Ազգային գաղափարախոսություն: Կա՞ արդյոք նման բան...

[Hay-Qristonya]

Ապրելու և գեյատևելու համար յուրաքանչյուր ազգ, կարծում եմ, պիտի ունենա ազգային գաղափարախոսություն, այսինքն` մի գաղափար, որին հետևի ողջ ազգը և դրա շուրջ համախմբված միասնական, մեկ դառնա: Առանց սրա, կարծում եմ, ազգի գոյությունը դատապարտված է կործանման:
Ունենք արդյոք մենք` հայերս, այդ «Ազգային գաղափարախոսություն»-ը, և եթե այո, ո՞րն է այդ, իսկ եթե ոչ` Ի՞նչ գաղափարախոսություն կառաջարկեք դուք:
Կանխավ` շնորհակալություն:

[Ambrosine]

Մենք պաշտոնապես չունենք ազգային գաղափարախոսություն, սակայն, եթե կցանկանաք, մեջ կբերեմ Լ. Խուրշուդյանի <<Հայոց ազգային գաղափարախոսության էությունը և բավանդակությունը>> չգիտեմ ինչ կոչել հոդված, թե ...

[Hay-Qristonya]

եթե կցանկանաք, մեջ կբերեմ Լ. Խուրշուդյանի <<Հայոց ազգային գաղափարախոսության էությունը և բավանդակությունը>> հոդվածը ...

Այո', խնդրում եմ, եթե կարելի է

[Ambrosine]

Հայոց ազգային գաղափարախոսության էությունը և բովանդակությունը

Ազգային գաղափարախոսությունը գաղափարների, հիմնադրույթների, գործոնների համակարգ է, որի նպատակը ժողովրդի ինքնապահպանումն է, ազատ, անկախ զարգացումը, բարեկեցիկ կյանքի ապահովումը:
Ազգային գաղափարախոսությունը բաղկացած է` ազգի գոյապահպանման, ամբողջական հայրենիքի, անկախ պետականության, ազգային մշակույթի և ազգային կրոնի հիմնադրույթներից: Այդ գաղափարները այն հիմնաքարերն են, որոնց վրա կառուցվում է ազգային գաղափարախոսության ամբողջ համակարգը: Միաժամանակ, բնականաբար, ազգային գաղափարախոսության համակարգում յուրաքանչյուր ժողովուրդ` պայմանավորված իր պատմական զարգացման առանձնահատկություններով, ունի նաև իր յուրահատուկ հիմնախնդիրները:
Ազգային գաղափարախոսությունը բաղկացած է ռազմավարական և մարտավարական ծրագրերից:
Ռազմավարական ծրագիրը բաղկացած է` ազգի ազգի գոյապահպանման, ամբողջական հայրենիքի, անկախ պետականության, ազգային մշակույթի և ազգային կրոնի հիմնադրույթներից: Այդ ծրագրում անհրաժեշտաբար իրենց պատշաճ տեղն են գրավում նաև յուրաքանչյուր ազգի առանձնահատուկ հիմնախնդիրները:
Սակայն ազգային գաղափարախոսության հաղթանակի համար բավական չէ միայն ռազմավարական ճիշտ ծրագրի մշակումը: Հաջողության համար անհրաժեշտ է նաև բոլոր անհրաժեշտ գործոնները հաշվի առնող մանրակրկիտ մշակված մարտավարական ծրագիր: Մարտավարական ծրագիրը ժողովրդի պատմության տարբեր փուլերում, տարբեր պատմական պայմաններում ռազմավարական ծրագրի հիմնախնդիրների լուծման ուղիների համակարգն է: Եթե մարտավարական ծրագիրը չի ելնում պատմական իրականության բոլոր անհրաժեշտ գործոնների վերլուծությունից, նրա մեխանիզմը չի գործում: Հետևաբար, մարտավարական ծրագրի տապալմամբ չի իրականանում նաև ռազմավարական ծրագիրը: Ռազմավարական ծրագիրը կյանքի է կոչվում երկար, իսկ մարտավարական ծրագիրը` ավելի կարճ ժամանակահատվածի համար:
Ազգային գաղափարախոսությունը` ռազմավարական և մարտավարական ծրագրերով, անվանվում է նաև Ազգային ծրագիր, իսկ որոշ երկրներում` Ազգային անվտանգության հայեցակարգ:
Ազգային գաղափարախոսության առանցքը ազգի գոյապահպանումն է, ազգի գաղափարը: Ազգապահպանումը գերխնդիր է:
Ազգը կենդանի օրգանիզմ է, պատմաէթնիկական կատեգորիա: Յուրաքանչյուր ազգի գոյապահպանման համար անհրաժեշտ են հետևյալ ԱԶԳԱՅԻՆ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԸ.
ԼԵԶՈՒ
ՄՇԱԿՈՒՅԹ
ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
ԻՆՔՆԱԳԻՏԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ
ԲՆԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՀՈԳԵԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
ՀՈԳԵԿԱՆ ԿԵՐՏՎԱԾՔ
ՆԿԱՐԱԳԻՐ
զգացում`
ՀԱՅՐԵՆԱՍԻՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՀՊԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆ
ՈԳԻ
ԿՐՈՆ
ՃԱՇԱԿ
ԿԵՆՑԱՂ
ԷԹՆԻԿԱԿԱՆ ԱՎԱՆԴՈՒՅԹՆԵՐ ՈՒ ՍՈՎՈՐՈՒՅԹՆԵՐ
ԸՆՏԱՆԻՔ...
Դարերի ընթացքում ճակատագրի ընդհանրությամբ հիշյալ ազգային գործոնների հիման վրա ձևավորվում է յուրաքանչյուր ազգի ազգային ինքնությունը, ազգային դիմագիծը և ազգային անհատականությունը: Թվարկված գործոնները մտնում են ազգի գաղափարի մեջ և հանդիսանում ազգային գաղափարախոսության բաղկացուցիչ տարրեր:

