ՈՍՏԻԿԱՆԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԵՂԱՐԸ
Հայաստանի գյուղնախարարությունն ու Հայ Առաքելական Եկեղեցին կարծես թե պայմանավորվել են, որ հոգեւորականները պետք է օրհնեն Հայաստանի դաշտերն ու այգիները, որ դրանք լինեն բերքառատ եւ զերծ մնան բնության քմահաճույքից: Զարմանալի է, թե ինչպես է, որ գյուղնախարար Սերգո Կարապետյանին ավելի հոգեհարազատ է եղել ոչ թե ասենք Խոսրով Հարությունյանի քրիստոնեադեմոկրատական կուսակցություն, այլ Արթուր Բաղդասարյանի Օրինաց երկիրը: Բայց դա իհարկե իմիջայլոց, քանի որ տվյալ պահին էականը գյուղնախարարության եւ եկեղեցու միջեւ պայմանավորվածությունն է:
Իսկ այն իր մեջ ակնհայտ վտանգներ է պարունակում Հայ Առաքելական Եկեղեցու համար, եւ կարող է պարարտ հող ստեղծել այսպես կոչված աղանդների համար: Բացատրեմ, թե ինչու: Հոգեւորականները պետք է օրհնեն դաշտերն ու այգիները: Շատ լավ: Բայց, արդյոք ինչ երաշխիքներ կան, որ բնությունը չի շարունակի հարվածներ տեղալ դրանց` եթե ոչ այս, ապա ասենք հաջորդ տարի, կամ մի քանի տարի անց: Եկեղեցին օրհնանքի քանի՞ տոկոս արդյունավետություն է երաշխավորում: Բա որ կարկուտը էլի խփեց ու ավիրեց, ո՞վ է պատասխան տալու եկեղեցու, հոգեւորականի հեղինակության, նրա օրհնանքի վարկանիշի համար: Չէ՞ որ աղանդները կարող են դրանից ակտիվանալ ու ասել, թե տեսաք, բա որ ասում ենք մեր խոսքն է ճշմարիտը, ոչ թե եկեղեցունը: Չէ՞ որ կարող է լինել այդպիսի բան:
Թեեւ, ինչ խոսք, բացատրություն միշտ էլ կարելի է գտնել: Օրինակ, կօրհնվի դաշտը կամ այգին, բայց մեկ էլ կարկուտը կխփի: Այդ դեպքում հոգեւորականը կասի, որ եթե ինքը չօրհներ դաշտը կամ այգին, կարկուտը ավելի ուժեղ կխփեր, կամ ավելի հաճախ կխփեր: Ասենք, կարկուտը երկու օրը մեկ է եկել, կասեր, որ օրհնանքը չլինելու դեպքում կգար ամեն օր: Կամ, եթե եկել է ամեն օր, ապա կասեր, որ օրհնանքը չլինելու դեպքում կգար օրը երեք անգամ: Այդ տեսանկյունից, իհարկե, կա բացատրություն եւ իրավիճակից ելք:
Իսկ եթե լուրջ, ապա կարծես թե մենք գտնվում ենք մի անելանելի իրավիճակում, երբ պետական կառույցն ու եկեղեցին իրենց բուն գործը թողած, ինչ որ պայմանավորվածություն են կնքում դաշտ ու այգի օրհնելու համար: Մինչդեռ, զարմանալի է օրինակ, թե ինչու եկեղեցին ոչ թե գյուղացու հետ է փորձում այդպիսի պայմանավորվածության գալ, այլ պետական կառույցի: Օրինակ, ինչու եկեղեցին չի գնում եւ իր օրհնանքը չի առաջարկում անմիջապես գյուղացուն, ով հողի սեփականատերն է: Կամ, ինչու գյուղնախարարությունը գյուղացուն պարզապես չի առաջարկում մի անգամ էլ դիմել օրհնանքի միջոցին, այլ ինքն է գնում եւ ինչ պայմանավորվածություն կնքում եկեղեցու հետ:
Այստեղ իհարկե հարցն օրհնել-չօրհնելը չէ: Ի վերջո, ինչպես կրոնի, դավանանքի ընտրության, այդպես էլ դրանից կյանքի այս կամ այն դրվագում օգտվելու խնդիրը խիստ անհատական խնդիր է եւ ամեն մարդ ինքը կորոշի, թե ինչը օրհնել տա, ինչը` ոչ: Հարցն այստեղ երեւույթն է, երբ այդ անհատական խնդիրը փորձ է արվում տեղավորել հարկատուների փողերով աշխատող մի կառույցի գործունեության շրջանակում, որը ունի անմիջական շատ այլ պարտականություններ այդ հարկատուների` մասնավորապես գյուղացիների առաջ: Մնում է, որ գյուղնախարարությունը օրհնել տա նաեւ գյուղացիներին տրամադրվող վարկերը, պարարտանյութը, գյուղտեխնիկան:
Մնում է նաեւ, որ պետական մյուս գերատեսչություններն էլ սկսեն ինչ որ համանման պայմանավորվածություններ կնքել եկեղեցու հետ, այն դարձնելով իրենց անգործության եւ անարդյունավետության վահան: Ըստ երեւույթին, պետական կառույցներում սկսել են հասկանալ, որ ավելի ու ավելի խոցելի են դառնում իրենց անմիջական պարտավորությունների կատարման տեսանկյունից, որոնք սահմանվում են Սահմանադրությամբ եւ օրենքով: Ավելի ու ավելի վատ են կարողանում ապահովել քաղաքացիների կյանքի որոշակի մակարդակ, սոցիալական վիճակը ավելի է ծանրանում, քաղաքացիներն ավելի են դժգոհում:
Այդ պարագայում, երբ Սահմանադրության ու օրենքի շրջանակում դառնում ես խոցելի, լավագույն պաշտպանությունը դառնում է բարոյականության շրջանակը, առավել եւս, որ ի տարբերություն Սահմանադրության եւ օրենքի, այն բավական հարաբերական շրջանակ է: Իսկ բարոյականության լավագույն օղապարանը կարող է լինել եկեղեցին, նկատի առնելով տասնամյակների, հարյուրամյակների կամ գուցե հազարամյակների անկախ պետականության բացակայության պարագայում եկեղեցու հանդեպ ձեւավորված հանրային վերաբերմունքն ու ընկալումները, որոնք շատ հաճախ ընդամենը իռացիոնալ կարծրատիպեր են, որ խանգարում են թե հասարակության, թե հենց եկեղեցու բարեփոխմանը, արդիականացմանը (եկեղեցու պարագայում իհարկե հասկանալի է, որ բարեփոխումը շատ ավելի սեղմ շրջանակներ եւ բովանդակություն կարող է ունենալ, քան հասարակության պարագայում: Բայց նաեւ աներկբա է, կա արդիականացման լուրջ խնդիր, քանի որ Հայ Առաքելական եկեղեցին համարժեք չէ հոգեւոր, հասարակական ժամանակակից խնդիրներին):
Ընդ որում, հատկանշական է, որ այդ ամենի մասին մտահոգություն արտահայտող անձինք անմիջապես ներկայացվում են որպես եկեղեցու դեմ գործող: Չգիտես ինչու, Հայաստանում եկեղեցին ընդունելու, եկեղեցու հանդեպ հարգանքի նշան է դարձել օրինակ այն, որ պետք է ամեն քայլափոխի կողքդ հոգեւորական լինի, որը պետք է ամեն ինչ օրհնի` կուսակցական համագումարից, մինչեւ զվարճանքի որեւէ կենտրոնի բացում: Անհատական մակարդակով այդ ամենը շատ լավ է, ողջունելի, բայց երբ այդ ամենը դառնում է արարողակարգի, այն էլ պետական արարողակարգի ու քարոզչության մաս, դա արդեն ոչ թե նպաստում է եկեղեցու հեղինակության եւ հանրային վարկի բարձրացմանը, այլ եկեղեցին դարձնում է գործիք պետության ձեռքին, ընդդեմ այլախոհ քաղաքացիների: Մինչդեռ այսօր գլխավոր խնդիրն այն է, որ Հայ Առաքելական եկեղեցին գտնի քաղաքացիների հետ անմիջական առավել արդյունավետ եւ առարկայական կապի ուղիները, ինչի համար անհրաժեշտ է, որ եկեղեցին առավել քաջատեղյակ լինի քաղաքացիական կյանքի խնդիրներին եւ համարժեք արձագանքի դրանց:
Այդպիսով, տվյալ դեպքում մտահոգիչն ինքնին երեւույթն է, այն, որ գյուղնախարարություն-եկեղեցի պայմանը կարող է լինել “պիլոտային” մի ծրագիր, որը հետագայում կիրառում կգտնի նաեւ պետական կառավարման համակարգի այլ կառույցների գործունեության մեջ, ավելի ու ավելի նույնացնելով պետությունն ու եկեղեցին: Հետո կհասնի Սահմանադրության մեջ փոփոխություն կատարելու եւ եկեղեցուն պետական որեւէ իրավական կարգավիճակ տալու հերթը, ոստիկանապետական Հայաստանին հագցնելով կրոնապետության վեղար` վեղար, որի տակից խաչի անունով կգործի մահակը` մեկ ֆիզիկական, մեկ բարոյական, ըստ իրավիճակի, հայեցողության, կամ տրամադրության:
ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Mephistopheles-ի խոսքերից
Մեջբերել
բա լավ մարդ ու կառավարիչը
Էջանիշներ