Ինչի շուրջ միանալ և ինչ խնդիրներ լուծել

[Mephistopheles]

Մտնում ենք իսկապես քննարկման ռեժիմ:
Օրենքը վերացական արժեք չէ, այն պահպանում է իր ազդեցությունը տվյալ դաշտում, եթե համապատասխանում է դաշտի մեծամասնության արժեհամակարգին: Կենսունակ ազգերի մոտ ռեակցիան շատ արագ է, ամեն մի ոչ մրցունակ, զառամյալ միտք, սուբյեկտ, ձեռնարկ իսկույն դուրս է մղվում ասպարեզից: Չհամապատասխանելու դեպքում այն մերժվում է: Կարևորը հինը, իր կյանքն ապրածը, անիմաստը գնահատելն է և նրանից ժամանակին հրաժարվելը: Կոնսերվատիզմի բացասական կողմը հենց դրանում է: կայանում- անկախ արդյունքներից, կարծրացած ուղեղը անընդունակ է տեսնելու իրական արդյունքը և շարունակում է պաշտպանել եղածը: Մյուս ծայրահեղականությունը դա հեղափոխականությունն է, երբ ամբողջությամբ մերժվում է եղածը և ինչ որ գոյություն չունեցող նորի մասին է բարբաջվում:
Հայ քաղաքական միտքը լռվել է այս հանգույցում ու չի շարժվում առաջ:
Այո, ես համարում եմ որ եղածը պետք է փլվի, որ տեղը մի ուրիշը գա: Լավ- վատ կարևոր չէ, կարևորն այն է, որ ռեսուրս լինի հինը փլելու: Սա հեղափոխականություն չի, այլ դեպի առաջ շարժվելու միակ ուղին է: : Միայն այս դեպքում է, որ ամեն նոր իշխանության եկած կիմանա, որ ինքն էլ է փլվելու-եթե դեբիլ եղավ:
Ի վերջո ոչ թե ես, այլ բնությունն է գտել այս մեխանիզմը – ամեն մի ոչ ադեկվատ գո- պետք է վերանա, և իր տեղը զիջի առավել կենսունակ ձևերին:
Դու կողմնակից ես, որ հասարակությունը ինչ որ անգո ջերմոցային պայմաններում զարգանա ու հետո վերցնի իշխանությունը: Ես էլ կարծում եմ, որ դա անհնարին է:
Նա պետք է ընթացքում զարգանա, որպես առանցք ունենալով քաղաքակրթության հասած ժողովուրդների փորձը: Միայն այդ դեպքոււմ է, որ կձևավորվի դեմոկրատիայի պատրաստ և նրան որպես արժեք դիտարկող և ընդունող հասարակություն:
Այսօր նույնիսկ ամերկյան դեմոկրատիան է դեգրադացվում , որովհետև հին, իր իրավունքները զենքով պաշտպանելու պատրաստ սերնդին փոխարինելու է գալիս անողնաշար, միայն փողով տարված ինֆանտիլ մի սերունդ, որը ընդունակ չէ հասկանալու, թէ ինչ է պետությունը, ազգը, կամ դեմոկրատիան:

Բիձա ջան դու քեզ հակասում ես, մեկ գրում ես. "Մյուս ծայրահեղականությունը դա հեղափոխականությունն է, երբ ամբողջությամբ մերժվում է եղածը և ինչ որ գոյություն չունեցող նորի մասին է բարբաջվում:" ու մի երկու տող նետո գրում ես "Այո, ես համարում եմ որ եղածը պետք է փլվի, որ տեղը մի ուրիշը գա: Լավ- վատ կարևոր չէ, կարևորն այն է, որ ռեսուրս լինի հինը փլելու" (փլելու ռեսուրս կա ընգեր, դրան երբեմն ռեսուրս էլ պետք չի… սարքելու ռեսուրսն ա պրոբլեմը) ու հենց անմիջապես հետո էլ ասում ես "Սա հեղափոխականություն չի, այլ դեպի առաջ շարժվելու միակ ուղին է"…… հիմա քո առաջարկը հեղափոխությունից ինչով ա տարբեր… մեկ էս ես ասում մեկ էլ լրիվ ուրիշ բան ...Moving target-ես ընգեր…

Ապեր դու ձախ ոտովդ ուզում ես աջ ականջդ քորել… հնարավոր ա, բայց բարդ ա

[Լեռնցի]

ԳՈՆԵ ԱՅԼ ՍԽԱԼ

Սխալվելու իրավունք ունեն բոլորը: Երբ սխալվում է բժիշկը, օրենքի առջեւ պատասխան է տալիս: Երբ սխալվում է վարորդը, ավտոտեսուչին կաշառք է տալիս, որ նույնն է, թե պատասխանատվության է ենթարկվում: Իրենց սխալների համար անձամբ չեն պատժվում միայն առաջնորդողները. նրանց սխալների համար պատասխան են տալիս ժողովուրդները:

Պատժվելն էլ հարաբերական է... ավելի լավ է տեղում ինչ որ մեկը արած սխալի համար վրեժխնդիր լինի, քան թե յոթ պորտ սերունդներն անիծեն սխալ անողին ու նրա սերնդին:

Հարգելիներս, ինչ ուզում եք արեք, ոչ մի այլ ժողովուրդների վրա կիրառված փորձեր էստեղ չի անցնի... մեքն հայերս շատ տարբեր ենք այլ ժողովուրդներից:
Մեզ կփրկի միայն փոքր Մհերը, որ փակվել է քարաձավում... Նա գալու է, և վերականգնելու է այն բոլոր արժեքներն ու օրենքները, որոնք ժամանակին եղել են աշխարհիս վրա, և որոնց օրոք մարդիկ ապրել են երջանիկ:

[Բիձա]

Բիձա ջան էսքան գրեցիր վերջը եկար էն եզրակացության որ Օրենքն ու դեմոկրատիան իրար հետ կապ չունեն: , Օրենք կիրառվում է ցանկացած վայրենի բռնապետի կողմից էլ: Այդ օրենքի ուժով է նա իր բռնապետությունը պահում:

… էս երկուսը շատ ֆունդամենտալ պնդումներ են որոնք հիմնովին սխալ են. (1) Օրենքի գերակայությունը դեռ անպայման դեմոկրատիա չի, բայց առանց օրենքի գերակայության դեմոկրատիա չի լինում… իզուր մի վիճի, չի կարող լինել… ըտենց երկիր կա այն կոչվում է "Մայր Հայաստան" ու դրան դեմոկրատական չես ասի… (2) Բռնապետը օրենքի ուժով չի պահում այլ բռնությամբ, դրա համար էլ անունը բռնապետություն ա…

օրենքի գերակայություն ապահովելը դա ամենաբարդ բաներից մեկն է, այն հատուկ է բարձր գիտակցության հասարակարգերին… առանց օրենքի գերակայության դեմոկրատիա անհնար է և դրան էլ գումարած օրենքները պետք է մշակվեն ժողովրդի կողմից ընտրված օրենսդիր մարմինների միջոցով …

Խնդիրը մեր մոտ օրենքի գերակայության հասնելն ա… ու Հայաստանում օրենքի տառին հետևելու պահանջը կարող է նայվել որպես քաղաքացիական անհնազանդություն… ու դա հենց տենց էլ կա… ամբողջ առճակատումը հենց դրա շուրջն ա… հավատա ահագին ագրեսիվություն ա պետք դրա համար…

չեմ ուզում ձևացնել թե ինձ չի անհանգստացնում էս ամենաթողությունև ու շատ ժամանակ մտածում եմ միգուցե ավելի լավ ա շտուռմով գրավեն եթա պրծնի, բայց էդ իմ կարծիքով հարց չի լուծում

Մեֆ ջա, օրենքը դա առաջին հերթին իշխանության ու ժողովրդի, և ապա երկրորդ հերթին հասարակության ներսում հարաբերման սկզբունքներն են, պայմաններն ու չափերը: Իսկ դեմոկրատիան դա կառավարման ձև է:
Սկսզբունքորեն մեկը մյուսին չի կարելի կապել, նրանք ածանցյալ են կապված այն էլ այն առումով, որ օրենքը սկզբունքորեն կապ չունի դեմոկրատիայի հետ, իսկ դեմոկրատիայի ժամանակ դեմոկրատական օրենքներ են գործում:
Դու հույս ունես, որ հենց էս թայֆայանոցում օրենք գործեց դեմոկրատիա կլինի: Ես էլ ասում եմ, որ մի հատ նորմալ, իսկապես դեմոկրատան օրենք չկա էս երկրում: Որն էլ քչփորես, կտեսնես, որ իրենց համար է գրված: Նույնիսկ դեկլարատիվ իբր դեմոկրատական օրենքների մեջ իրենք իրենց բոլոր ստրախովկեքն ու պրախոդները լրիվ ունեն:
Իհարկե լավ չի, որ հիմնականը թողած երկրորդականն ես քննարկում: Ինձ անհայտ մնաց նաև քաղաքացիական անհնազանդություն ասածի քո պատկերացումն ու պարունակությունը:
Ոնց հասկանում եմ, էդ պոզիցիայով էլ մենք ընդհանուր հայտարար չունենք:

[Բիձա]

Բիձա ջան դու քեզ հակասում ես, մեկ գրում ես. "Մյուս ծայրահեղականությունը դա հեղափոխականությունն է, երբ ամբողջությամբ մերժվում է եղածը և ինչ որ գոյություն չունեցող նորի մասին է բարբաջվում:" ու մի երկու տող նետո գրում ես "Այո, ես համարում եմ որ եղածը պետք է փլվի, որ տեղը մի ուրիշը գա: Լավ- վատ կարևոր չէ, կարևորն այն է, որ ռեսուրս լինի հինը փլելու" (փլելու ռեսուրս կա ընգեր, դրան երբեմն ռեսուրս էլ պետք չի… սարքելու ռեսուրսն ա պրոբլեմը) ու հենց անմիջապես հետո էլ ասում ես "Սա հեղափոխականություն չի, այլ դեպի առաջ շարժվելու միակ ուղին է"…… հիմա քո առաջարկը հեղափոխությունից ինչով ա տարբեր… մեկ էս ես ասում մեկ էլ լրիվ ուրիշ բան ...Moving target-ես ընգեր…

Ապեր դու ձախ ոտովդ ուզում ես աջ ականջդ քորել… հնարավոր ա, բայց բարդ ա

Մեֆ ջան դու շատ էլ լավ հասկանում ես թե ինչի մասին էր գրված-քաղաքակրթության պատմական զարգացման, երբ պատմականորեն հասարակությունները դեմ էին առնում տուպիկի ու պետք է լրիվ նոր բան գտնեին, որը դեռ որևէ մեկը գտած չկար:
Այ դրանից մի տող ներքև ես հենց նշել եմ, որ հայերը էս 21 դարում լռվել են հին տուպիկի մեջ, քանի որ աշխարհի մյուս կետերում եղածի մասին են անտեղյակ: Գրել եմ, որ էս բռնապետությունը պետք է ջարդել որ տեղը մի նոր բան բուսնի: Ինչ էլ որ բուսնի, աշխարհին արդեն 2000 տարի հայտնի մի բան է բուսնելու, եթե մենք ուրիշներից սովորել և մարդավարի ձևով դեմոկրատիա սերմանել չենք կարողանում:
Քո սոփեստությունն ու իմ ականջ քորելը իրար չեն բռնում:
Ես հասկանում եմ, որ քո համար անհարմար թարգետ եմ, բայց փորձիր մի քիչ ավելի լուրջ մոտենալ հարցերին:

[voter]

Բիձա գրառումդ մեծ է արի մեջբերում չանեմ,,,,

Անկասկած պնդումներդ «կիրառվող օրենը կախված է կիրառողից» անժխտելի է եթե համակարգը ՓԱԿ է ու այլընտրանք չկա ավելի ճիշտ ոչ մեկ պատկերացում չունի ինչ այլընտրանք կարող է լինել։

Դա իհարկե հին դարերից սկսած այդպես էր ու տասնյակ հազարավոր տարիներ եղել է մարդկության համար այդպես։ Բայց դա զուտ ինֆորմացիայի պակասի - խոսքի ազատության բացակության պատճառով է եղել, որ ամեն մեկը փակ մի իր երկրում իր սահմանների ներսում իր օրենքները իր զոռբաները ու իր անիվն էր հնարում ու կիրառում էր ոնց ստացվում էր։

Բայց հերիք է հաղորդակցման աղբյուրներ ստեղծվեն ու մարդիկ իմացել են որ ավելի լավը կա, այիսնք ինֆորմացիայի ազատ շրջանառություն է սկսվել համակագի անխուսափելի փոփոխություն է տեղի ունեցել։ Ամենատպավորիչ օրինակը կրոնն է, որը քարոզիչները միշտ դրսից են բերում ու ներսում չի որ ծնվում է։ Օրինակ քրիստոնեությունը - մի հատ նայի նրա մասին ԻՆՖՕՐՄԱՑԻԱՅԻ տարածումը ինչպես է հնգեցրել աշխարհի ձևափոխման։ Դրա դեմ միայն հնարավոր է ինֆորմացիայի տարածման արգելք դնելով պայքարել, ինչ արվել է քրիստոնյա քարոզիչների բանտարկելով սպանելով...

Մեր առօրյան նույնպես շատ տպավորչ բեկում է բերում իր հետ - ինտեռնետի ու մյուս հաղորդակցման միջոցները ուղղակի անհընար են դարձնումը փակ պահել որևէ համակարգ ու կիրառել միայն այն օրենքները, որ հնարում է բռնապետը։ Ամենավերջին օրինակը Իրանի ընտրությունները - ինչքան էլ փակեցին ինֆորմացիան տարածվում է ու դա ոչ միայն հնարավորություն է տալիս խպայքարել ներքին բռնապետի դեմ, այլ նաև անհնար է դարձնում արտաքին բռնապետների իրենց օրենքների կիռառումը Իրանում, հենց այդպես Վիետնամի ժամանակների նման չեն կարող ասել, որ իրանում բոլորը բոբո էին պետք է սաղին բամբիտ անել։

Այնպես որ անձնավորությունների, զոռբաների, բնռնապետների կամ ոնց ցանկանում ես անվանիր - ինչ որ անձերի կամ խմբավորումների կողմից իրենց հաճո օրենքների պարտադրումը մարդկությանը նույնիսկ առանձին հասարակությանը կամ առանձին պետության քաղաքացիներին անհընար է դառնում օր օրի մեր աջքի առաջ։

Եթե բոլոր հեռուստաալիքներով ու թերթերով ու միտինգներով ասեն աֆրիկական մածունը սեվ ա, մեկ է կարող ես միշտ այլընտրանքային աղբյուր գտնել ու ստուգել, զանգել, նամակ գրել սկայփով վիդո հաղորդակցություն կազմակերպել ու նայել իսկապես աֆրիկայում մածուն կա ու այն սև է։

Իսկապես դեմոկրատիան նոր է մտել ու կասեին նոր է մտնում մարդկանց մեջ նաև ամենա օրինապաշտ գերմանացիների։
ՈՒ իհարկե օրենքը դեմոկրատիայի-ժողովրդավարության հետ կապ չի ունեցել շատ երկար տարիներ, նույնիսկ կասեի մինչւ վերջերս ԱՄՆում Բուշի օրոք դեռ օրենքը ժողովրդի ցանկությամբ չեր, այսինքն ժողովրդավարության շնորհիվ չէր այլ միապետի կողմից պարտադրված էր - ուղեղները լվացել, խաբել, համոզ էլ էին ու Բուշին պետք եղած օրենքն էր ընդնունվել։

Բայց - կրկնվեմ խոսքի ու ինֆորմացիայի տարածման ազատությունը ու օր օրի անկախացումը ստիպում է նույնիսկ ԱՄՆի նման ուժեղ եկրներին ծնկի գալ ու ստորագրել բնության պահպանմանն ուղղված պայմանագրեր, ինչքան էլ որ դա ֆինանսապես վնասաբեր լինի իրեն ու իր արտադրությանը - ԱՄՆում մարդիկ ԳԻՏԵՆ իմացել են լսել են տեսել են, որ իսկապես վիճակը պալաժենիա....

Վերջում կանխատեսում անեմ միգուցե դրա իականանալու կամ չիրականանալու շնորհիվ հնարավոր կլինի ստուգել ինչի մասին եմ բարբաջում - Արցախի կամ Եղեռնի հարցը լուծվելու է այն օրը, երբ դեմ հանդիման կանգնած ժողովուրդները ազատ իրավունք է ունենալու խոսել այդ մասին ամեն տեղ համատարած ու ինֆորմացիա փոխանակեն, ոչ մի զոռբեքի, իշխաների կամ պապաների կողմից ընդունված որոշում չի աշխատելու, ով էլ լինի ինչ լավ մարդ էլ լինի ինչ լավ նպատակներով էլ այդ կարգավորման օրենքը չհնարի։

[Բիձա]

Անկասկած պնդումներդ «կիրառվող օրենը կախված է կիրառողից» անժխտելի է եթե համակարգը ՓԱԿ է ու այլընտրանք չկա ավելի ճիշտ ոչ մեկ պատկերացում չունի ինչ այլընտրանք կարող է լինել։

Դա իհարկե հին դարերից սկսած այդպես էր ու տասնյակ հազարավոր տարիներ եղել է մարդկության համար այդպես։ Բայց դա զուտ ինֆորմացիայի պակասի - խոսքի ազատության բացակության պատճառով է եղել, որ ամեն մեկը փակ մի իր երկրում իր սահմանների ներսում իր օրենքները իր զոռբաները ու իր անիվն էր հնարում ու կիրառում էր ոնց ստացվում էր։

Բայց հերիք է հաղորդակցման աղբյուրներ ստեղծվեն ու մարդիկ իմացել են որ ավելի լավը կա, այիսնք ինֆորմացիայի ազատ շրջանառություն է սկսվել համակագի անխուսափելի փոփոխություն է տեղի ունեցել։ Ամենատպավորիչ օրինակը կրոնն է, որը քարոզիչները միշտ դրսից են բերում ու ներսում չի որ ծնվում է։ Օրինակ քրիստոնեությունը - մի հատ նայի նրա մասին ԻՆՖՕՐՄԱՑԻԱՅԻ տարածումը ինչպես է հնգեցրել աշխարհի ձևափոխման։ Դրա դեմ միայն հնարավոր է ինֆորմացիայի տարածման արգելք դնելով պայքարել, ինչ արվել է քրիստոնյա քարոզիչների բանտարկելով սպանելով...

Մեր առօրյան նույնպես շատ տպավորչ բեկում է բերում իր հետ - ինտեռնետի ու մյուս հաղորդակցման միջոցները ուղղակի անհընար են դարձնումը փակ պահել որևէ համակարգ ու կիրառել միայն այն օրենքները, որ հնարում է բռնապետը։ Ամենավերջին օրինակը Իրանի ընտրությունները - ինչքան էլ փակեցին ինֆորմացիան տարածվում է ու դա ոչ միայն հնարավորություն է տալիս խպայքարել ներքին բռնապետի դեմ, այլ նաև անհնար է դարձնում արտաքին բռնապետների իրենց օրենքների կիռառումը Իրանում, հենց այդպես Վիետնամի ժամանակների նման չեն կարող ասել, որ իրանում բոլորը բոբո էին պետք է սաղին բամբիտ անել։

Այնպես որ անձնավորությունների, զոռբաների, բնռնապետների կամ ոնց ցանկանում ես անվանիր - ինչ որ անձերի կամ խմբավորումների կողմից իրենց հաճո օրենքների պարտադրումը մարդկությանը նույնիսկ առանձին հասարակությանը կամ առանձին պետության քաղաքացիներին անհընար է դառնում օր օրի մեր աջքի առաջ։

Եթե բոլոր հեռուստաալիքներով ու թերթերով ու միտինգներով ասեն աֆրիկական մածունը սեվ ա, մեկ է կարող ես միշտ այլընտրանքային աղբյուր գտնել ու ստուգել, զանգել, նամակ գրել սկայփով վիդո հաղորդակցություն կազմակերպել ու նայել իսկապես աֆրիկայում մածուն կա ու այն սև է։

Իսկապես դեմոկրատիան նոր է մտել ու կասեին նոր է մտնում մարդկանց մեջ նաև ամենա օրինապաշտ գերմանացիների։
ՈՒ իհարկե օրենքը դեմոկրատիայի-ժողովրդավարության հետ կապ չի ունեցել շատ երկար տարիներ, նույնիսկ կասեի մինչւ վերջերս ԱՄՆում Բուշի օրոք դեռ օրենքը ժողովրդի ցանկությամբ չեր, այսինքն ժողովրդավարության շնորհիվ չէր այլ միապետի կողմից պարտադրված էր - ուղեղները լվացել, խաբել, համոզ էլ էին ու Բուշին պետք եղած օրենքն էր ընդնունվել։

Բայց - կրկնվեմ խոսքի ու ինֆորմացիայի տարածման ազատությունը ու օր օրի անկախացումը ստիպում է նույնիսկ ԱՄՆի նման ուժեղ եկրներին ծնկի գալ ու ստորագրել բնության պահպանմանն ուղղված պայմանագրեր, ինչքան էլ որ դա ֆինանսապես վնասաբեր լինի իրեն ու իր արտադրությանը - ԱՄՆում մարդիկ ԳԻՏԵՆ իմացել են լսել են տեսել են, որ իսկապես վիճակը պալաժենիա....

Վերջում կանխատեսում անեմ միգուցե դրա իականանալու կամ չիրականանալու շնորհիվ հնարավոր կլինի ստուգել ինչի մասին եմ բարբաջում - Արցախի կամ Եղեռնի հարցը լուծվելու է այն օրը, երբ դեմ հանդիման կանգնած ժողովուրդները ազատ իրավունք է ունենալու խոսել այդ մասին ամեն տեղ համատարած ու ինֆորմացիա փոխանակեն, ոչ մի զոռբեքի, իշխաների կամ պապաների կողմից ընդունված որոշում չի աշխատելու, ով էլ լինի ինչ լավ մարդ էլ լինի ինչ լավ նպատակներով էլ այդ կարգավորման օրենքը չհնարի։

Շատ մանրամասն և տեղին քննարկել ես ինֆորմացիայի մեծ դերի մեր օրերում: Իհարկե դա այդպես է, բայց դու անտեսել ես հարցի ժամանակային կողմը:
Համաձայն եմ, փոխվելու է, բայց հենց նույն սկզբունքով մի քանի համեմատություններ անեմ, որ պարզ լինի թե մեր գարունը երբ կգա:
Գազայի հատվածում բնակչության 700 մարդ/ մեկ քառ կմ վրա խտության դեպքում , ամեն 3-րդ արաբ կոմպյուտեր ունի և ինտերնետ /Այսինքն ամեն ընտանիք մեկից ավել կոմպ ունի/: Գազան աշխարհի ամենազարգացած կետը չես համարի: Ադրբեջանն ու Վրաստանը շատ ավելի առաջ են մեզանից այս հարցում: Ինչ է, հայ գյադեքը չեն հասկանում դա՞: Շատ էլ լավ հասկանում են, նրանք են հենց այդ ինֆորմացիայի ճամփին կանգնել ու դրանով են խեղդում երկիրը:
ԱՄՆ-ում ինքնաթիռի տոմս բացի ինտերնետից այլ տեղ չես կարող գնել: Ավելին, մարդիկ գալիս են և ինքնաթիռ նստում ինտեռնետից քաշած ու պրինտերով տանը թղթի կտորի վրա տպած պոսադօչնի տալոններով:
Է հա, մի 50 տարուց Հայաստանն էլ էդպես կլինի ու ռոբի, սերժի կամ դոդի ու լֆի թոռներն էլ կլինեն Օքսֆորդ ավարտած բայց Հայաստան ետ եկաց ու էլի քյաբաբով ապրով Հայաստանի քյաբաբակեր վարչապետն ու պրեզիդենտը:
Իմ նախորդ երկար-բարակ ասելիքի իմաստն այն էր, որ ազգը դուխ, ինքնասիրություն, խիզախություն, կամք, տղամարդկություն պետք է ունենա գոյատևելու համար: Մենք հոգեբանությամբ նման եք հեզ կնոջ- ինչ կպարտադրեն, նա էլ կընդունենք:
Էդպիսի ազգերը ինքնությույն չեն կարող մնալ, վերջ- շուտ ձուլվում- վերջանում են, ինչպես կնոջ դերն ու ազգանունն է վերանում ոչ հրեաների մոտ:

[voter]

Շատ մանրամասն և տեղին քննարկել ես ինֆորմացիայի մեծ դերի մեր օրերում: Իհարկե դա այդպես է, բայց դու անտեսել ես հարցի ժամանակային կողմը:
Համաձայն եմ, փոխվելու է, բայց հենց նույն սկզբունքով մի քանի համեմատություններ անեմ, որ պարզ լինի թե մեր գարունը երբ կգա:
Գազայի հատվածում բնակչության 700 մարդ/ մեկ քառ կմ վրա խտության դեպքում , ամեն 3-րդ արաբ կոմպյուտեր ունի և ինտերնետ /Այսինքն ամեն ընտանիք մեկից ավել կոմպ ունի/: Գազան աշխարհի ամենազարգացած կետը չես համարի: Ադրբեջանն ու Վրաստանը շատ ավելի առաջ են մեզանից այս հարցում: Ինչ է, հայ գյադեքը չեն հասկանում դա՞: Շատ էլ լավ հասկանում են, նրանք են հենց այդ ինֆորմացիայի ճամփին կանգնել ու դրանով են խեղդում երկիրը:
ԱՄՆ-ում ինքնաթիռի տոմս բացի ինտերնետից այլ տեղ չես կարող գնել: Ավելին, մարդիկ գալիս են և ինքնաթիռ նստում ինտեռնետից քաշած ու պրինտերով տանը թղթի կտորի վրա տպած պոսադօչնի տալոններով:
Է հա, մի 50 տարուց Հայաստանն էլ էդպես կլինի ու ռոբի, սերժի կամ դոդի ու լֆի թոռներն էլ կլինեն Օքսֆորդ ավարտած բայց Հայաստան ետ եկաց ու էլի քյաբաբով ապրով Հայաստանի քյաբաբակեր վարչապետն ու պրեզիդենտը:
Իմ նախորդ երկար-բարակ ասելիքի իմաստն այն էր, որ ազգը դուխ, ինքնասիրություն, խիզախություն, կամք, տղամարդկություն պետք է ունենա գոյատևելու համար: Մենք հոգեբանությամբ նման եք հեզ կնոջ- ինչ կպարտադրեն, նա էլ կընդունենք:
Էդպիսի ազգերը ինքնությույն չեն կարող մնալ, վերջ- շուտ ձուլվում- վերջանում են, ինչպես կնոջ դերն ու ազգանունն է վերանում ոչ հրեաների մոտ:

Բնություն կստիպի կփոխվեն ուղղակի բնության օրենքներից օգտվել է պետք

Եթե խնձորը բաց թողնելուց ընգնում է գետնին, ինչ հաբռգած, զոռբա, պապա էլ չլինի չի կարողանա համոզել մի ժողովրդի, որ խնձորը բաց թողես թռնելու է, ԵԹԵ այդ ժողովուրդը ցանկություն ունի ու դա կփորձի կ բաց թողի կիմանա ընգնում ա թե թռնում ա.

Կարծում եմ հայերը օրենքներից օգտվող են, իզուր չի որ սովետական ժամանակ Հայաստանում ֆիզիկոս ու քիմիկոսների խտությունը մեկ քառակուսու վրա Գազայի բնակչության խտությունից էլ մեծ էր, մարդիկ գիտակցում էին, կա օրենքներ որի դեմ խաղ չկա։

ՈՒղղակի այն ժամանակ փողը եական դեր չեր խաղում ունեցողն էլ աշխատում էր չունեվոր երևար, իսկ հիմա չտեսության շրջանն է վախենում են փող կորցնեն ու ամեն ինչ փողի համար պատրաստ են անեն, ֆիզիկայի ու քիմիայի օրենքներն էլ պատրաստ են սրփագրեն։

Կանցնի, հիվանդություն է – փողային, լոխ լավ կլի...

[Mephistopheles]

Մեֆ ջա, օրենքը դա առաջին հերթին իշխանության ու ժողովրդի, և ապա երկրորդ հերթին հասարակության ներսում հարաբերման սկզբունքներն են, պայմաններն ու չափերը: Իսկ դեմոկրատիան դա կառավարման ձև է:
Սկսզբունքորեն մեկը մյուսին չի կարելի կապել, նրանք ածանցյալ են կապված այն էլ այն առումով, որ օրենքը սկզբունքորեն կապ չունի դեմոկրատիայի հետ, իսկ դեմոկրատիայի ժամանակ դեմոկրատական օրենքներ են գործում:
Դու հույս ունես, որ հենց էս թայֆայանոցում օրենք գործեց դեմոկրատիա կլինի: Ես էլ ասում եմ, որ մի հատ նորմալ, իսկապես դեմոկրատան օրենք չկա էս երկրում: Որն էլ քչփորես, կտեսնես, որ իրենց համար է գրված: Նույնիսկ դեկլարատիվ իբր դեմոկրատական օրենքների մեջ իրենք իրենց բոլոր ստրախովկեքն ու պրախոդները լրիվ ունեն:
Իհարկե լավ չի, որ հիմնականը թողած երկրորդականն ես քննարկում: Ինձ անհայտ մնաց նաև քաղաքացիական անհնազանդություն ասածի քո պատկերացումն ու պարունակությունը:
Ոնց հասկանում եմ, էդ պոզիցիայով էլ մենք ընդհանուր հայտարար չունենք:

Սխալ ես ասում ընգեր դեմոկրատիայի օրոք իշխանությունը ապահովում է օրենսդրությունը այն իկատար ածում և ապահովում արդարադատությունը, իսկ օրենքն առաջին հերթին հասարակության համար է և իշխանությունն ինքը հասարակության մաս է կազմում քանի որ այն կազմվում է ժողովրդի միջոցով և նրա անդամները ժողովրդի միջից են… իշխանությունը դա այն գործիքն է որի միջոցով օրենքներ ու իրավունքները կյանքի են կոչվում և եթե պետք է պարտադրվում է… իհարկե հասարակություն-իշխանություն հարաբերություններն էլ են կարգավորվում և ընթանում օրենքի և իրավունքների շրջանակներում, բայց սա ամենագլխավորը չի… օրենքը արաջին հերթին հասարակության համար է նամանավանդ դեմոկտրատիայի պայմաններում…իշխանությունը ստեզծվում է ժողովրդի միջոցով և ժողովրդի համար, նույնը և օրենքը…

որ ասում ես "Սկսզբունքորեն մեկը մյուսին չի կարելի կապել" ինչ ինկատի ունես… օրենքը դեմոկրատաիայի պայմաններում լրիվ ուրիշ կերպ է ձևավորվում ու դա չի կարող կապ չունենալ… նախկինում օրենքը ձևավորվում էր բարձր խավի կողմից իրենց շահերը հիմնականում հաշվի առնելով. էդ մարդիկ սերունդներով ազնվականներ են եղել… իսկ հիմա օրնսդիրները ընտրվում են ժողովրդի կողմից ու օրենքը գրվում է ժողովրդի շահերից ելնելով ու ասել որ մեկը մյուսի հետ սկզբմունքորեն չի կարելի կապել, սխալ է… բա դեմոկրատիան ո՞րն է … ժողովրդի իշժանություն ինքնին ոչին չի նշանակում եթե օրենքը դիտում ես անկապ մնացածից…

Տեսականորեն այո, "հենց էս թայֆայանոցում օրենք գործեց դեմոկրատիա կլինի"… մեր օրենքներն էդքան էլ վատը չեն, պրոբլեմը դրանց անտեսումն է… չեմ կարծում որ թայֆեն կգա իրավական դաշտ, կակ ռազ իրանք ամեն ինչ կանեն դրանից դուրս մնալու համար ու հենց դրա համար էլ կարծում եմ որ օրենքի տառին հետևելու պահանջը տանում է լուրջ (զինված) առճակատման ու մենք "ամեն գնով" պիտի հասնենք դրան… սրանք կրիմինալ են ու ավելի շուտ կանեն ամեն ինչ բացի իրավական դաշտ մտնելուց, բառի իրական իմաստով իհարկե…

հիմա ինչ վերաբերվում է մեթոդներին… եկա քո էդ շատ սպասված "Ինձ անհայտ մնաց նաև քաղաքացիական անհնազանդություն ասածի քո պատկերացումն ու պարունակությունը" հարցին…քաղաքացիական անհնազանդությունը դա ակտիվ մերժումն է ենթարկվելու որոշակի օրենքներին և իշխանության որոշակի պահանջներին ու հրամաններին բացարձակապես խաղաղ միջոցներով… սա սահմանումն է, իսկ մեր պայմաններում ես կարծում եմ որ օրենքի տառի կարատման պահանջը կարող է դիտվել որպես քաղաքացիական անհրազանդություն … ուշադիր որ լինեսբոլոր առճակատումները հենց էս հողի վրա է

[Mephistopheles]

Մեֆ ջան դու շատ էլ լավ հասկանում ես թե ինչի մասին էր գրված-քաղաքակրթության պատմական զարգացման, երբ պատմականորեն հասարակությունները դեմ էին առնում տուպիկի ու պետք է լրիվ նոր բան գտնեին, որը դեռ որևէ մեկը գտած չկար:
Այ դրանից մի տող ներքև ես հենց նշել եմ, որ հայերը էս 21 դարում լռվել են հին տուպիկի մեջ, քանի որ աշխարհի մյուս կետերում եղածի մասին են անտեղյակ: Գրել եմ, որ էս բռնապետությունը պետք է ջարդել որ տեղը մի նոր բան բուսնի: Ինչ էլ որ բուսնի, աշխարհին արդեն 2000 տարի հայտնի մի բան է բուսնելու, եթե մենք ուրիշներից սովորել և մարդավարի ձևով դեմոկրատիա սերմանել չենք կարողանում:
Քո սոփեստությունն ու իմ ականջ քորելը իրար չեն բռնում:
Ես հասկանում եմ, որ քո համար անհարմար թարգետ եմ, բայց փորձիր մի քիչ ավելի լուրջ մոտենալ հարցերին:

Բիձա ջան, հայերը տուպիկի առաջ չեն, տուպիկի առաջ լինում են կազմավորված ու հաստատված հասարակությունները և ելքը լինում է հեղափոխությունը կամ ինչպես ասում ես հինը քանդելը, ջհանդամը թե նորը չի լինի… հայաստանյան հասարակությունը դեռ կազմավերված ու կայացած չէ. մենք գտնվում են կազմավորման շրջանում և էս վիճակը էդ պրոցեսի մասն է կազմում… մենք քանդելու բան չունենք … էս բռնապետության ոչնչացումը, ես էլ եմ կարծում որ առաջնային է այս պարագային, բայց ոչ ցանկացած գնով (չնայած մեկ-մեկ էդէլ եմ մտածում)… հա բուսնի ապեր, ու լինի հայտնի բան, բայց հայտնի բաների մեջ սրանից ահավորներն էլ են շատ… Լևոնի ժամանակ էլ էին դա ասում, պարզվեց լավ էլ կա…

Անհարմար չես ապեր, շարժվող ես… շարժվողը անհստակության նշան է, իսկ "անհարմարը" կոմպլիմենտ ա որ պահում եմ որ հարմար առիթով անեմ (քեզ)…

Բիձա ջան ես լուրջ եմ մոտենում ու դրա համար էլ քո պես չեմ առաջարկում տալ ու ա,մեն ինչ քարուքանդ անել … այ սա անլրջություն ա

իմը ինչ սոփեստությում բռատ, դու #131 գրառումը կարդա… այ էտի "գլուխգործոց ա"

[Բիձա]

Բիձա ջան, հայերը տուպիկի առաջ չեն, տուպիկի առաջ լինում են կազմավորված ու հաստատված հասարակությունները և ելքը լինում է հեղափոխությունը կամ ինչպես ասում ես հինը քանդելը, ջհանդամը թե նորը չի լինի… հայաստանյան հասարակությունը դեռ կազմավերված ու կայացած չէ. մենք գտնվում են կազմավորման շրջանում և էս վիճակը էդ պրոցեսի մասն է կազմում… մենք քանդելու բան չունենք … էս բռնապետության ոչնչացումը, ես էլ եմ կարծում որ առաջնային է այս պարագային, բայց ոչ ցանկացած գնով (չնայած մեկ-մեկ էդէլ եմ մտածում)… հա բուսնի ապեր, ու լինի հայտնի բան, բայց հայտնի բաների մեջ սրանից ահավորներն էլ են շատ… Լևոնի ժամանակ էլ էին դա ասում, պարզվեց լավ էլ կա…

Անհարմար չես ապեր, շարժվող ես… շարժվողը անհստակության նշան է, իսկ "անհարմարը" կոմպլիմենտ ա որ պահում եմ որ հարմար առիթով անեմ (քեզ)…

Բիձա ջան ես լուրջ եմ մոտենում ու դրա համար էլ քո պես չեմ առաջարկում տալ ու ա,մեն ինչ քարուքանդ անել … այ սա անլրջություն ա

իմը ինչ սոփեստությում բռատ, դու #131 գրառումը կարդա… այ էտի "գլուխգործոց ա"

Լրիվ հասկացա քեզ:
Դու օրենքի տառին հպատակի դերի մեջ ես մտել ու որպես մեֆ կայֆ ես բռնում:
Ոչ թե քեզ, այլ օրենքի գերբնական ուժերին իրապես հավատացող շփոթվածներին կասեմ հետևյալը-
Գիշերով, թե ցերեկով, ցրտին թե շոգին, էս չոլերում շարունակեք գերմենացի խաղալ ու սպասել, թե հայկական խաչմերուկների կարմիր լույսը երբ է կանաչելու: Ըտենց լավ էլ ինքնիրեն դեմոկրատիա կհաստատվի Հայաստանում:

[dvgray]

Հազարավոր «անհայտներ»

Քաղաքական հայացքների համար հետապնդվող գործիչները, ընդդիմության ղեկավարները մշտապես գտնվում էին եւ գտնվում են լրատվամիջոցների, հասարակության, միջազգային կառույցների ուշադրության կենտրոնում: Դատավարությունների ընթացքին հետեւող լրագրողներին եւ, հետեւաբար, ընթերցողներին հայտնի էր, թե ովքեր էին ցուցմունքներ տալիս քաղբանտարկյալների դեմ եւ ինչ միջոցներով էին այդ ցուցմունքները կորզվում: Ցանկացողները կարող էին իմանալ, թե ինչպիսի միջնորդություններ էին անում պաշտպանները, ինչպես էին դատավորներն այդ միջնորդությունները մերժում, եւ ինչ էին հայտարարում ամբաստանյալները: Իհարկե, հասարակությանը հայտնի դեմքերը պաշտպանության կարիք ունեն, երբ նրանց դեմ փուչ գործեր են թխվում, ինչպես որ մարտի 1-ի դեպքում էր: Բայց պետք է ասել, որ նրանք ինչ-որ չափով արդեն իսկ պաշտպանված են՝ հենց այդ համընդհանուր ուշադրությամբ:

Իսկ ի՞նչ անեն հազարավոր «անհայտ» մարդիկ: Ի՞նչ անեն նրանք, ում ընդդիմության ամեն մի հանրահավաքից առաջ եւ հետո քարշ են տալիս քաղմաս եւ ահաբեկում: Ի՞նչ անի, օրինակ, այն ուսուցիչը, որին ընտրություններից առաջ իր մոտ է կանչում դպրոցի տնօրենը եւ ասում՝ «եթե Լեւոնին ձայն տաս, խնդիրներ կունենաս»: Բողոքի՞ եւ դրանից հետո համալրի գործազուրկ մանկավարժների բանա՞կը: Ի՞նչ անի ՀԱԿ-ի վստահված անձ 20 տարեկան աղջիկը, ում ընտրական տեղամասում «պատին է դեմ տալիս» 6 հաստավիզ՝ օլիգարխի թիկնազորից: Ի՞նչ անի սովորական, շարքային քաղծառայողը, որին հանրահավաքին մասնակցելու համար իրավապահների պահանջով (ուշադրությո՛ւն դարձրեք) ազատում են աշխատանքից: Այդպիսի դեպք նկարագրված է մեր այսօրվա համարում: Վստահ եմ, որ կան հարյուրավոր նման դեպքեր, բայց բողոքողները հատուկենտ են՝ մարդիկ վախենում են նույն ոստիկանների, նույն հաստավիզների, զինվորականների, հարկայինի, մաքսայինի, կադաստրի եւ այլոց ահաբեկումներից: Եթե կա խնդիր, որի շուրջ իսկապես պետք է համախմբվի մեր հասարակությունը՝ անկախ քաղաքական հայացքներից, ապա դա վախի հաղթահարումն է, հետագա զոմբիացումից խուսափումը:

Երբ Վարդան Ջհանգիրյանին հենակներով քարշ են տալիս դատարան եւ մեղադրում ոստիկանին ծեծելու մեջ, դա, իհարկե, սահմռկեցուցիչ է: Բայց նա գոնե հնարավորություն ունի արտասահմանում բուժվելու: Ավելի սարսափելի է, երբ խեղճուկրակ ընտանիքի երեխային հենակներով քարշ են տալիս բանակ: Կամ՝ երբ կերած-խմած զինկոմը զորակոչում է 42 կիլոգրամ քաշ ունեցող տղային: Դա ավելի սարսափելի է, որովհետեւ այդ երեխայի մասին թերթերն ամեն օր չեն գրելու:


ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

www.aravot.am

[Mephistopheles]

Լրիվ հասկացա քեզ:
Դու օրենքի տառին հպատակի դերի մեջ ես մտել ու որպես մեֆ կայֆ ես բռնում:
Ոչ թե քեզ, այլ օրենքի գերբնական ուժերին իրապես հավատացող շփոթվածներին կասեմ հետևյալը-
Գիշերով, թե ցերեկով, ցրտին թե շոգին, էս չոլերում շարունակեք գերմենացի խաղալ ու սպասել, թե հայկական խաչմերուկների կարմիր լույսը երբ է կանաչելու: Ըտենց լավ էլ ինքնիրեն դեմոկրատիա կհաստատվի Հայաստանում:

Բիձա ջան, օրենքն ինքնին գերբնական ուժ չունի… ըտենց բան ոչ ոք չի ասել… օրենքը պիտի օգտագործես որ օգուտ տա ոնց որ դեղը…ու սա շփոթություն չի… որ կուզես իմանալ առանց օրինականության դեմոկրատիային հասնելն է շփոթություն ու շատ հետաքրքիր է դու ո՞նց ես դա պատկերացնում էդ պրոցեսը…

…Ինձ երբեմն թվում է թե դու տեղյակ չես թե էս երկու տարի է մարդիկ ինչից են բողոքում ու ինչն է պրոբլեմը…

[Բիձա]

Բիձա ջան, օրենքն ինքնին գերբնական ուժ չունի… ըտենց բան ոչ ոք չի ասել… օրենքը պիտի օգտագործես որ օգուտ տա ոնց որ դեղը…ու սա շփոթություն չի… որ կուզես իմանալ առանց օրինականության դեմոկրատիային հասնելն է շփոթություն ու շատ հետաքրքիր է դու ո՞նց ես դա պատկերացնում էդ պրոցեսը…

…Ինձ երբեմն թվում է թե դու տեղյակ չես թե էս երկու տարի է մարդիկ ինչից են բողոքում ու ինչն է պրոբլեմը…

Էն քո սոփեստություն համարած գրառման մեջ երկար բարակ փորձել էի ցույց տալ, որ օրենքն էլ, օրենքի կիրառումն էլ քաղաքացիական ճնշման տակ կատարվող պրոցեսներ են, որ դա ներքին խմորման պրոցես է: Որ հենց տվյալ հասարակության ստիպելով պետք է օրենքն ընդունվի և կոնտրոլի տակ էլ, ստիպելով պետք է կիրառվի:
Էս բանը ես կրկնում եմ էստեղ գրառումներ սկսելու առաջին օրվանից: :Դու և մյուսները դա չեք ընդունում:
Հայաստանը դեկլարատիվ դեմոկրատական օրենքներ էը ընդունել ոչ թե ներքին պահանջով, այլ արտաքին պարտադրանքով, որոնց վրա բոլոր նախորդ և ներկա իշխանությունները թքած ունեն: Ամբողջ աֆրիկան, ասիան հետսովետական երկրները հենց մեր պես արեցին, մոդային համընթաց, դրսի պարտադրանքով կամ չգիտեմ էլ ինչ մղումներով ընդունեցին դեմոկրատական ֆասադը:
Պրիբալտները շատ արագ սկսեցին ապրել հիմնականում էդ օրենքներով, որովհետև պատմականորեն տրադիցիաներ կային: Մյուսների մոտ տարբեր ձևով ընթացավ -կախված եղած հին հասարակական մենթալիտետից: Որոշների մոտ էդ ընդունած օրենքները վեր ածվեցին կոշմարի հասարակ ժողովրդի համար, որովհետե թույլ հասարակական վերահսկման կուլտուրա ունեին: Իմ կարծիքով հայերը հենց էդ կատեգորիայի մեջ հայտնվեցին: Հայերի մոտ այնքան է շեղված ճշմարտության առանցքը, որ մեր բարեկան լրբի լակոտը ոչ թե մեր բարեկամ լրբի լակոտն է, այլ աստված է:
Ես էսպես եմ տեսնում վիճակը, դուք ձեր ձևով: Ես այլևս նոր արգումենտ բերելու իմաստ չեմ տեսնում: Տեղապտույտի մեջ ենք ընկել:
Դուք ժխտում եք դեմոկրատայի գոյության հիմնական պայմանը- իշխանությանը հնարավոր բոլոր ձևերով մշտապես կզած պահելը- որ հարգի օրենքը: Սկզբում դա զենքով ու սատկացնելով է կատարվում, հետո արդեն երբ հաբռգածությունը քչանում է, ժողովուրդը անցնում է քո պատկերացրած հասարակական ակտիվության թույլ ձևերին: Նայած կաք, անգլիական պառլամենտի նիստերը՞: Եթե ոչ, ապա նայեք ու կտեսնեք թե էդ պրեմյերը ոնց է ամեն չորեքշաբթի կզած գալիս,-կզած գնում: Պրեմյերն էնտեղ առաջին դեմքն է: Ինչ է, նա չէր կարող հայ նախագահների պես ձեռները ջեբը դրած միայն լենտոչկեք կտրելով հայտնվել էկրաններին և ձեռ առներ, թե էստեղ ինքն է միակ տղամարդը ու աջ ու ձախ քաջ -նազար խաղար՞: Չի անում ոչ թէ որ շատ կուլտուրական անգլիացի է, այլ գիտի որ արեց, կսատկացնեն:
Մեր տարբերությունը հենց այս սկզբունքային կետում է:
Ես ընդունում եմ իմ լիակատար պարտությունը ձեզնից:
Իմ մեխը երևի դիմացի պատի համար է:

[Բիձա]

www.aravot.am

ԴՎ, Արամ Աբրահամյանը մեկ մեկ շատ ճիշտ բաներ է գրում…
Ինքն էլ է եղել իշխանության մեջ և շատ էլ լավ թացը չորից ջոկում է… Իր առօրյա ցինզմը այս առումնով իմաստավորված է…
Ի տարբերություն Ջահանգիրյանի, որը 1996 թվին կենտրոնական ընտրահանձնաժողովում են ջահել նախագահ Բեզիրջյանին մի կողմ հրեց, նստեց նախագահողի աթոռին, ատրճանակը հանեց դրեց սեղանին ու ասեց դե հիմա հաշվենք.
Կոստոլոմ Մուշեղն այսօր դարձել է դեմոկրատիայի առաջամարտիկ, հավասարվել Նիկոլին.
Աբսուրդն էլ չափ պետք է ունենա ոչ միայն իշխանական, այլև ընդիմադիր ճամբարում.

[Լեռնցի]

Այ սա է մեր պրոբլեմը-"մեծ պայթյուներ չլինեն որ թշնամիները մեր դեմ չօգտագործեն… լավ ա՜՜՜՜՜՜, Է դու էլ փորձիր մի անգամ էդ պայթունները քո թշնամիների դեմ օգտագործել…
"Մեզ պետք է ազգայնամետ իշխանություն, բայց պետք չէ հեղափոխություն, քանզի որ այնտեղ արյուն է թափվում"… Սա առհասարակ լավ ա և շատ լուրջ…

պետք չէ հեղափոխություն, քանզի որ այնտեղ արյուն է թափվում, իսկ մեզ էլ արյուն չունենք էլ թափելու, իսկ առանց արյուն հեղափոխությունը, դա բարեփոխություն է

Բիձա ջան, էդ խոսքերը ժամանակին ասել է Պարույր Սևակը...