/շարունակելի.../

[dvgray]

Ապրելու և գեյատևելու համար յուրաքանչյուր ազգ, կարծում եմ, պիտի ունենա ազգային գաղափարախոսություն, այսինքն` մի գաղափար, որին հետևի ողջ ազգը և դրա շուրջ համախմբված միասնական, մեկ դառնա: Առանց սրա, կարծում եմ, ազգի գոյությունը դատապարտված է կործանման:
Ունենք արդյոք մենք` հայերս, այդ «Ազգային գաղափարախոսություն»-ը, և եթե այո, ո՞րն է այդ, իսկ եթե ոչ` Ի՞նչ գաղափարախոսություն կառաջարկեք դուք:
Կանխավ` շնորհակալություն:

Իսկ օրինակ ընտանիքի գոյության համար գաղափարախոսություն պետք է, թէ ոչ:
Իսկ անհատ մարդու՞ն:
Եթե այո, ապա ո՞րոնք են այդ գաղափարախոսությունները: Առանց որոնց ընտանիքը, կամ մարդ-անհատը կվերանան:
Ու հետաքրքիր են՝ արդյո՞ք այդ ընտանեական, կամ անհատ-մարդու գաղափարախոսությունները կրկնվո՞ղ են, թե՞ ունիկալ են: Եվ ով/ովքեր է գրում դրանք:

Հ.Գ. Գրածներիս չմոտենալ որպես տաֆտալոգիա, այլ փորձել որոշ ժամանակ մտածել այս հարցերի շուրջը , նախքան ազգային գաղափարախոսության մասին խոսալը :

[Ambrosine]

Ճիշտ ա, դուք դեռ քննարկեք անհատի, ընտանիքի <<գաղափարախոսությունը>>, մինչև ես կհասցնեմ հավաքել ամբողջ նյութը

[dvgray]

Ճիշտ ա, դուք դեռ քննարկեք անհատի, ընտանիքի <<գաղափարախոսությունը>>, մինչև ես կհասցնեմ հավաքել ամբողջ նյութը

Հոփ :
Իսկ դու չե՞ս քննարկելու էտ վերևինը :

[Ambrosine]

Հոփ :
Իսկ դու չե՞ս քննարկելու էտ վերևինը :

Ուզում էի գլուխս ազատել, էն էլ ...

[dvgray]

Ուզում էի գլուխս ազատել, էն էլ ...

Լավ չի :
Թե չէ տեքստ հավաքել մենք էլ կարող ենք :
Դու արի կարծիքտ ասա :

[Fedayi]

Ապրելու և գեյատևելու համար յուրաքանչյուր ազգ, կարծում եմ, պիտի ունենա ազգային գաղափարախոսություն, այսինքն` մի գաղափար, որին հետևի ողջ ազգը և դրա շուրջ համախմբված միասնական, մեկ դառնա: Առանց սրա, կարծում եմ, ազգի գոյությունը դատապարտված է կործանման:
Ունենք արդյոք մենք` հայերս, այդ «Ազգային գաղափարախոսություն»-ը, և եթե այո, ո՞րն է այդ, իսկ եթե ոչ` Ի՞նչ գաղափարախոսություն կառաջարկեք դուք:
Կանխավ` շնորհակալություն:

Չունենք...Ընդհանրապես, հայերս համախմբվում ենք մի գաղափարի շուրջ միայն կրիտիկական պահերին, բայց արդեն ուշ է լինում...Դա մեր դարավոր հիվանդությունն է: Էդ հիվանդին ուժեղ, շատ խիստ առաջնորդ է պետք, որ ականջից բռնի ու դարձի բերի, հակառակ դեպքում նա շարունակում է իներցիայով ընթանալ...
Համաձայն եմ նաև DVGRAY-ի հետ, նախ և առաջ ընտանիքում են գտնվում առողջ հասարակության առանցքային բանալիները...

[Ambrosine]

Արդի աշխարհաքաղաքական պայմաններում հայ ժողովրդի ու Հայաստանի անցյալի, ներկայի ու ապագայի խնդիրների լուծման անհրաժեշտության շրջանակներում էլ կազմվում է հայոց ազգային գաղափարախոսությունը հետևյալ հիմնախնդիրներով.

• ԺՈՂՈՎՐԴԻ ԳԱՂԱՓԱՐԸ

, որը ազգային գաղափարախոսության առանցքն է, նպատակը, գերխնդիրը: Բոլոր ուժերը ի սպաս են դրվում այդ գերխնդրի իրագործմանը, որի էությունը հայ ժողովրդի գոյատևումն է, ազատ, անկապ զարգացումը և բարեկեցիկ կյանքի ապահովումը:
Հայ ժողովրդի գոյապահպանման առաջին հիմնապայմանը անկախ, ամբողջական հայրենիքի առկայությունն է: Երկրորդ հիմնապայմանը` անկախ պետականության առկայությունն է: Երրորդ հիմնապայմանը` ազգային մշակույթի համակարգի առկայությունն է, ազգային մշակույթի` ազգային դաստիարակության հիմնական լծակ լինելը: Առանց ազգի ՀԱՅՐԵՆԻՔ չկա, առանց հայրենիքի` ԱԶԳ: Հայրենիքի բովանդակությունը ՀՈՂՆ է, ձևը` ԱԶԳԱՅԻՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ: Առանց ազգային մշակույթի ազգային հայրենիք չկա: Հողը ազգերի հայրենիք է դառնում ազգային մշակույթով:

• ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ԳԱՂԱՓԱՐԸ.

Հայ ժողովուրդը ունի մեկ հայրենիք` Հայկական լեռնաշխարհը, որի տարբեր մասերը բռնազավթված են այլ պետությունների կողմից: Ժողովրդի ապրելատարածքի յուրաքանչյուր անկյուն չի կարող ՀԱՅՐԵՆԻՔ անվանվել: Ամեն ժողովուրդ ունի մեկ հայրենիք: Միանգամայն ճիշտ էր Գարեգին Նժդեհը, երբ ընդունելով Խորհրդային Հայաստանի` հայոց պետականության կորիզ լինելու անհրաժեշտությունը, միաժամանակ ավելացնում էր. <<Ներկա Հայաստանը կազմում է հազիվ մեկ տասներկուերորդը մեր պատմական ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ: Դա ՀԱՅՐԵՆԻՔ ՉԷ, այլ ՀԱՅՐԵՆԻ ԱՆԿՅՈՒՆ>>:
Ահա թե ինչու հայոց ազգային գաղափարախոսության հիմնական նպատակը պատմական ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ազատագրումն է:
Հայրենիքի գաղափարը հայոց ազգային գաղափարախոսության մեջ բաժանվում է երկու հիմնադրույթի.
Անկախ և Միացյալ Հայաստանի հիմնադրույթ,
Հայաստանի անկախ հանրապետության հիմնադրույթ:

ԱՆԿԱԽ ԵՎ ՄԻԱՑՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹ

Հայոց ազգային գաղափարախոսության հիմնական նպատակը Պատմական Հայրենիքում հայկական ազկախ պետականության վերականգնում է` Անկախ և Միացյալ Հայաստանի ստեղծումը:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԿԱԽ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԴԵՐԻ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹԸ

Հայոց ազգային գաղափարախոսության առանցքային հիմնադրույթներից է Հայաստանի անկախ հանրապետության հռչակումը, ամրապնդումն ու հզորացումը, որպես Անկախ և Միացյալ Հայաստանի իրականացման նախապայման, որպես հայ ժողովրդի գոյապհպանման ու զարգացման երաշխիք:
Հայ ժողովուրդը թևակոխել է Մեծ Գաղափարի իրականացման առաջին փուլը` հռչակված է Հայաստանի անկախ հանրապետությունը, ազատագրված է Լեռնային Ղարաբաղը: Մեծ գաղափարի իրականացումը կատարվում է փուլ առ փուլ:

• ԱԶԳԱՅԻՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԵՎ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹԸ

Ազգային ինքնության և ազգային նկարագրի պահպանման ու զարգացման հիմնական միջոցը ազգային մշակույթն է, կրթության ազգային համակարգը, ազգային դաստիարակությունը` մանկապարտեզից մինչև ԲՈՒՀ:
Ազգային ինքնագիտակցությունը, մտածողությունը, նկարագիրը, բնավորությունը և հպարտությունը ձևավորվում են ազգային մշակույթի հիման վրա, կրթական համակարգում: Առանց ազգային մշակույթի և ազգային կրթության ազգը չի կարող հարատևել:
Կրթական համակարգի գերնպատակը պետք է լինի ազգային դաստիարակությունը, ազգային գաղափարախոսության հիման վրա` Ազգի, Հայրենիքի և անկախ պետականության գաղափարների սրբացումը:
Ազգային պետությունը և ժողովուրդը պետք է մշտական հոգատարություն ցուցաբերեն ազգային մշակույթի և կրթական համակարգի հիմնախնդիրների նկատմամբ` դրանց մեջ տեսնե;ով ոչ թե լոկ մշախույթի ու կրթական համակարգի ընդհանուր գաղափարներ, այլ նաև ազգի, հայրենիքի ու պետականության գոյատևման և զարգացման գործոններ:
Առանձնահատուկ ուշադրություն պետք է դարձվի դպրոցում և բուհում լեզվի, պատմության և գրականության դասավանդման հիմնախնդիրներին, ազգային գաղափարախոսության էությունից ելնող դասագրքերի ստեղծմանը: Լեզուն, պատմությունը և գրականությունը ժողովրդի ազգային ինքնագիտակցությունը, նկարագիրը և բնավորությունը ամրապնդող ամենազորեղ գործոններն են:

• ՄԵԿ ԱԶԳ – ՄԵԿ ՀԱՅՐԵՆԻՔ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹԸ

Եղեռնից փրկված արևմտահայության մի ստվար զանգված ապաստան գտավ աշխարհի բազմաթիվ երկրներում: Ստեղծվեց հայկական Սփյուռքը: Հայ ժողովուրդը երկատվեց: Սփյուռքահայությունը կանգնեց ձուլման վտանգի առաջ: Նման իրավիճակում սփյուռքահյությունը ձուլումից փրկելու, Հայ դատի աշխատանքները առաջ տանելու համար` մեկ ազգ – մեկ հայրենիք, Հայրենիք – Սփյուռք միասնական համակարգի ստեղծումը դառնում է ազգային գաղափարախոսության հիմնադրույթ:
Ելնելով ազգային գաղափարախոսության հրամայականից, անհրաժեշտ է մշտապես վարել մեկ – ազգ, մեկ – հայրենիք քաղաքականություն: Այդ ազգային քաղաքականության մեջ թե Հայաստանի Հանրապետությունը և թե Սփյուռքը իրենց դերն ունեն կատարելու, իրենց պատմական առաքելությունը:

/...շարունակելի.../

[Ambrosine]

ԱԶԳԱՅԻՆ ՀՊԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹԸ

Յուրաքանչյուր ազգ գոյատևելու, զարգանալու և հաղթելու համար պետք է անպայման ունենա բարձր ազգային հպարտություն: Ազգը պետք է հպարտանա իր ազգային նկարագրով, Հայրենիքով, պետականությամբ, մշակույթով, պատմությամբ, ավանդույթներով, կրոնով և ընդհանրապես ազգային բոլոր սուրբ ու անանց արժեքներով: Ազգի, Հայրենիքի և պետականության գոյատևման ու զարգացման հիմնական նախապայմաններից մեկը ազգային հպարտությունն է:
Ազգային հպարտությունից, ազգային արժանապատվությունից զուրկ, թերարժեքության բարդույթով տառապող ազգը չի կարող երկար ժամանակ գոյատևել:
Ազգային հպարտության հիմնադրույթի քարոզչությունը հայոց ազգային գաղափարախոսության հրամայականն է, այն կարևորվում է հայ ժողովրդի պատմական ուղու առանձնահատկություններով:

