Հայերի ծագումը

[Lion]

Արտակ Մեսրոպյանը նաեւ հաղորդել է

Մովսիսյանը...

Ի դեպ, կարողա իմանաք, ֆիլմը որտեղից կարելի է գտնել?

Որոշ ժամանակ անց կլինի վաճառքում:

Ի դեպ, Արտակ Մովսիյանը անցած տարվանից ԵՊՀ-ում պատմություն առարկան ա դասավանդում:

Լաաավ ասիր... Ապեր, ինքը առնվազն 1998-ից ԵՊՀ-ում դաս է տալիս...

Դու պատեկարցնու՞մ ես, որ հսկայական մշակութային ժառանգություն թողած ազգը, կախվել է

Բայց ով ասեց, որ ՄԻԱՅՆ դրանից ենք կախվե՞լ:

Եղբայր, մի հատ Քարահունջի աստղադիտարանով վերածնված ազգային ինքնագիտակցությամբ հայը, առաջին իսկ հարմար պահին, չիշիկ կանի Քարահունջի հենց առաջին քարի կողքին:

Դե լավ, հա...

Լիոն ջան, պատմական ու մշակութային ժառանգության պահպանման հետ կապված այնքան արդիական խնդիրներ կան այսօր Հայաստանում, որ Քարահունջի առաջին աստաղդիտարան լինելը այդ ցանկում զբաղեցնում է վերջին տեղերից մեկը:

Մեկը մյուսին չեն և ՉՊԻՏԻ բացառի:

Երևանի կենտրոնում, Էրեբունու ամրոցը սարքել են հասարակական զուգարան, իսկ թանգարանի վիճակն ուղղակի ողորմելի է: Գառնի-Գեղարդ ուղղությամբ երկու հատ տուրիստ են գնում, որ մի հատ նորմալ բան տեսնեն, առաջին բանը որ հանդիպում են, ձորում թափված աղբակույտերն են, խորոված քյաբաբն ու դհոլ զուռնայով տնգլտաշին: Զվարթնոցի մասին համարյա մոռացել են: Սանահին, Հաղպատ, Հաղարծինի կողմերը հեսա ծառ չի մնալու, իսկ դուք ընկել եք մի հատ Քարահունջի հետևից, որ ազգային ինքնագիտակցություն բարձրացնենք:

Է հա, համաձայն եմ, վատ է... Բայց դա նշանակում է Քարահունջը մոռանա՞նք: Ուղղակի չեմ կարողանում հասկանալ, ինչու պիտի մեկը մյուսին բացառե՞ն:

Էսօր արդեն, ապաշնորհների պատճառով, Հայաստանից մի միլիոն մարդ գնացել է: Սենց բան մեկ էլ Ցեղասպանության ժամանակ էր եղել: Քանի՞ հայի ազգային ինքնագիտակցությունն ա ստիպել մնալ Սիսիանում, Քարահունջի կողքը՝ Վալդիվաստովսկ գնալու փոխարեն: Ընկեր, երկիրը հելել տեղից գնում ա, իսկ դուք ազգային ինքնագիտակցություն եք ուզում բարձրացնել երկու քարով ու դրանց հորիզոնական ծակերով:

Հա ի՞նչ, որ Քարահունջից չխոսեցինք, դա կուղվի՞: Որ իմանամ կուղվի, առաջինը ես չեմ խոսի...

Ինձ մի բան ասա, ոնց անենք, որ մեր էն ունեցածի, որի մասին ամբողջ աշխարհը գիտի ու որով հպարտանում ենք, հերը վերջնականապես չանիծենք, ու մի հիսուն տարի հետո էլ Հայաստանում հայ մնացած լինի, որ Քարահունջի ծակերից աստղերին նայի: Ո՞նց անենք, որ էս մի կտոր մնացած հայրենիքի սահմանները պաշտպանող բանակ լինի: Ո՞նց անենք, որ թուրքերից բեթար Երևանի հետ վարվող քաղաքապետը, մինչև Քարահունջին հասնելը, Էրեբունու ամրոցը իրացման տարածք չհայտարարի ու տեղը հերթական անճոռնի շինությունը չկառուցի: Ո՞նց անենք, որ Գեղարդ հյուր տանելուց ամոթից գետինը չմտնենք:

