Խճճվել պետք չի և այստեղ որևէ հակասություն չկա: Նայեք –
Սկզբում կար Արատտան: Սակայն մ.թ.ա. 1561 թ-ից հետո այն բաժանվեց 5 թագավորություններ (սկսվեց “Հինգի թագավորության ժամանակաշրջան”-ը): Այդ 5 թագավորություններն էին
1.Արմենին – այստեղ շարունակում էին իշխել Հայկազունիները, որոնք շարունակում էին Արատտայի տրադիցիաները: Սա մյուս 4-ի նկատմամբ ուներ գերագահություն, թեև այն հաճախ հիմնվում էր ընդամենը տրադիցիայի կամ սովորույթի վրա,
2.Արարատ – սա ապագա Արարատյան թագավորությունն է,
3.Միտանի – Այստեղ իշխում էին Հայկազուտները, ժամանակին Եգիպտոսում իշխած և այնտեղից հեռացած գահատոհմը, որը սերում էր Հայկազունիներից,
4.Հայա – Սա հայտնի “Հայասսա-Անին” է, որտեղ իշխում էր Անիաների գահատոհմը
5.Կիլիկիա – այստեղ իշխում էր տեղի գահատոհմը և այն իրեն ամենաառանձնացվածն էր պահում:
Արդեն 885 թ-ին, երբ սկսվեց “Արարատյան թագավորության ժամանակաշրջան”-ը, 5 թագավորություններից 2-ը արդեն չկային, իսկ մյուս 2-ը խիստ թուլացել էին. Միտանին Կիլիկիան կործանվել էր Ասորեստանի հարվածներից, Հայան միացել էր Արմենիին, իսկ առանձնացված ապրող Կիլիկիան ևս հազիվ էր իրեն պաշտպանում: Սակայն Արմենիում էլ վիճակը ծանր և այն ոչ միայն կորցրել էր գերագահության թեկուզ և ձևական մնացորդները, այլև կարգին չէր կարավառում նույնիսկ սեփական տարածքը:
Դրան հակառակ Արարատը վերելք էր ապրում: 9-րդ դարի վերջին Արարատյան թագավորությունում իշխող գահատոհմը ոչ միայն խլեց գերագահությունը Արմենիի Հայկազունիներից, այլև մի քանի տասնամյակ անց ուղղակիորեն միացրեց այն իրեն: Սակայն 7-րդ դարի կեսերից Արմենիին վերականգնվեց, ընդ որում կրկին իշխանության եկած Հայկազունիները անչափ եռանդուն կերպով սկսեցին պայքարել ոչ միայն Արարատյան թագավորությունից անջատվելու, այլև ողջ Հայաստանի նկատմամբ գերագահությունը վերջինիցս խլելու համար: Պայքարը սկսեց Հսկան, իսկ նրա որդի Պարույրը իր թագավորության վերջում` մ.թ.ա. 612 թ-ին, հասավ նրան, որ մինչ այդ արդեն մի քանի տասնամյակ Արմենիի փաստացի գերագահությունը ողջ Հայաստանի նկատմամբ ստացավ միջազգային ճանաչում: Արարատյան թագավորությունը մտավ Արմենիի կազմի մեջ, իսկ մի քանի տասնամյակ անց (ձեր ասած 580-ականներին) այն ոչնչացավ լիովին:
Էջանիշներ