Հայերի ծագումը

[Lion]

Յարգանքս բոլորին, չեմ հաւատում Հերունու սեպագիր կարդալուն: Հայերէն բառերի նրա ստուգաբանումները...
Արտակ Մովսիսեանի «գտածներին» էլ չեմ հաւատում:

Եղբայ, ուղղակի ցավում եմ, որ Ա. Մովսիսյանի գործերը քո համար «գտածներ» են: Սա իրոք այն դեպքն է, երբ դու ուղղակի... տեղյակ չես

Ցավոք էլեկտրոնային աղբյուրներ չունեմ: Արտակ Մովսիսյանի մի շարք աշխատություններ կան ձեռիս տակ, բայց ոչ էլեկտրոնային: Լիոնը երևի կիմանա ինչ-որ բաներ: Որ գա իրենից կհարցնենք:

Ընկեր, երբ ասենք Վան Էյկի նկարները նայելիս ուշադրությունդ կենտրոնացնում ես առանձին դետալների վրա, որոնք առանձին առանձին իրոք կարող են արտակարգ լինել, ապա ուշադրությունդ սկսվում է շեղվել նկարից իր ամբողջության մեջ, որը միայն առանձին դետալների ներդաշնակությամբ/համատեղմամբ է գլուխգործոց:

Լաավ էլի... Հիմի կրակն ընկանք, որ ավելի առաջնային խնդիր կա՞: Հիմի, ինչ, ամեն ինչ թողնենք ու միտինգի՞ գնանք...

Իզուր չի Լիոնը նրան մեր օրերի Խորենացի անվանում:

Ասել եմ, կրկնում եմ և պնդում, որ այս խոսքերում որևէ չափազանցություն չկա

Նախամաշտոցյան գրերի մասին Մովսիսյանի աշխատությունը չունեմ, բայց այլ աշխատանքներից մեջբերումներ կանեմ: Իսկ երբ այդ աշխատությունն էլ ձեռք բերեմ, անպայման կմեջբերեմ:

Ես էլ չունեմ...

Շնորհակալութեամբ կընթերցեմ: Ինձ աւելի շատ հետաքրքրողը մեծարգոյ Մովսիսեանի գտած գրերի վերծանումն է: Ի՞նչպէս է հասկացել նա, որ դրանք գրեր են:

Երևի այնքան էլ ճիշտ չասեցիր, թեև վստահ չեմ: Արտակն ասում է, որ դրանք ԳՐԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐ են

[Պանդուխտ]

Բարի երեկոյ,
Յարգելի Լիոն (Մհեր), չեմ ասում՝ նրա գրքերը թուայնացնելով գրավաճառութեան վերջ տանք:
Նկատի առած, «Ակումբ»ում նրա գործերով եւ անձով հիացողներ կան, մտածեցի՝ գուցէ մի քանի տող կարձանագրեն, այն ինչի մասին խօսում ենք:
«Ռուսերէնից լաւ չես» ?
Ռուսերէն չգիտեմ
Լա՛ւ, իրօք տեղեակ չեմ, քանի որ միշտ էլ ուզեցել եմ տեղեալ լինել. տեղեկութիւն չեմ ստացել: Նայել եմ նրա «Մեր Պատմութեան Դասերը» հաշորդաշարը, առանձին հարցազրոյցները, գրանշանների (գրային համակարգերի) տախտակները, ու բան չեմ հասկացել: Եթէ դուք հասկանում էք՝ օգնէք ինձ:
Եթէ իրօք գրային համակարգեր են, ուրեմն ընթերցւում են: Եթէ նա չի կարող ընթերցել ու հասկանալ` դրանց «գրային համակարգ» լինելու հաւանականութիւնը կտրուկ անկնում է:
Ամենայն դէպս, իսկական տեքստերը, մի տողի վրայ հաւասար, հորիզոնական կամ ուղղահայեաց են լինում (ինչպէս բոլոր գրային համակարգները):
Եթէ նա գտել է, օրինակ՝
*

. ] #

. !

++
.

~

. | .

. 9

...այսպիսի անկանոն շարած խորհրդանշաններ, ապա դրանք գրային համակարգ ընդունելու դժուարութիւն ունեմ:

[Պանդուխտ]

Word-ով գրածիս նման չպարզուեց օրինակը:

[Lion]

Եղբայր, հասկանում եմ, բայց... հիմի հո չեմ դնի ու նրա "Նախամաշտոցային գրային համակարգերը" աշխատանքը սկան անի ու ստեղ դնի՞:

[Պանդուխտ]

Եղբայր, հասկանում եմ, բայց... հիմի հո չեմ դնի ու նրա "Նախամաշտոցային գրային համակարգերը" աշխատանքը սկան անի ու ստեղ դնի՞:

Լաւ սիրելի Լիոն, շատ բան չեմ ուզում-
1- ի՞նչ է նշանակում «գրային համակարգ».
2-Ի՞նչպէս հասկացել է դրանց «գրային համակարգ» լինելը:

[Lion]

1- ի՞նչ է նշանակում «գրային համակարգ».

"Գրային համակարգ"-ը սիմվոլների ամբողջություն է, որով փոխանցում են միտք:

2-Ի՞նչպէս հասկացել է դրանց «գրային համակարգ» լինելը:

Որովհետև գտել է, որ դրանցում արտահայտվել է միտք:

[Պանդուխտ]

"Գրային համակարգ"-ը սիմվոլների ամբողջություն է, որով փոխանցում են միտք:



Որովհետև գտել է, որ դրանցում արտահայտվել է միտք:

Շատ բարի, բայց սրանք մեծ գիւտեր չեն:

[Lion]

Եթե ձեռքս պետքական նյութեր ընկան այս թեմայով, քեզ կփոխանցեմ... Ափսոս, որ առայժմ չկարողացա բավարարել հետաքրքասիրությունդ

[Պանդուխտ]

Բացի այդ, որ ամէն մեկս այդ «սիմվոլ»ներից կարող ենք տարբեր մտքեր հասկանալ: Մեզ չի՞ տրւում էդ սիմվոլները գաղտնազերծելու միջոցը:
Սպասում էի՝ ձայներ, հնչիւններ, բառեր, խօսքեր, պատմութիւն, բանաստեղծութիւն, պաշտօնական նամակագրութիւն, անուններ, լեզու:

[Lion]

Բացի այդ, որ ամէն մեկս այդ «սիմվոլ»ներից կարող ենք տարբեր մտքեր հասկանալ:

Համաձայն չեմ: Մեկ գրային համակարգը կարելի է հասկանալ ՄԻԱՅՆ ՄԵԿ ՁԵՎՈՎ: Հապա փորձիր ներկայիս հայատառ այբուբենով գրված հայերեն բառեռը այլ համակարգով հասկանալ...

[Lion]

Գրել է Արտակ Մովսիսյան
26-11-2007

Արարատ երկրանունն Աստվածանչում հիշատակվում է հինգ անգամ: Նախ այն հանդես է գալիս Ծննդոց գրքում (Ը, 4)՝ կապված համաշխարհային ջրհեղեղի պատմության հետ: Թագավորաց Դ (ԺԹ, 37), Տովբիթի (Ա, 24) գրքերում և Եսայու մարգարեությունում (ԼԷ, 38) Արարատ երկիրը հիշվում է որպես Ասորեստանի Սենեքերիմ (Սինախերիբ) արքայի հայրասպան որդիների ապաստանատեղի, իսկ Երեմիայի մարգարեությունում (ԾԱ, 27) նշվում անիրավ Բաբելոնի դեմ պատերազմի կոչվող թագավորությունների շարքում: Աստվածաշնչի թարգմանություններում ու վաղ շրջանի մեկնություններում այն հաճախ փոխարինվում է «Արմենիայով» և «Հայքով», ուստի անկասկած է Արարատ - Հայաստան նույնությունը:
Ջրհեղեղի պատմությունից առաջ Ծննդոց գիրքը (Բ, 8-15) Հայկական լեռնաշխարհում է հիշատակում Եդեմ --Դրախտը (որից ելնող չորս գետերից երկուսը Տիգրիսն ու Եփրատն էին): Այնտեղ արարվեցին մարդկության առաջնեկները, ինչից էլ ակնհայտ է, որ հին եբրայեցիների աշխարհածնության պատկերացումներում Հայաստանն ընկալվել է իբրև սրբազան վայր, որում արարվել է մարդկությունը, վերածնունդ ապրել (փրկվել աշխարհակործան ջրհեղեղից), որում կնքվել է Աստծո ու մարդկության հավիտենական ուխտը:

Դեռևս անցյալ դարում սկզբնավորված սեպագիր աղբյուրների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ Հին Կտակարանի բազմաթիվ (այդ թվում՝ դրախտի, ջրհեղեղի և այլ) սյուժեները ծագում են հինառաջավորասիական սկզբնաղբյուրներից, ուստի և անսպասելի չէ Արարատ երկրանվան կամ նրա որևէ համարժեքի հիշատակությունը հնագույն սեպագիր արձանագրություններում:
Շումերական սեպագիր աղբյուրներում տեղեկություն- ներ են պահպանվել Ք.ա. III հազարամյակում գոյություն ունեցած Արատտա երկրի մասին: Առաջին իսկ հայացքից գայթակղիչ է նմանությունը Արատտա և Արարատ անունների, մանավանդ, որ Արատտան շումերական աղբյուրներում հայտնի է «սուրբ օրինաց երկիր» պատվանուն-մակդիրով, ինչը համադրելի է հինեբրայական պատկերացումներում Արարատ-Հայաստանի կերպարին: Սակայն անունների նմանությունը որքան էլ գայթակղիչ, կարող է պատահական լինել, ուստի հնարավոր վրիպումներից խուսափելու համար նախ քննության առնենք Արատտա երկրի տեղորոշմանը վերաբերող տվյալները:
«Էնմերքարը և Էնսուխքեշդաննան» վիպերգի համաձայն՝ Արատտայից Շումեր ռազմական արշավանք է իրականացվել «Ուրուկի գետով», որը, բնականաբար, պետք է լիներ Եփրատը: Սկզբնաղբյուրներից հայտնի է Արատտայի բարձր լեռնային երկիր լինելը, իսկ Ուրուկից մինչև Հայկական լեռնաշխարհի հարավը եզերող Մասիուս / Մասիոն լեռները ձգվող տարածքում ամենաբարձր կետը չի անցնում 1000 մետրից: Հետևաբար Արատտան պետք է փնտրել նշված լեռների և ավելի հյուսիս ընկած լեռնային տարածքում, Եփրատի վերին հոսանքի շրջանում:
Շումերական «Լուգալբանդան լեռների խավարում» և «Լուգալբանդա» վիպերգերում Շումերից Արատտա ճանապարհին հիշատակվում է Զամուա երկիրը, ինչը ենթադրում է Արատտայի՝ Շումեր - Զամուա գծի շարունակության վրա գտնված լինելը: Զամուա երկիրը գտնվել է Զագրոսի հյուսիսային շրջանում, Ուրմիո լճից հարավ: Այսինքն՝ Արատտան պետք է փնտրել Ուրմիո լճի ավազանում և / կամ հարակից շրջաններում:
Շումերից Արատտա ճանապարհին հիշատակվում է մի վայր ևս՝ hur-ru-um-kur-ra, որը սկզբնապես վերծանվում էր որպես Խուռում (իմա՝ խուռիների) երկիր, իսկ Ք. Վիլքեն առաջարկեց այն ընթերցել որպես հասարակ անուն՝ «լեռան քարայր» իմաստով: Առաջին մեկնաբանության դեպքում, ելնելով այն հանագամանքից, որ Ք. ա. երրորդ հազարամյակի առաջին կեսին խուռիները պետք է բնակվեին Միջագետքի հյուսիսում և դրանից արևելք ընկած շրջաններում, հավանական է Արատտայի տեղադրությունը Միջագետքից հյուսիս տարածվող լեռնային շրջանում: Բայց քանի որ հնարավոր է hur-ru-um-kur-ra -ի այլ մեկնաբանություն, այս փաստը չենք օգտագործի խնդրի լուծման նպատակով:
Շումերական դյուցազնավեպի «Գիլգամեշն ու անմահության երկիրը» վիպերգում (որը դարձել է «Գիլգամեշ» էպոսի գաղափարասյուժետային սկզբնաղբյուրը) անմահության գաղտնիքին հասնելու համար Արև (շումեր. Ութու) աստվածը Գիլգամեշին շնորհում է «դեպի Արատտա ճանապարհն իմացող» յոթ մոգական էակներ: «Գիլգամեշ» էպոսի խեթական տարբերակում անմահության հասնելու համար Գիլգամեշն իր ընկեր Էնկիդուի հետ գնում է Եփրատի հոսանքն ի վեր, իսկ աքադական (բաբելոնյան) տարբերակում հաղթահարում է Մաշու լեռները, որոնք վաղուց նույնացվել են Հայկական լեռնաշխարհի հարավը եզերող Մասիուս / Մասիոն լեռների հետ: Ուշագրավ է, որ ինչպես «Գիլգամեշ» էպոսի «անմահության ծաղիկն» է համադրվում Ծննդոց գրքի «կենաց ծառին», այնպես էլ երկու սկզբնաղբյուրներում նույնանում է դրանց գտնվելու վայրը՝ Հայկական լեռնաշխարհ:
Արատտայի հյուսիսային տեղորոշման օգտին է խոսում նաև երկրանվան գրությունը Շ/Սուբուր (Շ/Սուբարտու, Շուբրիա) երկիրը ցույց տվող գաղափարանշանով, որից կարելի է եզրահանգել Արատտա-Սուբուր նույնությանն՝ գոնե տարածքային ընդգրկման առումով, կրկին գալով Արատտայի՝ Հայկական լեռնաշխարհի առնվազն հարավում գտնված լինելու տեսակետին: Նշված փաստարկներից զատ կա անուշադրության մատնված չափազանց կարևոր մի տեղեկություն, որը գալիս է վերջնականապես հաստատելու թե՛ Արատտայի՝ Հայկական լեռնաշխարհում գտնվելը, թե՛ Արատտա-Արարատ նույնականությունը՝ կապվելով համաշխարհային ջրհեղեղի պատմության հետ: Դեռևս 19-րդ դարում վերծանված ջրհեղեղի մասին աքադական բնագիրը («Գիլգամեշ» էպոսի 11-րդ պնակիտ) իր բոլոր մանրամասներով զուգադրվում է Ծննդոց գրքի տեղեկություններին: Ջրհեղեղից փրկված նավը, աքադական ավանդության համաձայն, կանգ է առել Նիմուշ (հին ընթերցմամբ՝ Նիսիր) լեռան վրա, որը գտնվել է Հայաստանի հարավում (ըստ Ծննդոց գրքի,
տապանն իջել է Արարատի լեռներին):
Մեր դարասկզբին գտնվեց նաև վերջինիս սկզբնաղբյուրնախօրինակը հանդիսացող շումերական ջրհեղեղի պատմությունը, որում, թերևս վնասվելու պատճառով, չկար տապանի հանգրավանի անունը: Ջրհեղեղի մասին գրի առնված հնագույն բնագրի այդ բացը լրացնելու է գալիս «Էնմերքարը և Արատտայի տիրակալը» վիպերգում Արատտայի ժողովրդին տրված հետևյալ բնորոշումը. «Նրանք, որ կանգնեցին ջրհեղեղի մեջ, այն ժամանակ, երբ ջրհեղեղը սրբեց ամեն բան»...
Այս հատվածը լրացնում է ջրհեղեղի մասին շումերական պատմության մեզ չհասած մասը և ամբողջացնում Արատտա երկրի վերաբերյալ մեր պատկերացումը:
Ի մի բերելով տեղեկությունների ամբողջությունը, տեսնում ենք, որ շումերական աղբյուրներում հիշատակված Ք. ա. երրորդ հազարամյակի Արատտան և Աստվածաշնչի Արարատը միևնույն երկրի՝ Հայաստանի հնագույն անվանումներն են շումերական և հին եբրայական աղբյուրներում: Այդ նույնությունը հաստատվում է նաև համաշխարհային ջրհեղեղի մասին միևնույն սկզբնաղբյուրից ծագող շումերական և հին եբրայական ավանդություններում որպես ջրհեղեղից փրկվելու վայր, համապատասխանաբար, Արատտայի և Արարատի հանդես գալը:
Ավելորդ չենք համարում նշելը, որ Արատտա-Արարատ-Հայաստանը նույն կերպ է ներկայանում ինչպես շումերական (միջագետքյան), այնպես էլ աստվածաշնչյան վաղ պատկերացումներում: Երկու տեղում էլ Հայաստանը սրբազան, աստվածաընտրյալ տարածք է, դրախտ, ուր արարվում են մարդկության առաջնեկները, երկուսում էլ աշխարհակործան ջրհեղեղից հետո Հայաստանը դառնում է մարդկության վերածննդի երկիրը, որտեղ կնքվում է Աստծո ու մարդկանց հավիտենական ուխտը, երկուսում էլ Հայկական լեռնաշխարհը կրում է անմահության խորհուրդը (կենաց ծառ և անմահության ծաղիկ)՝ փակվելով անարժան մարդկության առաջ (ճառագող մարդակարիճները՝ Մաշու լեռներում, քերովբեները և ամեն կողմ դարձող բոցեղեն սուրը՝ դրախտի դիմաց, կենաց ծառի ճամփին): Ի դեպ, երկուսում էլ մարդկությունը կորցնում է անմահ լինելու հնարավորությունը օձի միջամտության հետևանքով:
Հետաքրքրական է նաև, որ հնագույն միջագետքյան պատկերացումները անմահության մասին՝ կապված Գիլգամեշի հետ, պահպանվել են Առաջավոր Ասիայում երկար ժամանակ. անմահության որոնման սյուժեում Գիլգամեշին փոխարինում է Ալեքսանդր Մակեդոնացին: Գիլգամեշին «անմահության երկիր» հասնելու համար տրվում են «դեպի Արատտա ճանապարհը ցույց տվող» ուղեցույցներ և նա Եփրատի հոսանքն ի վեր բարձրանալով՝ անցնում է Մաշու լեռներն ու հասնում «անմահության երկիր»: Նույն նպատակին հասնելու համար Ալեքսանդր Մակեդոնացին, ըստ հունական վեպի (գրի առնված Ք. ա. 240թ.), բռնում է «ճանապարհը դեպի Հայոց երկիր», ուր «ակունքներն են Եփրատի ու Տիգրիսի»: Իսկ Ալեքսանդրի մասին սիրիական վեպում նրա ճանապարհին հիշվում է Մասիս անունով լեռնաշղթան: Փաստորեն, հին արևելյան և հելլենիստական վիպական ավանդույթներում Գիլգամեշի ու Ալեքսանդր Մակեդոնացու անմահության որոնումներում «դեպի Արատտա ճանապարհը» փոխարինվում է «դեպի Հայոց երկիր ճանապարհով», Մաշու լեռները՝ Մասիս լեռնաշղթայով, երկու դեպքում էլ հերոսները գնում են դեպի Եփրատի ակունքները: Փաստերն այնքան պերճախոս են, որ մեկնաբանությունները, կարծում ենք, ավելորդ են:
Վերջում նշենք, որ Արատտա-Արարատ-Հայաստան նույնության ապացույցները այսքանով չեն սպառվում, սակայն ասվածն էլ բավարար է այն հիմանավորելու համար: Այլ փաստերի կանդրադառնանք մեր առաջիկա հրապարակումներում:
Աստվածաշնչի տեղեկությունները Հայաստանի մասին բաժանելի են երկու խմբի՝ նախապատմական (դրախտ, ջրհեղեղ) և պատմական: Այս խմբերին միավորում են Արատտա-Արարատի մասին տեղեկությունները, որոնք կամրջում են Ք. ա. երրորդ հազարամյակի և 6-րդ դարի պատմական իրադարձությունները:

Արտակ Մովսիսյան
ԵՊՀ դասախոս, պատմական գիտությունների թեկնածու

[Lion]

«Մեր պատմության դասերը»

Սիրելի հայրենակիցներ

Շատ շնորհակալ եմ ու խորապես զգացված, ստացած բոլոր նամակների համար, որոնցում հայտնում եք Ձեր համակրանքը,աջակցությունը՝«Մեր պատմության դա սերը» հաղորդաշարին և վրդովմունքը, այն փակելու կապակցությամբ:
Նախ պետք է խնդրեմ Ձեր ներողամտությունը,որ պատասխանում եմ, ոչ թե անհա տապես,այլ ընդհանուր բաց նամակով: Օգոստոսի 25-ից հետո ստացված տասնյակ
նամակներում միևնույն մտահոգություններն են, նույն հարցադրումները, որոնց ցանկանում եմ անդրադառնալ՝ բոլորի համար պարզաբանություն մտցնելու նպատակով:Հաղորդաշարի փակմն մասին լուրն իմանցա նախավերջին հաղորդու մից հետո:Պատճառն ինձ բացատրվեց ֆինանսների բացակայությամբ:Տեղեկացա, որ իմ հաղորդաշարից բացի, փակվում են նաև հայ գրականությունը, ճարտարապե տությունը և հայոց լեզվին նվիրված հաղորդաշարերը,որոնց վրա ծախսվող չնչին գումարները «Հ-1»-ը որոշել է ուղղել նոր բացվելիք «Մշակույթ» ալիքի ֆինանսավոր մանը,որը պետք է եթեր սկսի սեպտեմբերի 21-ին (այն նախատեսվում է հեռարձա կել նաև արբանյակով Սփյուռքի համար) :
Ես ,իհարկը,միշտ անհրաժեշտ եմ համարել(և այսօր էլ համարում եմ)հայկական մշակութային ալիքի գոյությունը, բայց, որ դա կարվեր հայագիտական-մշակութա յին, արդեն կայացած ծրագրերը փակելու հաշվին,առնվազն տարօրինակ է ինձ համար: Զարմանալի է ֆինանսավորման պատճառաբանպւթյունը, քանի որ«Հ-1»-ի եթերը ողողված է անիմաստ ու հաճախ բարոյազրկող ,սերիալների ու հաղորդում ների վրա,որոնց վրա ծախսվում են հսկայական գումարներ...
Այս միակողմանի դադարեցումով, «Հ-1»-ը խախտում է, իր իսկ ստորագրած պայմանագիրը:Ես իբրև հաղորդաշարի հեղինակ,ստորագրել եմ մեկ տարվա պայմանագիր,սակայն այն դադարեցվում է 8 ամիս անց:Ես հասկանում եմ,որ այս մասին կարդալով կառաջարկեք դատ բաց անել «Հ-1»-իդեմ, սակայն դա առանձնակի իմաստ չի ունենա:
«Հ-1»-ի այսօրյա ղեկավարության հայկական ազգային շահերի նվիրումին խիստ կասկածում եմ, վկան «Հ-1»-ի հայաստանյան եթերում հայագիտական ծրագրերի լիակատար բացակայությունը: «Հ-1»-ի դեմ դատ բացելու պարագայում հաղոր դաշարը կարող է բերաբացվել,սակայն այնպիսի պայմաններով, որ անիմաստ լինի շարունակելը:Բացի ֆինանսավորման դադարեցումը,հաղորդաշարը կարող է հեռարձակվել միայն մեկ օր,այն էլ այնպիսի ժամի,որը Սփյուռքի որևէ համայնքնե րում նպաստավոր ժամ չլինի:Ես ունեմ դրա դառը փորձը,անցյալ տարի տրամա դրեցինք «Տիգրան Մեծ Հայրենապաշտ տիրակալը»ֆիլմը:Ֆիլմը ցուցադրվեց «Հ-1»-ով ,սակայն... գիշերվա ժամը 1-30-ին, երբ մարդիկ քնած էին....:Այդ իսկ պատճառով ես որոշեցի գործ չունենալ «Հ-1»-ի այսօրվա ղեկավարության հետ,որը չի հարգում իր իսկ ստորագրած պայմանագիրը:Ես ուղարկում եմ «Հ-1»-ի էլ.փոստի հասցեները,
քանի որ ստացված նամակներում ցանկացել էիք իմանալ դրանք([email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected]) սակայն նրանց գրելն առանձնապես իմաստ չի ունենա ,ափսոս է Ձեր ժամանակը...
Օգոստոսի 26-ին հանդիպեցի Սփյուռքի կոմիտեի(որը, հոկտեմբերի 1-ից կվերացվի Սփյուռքի նախարարության) ղեկավար՝ Հրանուշ Հակոբյանի հետ:Ասեմ, որ նա ևս տեղյակ էր հաղորդաշարի փակմանը՝ շնորհիվ Սփյուռքից ստացված հեռախոսազանգերի, նա շատ վրդովված էր, քանի որ դրանից 1-2 շաբաթ առաջ նա առաջարկել էր քննարկել«Մեր պատմության դասերը» հաղորդաշարի Անգլերեն հեռարձակման հնարավորությունը: Իմ պատկերացմամբ այն,արևելահայերեն և արևմտահայերենից բացի, պետք է ունենա առնվազն անգլերեն, ռուսերեն, թուրքերեն և ֆրանսերեն ծրագրերը որոնք պետք է մեկնաբանեն հայության ինքնությունը:Նշված լեզուներից յուրաքանչյուրով այսօր խոսում են կես միլիոն և ավել հայեր, որոնց զգալի մասը հայախոս չէ: Հետագայում քաղաքական նկատառումներով կարելի է մեծացնել այս ցանցը՝ ներառելով նաև իսպաներեն, արաբերեն և այլ լեզուներով հաղորդումներ:Ասեմ,որ Հրանուշ Հակոբյանը ոգևորությամբ ընդունեց այս առաջարկը՝ ցույց ցույց տալով ապագա նախարա րության գրավոր ծրագրում նախատեսված «Համահայկական հեռուստաալիքի» մասին կետը:Նա առաջակեց մանրամասն ծրագիր ներկայացնել, որը սիրով հանձն առա...
Հուսով եմ,որ այս ծրագիրը արդեն ՀՀ կառավարության հետ կդրվի լուրջ մակար դակի վրա,և մենք մոտ ապագայում կունենանք կարևոր հեռուստաալիք ,որր առա ջնահերթ խնդիրները կլինեն հայապահպանումը ,հայադարձությունը և միացյալ ուժերով հայության նոր հաղթանակների նվաճումը:
Իսկ մինչև այդ կրկին ընդունեք իմ երախտագիտությունը Ձեր ջերմ համակրանքի և աջակցության համար: Տեղեկացնեմ, որ սեպտեմբերին հաղորդաշարի ինտերնե տային էջը (www,memocast.com) կլրացվի վերջին 4 հաղորդումներով և հնարավոր ություն կունենաք դիտել բոլոր 33 հաղորդումները:


Սիրով Արտակ Մովսիսյան
E-mail: [email protected]
Հեռ374 91) 36-28-42

28.08.2008

[Պանդուխտ]

Համաձայն չեմ: Մեկ գրային համակարգը կարելի է հասկանալ ՄԻԱՅՆ ՄԵԿ ՁԵՎՈՎ: Հապա փորձիր ներկայիս հայատառ այբուբենով գրված հայերեն բառեռը այլ համակարգով հասկանալ...

Ուրեմն բարեհաճ գտնուէք, մեզ փոխանցելու այդ գրային համակարգը ընթերցել-հասկանալու միջոցը:
Կսպասեմ, մեկ ամիս, երկու-երեք ամիս, խնդիր չկայ:
Յուսով եմ, դուք էլ համբերութեամբ կընդունէք հետաքրքրասիրութիւնս, ներողամիտ գտնուելով այն հանգամանքին, որ Հայաստանում չեմ գտնւում ու գիտնականի երկերը գնելու հնարաւորութիւնը չունեմ:
Ձեր անելիքը, -օրինակի համար,- այս է՝

@ նշանակում է՝ ջուր,
& նշանակում է՝ տո'ւր,
\ նշանակում է՝ տէր:
/ նշանակում է՝ աստուած

@ & \ / = ջուր տո'ւր տէր աստուած

(անշուշտ այն գրային համակարգ(եր)ով, որ գտնուել ու վերծանուել է Արտակ Մովսիսեանի շնորհիւ)

[Lion]

Եթե հնարավորություն լիներ, ես կփոխանցեի քեզ Արտակի հիշատակածս գիրքը...

[Պանդուխտ]

Համաձայն չեմ: Մեկ գրային համակարգը կարելի է հասկանալ ՄԻԱՅՆ ՄԵԿ ՁԵՎՈՎ: Հապա փորձիր ներկայիս հայատառ այբուբենով գրված հայերեն բառեռը այլ համակարգով հասկանալ...

[B][I][U]Գրել է Արտակ Մովսիսյան
26-11-2007Շումերից Արատտա ճանապարհին հիշատակվում է մի վայր ևս՝ hur-ru-um-kur-ra, որը սկզբնապես վերծանվում էր որպես Խուռում (իմա՝ խուռիների) երկիր, իսկ Ք. Վիլքեն առաջարկեց այն ընթերցել որպես հասարակ անուն՝ «լեռան քարայր» իմաստով:

Այսինքն՝ այնքան ուսումնասիրուած մի գիտութիւն, որն է շումերագիտութիւնը, եւ նրա մաս կազմող շումերերէնը, նրանով գրուած սեպագրերը, կարող են ընթերցուել եւ հասկացուել տարբեր ձեւեր:

Բոլորս գիտենք ի'նչ է առասպել, ի'նչ է իրականութիւն: Արդի գիտութեան հասու մարդը կարող է զանազանել՝ իրականը անիրականից: Հին յոյներն էլ ունեցել են առասպելներ:
Ինչեւէ, մեր խնդիրը՝ արդի «պատմագրութեան» վերադարձն է, դէպի առասպելախառն պատմագրութեան ժամանակները:
Մի պատմաբան, որ ջրհեղեղը վկայում է որպէս կատարուած իրողութիւն, չի կարող իրապաշտ գիտնական լինել... նրա գործերը կարդալուց կդադարեմ:
Նա ասում է գտել է գրային 10ից աւելի համակարգ: Սրան էլ չեմ հաւատում, քանզի եթէ գտած լինէր, հաստատ նոր տուեալներ կունենայինք՝ նախամեսրոպեան ու նախաքրիստոնէական Հայաստանի մասին:
Իսկ նա, դեռեւս օգտագործում է Հին Կտակարանի եւ Շումերի տուեալները իր պատմագրութեան մէջ:
Է՜, ի՞նչ է գտել նա՝ ՈՉԻՆՉ: