Հեռուստալրագրողների «հանճարեղությունը»

[Artgeo]

Այն որ մեր լրագրողները ունիկալ են, դրա մասին խոսք չկա։ Բավական է նայել մի քանի ծրագիր ու ամեն ինչ պարզ է դառնում։ Առաջարկում եմ այս թեմայում գրել նրանց հիմարիկ սխալները, լեզվի սայթաքումները և այլն։


Ես ոչ մի կերպ չեմ կարողանում հասկանալ, թե որոշ մարդկանց ինչպե՞ս են վերցրել աշխատանքի։ Օրինակ երեկ նայում էի Հ1-ի (այլ ոչ Հանրային հեռուստաընկերություն) «Հայլուրը» ժամը 17.00 ին։ Մի բարետես տղա է կարդում լուրերը վառ ռուսերեն ակցենտով։ Լավ, ակցենտը մի կողմ։ Շատ հազվադեպ եմ նայում «Վայլուրը», բայց այս անգամ չգիտես ինչու նստած նայում էի, կարծես թե գիտեի, որ մի բան լինելուա։ Դե, կառավարության «քաղաքական գործիչներին» սովորական դարձած գովասանքից հետո, Ռուսաստանի «եղբայրական» վերաբերմունքի արդարացումից հետո, հարևաններին թուքումրելուց հետո, ինչպես միշտ մի քանի խոսք էլ պիտի ասվեր արաբական երկրներում պայթյունների մասին (ինչքան կանխատեսելի են ):
Ու էս հաղորդավար տղեն կարդումա.
- Արաբական հեռուստաընկերություն Ալ Զա... Ալ Զաիրա... ներեցեք Ալ Զազիրան այսօր հաղորդեց...

Դժվար չի պատկերացնել վիճակս: Սկզբում Հետո էլ Առաջին ալիք է, իսկ լրագրողները Ալ Ջազիրա հեռուստաընկերության անունը չգիտեն

Այդ ամենը շարունակվեց բազմաթիվ սայթաքումներով, վերջն էլ.
- Այսքանը, կհանդի... Ցտեսություն:

[milkyway]

Լեզվի կենտրոնը կարծեմ բաժին ունի որ հենց հեռուսատահաղորդումներն են քնարկում:
շատ հետաքրքիր բաներ կարելի է գտնել ,իրենց զեկույցներում մնում ա ճարել
օր`
ՙԱրմենիա՚ հեռուստաընկերություն

ԼԵԶՎԱԿԱՆ ՃՇՏՈԻՄՆԵՐ
ՀՀ ԿԳՆ ԼԵԶՎԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅԱՆ ԱՄՓՈՓԱԳԻՐ (16)

ՙԲարի լո°ւյս, հայեր՚, 12.01.2005, ծրագրավար. ՙՄեր հյուրն է եղարվեստի միջազգային ակա/ձ/եմիայի ակա/ձ/եմիկոս Լևոն Թոքմաջյանը՚: Ակադեմիա, նաև ակադեմիկոս բառերը գրվում և արտասանվում են դ-ով: Հայերենում չունենք այդպիսի մի կանոն, համաձայն որի գրենք դ, բայց կարդանք ձ:
ՙԲարի լո°ւյս, հայեր՚, 15.01.2005, ծրա•րավար. ՙԴու լյավ ես զ•ում քեզ: Եթե ուզում եք օրը լյավ սկսել....՚: Լավ բառը լյավ են արտասանում որոշ բարբառներում (Ղարաբաղի, Գորիսի և այլն): Ինչ ասել կուզի, բարբառայնությունը չի կարող տեղ ունենալ ծրա•րավարի խոսքում: Լ հնչյունի փափկացումը, որ վերջերս նկատվում է, մերժելի է •րական լեզվում: Անհրաժեշտ էր ասելª լավ ես զգում..., լավ սկսել:
+ՙԲարի լո°ւյս, հայեր՚, 16.01.2005, ծրագրավար. ՙՄեր գիտակցականից բացի կա նաև մի այլ դաշտ. չգիտեմª ինչպես վերնագրեմ: Հոգեկան երևույթները, դեպրեսիա վերնագրենք այն, թե մի այլ բան....՚: Ակնհայտ է բառային շփոթը: Անվանել կամ կոչել բայերի փոխարեն ծրագրավարը գործածել է վերնագրել: Ըստ որում, սխալը կրկնվեց էլի մի քանի անգամ: Ճիշտ կլիներ ասել. ՙՉգիտեմª ինչպես անվանել: Դեպրեսիա կոչենք այն, թե մի այլ բան՚:

[Aida]

Երեխեք բան ու գործ չունե՞ք: Երանի մեկն էլ էնքան հավես ունենար, որ ձեր արած սխալներին հետևեր: «Մի՛ դատեք, որ չդատվեք»:

[Մասսագետ]

Երեխեք բան ու գործ չունե՞ք: Երանի մեկն էլ էնքան հավես ունենար, որ ձեր արած սխալներին հետևեր: «Մի՛ դատեք, որ չդատվեք»:

Քո գրածից կարելի՞ ա ենթադրել, որ էդքան էլ կարևոր չի հեռուստատեսային լեզվական սխալները ու ընդհանրապես լեզվական սխալները:

[Aida]

Քո գրածից կարելի՞ ա ենթադրել, որ էդքան էլ կարևոր չի հեռուստատեսային լեզվական սխալները ու ընդհանրապես լեզվական սխալները:

Ընդհանրապես ամեն տեսակ սխալներն էլ շատ կարևոր են: Բայց դա չի նշանակում, որ ամեն մեկը պետք ա դիմացինի սխալները հրապարակի: Կյանքում ոչ մեկն էլ կատարյալ չի ու սխալվելը ոչ մեկիցս հեռու չի: Գիտնական չեն ծնվում, գիտնական դառնում են: Ու եթե խորանանք ակադեմիա բառի ակաձեմիա արտասանությունը ոչ մի կերպ սխալ չի: Ընդհանրապես հայերենը շատ բարդ լեզու է, որն իր պատմական զարգացման ընթացքում ենթարկվել է բազմաթիվ հնչյունափոխությունների: Տվյալ օրինակը (ակադեմիա-ակաձեմիա) պատկանում է բաղաձայնների հնչյունափոխությանը:Դա սխալ չէ, դա արտասանական հնչյունափոխություն է: Եթե Արթուրին ասում ենք Արտուր ուրեմն անգրագե՞տ ենք: Կամ ցտեսության փոխարեն ասում ենք ստեսցյուն:

[Riddle]

Երեխեք բան ու գործ չունե՞ք: Երանի մեկն էլ էնքան հավես ունենար, որ ձեր արած սխալներին հետևեր: «Մի՛ դատեք, որ չդատվեք»:

Ի դեպ, մարդիկ հատուկ «հավես» ձեռք չեն բերում, ու հեռուստացույցի դիմաց նստում հենց հաղորդավարների սխալները լսելու նպատակով: Պատկերացրու, որ որոշ մարդկանց համար եթերից և նրանից դուրս հնչող լեզվական սխալներն ականջ են ծակում, և անտանելի տհաճ են՝ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ «բան ու գործ» շատ ունեն:

Կամ ցտեսության փոխարեն ասում ենք ստեսցյուն:

Տառասխա՞լ էիր արել գրելուց, թե՝ իրոք այդպես ես արտասանում:

[Մասսագետ]

Ու եթե խորանանք ակադեմիա բառի ակաձեմիա արտասանությունը ոչ մի կերպ սխալ չի: Ընդհանրապես հայերենը շատ բարդ լեզու է, որն իր պատմական զարգացման ընթացքում ենթարկվել է բազմաթիվ հնչյունափոխությունների: Տվյալ օրինակը (ակադեմիա-ակաձեմիա) պատկանում է բաղաձայնների հնչյունափոխությանը:Դա սխալ չէ, դա արտասանական հնչյունափոխություն է: Եթե Արթուրին ասում ենք Արտուր ուրեմն անգրագե՞տ ենք: Կամ ցտեսության փոխարեն ասում ենք ստեսցյուն:

Ակաձեմիան ամեն կերպ սխալ ա, դա բաղաձայների հնչյունափոխություն չի, դա ռուսական հնչյունափոխություն ա:
Այո՛, եթե Արթուր ասում են Արտուր, գուցե անգրագետ չեն, բայց չգիտեն, որ ճիշտը Արթուրն ա:

[Aida]

Սխալները իմ ականջն էլ են ծակում: Բայց ես ինձ իրավունք չեմ վերապահում ուղղեմ ուրիշների սխալները, որովհետև կրկնում եմ ամեն մարդ էլ սխալվում է շատ հնարավոր է շատ բաներում ես էլ սխալվեմ, ու ինձ հեչ հաճելի չի լինի, որ ինչ-որ մեկը իրան դնի ամենագրագետի տեղը ու իմ սխալը ուղղի(խոսքս հասակակիցներիս մասին է):
Եթե տենց եք կարծում ավելի լավ ա ես անգրագետ լինեմ, քան սենց խոսամ «Արթուր խնդրում եմ արդուկիր տաբատս»: Պատկերացնում եք ինչի կվերածվի լեզուն եթե ամեն մարդ բառն արտասանելուց նենց արտասանի, որ դիմացինը հասկանա, որ ինքը էդ բառի գրելաձևն էլ գիտի:

[Artgeo]

Պահո... Առoրյա խոսակցական լեզուն արդեն համեմատում են հեռուստացույցից հնչող լեզվի հետ... Ողբանք քեզ Հայաստան...

[Ուլուանա]

Սխալները իմ ականջն էլ են ծակում: Բայց ես ինձ իրավունք չեմ վերապահում ուղղեմ ուրիշների սխալները, որովհետև կրկնում եմ ամեն մարդ էլ սխալվում է շատ հնարավոր է շատ բաներում ես էլ սխալվեմ, ու ինձ հեչ հաճելի չի լինի, որ ինչ-որ մեկը իրան դնի ամենագրագետի տեղը ու իմ սխալը ուղղի(խոսքս հասակակիցներիս մասին է):
Եթե տենց եք կարծում ավելի լավ ա ես անգրագետ լինեմ, քան սենց խոսամ «Արթուր խնդրում եմ արդուկիր տաբատս»: Պատկերացնում եք ինչի կվերածվի լեզուն եթե ամեն մարդ բառն արտասանելուց նենց արտասանի, որ դիմացինը հասկանա, որ ինքը էդ բառի գրելաձևն էլ գիտի:

Ուրեմն, փաստորեն, քեզ թվացել է, թե ճիշտ ու գրագետ խոսել նշանակում է բոլոր բառերն արտասանել այնպես, ինչպես գրվու՞մ են... Չէ, ասեմ, իմացիր, որ այդպես չէ։ Հայերենում, օրինակ, դ-ն կարող է արտասանվել թ, բայց ձ՝ ԵՐԲԵ՛Ք։ Այդպիսի արտասանությունը որոշակիորեն սխալ է, այն ընդամենը ռուսերենի ազդեցության հետևանք է, այսինքն՝ ռուսերենի արտասանությանը հարմարեցված։

[Aida]

Ուրեմն, փաստորեն, քեզ թվացել է, թե ճիշտ ու գրագետ խոսել նշանակում է բոլոր բառերն արտասանել այնպես, ինչպես գրվու՞մ են...

Ճիշտ չես հասկացել ես էլ հենց էդ եմ ասում, որ սխալ է արտասանել նենց, ոնց որ գրվում է: ...........
Իսկ ակադեմիա բառի համար համոզված եմ ոչ մեկդ էդ բառը չեք արտասանում նենց, ոնց որ գրվում է:

[Ուլուանա]

Ճիշտ չես հասկացել ես էլ հենց էդ եմ ասում, որ սխալ է արտասանել նենց, ոնց որ գրվում է: ...........
Իսկ ակադեմիա բառի համար համոզված եմ ոչ մեկդ էդ բառը չեք արտասանում նենց, ոնց որ գրվում է:

Չէ, դու ես իմ գրածը մասամբ սխալ հասկացել։ Ես գրել էի, որ հայերենում դ տառը ոչ մի դեպքում և ոչ մի կերպ չի կարող ձ արտասանվել։ Ես ասում եմ, թե որն է ճիշտը, իսկ թե ով ինչպես է արտասանում ակադեմիա բառը, արդեն այլ հարց է։ Նորից եմ ասում. ակադեմիա բառը հայերենի արտասանական կանոնների համաձայն արտասանվում է այնպես, ինչպես որ գրվում է, այսինքն՝ դ ով։ Եվ դա կախված չէ ոչ իմ, ոչ էլ քո ցանկությունից։
Եթե մարդկանց մեծ մասն ինչ-որ բառ սխալ է արտասանում, դա ինձ համար պատճառ չի կարող լինել, որ ես էլ այդպես սխալ արտասանեմ կամ սխալը ճիշտ համարեմ։ Չեմ կարող ասել, որ ես միշտ ամեն ինչ ճիշտ եմ արտասանում, բայց կարող եմ հաստատ ասել, որ միշտ աշխատում եմ ճիշտ արտասանել ու հիմնականում հաջողվում է։ Հենց թեկուզ այդ չարաբաստիկ ակադեմիա բառը։

[Ծով]

Լեզվի ինստիտեւտն իրոք որ հրաշալի զբաղվում է իր գործով…
ամեն օր ահռելի մեծ քանակությամբ ծրարներ են ստանում բոլոր հեռուստաընկերությունների գլխավոր խմբագիրները,սակայն խնդիրն արդեն տվյալ հեռուստաընկերության լրագրողների և հաղորդավարների մեջ է,որոնք ոչ մի կերպ չեն ուզում իրենց սխալները ուղղել…
Թեպետ ասեմ,որ բացառություններ կան…
Ի դեպ , ոչ ոք ոչ մեկի չի ստիպում խիստ գրական խոսել,բայց բառերի արտաբերման մեջ անգամ ահռելի սխալներ կան…
օրինակ։ձեռընտու,ոչ թե ձեռնտու,,բըռընկվել,ոչ թե բռնկվել ևայլն…
Ի դեպ,ես Ը-երը գրում եմ հատուկ արտասանության համար,չմտածեք անգրագետ եմ…
Երկրորդ տեղում,որտեղ ես սովորում եմ մենք անցնում են ք/ Մեր լեզուն մեր խոսքը դասի շրջանակներում / այս ամենը, էնպես որ ես հայտնեցի այն ինչ գիտեմ հավաստի աղբյուրներից…
Հաղորդավարությունն էլ իմ ապագա 2-րդ մասնագիտությունն է,այնպես որ հույս ունեմ հետագայում եթերից նման սխալներ թույլ չեմ տա

[StrangeLittleGirl]

Իսկ ակադեմիա բառի համար համոզված եմ ոչ մեկդ էդ բառը չեք արտասանում նենց, ոնց որ գրվում է:

Ես ակադեմիա եմ արտասանում: Եթե արտասանական սխալներ անում եմ, ապա ես երբեք դեմ չեմ լինում, երբ ինձ ուղղում են, թեկուզ հասակակիցներս: Ես ձգտում եմ հնարավորինս անթերի խոսել հայերեն, ուզում եմ, որ մյուսներն էլ այդպես խոսեն: Եթե մենք լրագրողների սխալները նկատենք ու լռենք, ապա դրանք կշատանան, մեր հեռուստատեսությունը ավելի շատ կտուժի: Սխալները երբեք չեն ուղղվում, եթե դրանց մասին չի խոսվում: Եթե չխոսվի, ո՞վ կիմանա, որ սխալ է, ո՞վ կփորձի ուղղել:

[P.S.]

Լրագրությունը լեզվաբանություն չէ: Լրագրողները օգտագործում են սովորաբար խիստ պարզ լեզու, որ բոլորին հասկանալի լինի:

Հայկական լրագրողության պրոբլեմը անորակությունն է: Չկան էկսքլուզիվ նյութեր: Ու դա խոսքի ազատության հետ կապ չունի: