«Արյունոտ» շաբաթվա 100-րդ օրը
ՄՈՍԿՎԱՆ ԱՐՏԱՀԵՐԹ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ Է ԱՌԱՋԱՐԿՈՒՄ
Երեկ մենք հրապարակել էինք նախօրեին ռուսական հեղինակավոր «Արգումենտի ի ֆակտի» թերթում լույս տեսած «Արյունոտ» շաբաթվա 100-րդ օրը» հոդվածի առավել ուշագրավ հատվածները: Ճանաչված վերլուծաբան Եկատերինա Սոկոլովայի հոդվածը մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել մեր ընթերցողների շրջանում: Երեկ խմբագրությունը բազմաթիվ հեռախոսազանգեր է ստացել. ընթերցողները խնդրում էին հոդվածն ամբողջությամբ տպագրել, ինչն էլ մենք անում ենք:
«ԱՐՅՈՒՆՈՏ» ՇԱԲԱԹՎԱ 100-ՐԴ ՕՐԸ
«Հունիսի 8-ին լրացավ Հայաստանի ողբերգական իրադարձությունների 100-րդ օրը, երբ իշխանություն-ընդդիմություն հակամարտության արդյունքում Երեւանի փողոցներում զոհվեց առնվազն 10 եւ վիրավորվեց ավելի քան 200 մարդ:
Ընդդիմությունը փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրությունների պաշտոնական արդյունքները չճանաչեց, դրան հետեւած բողոքի զանգվածային հանրահավաքները չտեսնված թափ հավաքեցին: Դրանց գագաթնակետը դարձավ փետրվարի 26-ը, երբ իշխանության կազմակերպած «այլընտրանքային» հանրահավաքի մասնակիցները «վազեցին» դեպի ընդդիմություն, եւ ընդդիմության առաջնորդ, ՀՀ Առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ոտքերի մոտ նետեցին իշխող կուսակցության դրոշները:
Ականատեսների վկայությամբ, այդ օրը Ազատության հրապարակում եւ մերձակա փողոցներում մոտ կես միլիոն մարդ կար: Անխուսափելիորեն մոտենում էր Սահմանադրական դատարանում ընդդիմության հայցի քննարկման օրը, եւ իշխանությունները հանկարծ հստակ հասկացան, թե նման պայմաններում ինչպիսին կլինի ՍԴ-ի վճիռը: Փետրվարի 29-ի երեկոյան հեռուստատեսությամբ ելույթ ունենալով` նախագահ Ռ. Քոչարյանը հայտարարեց, որ թեպետ «իշխանությունների համբերությունը անսահման չէ, իրենք պատրաստ են սպասել Սահմանադրական դատարանի որոշմանը» եւ... ընդամենը մի քանի ժամ անց, մարտի 1-ին, առավոտյան 6 անց 30-ին խաղաղ քնած վրանային ճամբարի վրա ոստիկանական մահակների տարափ տեղաց: Ազատության հրապարակի ջարդը` տասնյակ ծեծվածներով ու վիրավորներով, որոնց թվում կային նաեւ կանայք եւ երեխաներ, նույն օրվա երեկոյան եւ գիշերը բերեց էլ ավելի ողբերգական իրադարձությունների... Այսուհետ 2008թ. մարտի 1-ը կրում է «արյունոտ շաբաթ» անունը:
Նույն օրն էլ Ռ. Քոչարյանը 20 օրով «արտակարգ դրություն» մտցրեց, եւ այդ պայմաններում Սահմանադրական դատարանը հաստատեց ԿԸՀ-ի որոշումը: Իշխանությունները ամեն ինչում մեղադրեցին ընդդիմությանը, ողջ երկրով մեկ ԱԱԾ եւ ոստիկանության մեկուսարաններ նետվեցին Լ. Տեր-Պետրոսյանի հարյուրավոր կողմնակիցներ, իսկ Առաջին նախագահն ինքը չհայտարարված տնային կալանքի տակ հայտնվեց: Ամբողջ այդ ժամանակահատվածում, ընդհուպ մինչեւ ապրիլի 9-ի երդման արարողությունը, նորընտիր նախագահ Սերժ Սարգսյանը լռում էր:
Ի՞նչ է այսօր կատարվում Հայաստանում 100 օր անց: Ավաղ, իշխանությունների բոլոր հաշվարկները` թե ժամանակի ընթացքում ամեն ինչ կհանդարտվի, իրավիճակը նորմալ հուն կմտնի, չարդարացան: Ընդդիմադիրների ձերբակալությունները, դատավարությունները, տնտեսական պատժամիջոցները անհնազանդ գործարարների նկատմամբ, հալածանքները ակտիվիստների դեմ չվախեցրին ժողովրդին: Ամեն օր հարյուրավոր մարդիկ հավաքվում են Հյուսիսային պողոտայում, որտեղ մարդիկ տեղեկանում են լուրերին... Ողջ երկրով մեկ զանգվածային հացադուլի ակցիաներ են ընթանում, նորանոր բողոքավոր երիտասարդական կազմակերպություններ են ստեղծվում... Մայիսի սկզբներին կայացած Համաժողովրդական շարժման կոնգրեսը ցույց տվեց, որ ընդդիմությունը շարունակում է հասարակության մեծ աջակցությունը վայելել եւ նախկինի պես տրամադրված է վճռականորեն: Կարծես թե այս անգամ Հայաստանի ժողովրդին թունդ վիրավորեցին: Այդ չարաբաստիկ օրվանից ի վեր Ազատության հրապարակը «պաշտպանող» ոստիկանական շղթան, ընդդիմադիրների ձերբակալությունները եւ նրանց նկատմամբ դատավարությունները, որտեղ «վկայի» դերում ոստիկաններ են հանդես գալիս, անհնազանդ գործարարների նկատմամբ տնտեսական պատժամիջոցները, քիչ թե շատ ակտիվ քաղաքացիներին անընդհատ ոստիկանություն բերման ենթարկելը չկարողացան ժողովրդին վախեցնել: Ամեն օր հարյուրավոր շահագրգռված մարդիկ հավաքվում են «կալանավորված» Ազատության հրապարակին հարող Հյուսիսային պողոտայում, որտեղ ընթանում է տեղեկությունների փոխանակում, հայտարարվում է, թե հաջորդ օրը որ դատարանում եւ երբ պետք է լսվի Տեր-Պետրոսյանի այս կամ այն կողմնակցի գործը: Բուն դատավարությունները` առանց բացառության, անցնում են ընդդիմադիրների «պաշարման» պայմաններում, ովքեր պահանջում են քաղբանտարկյալներին անհապաղ ազատ արձակել: Ողջ երկրով մեկ հացադուլի զանգվածային ակցիաներ են ընթանում, ծնվում են նորանոր բողոքավոր երիտասարդական կազմակերպություններ: Ապրիլի 24-ին, 1915թ. Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը, այս տարի, ըստ էության, գործող իշխանությունների դեմ բազմահազարանոց ցույցի առիթ հանդիսացավ: Իսկ մայիսի սկզբներին կայացած Համաժողովրդական շարժման կոնգրեսը ցույց տվեց, որ ընդդիմությունը շարունակում է վայելել հասարակության մեծ աջակցությունը եւ նախկինի պես տրամադրված է վճռականորեն:
Կոնգրեսը հայտարարեց, որ ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու միակ ելքը արտահերթ նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրություններն են: Այլ խոսքերով, ընդդիմությունը վարչախմբին երկընտրանքի առջեւ է դրել. կամ դուք արժանապատվորեն հեռանում եք, կամ էլ ձեզ են «հեռացնում»: Սա դատարկ սպառնալիք չէ. եթե նախագահական ընտրությունների ժամանակ բողոքական ընտրազանգվածը` միայն պաշտոնական տվյալներով կազմում էր մոտ 45%, ապա միայն կարելի է պատկերացնել, թե ինչքան է դարձել այն Արյունոտ շաբաթից հետո...
Վարչախումբը գերադասում է ձեւ անել, թե առանձնապես ոչինչ տեղի չի ունենում: Ակնհայտ է խորը ներքաղաքական ճգնաժամը, սակայն, երեւում է, միակ բանը, որ գրգռում է վարչախմբին, շուտով սկսվող ԵԽԽՎ ամառային նստաշրջանն է, որտեղ ապրիլյան 1609 բանաձեւի պահանջների կատարման վերաբերյալ հաշվետվություն պետք է տրվի: Խնդիրը հեշտերից չէ. բանաձեւի պահանջների կատարումը, փաստորեն կնշանակի Համաժողովրդական շարժման դիրքերի ամրապնդում, իսկ եթե անտեսեն, ապա դա կբերի ԵԽԽՎ-ում Հայաստանին ձայնի իրավունքից զրկելուն: Ելքը մեկն է` ստեղծել պահանջները կատարելու պատրանք: Եվ այդ ուղղությամբ աշխատանքը եռում է. ստեղծվում են տարբեր հանձնաժողովներ, մեկ խորհրդարանին, մեկ նախագահին առընթեր, ձեւավորվում են հասարակական խորհուրդներ եւ պալատներ, «հասարակական լայն քննարկումների» իմիտացիա է արվում եւ այլն: Իրականում այդ ամենը ոչ մի կապ չունի երկրում առկա ճգնաժամի իրական կարգավորման հետ: Երկխոսության դուռը բացելու ժամանակը անվերադարձ բաց է թողնված: Ճակատագիրը դրա համար միայն մեկ օր տվեց` ապրիլի 9-ը` Սերժ Սարգսյանի ինաուգուրացիայի օրը, որը համընկավ մարտի 1-ի զոհերի քառասունքի հետ: Այդ օրը Սերժ Սարգսյանը կարող էր ազատ արձակել քաղբանտարկյալներին: Թերեւս դա նախաձեռնությունը խլելու միակ հնարավորությունն էր: Նա չօգտվեց դրանից եւ իրավիճակը վերջնականապես փակուղի մտցրեց: Իսկ այս ընթացքում ընդդիմությունը շարունակում է ծավալվել: Այսպես, օրերս Համաժողովրդական շարժման կենտրոնը հայտարարել է, որ մտադիր է հանրահավաք անցկացնել հունիսի 20-ին, ըստ էության, ԵԽԽՎ ամառային նստաշրջանի բացման նախօրյակին: Ընդ որում, Շարժման ղեկավարները հայտարարել են, որ հանրահավաքը կկայանա անկախ իշխանությունների թույլտվությունից: Եվս մեկ անելանելի վիճակ. թույլ տալ - նշանակում է զիջել, թույլ չտալ - հղի է նոր գլխացավանքներով:
Մեջբերել
voter-ի խոսքերից
Էջանիշներ