Ապեր, կասեի, բայց... ես ֆորումներում քաղաքականությունից չեմ խոսում, երևի արդեն նկատած կլինես

Ընկեր, իմ համար էտ Մեծամորի աստղադիտարանի մասին կինոն, մեր ցավալի իրականության ծաղրն է: Լուրջ մարդը էտ կինոն նայելուց հետո, դուրս կգա որ սենց հնագույն ու փաահեղ քաղաքակրթություն կերտողների մշակույթի հետ ծանոթանա, ու ռաստ կգա աղբակույտի՝ բարձր ազգային ինքնագիտակցությամբ թափված, երեկոյան կողմ, երբ բոլոր աստղասեր հայերը դուրս են գալիս փողոց աստղագիտությամբ զբաղվելու:

Ֆիլմը նայելիս ՀԵՆՑ ԱՅԴ մտքերը մի պահ անցան ուղեղովս...

Հա, քանի չեմ մոռացել, հենց առաջին հնարավորության դեպքում, այդ ֆիլմը դիտելու եմ, քանի որ համոզված եմ, որ շատ հետաքրիր ֆիլմ կլինի:

Հզոր ֆիլմ է: Անպայման նայիր

Ի միջայլոց մի քանի օր առաջ ձեռս վիդեո ֆայլ էր ընկել: Մի հատ պրոֆեսր աստղային քարտեզի վրա գիծ միծ էր քաշում, հետո հայկական տառերը վերածում էր թվերի ու ըստ էդ թվերի էդ գծերը միացնում էր իրար, հետո տանում էր միացրած գծերի անկյան կիսորդը ու են հին կետերի վրայից զուգահեռ գծեր էր տանում դեպի սկզբում գծած գիծը՝ մինչև հատվելը: Ստացված կետերը սահուն կորով միացնում էր ու գիտե՞ք ինչ էր ստանում: Հայկական լեռնաշխարհի ջերմաստիճանի տատանման գրաֆիկը ըստ տարվա եղանակները Դրանով «ապացուցում» էր մեր այբբուբենի 10 000 տարեկան լինելը:
Իհարկե եթե աստղագիտությունից ժեշտի մակարդակի գիտելիքներ ունենայի, հաստատ հավատալու էի ու էս թեմայում ըդնիմախոսների հետ կատաղի վիճեի, բայց էդ գիտնական ձաձան մի բան բաց էր թողել:
Պրեցեսիա երկրի առանցքի պտույտը 25 765 տարի պարբերությամբ: Երևի պարոն գիտնական ձաձան չգիտեր, որ 10000 տարի առաջ աստաղյին քարտեզը այլ տեսք է ունեցել: ափսոս:

Էհհհ, դե դա արդեն...

Բոլորն էլ գիտեն ու հասկանում են թվարկածդ խնդիրները, բայց դա չի նշանակում, որ քանի այդ հարցերը լուծված չեն, մարդիկ չեն կարա պատմությամբ զբաղվել. Ամեն մարդ իրա գործնա անում.

Կեցցես - լավ է ասված:

Ի՞նչ լեզուով է գրուել, գոնէ մի նախադասութիւն թարգմանուէր: Չկայ, չկայ ու չկայ: Եթէ թարգմանելի նախադասութիւններ, խօսքեր չկան, գոնէ տեքստերը ներկայացուեն, ինչպէս՝ սեպագրերի ու մեհենագրերի իսկական տեքստերը կան արձանագրուած՝ ժայռի, որմի եւ պապիրոսի վրայ:
Ի դէպ՝ սեպագրերն ու մեհենագրերը, մի տողի կամ մի գծի վրայ շարուած, իսկական տեքստ են յիշեցնում:

Կա, եղբայր, թարգմանված է...

[Արիացի]

Մովսիսյանը...

Հա էս տեսել էի, ուղղակի նորությունը ոնց կար մեջբերել եմ

[Արիացի]

Elmo,
«Սեպագրեր» ու «մեհենագրեր» ասելիս, նկատի եմ ունեցել՝ ուրարտական, լուվական, ասուրական, եգիպտական, եւայլնի արձանագրութիւնները:

Պանդուխտ ջան, Երևանի գրախանութներում վաճառվում է հայերեն-ուրարտերեն բառարան: Կարծում եմ քեզ կհետաքրքրի:

[Lion]

Ես, ճիժտ ասած, շատ զգուշորեն կասկածում եմ այդ բառարանների գիտականությանը...

[Lion]

Ըստ "Առավոտ" օրաթերթի

2009-03-18 20:42

«ԺԱՅՌԱՊԱՏԿԵՐՆԵՐԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԱՅԲՈՒԲԵՆ»

«Հայաստանի նախամաշտոցյան շրջանի գրավոր մշակույթը շարունակում է մնալ չճանաչված ոչ միայն ողջ աշխարհում, այլեւ մեզանում»,- ասում է պատմաբան Արտակ Մովսիսյանը: Երեկ «Մոսկվա» կինոթատրոնում տեղի ունեցավ պատմաբանի հեղինակած «Ժայռապատկերներից մինչեւ այբուբեն» ֆիլմի շնորհանդեսը (ռեժիսոր՝ Արտակ Ավդալյան): «Առաջնային ֆիլմի գաղափարը պատմաբանինն էր, որը նախամաշտոցյան գրերի մշակույթը երկար ժամանակ ուսումնասիրած մարդ է, ունի թեմային վերաբերող գիրք: Նպատակը՝ ֆիլմի տեսքով պատասխան տալ հարցերին՝ արդյոք նախամաշտոցյան գրեր ունեցե՞լ ենք, ընդհանրապես գիր եղե՞լ է Հայաստանում, թե՞ դա հայերի համար երկնքից ընկած մանանա էր: Ֆիլմում ցույց ենք տալիս, որ նախամաշտոցյան դարաշրջանում ունեցել ենք 11 գրային համակարգ, որից մի քանիսն օտարից վերցրած եւ ձեւափոխված էին, իսկ զգալի մասը Հայաստանում օրիգինալ գրեր էին՝ ժայռապատկերներից մինչեւ հիերոգլիֆներ»,- ասաց ռեժիսորը: Ըստ հեղինակ Ա. Մովսիսյանի՝ Հայաստանը հազվագյուտ երկրներից է, որտեղ վկայված են գրի ծագման ու զարգացման բոլոր փուլերը, առկա տեսակները՝ վաղ պատկերագիր, մեհենագիր, սեպագիր, այբուբեն: Ռեժիսորի խոսքով. «Ֆիլմում ընդգծվում է՝ մաշտոցյան այբուբենը մեր նախնիների կիրառած 12-րդ գրահամակարգն է, որը կարելի է համարել գրային մտածողության կատարելության խտացում»: ՀՀ ԿԳ նախարար Սպարտակ Սեյրանյանի ձեւակերպմամբ՝ վավերագրական այս ֆիլմը ճանաչողական նշանակություն ունի եւ «կարող է ծառայել որպես ձեռնարկ ուսումնական հաստատությունների, գիտահանրակրթական հիմնարկների համար»:

http://new.aravot.am/am/news/0/view

[Lion]

Ըստ "Ազատամտություն" օրաթերթի

18-03-2009
ԺԱՅՌԱՊԱՏԿԵՐՆԵՐԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԱՅԲՈՒԲԵՆ

ԳԱՅԱՆԵ ՄԿՐՏՉՅԱՆ

Պատմաբան Արտակ Մովսիսյանի փաստավավերագրական ֆիլմի շնորհանդեսը Մոսկվա կինոթատրոնի մեծ դահլիճում էր, մուտքն էլ` ազատ, սակայն էլի զարմացնող էր ոտքի վրա մնացած հանդիսականի թիվը /Ես կանգնածների մեջ էր - L/: «Ժայռապատկերներից մինչև այբուբեն» ֆիլմի հեղինակի համար դա «հաճելի էր ու անսպասելի», ինչը նշանակում է, որ հայագիտության նկատմամբ հետաքրքրությունը անհամեմատ մեծացել է: Իր հեղինակած նախորդ` «Տիգրան Մեծ» և «Նեմրութ» ֆիլմերի շնորհանդեսներն այսչափ հետաքրքրության չէին արժանացել: Մինչև ցուցադրությունը խոսք ասաց նաև կրթության ու գիտության նախարար Սպարտակ Սեյրանյանը` նման միջոցառումները համարելով «հային հայ պահելուն ուղղված քայլ, քանի որ գիրը մեզ համար ոչ միայն հաղորդակցվելու միջոց է, այլև թուր ու զրահ»: Շեշտելով դահլիճում երիտասարդների առկայությունը` հայտնեց, որ ֆիլմը գուցե արժե տարածել հանրակրթության ոլորտում:

Գրի երկու աստված

Հին հնդկական ավանդազրույցի համաձայն` ամենասկզբում մարդիկ ուշիմ ու բանիմաց էին, և հիշում էին ամեն ինչ: Սակայն ժամանակները փոխվեցին, նրանց այդ ունակությունը թուլացավ, և պատմության մեջ սկսվեց գրի դարաշրջանը:
Հեղինակ ու պրոդյուսեր Արտակ Մովսիսյանը, ռեժիսոր, օպերատոր Արտակ Ավդալյանն ու մյուս օպերատոր Կարեն Ստեփանյանը հանդիսատեսին քսանմեկերորդ դարի գարնանային օրից «տեղափոխեցին» մի այլ դարաշրջան` Քրիստոսից առաջ 5-րդ հազարամյակի Հայկական լեռնաշխարհ: Տեսանելի դարձնելու համար, որ Հայաստանն աշխարհի հազվագյուտ երկրներից է, որտեղ վկայված են գրի զարգացման բոլոր փուլերը, առկա են գրի տարբեր տեսակները: Իսկ վերջինները տասներկուսն են` վաղ պատկերագիր, ժայռապատկեր, մեհենագիր, սեպագիր, գաղափարագիր, այբուբեն և այլն:
Այս մեծ հարստությունը, հատկապես նախամաշտոցյան շրջանի գրավոր մշակույթը, դեռևս ճանաչված չէ ոչ միայն աշխարհում, այլև մեզանում:
Որքան էլ փորձ է արված գիտահանրամատչելի լեզվով բացատրել ու ցուցադրել գրի ծագման ու զարգացման ընթացքը, տեղեկատվությունն առատ էր ու հախուռն առաջին ընկալման համար:
Հրաշալի կադրերով էր ներկայացված ոչ միայն մեր նախնիների հայրենիքը (երեքհազարամյա Վան-Ուրարտուն, ուրարատական արքաների հզորության վկայագրեր` սեպագիր արձանագրությունները հենց «բնօրինակով», ոչ թե թղթի վրա), այլև Գառնին ու Գեղարդը: Տաճարն ու եկեղեցին ևս հազարամյակների վկաներ էին` հնամյա ու նոր` միաժամանակ:
Ֆիլմի հեղինակը, հայկական լեռնաշխարհի օրինակների հիման վրա բացատրելով գրի ծագման ու զարգացման ընթացքը, գիրը ներկայացնում է իբրև քաղաքակրթական ֆենոմեն:
Պարզեցինք, որ հին հայերն ունեցել են գրի երկու աստված` Տորք Անգեղը և Տիրը:
Տորք Անգեղը վաղնջական ժամանակների աստված էր, որն իր հզոր ուժով ոչ միայն ժայռաբեկորներ էր տեղաշարժում, այլև եղունգներով նրանց վրա գրանշաններ էր դրոշմում: Կամ ինչպես պատմահայր Խորենացին է մեզ ավանդել մաշտոցյան գրով` «եղունգներով գրում էր արծիվներ և նման բաներ»: Ենթադրելի է` խոսքը հիերոգլիֆների մասին է: Քրիստոնեության ընդունումից առաջ հայոց գրի աստվածը Տիրն էր` գերագույն աստված Արամազդի դպիրը: Տիրը մահացածների անուններն էր գրում մահվան մատյանում, և քրիստոնության ընդունումից 1700 տարի անց էլ «հիշում» ենք նրան: «Գրո՜ղը քեզ տանի»,- ասում է ժողովուրդը` հիշեցնելով «մահվան մատյանում գրանցվելը»:

Եվ մեկ սուրբ` Մաշտոց անունով

Հայերս ունենք գրի երկու աստված և մեկ սուրբ` Մաշտոցը:
Սրբերի կարգին են դասվել նաև ուրիշ ազգերի գիր ստեղծողները. Վուլֆիլան` գոթական գրի հեղինակը, սլավոնական գրի հեղինակներ Կիրիլն ու Մեֆոդին: Քանզի գիրը հաղորդակցության ու հիշողության միջոց է, խոսք` աղյուսի վրա:
Շատ պատկերավոր էր ներկայացված նախագրային` վաղ պատկերագրային փուլը: Պարզվում է` Քրիստոսից առաջ 15-13 դարերի Հայաստանում եղել է ծիսապաշտամունքային ժայռապատկերի գերկենտրոնացում: 15 «թեմաներով» ` օրացույց, քարտեզ, վիշապ, մարզաձև: Պարզ նշաններով ու սիմվոլներով հանդիսացել են հնադարի քարե հանրագիտարան:
Մեր լեռները, ժայռերն ու եկեղեցիները փյունիկյան այբուբենի, հունարենի ու արամեերենի, ասորական գրի պահապաններ են, որոնք սպասում են ուսումնասիրողին, ընթերցողին, վերծանողին:
Ընդգծվում է, որ Մաշտոցի այբուբենը մեր նախնիների կիրառած 12-րդ գրահամակարգն է, գրային մտածողության կատարելության խտացում: Մաշտոցի ու իր տառերի պաշտամունքն ունեցող հայերիս համար հազվագյուտ ու հավելյալ առիթ էր մեկ անգամ էլ հիանալու հայոց ադամանդակուռ այբուբենով: Հեղինակները նաև Սրբի ծննդավայր Հացեկաց գյուղում էին եղել, որի կենտրոնում գտնվող հայկական եկեղեցին անցյալ դարավերջին թուրքերը պայթեցրել էին, ու տեղը հիմա հող է:
Ֆիլմում ներկայացվում են ոչ միայն գրատեսակները, այլև հանրամատչելի պատմվում է մեռած գրերի վերծանության մասին:
Տասնինը-քսաներորդ դարերում վերծանվեցին սեպագրերն ու եգիպտական հիերոգլիֆները, իսկ 1995 թվականին «ընթերցվեցին» Վանի թագավորության քարե արձանագրությունները, վերծանվեց վեց տասնյակ մեհենագիր: Վերծանվածը ուրարտական գրի 60 նշան է` նշանային համակարգի 20 տոկոսը:
Ըստ պատմաբանի` Արատտան ևս գիր է ունեցել, կա 300 չվերծանված արձանագրություն: Ֆիլմն ուրեմն շարունակություն է ունենալու:

Հ.Գ. Մեկուկես ժամ տևած ֆիլմի ընթացքում շատ հարցերի պաստասխան տրվեց, բացի ինձ հետաքրքրող միակ հարցից` ինչու՞ է Սուրբ Մաշտոցը թաղված Օշականում

http://www.azatamtutyun.am/arm/news/ID_2988.html

Հ.Գ.

Հուսալով, որ այս հոդվածի հեղինակը կկարդա գրածս, իմ կողմից էլ ավելացնեմ, որ Մեսրոպ Մաշտոցին հենց Օշականում թաղելու գաղափարը, ինչպես կասեին հիմա, "քաղաքական որոշման արդյունք էր": Երբ այս հանճարեղ այրը մահացավ, Հայոց աշխարհի մեծամեծ նախարարները հավաքվեցին և ծանր վեճի բռնվեցին, թե ո՞ւմ կալվածքում է, որ արժանի հանգչի այս մեծ մարդու դին: Եվ ահա վեճի արդյունքում հաղթեց Վահան Ամատունին, որին էլ հաջողվեց Մեսրոպ Մաշտոցի դիակը թաղել իր տիրույթներում գտնվող Օշական գյուղում:

[Lion]

«ԺԱՅՌԱՊԱՏԿԵՐՆԵՐԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԱՅԲՈՒԲԵՆ». ԱՄԵՆ ԻՆՉ ՄԵԿ ՖԻԼՄՈՒՄ

Ժայռապատկերներից մինչև այբուբեն, այսինքն` վաղ պատկերագրերից մինչև մաշտոցյան այբուբեն. այսպիսին է Արտակ Մովսիսյանի «Ժայռապատկերներից մինչև այբուբեն» փաստավավերագրական ֆիլմի բովանդակությունը:

«Այս ֆիլմը մեր ժողովրդի արժեհամակարգի կարևորագույն բաղադրամասերից մեկի` հայոց գրի, մեր այբուբենի մասին է` նրա ստեղծման ողջ նախապատմության, Մաշտոցի կատարած հսկայական դերակատարության մասին: Ֆիլմն այսօր մեր հարափոփոխ աշխարհում հային հայ պահող արժեհամակարգերի նկատմամբ պետության և հասարակության վերաբերմունքն ամրապնդելու մասին է»,- ֆիլմի շնորհանդեսի ժամանակ ասաց կրթության և գիտության նախարար Սպարտակ Սեյրանյանը:

Ըստ նրա, ֆիլմի կարևորությունը կայանում է նրանում, որ հանդիսատեսին մատչելի լեզվով ներկայացնում է այդ արժեհամակարգը, ու ցույց տալիս, թե ինչ կարևոր նշանակություն է ունեցել այն մեր ինքնության պահպանման գործում. մեր ինքնության պահպանման գրավականներից են` գիր ու գրականություն, լեզու, մշակույթ, քաղաքակրթական արժեքներ:

Ֆիլմի հեղինակ և պրոդյուսեր Արտակ Մովսիսյանը նշեց, որ Հայաստանն աշխարհի հազվադեպ երկրներից է, որտեղ որ վկայված են գրի ծագման ու զարգացման բոլոր փուլերը, առկա են գրի բոլոր տեսակները` վաղ պատկերագիր, մեհենագիր, սեպագիր, այբուբեն: «Հակառակ դրան Հայաստանի հատկապես նախամաշտոցյան շրջանի գրավոր մշակույթը շարունակում է մնալ չճանաչված ոչ միայն ողջ աշխարհում, այլև հենց մեզանում: Ֆիլմում փորձ է արվում գիտահանրամատչելի լեզվով բացատրելու գրի ծագման ու զարգացման ընթացքը, ներկայացնում գիրն իբր քաղաքակրթական ֆենոմեն»,- ասաց նա: Այդ ամենն արվում է հայկական լեռնաշխարհի օրինակների հիման վրա:

Հեղինակի խոսքով, ֆիլմում ներկայացվում է Հայաստանի նախամաշտոցյան դարաշրջանի հարուստ գրավոր մշակույթը, ընդգծվում է, որ մաշտոցյան այբուբենը մեր նախնիների կիրառած 12-րդ գրահամակարգն է, որը միանշանակորեն կարելի է համարել գրային մտածողության կատարելության խտացում:

Աղբյուր` Panorama.am

[Պանդուխտ]

Մհեր, ներքոյիշեալ երկտողս գրել էի, քո գրառումներից առաջ: Թերթերից մէջբերուած քո տեղեկագիր-գրառումները ընթերցելուց ետք, գրառումս նոյնութեամբ ուղարկում եմ:

Ուրարտագիտութիւնը հին եւ կայացած գիտութիւն է: Նրա մասին չէր ակնարկս:
Արտակ Մովսիսեանն ասում է, թէ գտել է նախամեսրոպեան հայերէն (կամ հայկական) գրեր եւ գրականութիւն: Շատ հետաքրքրական է: Խնդրեմ՝ մի տող դրանցից:

[Lion]

Եղբայր, հարցը պետք է Արտակին ուղղել...