/...շարունակելի.../

[Ambrosine]

ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹԸ

Յուրաքանչյուր ազգ, որպեսզի կարողանա գոյատևել, կարողանա դիմադրել պատմության արհավիրքներին, անհրաժեշտաբար պետք է ղեկավարվի ազգային համաձայնության գաղափարով: Ազգը առաջին հերթին պարտավոր է լուծել իր գոյատևման, ֆիզիկական գոյության, Հայրենիքի անվտանգության, ամբողջականության և պետական անկախության հարցը:
Ազգի բոլոր դասակարգերը, քաղաքական կուսակցությունները պետք է գիտակցեն, որ ժողովրդի գոյատևման հիմնական պայմաններից մեկը ազգային համաձայնությունն է: Ազգային համաձայնության գաղափարը գերակայում է դասակարգային և կուսակցական գաղափարներից:
Ազգային գաղափարախոսության բոլոր հիմնադրույթների առկայության դեպքում, եթե բացակայում է ազգային համաձայնության գործոնը, միևնույն է ազգը դատապարտված է պարտության:

ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԴԵՐԻ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹԸ

Եկեղեցին դարերի ընթացքում սրբացնում և աստվածաստեղծ բնույթ է տալիս ազգային գաղափարախոսության հիմնադրույթներին, պայքարում է ազգային համաձայնության և ազգային միասնության գաղափարների իրականացման համար: Պետության բացակայության պայմաններում եկեղեցին ղեկավարում է ազատագրական պայքարը, համախմբում է բոլոր դասակարգերին և հասարակական-քաղաքական ուժերին:
Եկեղեցու գործունեության շնորհիվ խոշոր զարգացում են ապրում մշակույթի և կրթական համակարգերը: Եկեղեցին մեծ դեր է կատարում ժողովրդի ավանդական ազգային բարոյական նորմերի պահպանման գործում` աշխատելով անաղարտ պահել հայ մարդու ազգային նկարագիրը և հոգու մաքրությունը:

/...շարունակելի.../

[Ambrosine]

ԱԶԳԱՅԻՆ ԹՇՆԱՄՈՒ ԿԵՐՊԱՐԸ

Պատերազմները, նվաճումները, հարստահարությունները ժողովուրդների հազարամյակների պատմության մեջ սովորական երևույթ են: Պարտված ժողովուրդները, բնականաբար, ատելությամբ ու վրեժխնդրությամբ են լցվում հաղթող ժողովուրդների նկատմամբ: Սակայն, որպես կանոն, եթե հաղթողը ինչ-որ ժամանակահատվածից հետո հեռանում է նվաճված երկրից, ապա պարտված ժողովուրդը ժամանակի ընթացքում բուժում է վերքերը և ամենակարող ժամանակը ժողովրդի հիշողությունից ջնջում է ատելության ու վրեժխնդրության զգացումը:Ժողովուրդները չարություն չունեն, նրանք անհիշաչար են: Եթե այդպես չլիներ, ապա բոլոր ժողովուրդները հիմա թշնամիներ կլինեին: Ժողովուրդների համար հավերժական թշնամիներ գոյություն չունեն: Թշնամու գաղափարը ժողովուրդների համար ունի մարտավարական և ոչ թե ռազմավարական նշանակություն:

Բայց կան հիմնախնդիրներ, որոնք հավերժ մնում են ժողովուրդների պատմական հիշողության մեջ: Խոսքը տվյալ դեպքում վերաբերում է մի ժողովրդի կողմից մյուսի ցեղասպանությանը և Հայրենիքի զավթմանը:

ՈՐԵՎԷ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԱԾ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՅՐԵՆԻՔԸ ԶԱՎԹԱԾ ԴԱՀԻՃԸ ԶՈՀԻ ՄՈՏ ՍՏԱՆՈՒՄ Է ԱԶԳԱՅԻՆ ԹՇՆԱՄՈՒ ԿԵՐՊԱՐ ԵՎ ՀԱՎԵՐԺ ՄՆՈՒՄ ՆՐԱ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ:

Հայաստանի ոչնչացման քաղաքականությունը այսօր էլ հանդիսանում է թուրքերի ազգային ծրագրի առանցքը, այն ելնում է պանթուրքիզմի գաղափարախոսությունից , որը թուրքերի ազգային իդեալն է, ազգային գաղափարախոսությունը: Քանի դեռ գոյություն ունի պանթուրքիզմը` Միացյալ Թուրանի գաղափարը, Հայաստանի Հանրապետության ոչնչացման ծրագիրը գտնվելու է Թուրքիայի քաղաքականության օրակարգում: Հետխորհրդային շրջանում Թուրքիայի վարած հակահայկական քաղաքականությունը գալիս է մեկ անգամ ևս հաստատելու այդ անվիճելի ճշմարտությունը:

Ստեղված իրավիճակում Հայաստանի ապազգային ուժերը /ՀՀՇԿ-ն և նրանից ծնված ու գունափոխված բոլոր կազմակերպությունները/ բոլշևիզմից ժառանգած <<ինտերնացիոնալիզմի և ժողովուրդների բարեկամության>> դրոշով` ՆԵՈԲՈԼՇԵՎԻԶՄԻ դիրքերից գործադրում են բոլոր միջոցները հայ ժողովրդի գիտակցությունից թուրքերին, որպես ազգային թշնամու կերպար հանելու համար, որով թուլացնում ու բթացնում են հայոց ինքնապահպանման բնազդը, ապակողմնորոշում ժողովրդին և դատապարտում ոչնչացման: Դա դավաճանություն է հայ ժողովրդի նկատմամբ:

Թուրքերը հայոց ազգային թշնամին են: Թուրքերը կդադարեն հայոց ազգային թշնամին լինելուց, հայ-թուրքական հարաբերությունները, թեկուզ փոխզիջումային տարբերակով, կկարգավորվեն Արևմտյան Հայաստանը հայ ժողովրդին վերադարձնելու դեպքում միայն: Այդ պատմական կնճիռը վերացնելու այլ ուղիներ գոյություն չունեն:

Լենդրուշ Խուրշուդյան

ՎԵՐՋ Ինչ կարծիքի եք?

[Surhandak]

Այո կա եւ եղել է ԱԶԳԱՅԻՆ ԳԱՂԱՓԱՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ եւ Հայ Դասականներից շատերը, որդեգրել էին քարոզելու այդ գաղափարախոսության քարոզելու առաքելությունը Ֆրիկից սկսած վերջացած մեր օրերի հեղինակները: տես Ազատամարտիկի Հիշատակարանում...
ԱԶԳԱՅԻՆ ԳԱՂԱՓԱՐԱԽՈՍՈՒԹՅԱՆ քարոզողներից մեկը` Ավետիք Իսահակյանը իր բանաստեղծությունում այսպես է նկարագրել ժամանակի իրավիճակը, սակայն մենք մոռացանք մեր ՄԵԾԵՐԻ ԽՐԱՏՆԵՐԸ, եւ անգամ հարյուրամյակներ անց չկարողացանք թոթափել միջնադարի ստրկամտությունը, որը նորովի է լիցք է տալիս տականքների հաղթարշավին
Աշխարհի ճոխ սեղանից

Ա՜խ, մեր սիրտը լիքը դարդ, ցավ.
Օր ու արև չտեսանք.
Ու մեր կյանքը սևով անցավ,
Աշխարհից բան չիմացանք:

Հարուստ մարդիկ կուտեն-խմեն
Աշխարհի ճոխ սեղանից.
Մենք աշխարհի խորթ տղերքն ենք,
Մեզ փայ չկա աշխարհից:

Խեղճ աղքատի հոգին դուրս գա,
Քարից-հողից հաց քամե.
Բեռով հացը հարստին տա.-
Հարուստն իշխե. վայելե:

Խեղճ աղքատը դառը դատի,-
Դատարկ նստի... է՜յ աշխարհ,
Էլ ինչո՞ւ ես քարը թողնում
Քարի վրա, քար-աշխարհ:

Ա՜խ, մեր սիրտը լիքը դարդ, ցավ,
Օր ու արև չտեսանք.
Ու մեր կյանքը սևով անցավ,
Աշխարհից բան չիմացանք:
Ավետիք Իսահակյան 1898
Օդեսա