Ազգային հատկանիշներ և ազգային գաղափարախոսություն
Ուրեմն, եթե գեները մեր ինքնության սահմանման հետ ոչ մի կապ չունեն, ապա ինչպես ենք մենք ինքներս մեզ տարբերակում մյուսներից: Պատմականորեն մի քանի կարևոր գործոններ կանխորոշել են մեր ինքնությունը` լեզուն, գիրը, կրոնը, ու այս ամենն իրենցը համարող մարդկանց պատմությունը նույն աշխարհագրական տարածքի վրա, որտեղ մենք ապրում ենք շատ երկար: Հայ, это звучит гордо.
Համաձայնվեք, որ երբ մեզ արտասահմանում հարցնում են մեր ազգային պատկանելության մասին, մենք պատասխանելիս առանձնակի հպարտությամբ ենք լցվում, անկախ այն բանից հարցնողը ընդհանրապես գիտի թե ինչ է հայը, թե ոչ: Մենք նրան դրա մասին մանրամասն կպատմենք, Հայկ ու Բելից մինչև Ղարաբաղյան պատերազմ:
Ունենք մենք արդյոք որոշակի ազգային հատկանիշներ? Միանշանակ ունենք: Կդժվարանամ պատասխանել ինքս իմ հարցին, թե ինչ հատկանիշներ են դրանք, քանի որ ինքս կընկնեմ մեծահայության հորձանուտը ու կսկսեմ բարբաջել, որ մենք խելացի ենք, աշխատասեր, հյուրասեր., բոլորս անկախ անհատականություններ ենք, ինքնավստահ .....
Էական չի թե ինչ հատկանիշներ են դրանք, էական այն է, որ դրանք ունիկալ հատկանիշներ չեն: Այսինք միայն մենք չենք որ այսքան խելացի ու աշխատասեր ենք, կամ այսքան բարի ու խաղաղասեր ենք: Հավատացեք փորձիս, թուրքերը, որոնց մենք այդքան չենք սիրում, պակաս հյուրասեր ժողովուրդ չեն:
Ուրեմն ինչն է մեզ այսպես կապում իրար հետ ? Մեր բոլորի ընդհանուր պատմությունը մեր ընդհանուր հայրենիքում, որը ցեմենտված է ընդհանուր լեզվով, գրով ու կրոնով: Մեկի մոտ բացակայում է մեկ կամ մյուս գործոնը, բայց այնքանով որքանով նա իրեն համարում է ընդհանուր պատմության կրողն ու ճանաչում ու ընդունում է իր պատմությունը, այդքանով նա ինքն իր կողմից ու մեր բոլորի կողմից ընկալվում է որպես հայ մարդ:
Այդ ընդհանուր պատմության ընկալումն էլ ձևավորում է մեր այսպես կոչված ազգային գաղափարախոսությունը:
Փորձեմ ձևակերպել, թե ինչ ազգային գաղափարախոսության մասին է խոսքը: Մենք հայերս, ցանկանում ենք ապրել ու գործել մեր պատմական հայրենիք Հայաստանում, բարգավաճել ու ծաղկել, ունենալով ազգային անվտանգության հստակ երաշխքիներ, որոնք մեզ հնարավորություն կտան պահպանել մեր ազգային ինքնությունը: Հիմա հարց է թե ազգային այս գաղափարոխոսության իրագործումը ինչպես է ընկալվում տարբեր մարդկանց կողմից: Խնդիրը կայանում է նրանում, որ պատմական հայրենիք ասելով մարդիկ ընկնում են տարընթերցումների մեջ: Որն է մեր պատմական հայրենիքը, այն ինչ ունեցել ենք, թե այն ինչ ունենք հիմա: Ու անցանք առաջ:
Բա ոնց եղավ որ սենց եղավ, կամ թաղեմ քաղաքական տեխնոլոգիաներ ստեղծողների բոյը
Այս ազգային գաղափարախոսության իրագործումն էլ, երևի թե իրենից ներկայացնում է մեր պրատկտիկ քաղաքականությունը:
50-60ականներին արևմտյան փիլիսոփայության մեջ առաջ եկավ այսպես կոչված հումանիստական ուղղությունը, ըստ որի մարդ արարածն ընդհանուր առմամբ դրական էակ է և անըդհատ ձգտում է զարգացման: Դրան հակադիր ուղղությունները պնդում են, որ մարդիկ ընդհանուր առմամբ ծույլ են և անկառավարելի, և միայն նրա առանձին ներկայացուցիչներ են օժտված այնպիսի հատկանիշներով, որոնք նրան իրավունք են տալիս կառավարել ու ուղղորդել այդ ծույլ զանգվածին, իր իսկ բարօրության համար: Ես հակված եմ ենթադրել, որ մարդիկ իրոք դրական էակներ են: Բայց փաստը մնում է փաստ, որ մարդկանց հսկայական զանգվածների ճակատագիրը շատ հաճախ կախված է մի խումբ առաջնորդների (քաղաքական գործիչների) կողմից ընդունված որոշումներից: Ոնց որ շեղվեցի:
Մեր խնդիրը կայանում է նրանում, որ ունենալով հստակ ձևավորված ազգային գաղափարախոսություն, ունենք մի հսկայական պրոբլեմ, որին դեռ պատասխան չենք տվել: Ինչ անել մեր պատմական հայրենիքի հետ, որի տերը այժմ մենք չենք: Ու հենց այստեղ է, որ մեր պրակտիկ քաղաքականությունը դառնում է անկանխատեսելի: Իրոք որ ցավալի դիլեմա է: Կամ ասում ենք «Հայեր, խելքի եկեք, հազիվ երկու համաշխարհաին պատերազմի միջով անցնելով ու ցեղասպանությունից մի կերպ պրծած մի կտոր հայրենիք ենք պահել, եկեք ծաղկեցնենք ու հոզորացնենք մեր այս մի կտոր հայրենիքը ու սարքենք այն աշխարհի լավագույն երկրներից մեկը, ու մեր նախահայր Հայկը կհպարտանա մեզանով», կամ էլ պիտի ասենք «Հայեր, մենք ունեցել ենք հզոր ու մեծ հայրենիք, ու կորցրել ենք այն հանգամանքների բերումով, մենք պիտի ներդնենք մեր ողջ ներուժը որ հետ բերենք մեր կորցրած հայրենիքը, վրեժ լուծենք բոլոր նրանցից ովքեր մեզ կոտորելով զրկեցին մեզ մեր հայրենիքից, ու երբ մենք կունենանք մեծ Հայաստան, միայն այն ժամանակ կունենք հստակ երաշխիքներ որ մեր ու մեր ժառանգնների անվտանգությունն ապահովված է, ու մեր նախահայր Հայկը կհպարտանա մեզանով»: Ու արի ու տես որ վերջին նախագահական ընտրությունների ժամանակ բավականին պրիմիտիվ ձևով հենց այս հարցն էր անընդհատ առաջ գալիս – մեկն ասում էր, «սա եկել է որ ծախի, հանձնի, մոռացության տա», մյուսն ասում էր, որ «սրանք անիրականանալի ծրագրերով մեզ մտցրել են փակուղի, եկեք կենտրոնանաք նրա վրա ինչ ունենք ու տեսնենք թե ինչ ենք անելու»: Ու մենք կամ հավատում ենք առաջինին ու հստակ հայհոյում ենք թուրք-մասոնին, կամ ընդհակառակը: Այսինք, ամբողջ խնդիրը կայանում է նրանում, որ մեր ազգային գաղափարախոսության իրագործման ճանապարհները մենք մեզ համար դեռ չենք պարզել: Մենք չգիտենք թե ինչ ենք ուզում, կամ եթե գիտենք ինչ ենք ուզում, չգիտենք թե ինչպես ենք հասնելու մեր ուզածին:
Մեջբերել
Գաղթական-ի խոսքերից
Չնայած ենթադրում եմ մոտավորապես ինչ կլինի։
Չեմ կարծում թե պահանջատիրությունը կարելի է դիտարկել որպես ազգային գաղափարախոսություն նախ էն պատճառով, որ այն չափից դուրս նեղ է՝ արտահայտում է զուտ քաղաքականության ոլորտը, էն էլ միայն արտաքին։ Մինչդեռ պետական գաղափարախոսությունը, որքանով որ ես եմ հասկանում, պետք է ընդգրկի կյանքի բոլոր ոլորտները։ 
:
Էջանիշներ