[Պանդուխտ]

Եղբայր, հարցը պետք է Արտակին ուղղել...

Իսկ նա, ընդհանրապէս խօսո՞ւմ է այդ հարցի կապակցութեամբ:
Եթէ նա գտել է գրանշային 11 համակարգ, ուրեմն պէտք էր որ դրանք ընթերցուած լինեն նրանից, այլապէս՝ կարող են սովորական ժայռապատկերներ ու զարդանաշխեր համարուել: Շատ եմ հետաքրքրւում, որովհետեւ իմ նախասիրութիւնն է՝ հայրենագիտութեան այս մարզը:

[Lion]

Այո: Միթե կարծում ես, որ այսպիսի հսկայական գրծ արած մարդը գոնե մեկ տող չի կարողանա մեջբերել այդ նախամաշտոցյան գրային համակարգով գրվածի՞ց: Ուղղակի ես թեմայից լավ տեղյակ չեմ, եղբայր, իմը ռազմական պատմությունն է...

[Պանդուխտ]

Այո: Միթե կարծում ես, որ այսպիսի հսկայական գրծ արած մարդը գոնե մեկ տող չի կարողանա մեջբերել այդ նախամաշտոցյան գրային համակարգով գրվածի՞ց: Ուղղակի ես թեմայից լավ տեղյակ չեմ, եղբայր, իմը ռազմական պատմությունն է...

Լա'ւ, եթէ իմացող կայ. թող գրէ:

[Norton]

Լաաավ ասիր... Ապեր, ինքը առնվազն 1998-ից ԵՊՀ-ում դաս է տալիս...

Ուաու, հալալա չգիտեի, ուղղակի անցած տարվանից իրան սկսեցի նկատել ԵՊՀ-ի շրջակայքում, մինչ այդ չկար:

[Տրիբուն]

Տրիբուն
Բոլորն էլ գիտեն ու հասկանում են թվարկածդ խնդիրները, բայց դա չի նշանակում, որ քանի այդ հարցերը լուծված չեն, մարդիկ չեն կարա պատմությամբ զբաղվել. Ամեն մարդ իրա գործնա անում.
Եթե նման հարցեր են քեզ հուզում խնդրեմ թեմա բացի, էնտեղ քննարկենք, իսկ ստեղ մարդիկ պատմությունն են քննարկում:
Մեկը մեկին չի խանգարում

Ընկեր, երբ ասենք Վան Էյկի նկարները նայելիս ուշադրությունդ կենտրոնացնում ես առանձին դետալների վրա, որոնք առանձին առանձին իրոք կարող են արտակարգ լինել, ապա ուշադրությունդ սկսվում է շեղվել նկարից իր ամբողջության մեջ, որը միայն առանձին դետալների ներդաշնակությամբ/համատեղմամբ է գլուխգործոց:

[Elmo]

Ուրարտագիտութիւնը հին եւ կայացած գիտութիւն է: Նրա մասին չէր ակնարկս:
Արտակ Մովսիսեանն ասում է, թէ գտել է նախամեսրոպեան հայերէն (կամ հայկական) գրեր եւ գրականութիւն: Շատ հետաքրքրական է: Խնդրեմ՝ մի տող դրանցից:

Բա հենց էդ ա էլի ցավալին, որ Հերունին սեպագրեր ա կարդացել, ո՞վ իմանա ինչքան լավ լավ բաներ ա գտել էդ սեպագրերի մեջ, բայց դրանցից ոչ մի տող տեղադրող չկա: Հերունուն կոլեգա ուներ, որը մեզ դասավանդում էր : Էդ մարդը երազում էր հերունու պես սեպագիր կարդալ իմանար, բայց կատաղում էր, երբ հերունին խելքը տվել էր ծակ քարերին, ու սեպագրերով իրան չէին ճանաչում: