավն այնքան մեծ էր, որ երկար ժամանակ չէի կարողանում զանգակածաղիկներին նայել. մանուշակագույնը, զանգակածաղիկը, զանգն ու ղողանջները ինձ երկար ժամանակ հիշեցնում էին մանկությանս վերջին հեքիաթը, որին հավատացել էի:

Զնգ...զնգ... զնգ...

[impression]

այլանդակ գլխացավ, որ արդեն շաբաթից ավել ա տևում, ու չի անցնում ոչ մի կերպ: կես ժամը մեկ՝ ցավազրկող, էն էլ՝ ինքնախաբեության համար: սկսում եմ շատ հստակ զգալ էն նուրբ սահմանը, որից էն կողմ արդեն ուղեղդ քեզ չի ենթարկվում, ինքն ա թելադրողը, ու դու սկսում ես ինչ ասես տեսնել ու լսել, ու համոզված լինել, որ դա ա միակ հնարավոր իրականությունը:
պապան կողքս նստած վրաս խոսում ա՝ չքնելդ ա, սաղ քո չքնելն ա:
- քանի՞ ժամ ես քնում,- պապան կապույտ խալաթով ա, ու շատ նման ա էն շտապ օգնության բժշկին, ով իր համար մի քանի անգամ եկել էր անցած տարի:
- տենց մի երեք, ամենաշատը՝ չորս:
- նևրոզ ա, - ասում ա պապան, ու նայում բժշկին:
- նևրոզ ա, -ասում ա բժիշկը ու դիմում բուժքրոջը, ով դեռ զայրացած ա, որ գիշերվա կեսին իրեն հինգ հարկ ստիպել ենք բարձրանալ: - կետոնալ սրսկեք մկանային:
- մկանայինը ո՞րն ա, տուտուզը՞,- ես երբեք բառեր ընտրելու ժամանակ չեմ ունեցել: -պապ, դու գնա ստեղից:
ինձ սրսկում են, ցավը կամաց սկսում ա թողնել: ես արդեն սահմանի էս կողմում եմ:
- նյարդաբան կանչեք, թող նորմալ հետազոտի,-բժիշկն ա:
բժշկի գնալուց հետո մերոնք պահում են պապայի դիմանկարը, որի դիմացի ծաղիկներն արդեն թոշնել են, քանի որ շաբաթից ավել ոչ ոք ժամանակ չի ունեցել դրանց մասին մտածելու:

[NunYA]

Վե՛ր կաց


Մի անգամ աշակերտը հարցնում է իր ուսուցչին.

- Ուսուցիչ, ի՞նչ կասեիք, եթե իմանաիք, որ ես վայր եմ ընկել:

- Կասեի վե՛ր կաց, – պատասխանում է ուսուցիչը:

- Իսկ հաջորդ անգա՞մ:

- նորից կասեի վե՛ր կաց:

- Ուսուցիչ, իսկ որքա՞ն դա կարող է շարունակվել՝ անընդհատ ընկնել և ընկնել, – հարցնում է աշակերտը:

- Ընկիր և վե՛ր կաց քանի դեռ ողջ ես: Չէ՞ որ նա ով ընկել և վեր չի կացել՝ նա մահացած է:

[Այբ]

Ծանոթներիցս մեկի հետ գնացել եմ ատամնաբուժարան: Էնքան էր վախենում, որ ստիպված հետը մտա բժիշկի մոտ:
Բժիշկը ցավազրկող սրսկեց, որ ատամը քաշի: Մի քանի րոպե հետո բժիշկը ինչ-որ գործիքով կամաց մի քանի հատ խփեց ցավող ատամին, որ տեսնի ցավազրկողը լրիվ ազդել է, թե չէ: Ու ծանոթիս հարցնում է.
-Ի՞նչ ես զգում:
Ծանոթս էլ փոխանակ ասի՝ ցավ զգում է, թե չէ, պատասխանում է.
- Կտկտոց...

[LisBeth]

Ուրեմն, սկսեմ նրանից որ պապիկս գրում ա... սյըրփրայզ: Հիմնականում պարզ բանաստեղծություններ կիսագրական, կիսաբարբառ: Փոքր ժամանակ սիրում էի կարդալ ու տառապում էի որ սաղ թոռների մասին գրում ա, իմ մասին չէ, իրան էլ անընդհատ տեղյակ էի պահում էդ մասին.
- Ոչինչ որ մեռա, գերեզմանիս մի երկու բառ կասես, քո ծաղրական ոճով, իբր՝ խելքին աշեցեք:
Էս վերջերս ինքն իր ձեռքով ա տալիս, ասում ա նոր բան եմ գրել, ա՛ն, կարդա: Կարդում կարդում եմ, սաղ դեպրեսիվ բաներ ա: Ասում եմ այ պապի քեզ ինչ ա եղել, աշխարհը աշխարհ չի՞ էլ: Ու մեկ էլ հասնում եմ հայատառ էս տողերին.

Քյաբաբչիամ, շիշըմ յոխ,
Կոջալիշամ, դիշըմ յոխ,
Բու դույնադա քեֆ չաքիմ,
Օ դույնադա իշըմ յոխ:
-Պա, - ասում եմ, - էս ի՞նչ ա նշանակում:
Մոտավորապես սենց ա թարգմանում. քյաբաչի իմ շիշ չունիմ, պառվըցեր իմ ատամ չունիմ, էս աշխարհում քեֆ քաշիմ, էն աշխարհում գործ չունիմ...
Այ էս ուրիշ բան, էլ չեմ բողոքում որ իմ մասին տենց էլ չի գրում:

[Mephistopheles]

…

[ivy]

Լիզ, էդ գրել-մրելը՝ իր ամբողջ դեպրեսիվոտ թաշախուստով, պապիկիցդ ա գալիս փաստորեն