Փորձեմ առանձնացնել թեմաները։Բիձա-ի խոսքերից
Իտալական մենթալիտետը չէր, այլ ԱՄՆի կողմից ներդրված ԱՆԿԱԽ դատական համակարգն էր, որ գործադիր իշխանության հետ առընչություն չուներ ու կարողացավ այդ գործադիր իշխանությանը ջրի երես հանել։ Դատավորներին կառավարությունը ոչ կարող հանել, ոչ դնել, դրա համար էլ նրանք իրենց կարող են թույլ տալ ի օրենքի և ոչ ի օգուտ կառավարության որոշումներ կայացնել։ Դրանից էլ այսօրվա Իտալիայի վարչապետը ոչինչ բացի ԶԼՄներում իր դատավարությունների մասին տեղեկություն տալու արգելք դնելուց անել չի կարող, քրեական է ու կմնա քրեական ու դատարաններում դատապարտված ու դեռ էլի դատապարտվելի անձ...
Այսինքն հասարաության մեջ իշխանությունից անկախ ինստիտուցիա պիտի գոյություն ունենա, որի շնորհիվ կարող է ժողովուրդը իր ազդեցությունը ունենալ իշխանության վրա։ Դա է մասնավորաբար ընդիմության էությունը, լինել իշխանությունից անկախ ու ազդել նրա վրա։ ՈՒ դա է պատճառը որ նախնական շրջանում ԼՏՊն այդքան աջակցություն չուներ, քանի դեռ իր համախոհները իշխանությունում էին ու ինչքան նրանց այնտեղից դուրս են քշում, այնքան նրանց նպատակների նկատմամբ հավատը ժողովրդի մոտ շատանում է, սկսում են հավատալ, որ նույն պարը չեն պարում ՍՍն ու ԼՏՊն ու իրարից անկախ քաղաքականություն են վարում։ Ես անձամբ մինչև վերջ դեռ համոզված չեմ, որ լրիվ անկախ են, երբ մյուս շաբաթ Արցախի հարցով որոշումներ կնդնունվեն սերժանտենրի կողմից ու դրա վերաբերյալ կարտահայտվի ընդիմությունը կերևա ինչքանով են նրանք անկախ միմիանցից ու արդյոք հնարավոր է մեկին մյուսով փոխարիներլով ինչ որ բան փոխել։
Մի քիչ կասկածում եմ, որ գրածներումս հայ ոստինանին գովերգող բան է եղե, միգուցե այն միտքս, որ լավ ոստիկան էլ գոյություն ունի, որի արարքների մասին սերիալներ նկարելու դեպքում գողական տղեքի մասին սերիալ նայողները կվերանան, սխալ եք ընկալել։ Իսկ որ կան բարեխիղճ ու օրենքի պահապան ոստիկաններ, դրանում կասկած չնեմ, ուղղակի նրանք չեն առընչվում քաղաքական ենթատեքստ ունեցող գործերի հետ, չնայած Հայաստանյան առօրյայում արդեն ոչ մի նման բնագավառ չի մնացել, որտեղ որևէ հանցագործություն քաղաքական երանգ չունենա...Մի կողմից սա քաղաքական կանխատեսման ու գնահատականի հարց է, մյուս կողմից մեթոդական հարց է: Ընդիմությունը կարծումէ., որ իր սահմանադրական միտինգներով, սվիններով իշխանության եկածներին հեռացնելու է ու լեգիտիմ իշխանություն է հաստատելու: Ես էլ կարծում. եմ, որ դա անհանար է, քանի որ Հայաստանում դրա որևէ պայման գոյություն չունի: Փոխարենը առաջարկել էի էդ սվինների հետևում թաքնված իշխանիկների ու զորքի հնարավոր թույլ տեղերը գտնել և փորձել էդ կետերին խփելով Հայաստանում քաղաքական-հասարակական մթնոլորտ փոխել: Եթե այս պարզ միտքը դուք քոքից եք ժխտում, ասելով թե իբր հայ ոստիկանը դա մի չտեսնված գազան է, ես էլ ասում եմ հակառակը, խղճուկ մի տականք է, որի միակ ուժը իր պապա-կռիշան է:
Միտինգներով իհարկե լեգիտիմ իշխանություն չի հաստատվելու, դա անցյալի մնացուկ է մի ժամանակների, որ ինֆորմացիոն կանալներ չկար ժողովրդին տեղեկություն հասցնելու պետք էր հավաքել մեգաֆոնով բացատրել։ Հիմա եթե ասելիք ու նաելիք կա դրա կազմակերպամ ու անելու համար համահայկական միտինգ հավաքելու կարիք չկա, պետք է ուղղակի անել։ Բայց ոչ ինչ որ անձանց վերացնել ու վակուում է պետք ստեղծել, նույնիսկ եթե համոզված ես, որ դրանից հետո համակարգը կփլվի, մեր ու հասարակ ժողովրդի գլխին է փլվելու, նման բան կարելի է անել թշնամի եկրում, բայց ոչ այնտեղ ոտեղ ինքտ ու քո հարազատներն են ապրում։ Միակ ուժային գործողությունը որ պիտի արվի իշխանափոխության ժամանակ, ԻՆՔՆԱՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆ է, որ չթողնես ազատ խոսքի համար պայքարող, քեզ աջակցող մարդկանց վնասեն։ Հարցձակման անցնելը ոչ մի դեպքում ողջունելի չէ....
Ես որ Ջրվեժում էլ, մասիվից կենտրոն Թբիլիսյան խճուղու վրա էլ ստիպված եմ եղել 91ին էլ, 92, 93, 94էլ մուծվել "ապասնի մանովր" անելու համար, այնպես որ բացատրությունս պարզ է, գրդոնչիները սերժանտական պադշիվկեքով ամենամութ ու ցուրտ տարիներին էլ փող էին հավաքում։Մի գուցե կհիշեք, 92-93 թվերին Հայաստանի փողոցներում ոչ աստիկան կար, ոչ էլ աշխատող լուսաֆոր: Ոչ մի ոստիկանի մտքով չէր անցնում կանգներ փողոց -փող հավաքեր: Դուք սրան ձեր բացատրությունը կտաք, բայց ես էլ համոզված եմ, որ նրանք 94-ին փողոց դուրս եկան միայն վերևների հրամանով, որոնք կարգադրոցին, թե գնացեք փող հավաքեք, -մենք ձեր մեջքին կանգնած ենք:
Անկասկած անդեմ ժողովրդական մասսաներով պայքարն գերադասելի ու ավելին միակ հնարավորն պայքարն է, որ կարող է արդյունք տալ, քանի որ անձավորված պայքարը հեշտ կարելի է խեղդել, վնասազերծելով անձերին։ Նման կերպ էին մտածում սովետական իշխանավորները ու հիմա սերժանտները, դրա հաամր այն ժամանակ Ղարաբաղ կոմիտեն էին բանտարկել հիմա էլ ՀԱԿի ակտիվիստներին, որով ինչպես արդեն գրեցի, ընդհամենը նրանց հերոսացրին ու ժողովրդը համոզվեց, որ թատրոն չի, այդ մարդիկ լուջ սերժանտների դեմ են պայքարում։Այ հենց ես տրամաբանությամբ էլ մինչև հիմա էլ աշխատում է հայկական իշխանական ապարատը: Սիստեմի մեջ և դուրս հերոսներ չկան: Ոչ մի գազան էլ չկա, սովորական շավկաներ են, շեֆերի թույլտվույամբ հաբռգած: Շեֆերն էլ նույն վախկոտ ստրկամիտներն են, սվիների հետևում թաքնված: Դուք ես ամեն ինչը հաստատ ինձանից լավ գիտեք, բայց իմանալով հանդերձ տարօրինակ գործելաձև եք ընտրել- էս պրիմիտիվ խանական, ավազակապետական, թայֆայական համակարգին ինչ որ սահմանադրական պայքար եք պարտադրում: Միթե պարզ չի, որ նրանք դա առհասարակ բանի տեղ չեն դնելու, որովհետև գիտեն, մի 20 հոգու կբանտարկեն, մի 2 հոգու կսպանեն, ընդիմությունը կզբաղվի բանտակրվածներով, պայքարը կհանդարտվի: Անդեմ սահմանադրական պայքարը իր մեջ հայկական որևէ արժեհամակարգ չի պարունակում: Դա հայերի 90 տոկոսի համար նույն չինարենն է: Բայց այդ նույն 90 տոկոսի համար իր նեղ շրջապատը թեկուզ շատ փոքր, բայց ինչ որ ազգեցություն ունի: Ուրեմն ձեր կարծիքով անդեմ միտինգավոր-անդեմ ոստիկան հակադրությունն ավելի զորեղ է, քան քեռու տղա միտինգավոր-հորքրոջ տղա ոստիկան հակադրությունը՞:
Մարդասպաններին, հանցագործներին ու մնացյալ ստորադասներին տեր չկանգնել նրանք չեն կարող, քանի որ դա իրենց սվիններն են։ Դա է նրանց իշխանության գրավականը։ Եթե փորձեք այդ սվիններին փոխարիներլ ձեզ հավատարիմ սվիններով, անկասկած կդառնաք Սերժ, Ռոբերտ, կամ Լևոն նախագահ, բայց հենց նման պայքարն է, որ ժողովրդի մեծամասնության մոտ նողկանք է առաջացնում, քանի որ հասարակ ՌԱԶԲԻՐԱՏ է ու ժողովրդի ու առավել ևս լեգիտիմության հետ կապ չունի.... Անկախ նրանից ինքան լավ մարդ կդառնա սվինավորների նոր շեֆ, նա ոչինչ քան այդ համակարգը շարունակել պահել չի կարող, հոմ չի քցելու իրեն իշխանության բերած սվինավորներին – ԼՏՊ ի համար դա կամավորական, մորուքավորներն էին, Քոչարյանի ու Սարգսյանի համար քրեական տականքները։ Մորուքավորները, միքիչ ավելի լավն են քան քրեականները, բայց ժողովրդին դրանից ԻՆՉ՞.... Իրանց մայնլեն իրանց ռազբիրատը իրանց բարքերը։ Արդյոք Հայ ժողովրդին նման համակարգ է պետք – հուսամ, որ ոչ մեկին պետք չի...Նայեք թե ինչ սկզբունքներ կան իշխանական դաշտում: Սերժն իր եղբոր ձեռքը կրակն է ընկել, բայց շարունակում է տեր կանգնել: Ռոբերտ իր մարդասպան թիկնապահին մինջև վերջ տեր կանգնեց: Մյուս մարդասպաններն ու ճիճուները մեկը մյուսի թիկունքին կանգնած են: Դա թասիբի հարց չի, դա թայֆայի տարրական գործելաձև է: Նրանք իրավունք չունեն իրենց սակավաթիվ թիմից զոհողություններ կարատարելու- համ դրանց կկորցնեն, համ էլ համակարգը կքանդվի: Շեֆ- ստորադրյալ պաշտպանական այս սկզբունքը հենց դրված է իրենց գործի հիմքում, որպեսզի արտաքին այլ թույլ ազդակներ այս կապի վրա չազդեն: Ես էլ կարծում եմ, որ այս կարծրացած սիստեմի կազմաքանդման միակ ձևը դա պայքարի հարթությունը փոխելն է-ընտանեկան- բարեկամանական հարթություն մտցնելը :
Եկեք նայեք ինչ է սկսվելու, եթե արդեն չի սկսվել Մադրիդյան սկուզբունքները Մոսկվայում Սերժի քթին դեմ տալուց հետո ու հողերը հանձնելու ստորագրույուն կորզելուց հետո, այն ժամանակ կերևա Ղարաբաղի հարցը Հայաստանում քաղաքական պայքարում ինչ տոկոս է կազմում 5 թե 500։Գանդիզմն ինչ էր, - պայքարի հարթության փոփոխություն, ասիմետրիկ դիմադրություն: Sucide-boմbing-ը ինչ է, ասիմետրիկ պայքար: Իրաքցիկ քաոս ստեղծելով ամերիկացիներին կզացրին: Հիմա դուք դատարկ ձեռքերով տարին մի 5-6 անագամ դուրս եք գալիս միտինգ անում: Դա էս իշխանությունների որ կարևոր օրգանի վրա է ազդելու՞ -ամոթի: Ինձ եք մեղադրում թե ես ամոթանք տալով ուզում եմ անամոթ ոստիկանին շարքից հանեմ: Ոչ, ես առաջարկում եմ քաոսի հայկական տարբերակ, երբ իշխանության համար ծառայողները հայտնվում են հասարակական հալածյալի կարգավիճակում, այլ ոչ թե հիմիկվա անվերահսկելի ու ընդհանուր առմամբ հասրակության համար շատ էլ ընկալելի ու գովելի լավ տղու:
Ինչ վերաբերում է Ռոբի ու մյուսների Ղարաբաղի շնորհիվ իշխանություն պահելուն, ապա դա ընդամենը Ձեր բարի ցանկություն է: Նրանք էլ, ժողովուրդն էլ վաղուց թքած ունեն Ղարաբաղի վրա: Ղարաբաղի հարցը ներքաղաքական պայքարում մի 5 տոկոս պոտենցիալ ունի, ոչ ավելի: ԼՏՊ-ն էլ հիմա ոչ թե իր սխալն է ուղղում, այլ իր պատմական դեմքն է փորձում մաքրել: Այլապես նա կընդուներ գոնե 1995-1996-ի իր սխալները:
Կրկնվեմ և ԼՏՊն և Քոչարյան Սարգսյանը ԹՈՒՅԼԱՏՐՈՒԹՅՈՒՆ են ստացել մածուն ուտել Հայաստանում, այնքան ժամանակ քանի դեռ «Ղարաբաղը մերն» է եղել։
Իմ կասկածը դեռ մնում է, որ ԼՏՊի քաղաքական պայքար վերադառնալը, հայ ժողովրդին Ղարաբաղը հանձնելու այլընտրանք չունենալու զգացողություն ներշնչելու համար է արվել, որ երբ այս օրը գա ու ՍՍն հանձնի Արցախը ժողովուրդը շուրջը նայի ու մտածի ՅԱ բա որ հիմա ՍՍին հանենք ով պիտի գա ԼՏՊն, բայց նրան նույն բանի համար Ղարաբաղը տալու համար ենք հանել։ ՎԱՅ ուրեմն ոնց փռռանք պիտի տան՞՞՞՞
Եթե ԼՏՊն կարողանա իսկապես քաղաքական դաշտ ստեղծել, որ հայ ժողովուրդը հասկանա ինքը մենակ ՍՍի ու ԼՏՊի հույսին չի, այն դրանք ընդհամենը ինչ որ քաղաքական ուղղությունների ներկայացուցիչներ են ու կարելի է նաև ուրիշ տարբերակներ ստեղծել, արդեն մեծ գործ արած կլինի ու իսկապես 94ից սկսած Հայաստանի քաղաքական դաշտը ամայացնելու ԼՏՊի արածները ուղղված կլինեն։
Հայ ժողովուրդը հիմա պետք է ցույց տա, որ նա ոչ միայն գռեհիկ երկու տարբերակ կարող է առաջարկել կամ «ԻՄն ոչ մեկին չեմ տա» կամ «լավ գին տվեք ամեն ինչ կծախեմ», այլ կարող է առաջարկել որ «վստահեք ինձ, կպահեմ այնպես, որ բոլորին լավ լինի» տարբերակ։
Վստահելի է արդյոք հայ ժողովուրդը, որ կարող է մարդու իրավունքներ, ազատություն ու ժողովրդավարություն ապահովիի՞ Առայժմ ՈՉ, հենց վստահելի դառնա Արցախը չէ Կարսից մինչև Քուռ ղուրբան կանեն, կասեն տալիս ենք հիմա պահեք որ բոլորին հասանելի լինի, ազատ բոլորը տրուբա, ճանապարհ, գազ, մազութ ոնց ուզեն տանեն բերեն...
Մեջբերել
Պատ. Հետընտրական իրավիճակը հարևան Իրանում
Էջանիշներ