Բիձա-ի խոսքերից
Ի տարբերություն բուսական դաշտերի մարդկային տարածքները մի քիչ այլ տրամաբանություն ունեն: Մարդկային դաշտը իրենից բարձր այլ բնական էակ, որպես ֆերմեր չունի: Եղածներից մի քանիսը ֆերմեր են աշխատում, մնացածը- բույս:
Քո պատկերացրածով հայկական մարդկային-բուսական դաշտում հայկական ֆերմեր չկա, և չի էլ լինելու: Դրսից ինչ որ մեկը իր բահ ու քլուգով պետք է գա բեջարի, մենք էլ կամաց-կամաց դառնանք կուլտուրական: Կամ էլ թե չէ օրենքն ինքը ֆերմերն է, ինքն իրեն կկիրառի ու Հայաստանն էս ցեխից կհանի:
Հասկանում եմ և շատ լուրջ վերաբերվում խնդրին, քանի որ սա է մեր տարակարծությունների արմատը:
Սկզբունքային վերլուծության համար պարզեցնենք խնդիրը: Գնանք նախնադար, էնտեղից մեզ հայտնի քաղաքակրթական մեծ փոփոխությունները գրանցելով հասկանանք դրանց էությունը: Դա արագ պրոցես է, շատ արագ հետ կգանք կհասնենք մեր օրերը մի քիչ ավելի շատ բան հասկացած: Կփորձեմ խորը հարցերը մի փոքր ազատ-հումորախառն քննարկել, որ տաղտկալի չլինի:
Նախապես ներող կլինես, եթե քո համար սա մերժված պրիմիտիվիզմ է- գրել էի, թանձրամիտ եմ:
Նախնադարում, քո նկարագրած տարբեր մարդկային- բուսական դաշտերը աշխարհի տարբեր կետերում սկսեցին ինքնակուլտիվացվել և տարբեր ցիվիլիզացիաներ ստեղծվեցին ըստ ներքին ռեսուրսների: Քանի որ արտաքին խելոքներ չկային, միայն ներքին զոռբաներ էին, իսկույն ստրկատիրություն առաջացավ: Ագրեսիվ երկրները հարևաններին էին հոշոտում, հարիֆներն էլ հոշոտվում, վերանում էին երկրի երեսից: Մարդ էակի էությունն էր սա, որը ղեկավարվում էր առավել բարձր բնական օրենքով- էքսպանսիայի պահանջով:
Բայց հետաքրքիրն այն էր, որ անկախ արտաքին հաջողություններից, էդ ագրեսսիվներն էլ իրենց ներքին պրոբլեմն ունեին, թէ ով վերցներ հաղթանակի դափնիները՞:
Հաղթող երկրների ներսում դաժան կռիվ կար ներքին իշխանության համար ևս: Եթե դրսում հարևանին բոլորով էին հոշոտում, ապա ներսում էլ թայֆեքով- իրար: Ժողովուրդն էլ իր մասնակցությունն ուներ այս գործին. Կախված նրանից, թե ինչ դրսի հարևանների հետ պետք է գործ ունենային, ժողովուրդը նեսի իշխանական կռվում օգնում էր տվյալ հարևանության դեմ առավել օգտակար հատկություններ ունեցողներին: Արդյունքում ընդհանուր ջանքերով հաղթում էին կամ շուստրիները, կամ տականքները, կամ անվերջ բարբարոսները:
Բոլոր իշխանության հասած «բջերը» մի բան ունեին ընդհանուր- խելոք մարդը էդ երկներում հարգվում էր: Մասնագետը, գիտնականը, բանիմաց մարդը էդ երկրի ամենալավ վարձատրվող մարդիկ էին: Կարող է, մեկ -մեկ խելառ բռնապետեր իրենց այդ հենարաններին էլ վառեին, կամ կախեին, բայց հիմնական տրամաբանությունը սա էր:
Զարմանալի բան է, չէ, Վայրի առաջնորդներն էին երկրներ- կայսրություններ ստեղծում, բայց էդ ամեն ինչի իրական հիմքը, հիմարի համար իբր թե ետին պլան մղված, մարդկային գրագետ- պրպտող միտքն էր: Այսինքն երկիրը զարգանում էր վայրի առաջնորդի, ներսի խելոք գիտնականների, մասնագետների և ընդհանուր առմամբ ագրեսսիվ փիլիսոփայություն ունեցող ժողովրդի շնորհիվ:
Էքսպանսիայի և ներքին զարգացման այս տրամաբանությունը անկասելի էր, քանի կար հարևան: Երկրի ու նրա ժողովրդի միակ ուշքն ու միտքը եղած հարևանին հոշոտելն էր, բայց հենց որ վերջանում էին հարևանները /սարերի, անանցանելի արգելքների, ծովերի ու օվկիանոսների պատճառով/ ներքին լճացում էր սկսում, -իրարից դժգոհություն, քֆուր, թշնամություն, եղբայրասպանություն:
Արտաքին թշնամի չկար, որ բռնեին հոշոտեին, ստիպված էին ներսում յոլա գնալ: Ամենաշուտը այս վիճակն իրեն զգացնել տվեց կղզիներում, թերակղզիներում: Քանի որ մինչ հարևաններին լրիվ հոշոտելը ու էդ սահմանափակ տարածքում մենակ մնալը այդ մարդիկ շատ ագրեսիվ փիլիսոփայության տեր էին, մեկուսացվելով ինչ որ մի տարածքում, նրանք սկսում էին իրար կրծել: Ու քանի որ պարզ էր, որ եթե մի լուծում չգնեն- իրար լրիվ կհոշոտեն, մտցնում էին անհատի հավասար իրավունքների պաշտպանության սկզբունքներ: Լիակար չէր դա, բայց էլի բան էր: Հունաստանում քաղաքացիներն ու ստրուկներն իրար հետ լավ էլ յոլա էին գնում, որովհետև այլ ելք չունեին: Թողնենք կոնկրետ օրինակների վերլուծությունը, գանք հասնենք քո գնահատականով տկարամիտ Չերչիլի հայրենիք:
Այ էդ կզղում մեկուսացումից բացի իրար համընկան մի քանի այլ պարամետրեր ևս- զարգացած տնտեսություն, եգոկենտրոն, հավատացյալ, բայց ագրեսսիվ, իր արժանապատվությունը հարգող անհատը: Մի խոսքով էդ մարդիկ նորից «հայտնաբերեցին» ու կիրառեցին «դավայտե ժիտ դրուժնօ ս կամնեմ զա պազուխոյ» սկզբունքը նոր պառլամենտի ձևով:
Սկզբում 3 տոկոսը ստացավ քվեարկելու իրավունք: Կամաց-կամաց, երբ տեսան որ որ օրենք ասածը հարգվում է, ու ամեն հաբռգած սատկացվում է հենց տեղում օրենքով ապրող այլոց կողմից, գործերը լավ գնացին: Երկիրը զարգացավ, դուրս եկավ իր սահմաններից ու դարձավ կայսրություն: Այս կայսրությունը տարօրինակ պահվածք որդեգրեց ներսի և դրսի համար: Իր ներսում նա քաղաքակիրթ էր,-ժողովրդավար ու օրինապաշտ, իսկ դրսում նույն նախնադարյան արյունարբու գազանն էր: Ներսի մարդիկ էլ գիտեին այս դուալիզմը ու գտան դրա լուծումն էլ: Մտցրին կրկնակի ստանդարտների հոգեբանությունը, և հարցը մինչև հիմա էդպիսին էլ մնացել է:
Հետագայում այս մոդելը մտավ աշխարհի այլ, ցամաքային հոգոբանության երկրներ էլ ու սկսվեց կիրառվել զուտ տեսական հիմքերի վրա: Օրինակ գերմանացու հոգեբանության մեջ օրենքը կա, բայց դեմոկրատիան չի եղել, այն նոր է մտել կյանք, որովհետև գերմանական իշխանները մինչը 20 դար իրար հոշոտելով էին զբաղված:
Օրենքն ու դեմոկրատիան իրար հետ կապ չունեն:
Օրենք կիրառվում է ցանկացած վայրենի բռնապետի կողմից էլ: Այդ օրենքի ուժով է նա իր բռնապետությունը պահում: Դեկլարատիվ օրենքներ ու իրական աշխատող օրենքներ աշխարհի 90 տոկոս երկրներում էլ կան: Հայաստանում օրենքը 100 տոկոս է դեկլարատիվ:
Ոչ մի օրենք դեմոկրատիա չի ծնում: Դեմոկրատիա ծնում է ամեն անհատի ինքնագիտակցությունն ու ագրեսսիվությունը: Հավերի մոտ մի միլիարդ տարի էլ մնա, դեմոկրատիա չի ծնվի, իսկ 2 գիշատիչ չնայած իրենց կենադանական սահմանափակ խելքին արդեն կարող են համագործակցել ու կիսել ավարը: Դեմոկրատիան դա լավ իմաստով գիշատիչ մարդու բան է: Այ Հայաստանյան իշխանական վերխուշկի մեջ լավ էլ իրենց ներքին, թայֆայական դեմոկրատիան ունեն: Բոլորի իրավունքներն էլ հարգված են ու պաշտպանված:
Տարօրինակ չի, որ գեղցի տղերքը շարժվում են վայրի դեմոկրատիայի օրենքներով, իսկ գիտնական ընդիմությունը մնացել է տգետ՞
Իմ աչքին հեչ էլ տարօրինակ չէ, որովհետև գիտնական ընդիմության մոտ պացիֆիստների ու սահմանափակ մարդկանց գերակշռության շնորհիվ ի սպառ է բացակայում ագրեսսիվությունն ու սեփական արժանապատվությանը տեր կանգնելը- թեկուզ կիրպիչով:
Մենք ներքին ֆերմերներ ունենք, պետք չի թերագնահատել: Այսօրվա էդ գյադա-գյուդան, հենց որ տեսան մյուսներն էլ իրենց իրավունքին են տեր կանգնել, հանգիստ կգան կհարցնեն- բռատ ջան պրոբլեմ ունես, արի լուծենք: Եթե կիրպիչ վերցնողներն ավելի շատ եղան, կասեն լավ տղերք, դավայ նստենք խոսանք, լեզու գտնենք: Ու այդ լեզուն դեմոկրատիան է լինելու, քանի որ Հայաստանը հիմա լրիվ մեկուսացած կղզի է դարձել ու պատրաստ է դեմոկրատիա ընդունելու, եթե դրան տղամարդավարի պահանջողը և տեր կանգնողը գտնվի:
Եթե շարունակենք գլխներս կախ, մի թուշին խփելուց հետո մյուսը դեմ անենք, ապա էսքանից հետո էդ գյադեքին մեղադրողն արդեն իդիոտ պետք է համարվի:
Մեֆ ջան- լսում եմ նաև քեզ:
Մեջբերել
Պատ. Հետընտրական իրավիճակը հարևան Իրանում
Պատ. Ինչի շուրջ միանալ և ինչ խնդիրներ լուծել
Էջանիշներ