Հայոց բանակ

[Lion]

Պարոն Աղբաեկյան, ամենայն հարգանքով հանդերձ առ ձեզ, ո՞նց կարող է արցախյան պատերազմի բովով անցած, ոսկե մեդալով Մոսկվայի Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիան ավարտած, ՌԴ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի ռազմական ակադեմիայում վերապատրաստված, ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ Օպերատիվ վարչության պետի պաշտոնը երկար տարիներ զբաղեցրած, ՀՀ ԶՈՒ կորպուսի հրամանատարի պաշտոնը զբաղեցրած անձը լինել... անորակ և անփորձ?

[Աթեիստ]

Պարոն Աղբաեկյան, ամենայն հարգանքով հանդերձ առ ձեզ, ո՞նց կարող է արցախյան պատերազմի բովով անցած, ոսկե մեդալով Մոսկվայի Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիան ավարտած, ՌԴ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի ռազմական ակադեմիայում վերապատրաստված, ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ Օպերատիվ վարչության պետի պաշտոնը երկար տարիներ զբաղեցրած, ՀՀ ԶՈՒ կորպուսի հրամանատարի պաշտոնը զբաղեցրած անձը լինել... անորակ և անփորձ?

Ընդ որում լրիվ օդի մեջ հայտարարություն ա արել, որևի կերպ չբացատրելով։

[Chuk]

Պարոն Աղբաեկյան, ամենայն հարգանքով հանդերձ առ ձեզ, ո՞նց կարող է արցախյան պատերազմի բովով անցած, ոսկե մեդալով Մոսկվայի Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիան ավարտած, ՌԴ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի ռազմական ակադեմիայում վերապատրաստված, ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ Օպերատիվ վարչության պետի պաշտոնը երկար տարիներ զբաղեցրած, ՀՀ ԶՈՒ կորպուսի հրամանատարի պաշտոնը զբաղեցրած անձը լինել... անորակ և անփորձ?

Իսկ դու ի՞նչ կարծիքի ես:
Ես տարբեր տեղերից դրական արձագանքներ եմ լսել: Բայց անկախ Աղաբեկյանի նկատմամբ վերաբերմունքիցս իրա էդ գնահատակը ինձ, ոնց ասեմ, քիչ մը մտահոգեց: Մի տեսակ չեմ կարծում, որ եթե հենց էդպես չմտածեր նման կտրուկ բան գրեր:

[Lion]

Ապեր, ընթացքում կարծիքս կգրեմ, խորհել, ինֆորմացիա հավաքել է պետք, համեմատել...

Ուղղակի, նախնական, չեմ կարծում, որ վերևումս նշած ուղին անցած և, նույն Ֆրունզեն, ոսկե մեդալով ավարտած անձը վատը կլինի: Իմ վախն ուրիշ տեղ է ու այ դա պետք է ստուգել: Պարզաբանեմ...

Մեր բանակը, այս պահի դրությամբ, կոպիտ համեմատության մեջ, ԽՍՀՄ տիպի լավագույն բանակ է, այն էլ՝ պաշտպանության մեջ, հարձակողական մեծամասշտաբ գործողությունների պահով վստահ ոչինչ ասել հնարավոր չէ, քանի որ վերջին տասնամյակների մեր ռազմական ողջ դոկտրինան հիմնված է եղել ամենց առաջ հենց համառ պաշտպանության վրա և հարձակման մասին խոսք կարող էր լինել առավելագույնը միայն լավ պաշտպանվելուց հետո: Եվ այսպես, մենք ունենք ԽՍՀՄ տիպի լավագույն մի մինի-բանակ ԽՍՀՄ կործանումից 27 տարի անց, կոպիտ ասած, ոնց որ Գերմանիայում գտնվող ԽՍՀՄ զորախումբը, թեև այն խնդիր ուներ ամենից առաջ հարձակվել, իսկ մենք, հիմա՝ պաշտպանվել:

Միաժամանակ ասեմ, որ ժամանակակից աշխարհը շատ ու շատ է առաջ գնացել, այդ թվում նաև ռազմական-դոկտրինալ առումով, իսկ ԽՍՀՄ տիպի բանակը, ինքնին բնորոշ հսկայական ռեսուրսներ ունեցող կայսրությանը, այն ժամանակ իսկ բազում թերություններ ուներ և շատ խնդիրներ լուծում էր միայն հարուստ ռեսուրսների հաշվին, իսկ հիմա այդ թերություններն ավելի են սրվում: Մեր պարագայում իրավիճակը բարդանում է նաև նրանով, որ մենք չունենք ԽՍՀՄ ռեսուրսների նույնիսկ 100-րդ մասը, այսինքն՝ կոնցեպտուալ առումով, մեր բանակի թերությունները առիթի դեպքում կարող են ավելի սրվել:

Մոտենալով բուն թեմային ասեմ, որ ես միանշանակ կողմ եմ Մովսես Հակոբյանի փոխարինմանը, քանի որ, չթերագնահատելով հանդերձ իր անցած ուղին և հարգանքիս հավաստիքը մատուցելով ազատամարտի բոլոր մասնակիցներին, միաժամանակ պետք է ասեմ, որ նա ինքը հին, ԽՍՀՄ բնույթի կոնցեպցիաների մոտեցման կողմնակից էր, իսկ մեր բանակի ապագան հաստատ դա չէ - մեզ պետք է արևմտյան մոդելի, մարդակենտրոն, առաջադեմ տեխնոլոգիաների ու մարտավարության վրա շեշտադրող բանակ, իսկ պ-ն Հակոբյանը այդ ուղում ոչ միայն ոչ մի քայլ չէր անում, այլև՝ նույնիսկ չէր էլ ուզում անել, իսկ անողներին էլ ինչ որ տեղ արգելակում էր:

Իմ խորին համոզմամբ մեր նոր Հայաստանում նորը պետք է լինի նաև բանակը, մենք պետք է հրաժեշտ տանք ԽՍՀՄ մոդելին, մեզ, պատկերավոր ասած, պետք է Իսրայելի մոդելը ու այս առումով ինձ համար նոր ԳՇ պետը լավը կլինի ոչ միայն այն առումով, որ հիանալի կկազմակերպի, լայն իմաստով, մարտական ծառայությունը, այլև այն իմաստով, որ բանակի զարգացման ճիշտ, հայի ոգուն ու Հայաստանի պայմաններին առավել համապատասխանող մոդել ընտրի, իսկ դա, ինչպես ասացի, արևմտյան և ամենից առաջ իսրայելական մոդելն է: Ահա հենց այս պահով է, որ ես անհամբեր սպասում եմ տղերքի հետ զրուցելուն, մարդկանց, որոնք աշխատել ու ծառայել են պ-ն Դավթյանի հետ, ծանոթ են նրա մոտեցումներին և կոնցեպտուալ լուծումների առաջնայնությանը:

Եթե այս վերջին պահով ևս իմ ուզածը եղավ, իմ համեստ կարծիքով հիանալի թեկնածու կլինի:

Վերջում ավելացնեմ, որ, զուտ տեսականորեն, էլի, ամենայն հարգանքով առ պարոն Աղաբեկյանը, ամեն դեպքում ինքը ռազմա-տեսական կրթություն ու դաստիարակություն չունի և համենայն դեպս ինքը չէ, որ ավարտել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանը ինժեներ-էլեկտրատեխնիկի մասնագիտությամբ, պետք է քննադատի ոսկե մեդալով Մոսկվայի Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիան ավարտած և ՌԴ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի ռազմական ակադեմիայում վերապատրաստված մասնագետին...

[Տրիբուն]

Իսկ դու ի՞նչ կարծիքի ես:
Ես տարբեր տեղերից դրական արձագանքներ եմ լսել: Բայց անկախ Աղաբեկյանի նկատմամբ վերաբերմունքիցս իրա էդ գնահատակը ինձ, ոնց ասեմ, քիչ մը մտահոգեց: Մի տեսակ չեմ կարծում, որ եթե հենց էդպես չմտածեր նման կտրուկ բան գրեր:

Աբիժնիկ մուտիլովշիկություն ա արածը:

Եթե իրոք տենց մտահոգություն ունի, տենց բանը ալամ աշխարհին չեն հայտարարում ուրիշ գեներալի բերանով: Էս էն բացառիկ դեպքն ա, երբ իրոք թուրքը կտենա կուրախանա:

[Chuk]

Աբիժնիկ մուտիլովշիկություն ա արածը:

Եթե իրոք տենց մտահոգություն ունի, տենց բանը ալամ աշխարհին չեն հայտարարում ուրիշ գեներալի բերանով: Էս էն բացառիկ դեպքն ա, երբ իրոք թուրքը կտենա կուրախանա:

Հա, էդ հրապարակայինի պատով միանշանակ ճիշտ ես:

[Chuk]

Վերջում ավելացնեմ, որ, զուտ տեսականորեն, էլի, ամենայն հարգանքով առ պարոն Աղաբեկյանը, ամեն դեպքում ինքը ռազմա-տեսական կրթություն ու դաստիարակություն չունի և համենայն դեպս ինքը չէ, որ ավարտել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանը ինժեներ-էլեկտրատեխնիկի մասնագիտությամբ, պետք է քննադատի ոսկե մեդալով Մոսկվայի Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիան ավարտած և ՌԴ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբի ռազմական ակադեմիայում վերապատրաստված մասնագետին...

Ապ, դե նայի, հավանաբար գիտես, որ ինքը ստեղ էդ ռազմաուսունական հաստատությունների կուռոատորն էր: Ու բոլոր քո ասած ՌԴ ՌՈՒ-եր անցած կադրերը իրանով ուղղակի հիացած էին: Ռազմական «արվեստի» մեջ, ըստ ինձ պատմածների, ինքը ուղղակի փայլուն ա եղել: Թե՛ պատերազմի ժամանակ, թե՛ հետո: Նենց որ կոնկրետ էս դեպքում իրա նախնական ուսուցումը էդքան էական չի, ըստ իս:

Բայց դե ըստ ամենայնի թայֆայական կռիվներ էլ կան: Ու Տրիբունի ասածը իսկապես լուրջ ա, ըստ իս:

[Gayl]

Պարոն գեներալ լեյետենանտը գլխվոր շտաբի պետին անպատասխանատու է անվանում առանց որևէ ապացույցի ու լինելով նախկին ՊՆ նախարարի տեղակալ շատ լավ պիտի հասկանար, որ էդպիսի հայտարարություն չէ կարելի անել, հետևաբար իմ համար հենց ինքն է անպատասխանատու:
Չուկ ջան,թե կարաս փաստերով խոսա, ինձ էլ ա հետաքրքիր ինքը փայլուն ռազմական գործիչ ա, թե փայլուն կարիերա անող?

[Chuk]

Չուկ ջան,թե կարաս փաստերով խոսա, ինձ էլ ա հետաքրքիր ինքը փայլուն ռազմական գործիչ ա, թե փայլուն կարիերա անող?

Գայլ ջան, չգիտեմ ոնց հիմնավորեմ, ինչ փաստ բերեմ: Կարող ա և փայլուն կարիերա անող ա:
Իմ ունեցած դրական գնահատականների մի ահագին մասը նենց մարդկանցից են, ումից կարծում եմ դու էլ կարող ես ճշտել, հարցնել, համ էլ հետաքրքիր կլինի, հիմա ուրիշ բան են ասելու, թե նույնը, թեկուզ նույն գեներալներ Բալայանից, Գալստյանից, Մուրադյանից:

Իսկ ինֆորմացիան, որ պատերազմի ժամանակ իր գծած պլաններով են լիքը հաղթանակներ եղել, որևէ կերպ չեմ կարող ճշտել: Կամ պիտի հավատամ, կամ չէ:

[Gayl]

Գայլ ջան, չգիտեմ ոնց հիմնավորեմ, ինչ փաստ բերեմ: Կարող ա և փայլուն կարիերա անող ա:
Իմ ունեցած դրական գնահատականների մի ահագին մասը նենց մարդկանցից են, ումից կարծում եմ դու էլ կարող ես ճշտել, հարցնել, համ էլ հետաքրքիր կլինի, հիմա ուրիշ բան են ասելու, թե նույնը, թեկուզ նույն գեներալներ Բալայանից, Գալստյանից, Մուրադյանից:

Իսկ ինֆորմացիան, որ պատերազմի ժամանակ իր գծած պլաններով են լիքը հաղթանակներ եղել, որևէ կերպ չեմ կարող ճշտել: Կամ պիտի հավատամ, կամ չէ:

Ես Տոնոյանին եմ վստահում ու ավելի շատ եմ վստահում քան գեներալ լեյտենատին ու կապ չունի, որ ինքը լավ հաղթանակներ ունի, դե դու էլ լավ գիտես, որ շատ հաղթանակներ կերտած գեներալներ զինադադարից հետո ազգի գլխին պատուհաս դարձան:
Ավելի լավ ա սպասենք և գործողություններից հետևություններ անենք:

[Chuk]

Ես Տոնոյանին եմ վստահում ու ավելի շատ եմ վստահում քան գեներալ լեյտենատին ու կապ չունի, որ ինքը լավ հաղթանակներ ունի, դե դու էլ լավ գիտես, որ շատ հաղթանակներ կերտած գեներալներ զինադադարից հետո ազգի գլխին պատուհաս դարձան:
Ավելի լավ ա սպասենք և գործողություններից հետևություններ անենք:

Տոնոյանին ես էլ շատ վստահում։ Ճի՞շտ եմ զգացել, որ մինչ հիմա եղած նախարարներից բանակում ամենամեծ ոգևորությամբ ընդունվածն ա, որ էդ նշանակումից դժգոհողներ կամ մտավախություն ունեցողներ համակարգում համարյա չկա։

[Gayl]

Տոնոյանին ես էլ շատ վստահում։ Ճի՞շտ եմ զգացել, որ մինչ հիմա եղած նախարարներից բանակում ամենամեծ ոգևորությամբ ընդունվածն ա, որ էդ նշանակումից դժգոհողներ կամ մտավախություն ունեցողներ համակարգում համարյա չկա։

Միշտ դրական կարծիքներ եմ լսել Տոնոյանի մասին: Երկու անգամ եմ իրեն տեսել ու խոսակցություն ունեցել, շատ արդար և մարդկային հատկանիշներով մարդու տպավորություն ա թողել ու 2 անգամն էլ ինձ համար ճակատագրական որոշում ա կայացրել:
Չուկ ջան հույս անձամբ ես վստահում եմ Տոնոյանին և հպարտ եմ, որ իր պես նախարար ունենք:

[Lion]

Ապ, դե նայի, հավանաբար գիտես, որ ինքը ստեղ էդ ռազմաուսունական հաստատությունների կուռոատորն էր: Ու բոլոր քո ասած ՌԴ ՌՈՒ-եր անցած կադրերը իրանով ուղղակի հիացած էին: Ռազմական «արվեստի» մեջ, ըստ ինձ պատմածների, ինքը ուղղակի փայլուն ա եղել: Թե՛ պատերազմի ժամանակ, թե՛ հետո: Նենց որ կոնկրետ էս դեպքում իրա նախնական ուսուցումը էդքան էական չի, ըստ իս:

Բայց դե ըստ ամենայնի թայֆայական կռիվներ էլ կան: Ու Տրիբունի ասածը իսկապես լուրջ ա, ըստ իս:

Իմ կարծիքով, թող ներվի ինձ, բայց երևի պ-ն Աղաբեկյանի համար ուղղակի Մովսես Հակոբյանի պաշտոնանկության հետ է եղել դժվար համակերպվել: Դավթյանը ունի սովետական բնույթի փայլուն գիտելիքներ, աստված տա ինքը չխանգարի նաև այն արևմտյան ուղու ընտրությամբ սպասվելիք բարեփոխումներին, որը շուտով կսկսի պ-ն Տոնոյանը: Իսկ ընդհանրապես, իհարկե, չարժեր սենց բացահայտ հարված հասցնել էդ մարդուն - հա, որ ինչ?

Տոնոյանին ես էլ շատ վստահում։ Ճի՞շտ եմ զգացել, որ մինչ հիմա եղած նախարարներից բանակում ամենամեծ ոգևորությամբ ընդունվածն ա, որ էդ նշանակումից դժգոհողներ կամ մտավախություն ունեցողներ համակարգում համարյա չկա։

Ասում են, որ նշանակումից առաջ ներքին փակ հարցումներ են կազմակերպված եղել, հարցվածների 80 տոկոսից ավելին Տոնոյանի կողմից է եղել...

Իմ պատկերացմամբ՝ Տոնոյանը այս պահին հենց այն մարդն է, որը կտանի մեր բանակը հետագա զարգացման ուղով:

1990-ականների կեսերին մենք խնդիր ունեինք ֆիդայական ջոկատներից բանակ ստեղծել ու, քանի որ այլ մոդել չկար ու այլ բան չկար, խնդիր դրվեց ԽՍՀՄ ոճի լավ բանակ ունենալ: Լավ թե վատ, 2010-ականների վիճակով այդ խնդիրը լուծվել էր, թեև, ոնց վերևում արդեն ասացի, սա ինքնին բավարար չէ: Հիմա մեզ պետք է Իսրայելի ոճի բանակ ունենալ ու էդ ճանապարհին, իմ կարծիքով, Տոնոյանից հարմար կադր այս պահին իրոք չկա: Աստված տա Տոնոյանը պատվով լուծի այս խնդիրը: Համենայն դեպս ես լավատես եմ այս հարցում:

[Gayl]

Լիոն ջան կարաս բացատրես ինչ ա նշանակում իսրայելական ոճ ու խսհմ ի ոճ ասվածները???

[Lion]

ԽՍՀՄ, ասիական կամ կայսերական բանակային-պատերազմական մոդելը ավանդականորեն տարբերվել է ամերիկյան, եվրոպական կամ բուրժուական բանակային-պատերազմական մոդելից:

Առաջինում կողմը ձգտում էր ամենից առաջ կիրառել մասայականությունը, այստեղ անձը կորում էր, խնդիրները ձգտում էին լուծել շատ ռեսուրսների հիման վրա, հաշվի չեին առնում կորուստները, գերակշռում էր կոնտակտային ու ցամաքային մարտը և այլն:

Երկրորդում հակառակն է՝ մոդելը կառուցվում է կենտրոն ունենալով մարդուն, խնդիրները ձգտում են լուծել պատշաճ քանակի ռեսուրսների կիրառմամբ, անչափ ուշադիր են կորուստներին, ձգտում են խուսափել կոնտակտային ու ցամաքային մարտից և այլն:

Մերը հենց երկրորդն է՝ կապված և ազգային հոգեբանության, և ռեսուրսների քանակի հետ, սակայն, քանի որ մենք ԽՍՀՄ ժառանգորդներն ենք, մեզ բաժին է հասել առաջինը: Մենք պետք է հրաժարվենք այդ առաջինից ու ձգտենք երկրորդին: ԱՄՆ-ը այդ երկրորդի իդեալին մոտ օրինակն է, բայ մենք ԱՄՆ չենք ամենից առաջ հենց ռեսուրսների տեսանկյունից և այս առումով մեզ համար ամենահարմար ձգտման մոդելը իսրայելականն է: