ԴԻՄԱԿՆԵՐ - 2
Լիլիթը մի կերպ խցկվեց բախտի բերմամբ կանգնել բարեհաճած երթուղայինի մեջ։ Մտնելով մեքենան՝ անմիջապես գրավեց արդեն սովոր դիրքը՝ մեջքից ծալապատիկ, ուղիղ անկյուն կազմած։ Սիրում էր երթուղայինի մեջ մարդկանց դեմքերն ուսումնասիրել, բայց այս դիրքն այդ գործի համար այնքան էլ նպաստավոր չէր։ Հիմա տեսնում էր միայն իր առջև կողքից նստած կնոջ՝ ծնկներին դրված երիտասարդ ձեռքերը, որոնցից մեկի վրայի մատանուց միայն կարելի էր ենթադրել, որ ամուսնացած է։ Գլուխը մի կերպ բարձրացնելով՝ նայեց ձեռքերի տիրոջը։ Վերջինս էլ իր հերթին մի տեսակ զարմացած իրեն նայեց։ Երևի մտածում էր. «Այս նեղ մոմենտին տեսնես ի՞նչ է խելքին փչել...»։ Բայց դա միայն մի վայրկյան տևեց։ Գլուխը կրկին իջեցնելուց առաջ հասցրեց նկատել, որ նա գեղեցիկ է ու բավականին խնամված տեսք ունի, կարծես հենց նոր է գեղեցկության սրահից դուրս եկել։ Նաև բարեկազմ է երևում։ Այնքան անվրդով ու անհոգ է երևում, որ թվում է՝ կյանքի բոլոր դժվարություններն ու տհաճությունները նրան չեն դիպել։ Տեսնես երեխա ունի՞։ Հնարավոր է, որ դեռ չունենա, մի տեսակ շատ անհոգ է երևում։ Բացի դրանից... ասենք, դա ի՞նչ կապ ունի... Հետաքրքիր է, երեխա ունենալուց հետո մարդկանց դեմքի արտահայտությունը փոխվու՞մ է... դե, մայր լինելը երևի պիտի ինչ-որ կերպ արտացոլվի, չէ՞, մարդու դեմքին։ Իսկ գուցե ո՞չ... փորձեց հիշել իր այն ընկերուհիներին, որոնք արդեն մայր են... Հըմ... կամ չեն փոխվել, կամ ինքը վատ հիշողություն ունի, կամ էլ...
- Տվեք պահեմ ձեր պայուսակը,- հանկարծ լսեց այն կնոջ ձայնը, որի մայր լինել-չլինելը իր մտորումների նյութն էր դարձել։ Մի քիչ անակնկալի եկավ. նրա ձայնն ավելի բարակ էր պատկերացնում, բայց, այնուամենայնիվ, հաճելի ձայն էր։
- Շնորհակալ եմ,- ասաց Լիլիթը՝ անսպասելիությունից թեթևակի վեր թռչելով ու հազիվ նկատելի ժպտալով և պայուսակը դրեց երիտասարդ կնոջ ծնկներին։
Հետաքրքիր է՝ ամուսի՞նն ինչպիսին կլինի։ Իրար սիրու՞մ են, թե՞ պարզապես ստացվել է, ամուսնացել են, ինչպես լինում է հաճախ, երբ կարծում են, թե սիրում են, իսկ իրականում պարզապես հարմարված են լինում իրար, կամ էլ ավելի վատ... Հուսանք, որ սիրում են... Գեղեցիկ է, նրան սիրելը դժվար չէր լինի... չնայած դա ի՞նչ կապ ունի... Հիմարություն։ Կարծես չկան գեղեցիկ կանայք, որոնց ամուսինները չեն սիրում։
Երիտասարդ կինը հանկարծ անհանգիստ շրջվեց դեպի մեքենայի հետևամասը.
- Արամիկ, վեր կաց, իջնում ենք,- փոքր-ինչ տագնապած ձայնով ասաց նա։
Լիլիթը նույնպես գլուխը շրջեց Արամիկի կողմը։ Փաստորեն, ունի... հետաքրքիր է... Եվ սկսեց ուսումնասիրել Արամիկին, որն արդեն ոտքի էր կանգնել. Մորը նման չէ, երևի հորն է նման։ Ճիշտ է, հաճելի մռութիկ ունի, բայց երևի ավելի լավ կլիներ, եթե մորը նման լիներ... Ասենք, իր ի՞նչ գործն է, ի սեր աստծո. իրենք, իրենց երեխան։ Ում ուզում է նման լինի...
Նրանց իջնելուց հետո մի կերպ հասցրեց այդ կնոջ տեղը գրավել, որովհետև իր կողքին կանգնած աղջիկն էլ կարծես նույն ակնկալիքն ուներ։ Նման դեպքերում, երբ մի քանի հոգի ակնհայտորեն հավակնում էին մոտ ապագայում ազատվելիք նստատեղին տիրանալ, Լիլիթը սովորաբար մի տեսակ անհարմար էր զգում իրեն շտապ առաջ գցել ու մնացածներին հուսախաբ անելով՝ գրավել այդ տեղը։ Բայց այս անգամ մեջքի ցավը ստիպեց սովորականից ավելի ճարպիկ գտնվել։
Արամիկի մայրիկը բռնեց երեխայի ձեռքը և սկսեց քայլել դեպի մոտակա շենքը։
- Մա՜մ, բա պապան ե՞րբ կգա,- կիսանեղացած ձայնով հարցրեց Արամիկը։
- Պապան չի գա,- պատասխանեց մայրը՝ ավելի պինդ սեղմելով որդու ձեռքը,- Արամիկ, դու էլ պապա չունես, մոռացիր նրա մասին, լա՞վ,- և արցունքները զսպելով՝ կռացավ ու համբուրեց փոքրիկի այտը, որից հետո շարունակեցին քայլելը։
Արամիկը շատ անգամներ էր տվել այդ հարցը և միշտ նույն պատասխանն էր ստացել, բայց, չգիտես ինչու, ամեն անգամ հույս էր ունենում, որ մայրիկն ավելի լավ բան կասի...
Զբաղեցնելով բաղձալի նստատեղը՝ Լիլիթը վերջապես կարող էր իրեն թուլացնել։ Մեջքի ցավը դեռ չէր անցել. այս երթուղայիններում կարելի է հաշմադամ էլ դառնալ։ Միաժամանակ մի տեսակ իրեն մեղավոր էր զգում, որ ինքը նստեց, իսկ այն աղջիկը, որ նույնպես հույս ուներ, այդպես էլ կանգնած մնաց։ «Բայց ես ավելի մոտ էի կանգնած նստատեղին, համ էլ ես ավելի վաղուց էի կանգնած. նա ինձնից շատ ավելի ուշ է բարձրացել մեքենա»,- փորձում էր իրեն արդարացնել։
- Տվեք պահեմ ձեր պայուսակը,- ասաց այդ աղջկան. գոնե մի բանով օգնած լինի։
- Չէ, շնորհակալություն, արդեն իջնում եմ,- շատ քաղաքավարի պատասխանեց աղջիկը։
«Դե լավ է, ուրեմն այնքան էլ մեծ բանից չի զրկվել։ Համ էլ առանձնապես հոգնած չի երևում»,- մտածեց Լիլիթը և թեթևացած շունչ քաշեց։
Կանգնած մնացած աղջիկը երթուղայինից իջավ։ «Ոտքերս ջարդվում են, գրողը տանի... Գոնե վերջում մի երկու րոպե նստեի։ Դեռ ինչքա՜ն էլ պիտի քայլեմ... Օ՜ֆ... Ախր ինչու՞ է միշտ այդպես. ինչի՞ց է, որ միշտ գտնվում է մեկը, ով ինձնից ավելի ճարպիկ ու արագաշարժ է դուրս գալիս այդ գործում։ Ինչու՞ ես էլ չեմ կարողանում նրանց նման լինել։ Թեկուզ հենց այդ աղջիկը, որ նստեց։ Այնքան էլ արագ ու վստահ նստեց, կարծես հենց իր համար էր նախատեսված... Համա թե ճարպիկն էր... Երևում էր, որ միշտ այդպես է արել... Էհ, ճիշտ է անում, ո՞վ իրավունք ունի մեղադրելու։ Ինչպես ասում են, էս դարում զոռբա պիտի լինես, որ կարողանաս ապրել։ Էդ ես եմ հիմար...»։
Հիմա արդեն տեսադաշտում շատ դեմքեր կային։ Կարելի էր հանգամանալից ուսումնասիրություն անցկացնել։ Վարորդի հետևի մասում դեմքով դեպի Լիլիթը նստած էին մի տարեց կին, մոտավորապես իր տարիքի մի աղջիկ, էլի մի տարեց կին՝ վաթսունին մոտ, և մի երիտասարդ։ Առաջին կինը բավականին հոգնած ու անտարբեր տեսք ուներ։ Տեսնես ինչի՞ց էր հոգնել՝ շատ աշխատելուց, երկար երթևեկելուց թե ընդհանրապես ապրելուց... կամ գուցե բոլորը միասի՞ն... Տեսնես ամուսինը կենդանի՞ է... իսկ գուցե ամուսնու՞ց է հոգնել... աստված չանի... բայց ի՞նչ իմանաս, հնարավոր է, որ ամուսինն արդեն չկա, ու նա առանց ամուսնու ապրելուց է հոգնել... Հետաքրքիր է, այդ տարիքում ամուսնու կարիքը նույնքան շա՞տ են զգում, որքան երիտասարդ ժամանակ, թե՞ ավելի քիչ, կամ գուցե ավելի շա՞տ... Բայց նրա դեմքի արտահայտությունից դատելով... ասենք, ի՞նչ իմանաս... Ինչպիսի՜ անհեթեթ մտքեր... Այնուամենայնիվ, տեսնես թոռներ ունի՞... մի րոպե... բայց գուցե նա երբեք էլ ամուսնացած չի եղել։ Չէ, նա այնպիսի տեսք ունի, կարծես երեխաներ էլ ունի, թոռներ էլ...
Իսկ այն աղջիկը... ժամանակ առ ժամանակ գոհունակությամբ ժպտում է. երևի ինչ-որ հաճելի բան է հիշում։ Երևի ընկերոջը նոր է հրաժեշտ տվել, և հաճելի հիշողությունները դեռ թարմ են։
Այս տղա՞ն տեսնես ինչու է այսքան մտախոհ տեսք ընդունել։ Շատ դուրեկան դեմք ունի։ Ինչի՞ մասին է մտածում։ Ձեռքին թղթեր կան։ Երևի ուսանող է։ Գուցե այսօր քննության է ու հենց դրա մասին էլ մտածում է։ Հետաքրքիր է, այս պահին աշխարհում քանի՞ հոգի է քննության մասին մտածում... Ասենք, դրանից ավելի հետաքրքիր բաներ էլ կան։ Օրինակ՝ այս պահին աշխարհում քանի՞ հոգի է երջանկությունից թռչկոտում կամ դժբախտությունից լաց լինում, օրինակ՝ անպատասխան սիրո պատճառով... Հանկարծ «Ամելի» ֆիլմը հիշեց։ Տեսնես այս պահին աշխարհում քանի՞ հոգի է այդ ֆիլմը նայում... Տեսնես եթե այս տղային մի քսան տարի հետո տեսներ, կճանաչե՞ր։ Իսկ նա իրե՞ն... Ասենք, նա իրեն հնարավոր է, որ իսկի չի էլ տեսել, եթե, իհարկե, չի նայել այն պահերին, երբ ինքը լրիվ ուրիշ կողմ էր նայում։ Տեսնես նա ինչպիսի՞ որդի է իր ծնողների համար։ Օրինակ՝ երբևէ մորը կոպտած կա՞։ Եվ ընդհանրապես տեսնես այս երթուղայինի մեջ կա՞ այնպիսի տղա, որը երբեք իր մորը չի կոպտել։ Սկսեց շուրջը նայել՝ բոլոր տղաներին զննելու և այս վերջին հարցի մասին ենթադրություններ անելու համար։ Կողքի նստատեղին նստած հաստլիկ տղան ահագին ջղային ու անհաշտ տեսք ունի։ Սա հաստատ կկոպտի, ընդ որում ոչ միայն մորը, այլև ցանկացած մարդու, որն ամենաչնչին անհամաձայնությունը կարտահայտի իր որևէ ասածի կամ արածի նկատմամբ։ Հետո պատկերացրեց, թե այսպիսի տեսքով տղան ինչպիսի մունաթական ձայն կարող է ունենալ։
Իսկ այն մյուսը կարծես դեռ կարգին չի էլ արթնացել։ Այնպիսի տպավորություն է, որ քնից զոռով հանել և ուղարկել են, հայտնի չէ՝ գործի թե դասի... Տեսքից չի երևում։ Տեսնես լրիվ արթուն ժամանակ ի՞նչ տեսք կունենա...
Տեսնես այստեղ նստածներից որևէ մեկն այս պահին մտածու՞մ է նստածներից որևէ մեկի մասին, թե՞ ամեն մեկն իր սեփական դարդերով է տարված։
Ահա վերջապես հասավ իր կանգառին։ Եվս մի քանի վայրկյան, և ինչ-որ մեկն էլ կերջանկանա՝ նստելու տեղ գտնելով։ Երբեմն ի՜նչ հեշտ է լինում մարդկանց երջանկացնելը...
Հիմա հրաժեշտ կտա իրեն արդեն որոշ չափով հարազատացած դեմքերին։ Տեսնես նրանցից որևէ մեկին հետագայում երբևէ կհանդիպի՞... Վերջ։ Արդեն իջնելու ժամանակն է։ Վերջին անգամ նայեց այն թղթերով տղային՝ կարծես համոզվելու համար, որ այդպես էլ մինչև վերջ իր վրա չի նայել, նույնիսկ չի նկատել իրեն...
Լիլիթի իջնելուց հետո թղթերով տղան երթուղայինի պատուհանից նայեց նրա հետևից. «Ի՜նչ հետաքրքիր դեմք ուներ... գեղեցիկ... Տեսնես նրան էլի կտեսնե՞մ։ Տեսնես մի՞շտ է այս ժամերին այս երթուղայինը նստում... Տեսնես...»։
Տե՛ս «Դիմակներ (1)»
Մեջբերել
: Այնքա՜ն բնական էր ամեն ինչ նկարագրված…
… Ավելի ճիշտ՝ ես երթուղայիններում կամ փողոցում մտքումս զրուցում եմ ինձ հանդիպած մարդկանց հետ: Լավ էլ ստացվում է, գիտե՞ք
:
Ուլուանա-ի խոսքերից
Էջանիշներ