Արձանագրութիւնների, լիազորությունների և հրաժարականների մասին
Վերջին շրջանում մի հարց է հնչում, որին այդպես էլ չտրվեց հստակ պատասխան. Ինչո±ւ է ՀՅԴ պահանջում արտգործնախարարի հրաժարականը, սակայն չի պահանջում նախագահի հրաժարականը: Չլինելով ՀՅԴ անդամ, փորձեմ պատասխանել հնչող հարցին, քանի որ սկզբունքորեն լավ չէ, երբ հասարակության հարցերը մնում են անպատասխան:
Ըստ գործող սահմանադրության (հոդված 5, կետ 7) Հայաստանի Հանրապետության նախագահն ¦իրականացնում է արտաքին քաղաքականության ընդհանուր ղեկավարումը§: Այսինքն, որպես ընդհանուր ղեկավար, նրան է վերապահված արտաքին քաղաքականության ուղենշումը, բայց ոչ իրագործումը: Որպես գործադիր իշխանության մաս, երկրի արտաքին հարաբերությունների գերատեսչությանն է վերապահված արտաքին քաղաքականության կենսագործումը: Ընդ որում, արտգործնախարարությունը պարտավոր է հավատարմորեն առաջնորդվել ¦ընդհանուր ղեկավարման§ ուղենիշներով և համապատասխան քայլերը կատարել միմիայն տրված հանձնարարականների շրջանակում: Արգործնախարարության պաշտոնյան իրավունք չունի նախագահի հանձնարարականից շեղվել և բանակցել նաև այլ հարցերի շուրջ, առավել ևս երկրի անունից ստանձնել լրացուցիչ պարտավորություններ:
Ի±նչ ունենք ներկայումս մենք: Երկրի նախագահը բազմիցս հրապարակայնորեն, որպես արտաքին քաղաքական գերակա ուղենիշ, առանձնանշել է Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերությունների կարգավորումը: Արտգործնախարարը նույնպես հրապարակայնորեն քանիցս կրկնել է նախագահի հանձնարարությունը, շեշտելով հանձարարականի ¦առանաց նախապայմանների§ հիմնական բնութագրիչը: Ավելին, և’ նախագահը և’ արտգործնախարարը քանիցս հստակեցրել են, որ ներկա փուլում կարգավորումը, ըստ էության, պիտի ունենա երկու դրսևորում. ա/. Թուրքիայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատում; բ/. Հայաստան-Թուրքիա, ինձ համար այսպես կոչված, սահմանի բացում:
Առաջին կետի շուրջ հարցեր չկան: Բնական է, մենք Թուրքիայից ստանաիլիք ունենք, հետևաբար, պիտի դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատենք, որ բանակցենք մեր ստանալիքը կամ համարժեք հատուցումը: Երկրորդ կետի շուրջ որոշ հարցեր կան, սակայն, խորքի մեջ, էական առարկություններ չկան. Կբացենք սահմանը, կտեսնենք, որ մեր սպասելիքները չեն արդարանում և կհիասաթափվենք: Խնդիր չեմ տեսնում, մենք վարժվել ենք հիասթափվելուն:
Հիմա հպանցիկ անդրադառնանք ներկայացված զույգ արձանագրություններին և տեսնենք, թե որքանո±վ են դրանք համապատասխանում նախագահի առանց նախապայմանների դրույթը պարունակող հանձնարարականին: Ես դեռ առաջիկայում առիթ կունենամ անդրադառնալու նշյալ փաստաթղթերին և պարբերություն առ պարբերություն բացահայտելու դրանց մեջ առկա ավելի քան մեկ տասնյակ անկապ պարտավորությունները: Անկապ, որովհետև դրանք բնավ կապ չունեն դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու և, այսպես կոչված, սահմանի բացման հետ:
Առայժմ անդրադառնամ ընդամենը մի կետի, որի առկայությունն արդեն վկայություն է հանձարարականի անտեսման և բավական է խոտանելու ողջ փաստաթուղթը: Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման վերաբերյալ արձանագրության հինգերորդ կետը բառացիորեն ասում է հետևյալը. ¦Հաստատելով միջազգային իրավունքի համապատասխան պայմանագրերով որոշված երկու երկրների միջև գոյություն ունեցող սահմանի փոխադարձ ճանաչումը§:
Մի կողմ թողնելով ընդհանրապես նման օրինական պայմանագրերի առկայության հարցը, առայժմ բավարարվեմ շեշտելով, որ վերոհիշյալ պարբերությունը նախապայմանից էլ այն կողմ է: Սա Հայաստանի Հանրապետության անսակարկ ու անվերապահ պարտավորություն է: Այսինքն, կողմերը դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումը պայմանավորել են ¦գոյություն ունեցող սահմանի փոխադարձ ճանաչմամբ§:
Ակնհայտ է, որ բանակցողները, գործել են ultra vires, այսինքն ակնհայտորեն գերազանացել են իրենց լիազորությունները և ոտնահարել են նախագահի հանձնարարականը: Բանակցողները մտել են մի դաշտ, որն իրենց լիազորությունների շրջանակից դուրս է:
Ո±րն է ելքը: Հայաստանը պիտի չստորագրի ներկայացված նախաստորագրված արձանագրությունները այն հիմնավորմամբ, որ դրանք չեն արտացոլում բանակցությունների ի սկզբանե հայտարարված նպատակն ու բուն էությունը: Հայաստանի Հանրապետությունը պիտի վերահաստատի առանց նախապայմանների Թուրքիայի Հանրապետության հետ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու և ընդհանուր սահմանային անցակետերի բացման պատրաստակամությունը և ստորագրման ներկայացնի միմիայն այդ դրույթներն արտացոլող սեղմ փաստաթղթեր:
Արա Պապյան
Մոդուս վիվենդի կենտրոնի ղեկավար
10 սեպտեմբերի 2009թ.
Chuk-ի խոսքերից
Մեջբերել
Էջանիշներ