1. Մեր պատմությունը սկսած դպրոցական դասագրքերից կիսատ ա ներկայացվում: Հին պատմությունը սկսում ա Ուրարտուով, մինչդեռ մենք դրանից առաջ նույնպես ունեցել ենք պետություններ ու արքաներ, որոնց մասին դպրոցում խոսք անգամ չի ասվում: Օրինակ, երբ ես առաջին անգամ լսեցի, որ մենք Արամ Միավորիչ արքա ենք ունեցել, զարմացել էի: Բայց պարզվում ա, որ իրոք ունեցել ենք: Պարզվում ա, որ նման շատ արքաներ ու պետություններ ենք ունեցել, դեռևս Ուրարտուից էլ շատ առաջ, որոնց մասին նույնիսկ չի խոսվում դպրոցում: Գոնե ասեն լեգենդի, ասքի տեսքով, բայց էդ ել չեն անում: Մենակ մի լեգենդ ա պատմվում. դա Արա Գեղեցիկ և Շամիրամն ա: Քննարկենք հենց սա: Մեզ դպրոցում սովորացնում են, որ սա լեգենդ ա ու իրական չի: Մինչդեռ ասորիները, որ էսօր պետականություն չունեն, պնդում են, որ սա իրական պատմություն ա ու սա տեղի ա ունեցել: Հիմա ինչու ա մեր մոտ իրական փաստերը ներկայացվում որպես լեգենդ? Կամ եթե ներկայացվում ա, ինչու ա մենակ այն լեգենդ ներկայացվում, որում մենք պարտվել ենք (Արա Գեղեցիկը): Ինչու չի ասվում, որ մի լեգենդ էլ կա, որի համաձայն Արամ Միավորիչը գնացել ու ամբողջ միջագետքն ա գրավել? Այ էս բացթողումները առաջին հերթին պետք ա շտկել:
2. Հին աշխարհի պատմության մեջ շատ անհասկանալի փաստեր կան: Օրինակ Եգիպտական պետության առաջացումը, հաքսոսների արշավանքը, բուրգերի ստեղծման առեղծվածը և սենց էլի լիքը հարցեր, որոնք հիմա չեմ հիշում: Էս հարցերի պատասխանը և ընդհանրապես հին աշխարհի պատմությունը ամբողջական չեն առանց դիտարկելու հին Հայաստանի պատմությունը, որը քաղաքական ու նյութական շատ պատճառներով արհամարհվում ա շատ պատմաբանների կողմից: Վաղ թե ուշ պետք ա գան էն եզրակացության, որ էս տարածաշրջանի ժողովուրդը շատ հին ժամանակներից մեծ ազդեցություն ա ունեցել հին աշխարհի պատմության վրա:
Էջանիշներ