Նժդեհի գաղափարներն ավելի քան արդիական են

[Fedayi]

Այդ դեպքում պետք էր ուրեմն քրիստոնեությունն էլ մերժվեր։ Չեմ կարծում, թե բոլոր այստեղ նշված 18 կետերն էլ ճիշտ են ու մի տեսակ ավելի հակվում է այս ամենն ազգայնամոլությանը, քան իսկական ազգասիրությանը, որն ընդունում է դիմացինին՝ որպես հավասարի ու արժանիի, այլ ոչ թե իր էգոն բարձր դասում։

Իսկ որտե՞ղ է ասվում, որ քրիստոնեությունը օտար կրոն է և պետք է մերժվի:

[ihusik]

8. Հայ Ազգը մերժում է օտար գաղափարախոսությունների և կրոնների մուտքը Հայաստան:
Նշածդ այս կետի վրա հիմնվելով եմ ասում, իսկ բոլորս էլ գիտենք, որ քրիստոնեությունը Հայաստանում ծնունդ չի առել, այլ բերվել է, մուտք գործել ու տարածվել կարծեմ Հիսուսի երկու աշակերտների կողմից, ինչին ես դեմ չեմ, որ քրիստոնյա ենք, իսկ այ այս քո բերած կետից կարելի է եզրակացնել, որ պետք է մերժվեր այն։

[Fedayi]

Նժդեհի ապրելու ժամանակաշրջանում քրիստոնեությունն արդեն 17-18 դար հայերի պետական կրոնն էր և խոսել, "կախվել փրփուրներից", թե Նժդեհն հակասում է ինքն իրեն, անտեղի է:
Կարծում եմ` քիչ էլ մտածելիս պարզ կլինի նրա պատգամի իրական իմաստը:

[Lexsa]

Եթէ անարիութիւնը մայրը բոլոր չարա•ործների եւ չարեաց եթէ անարիութիւնն է երբեմնի հոգով արծիւ մեր ժողովուրդը դարձրել Գառն Աստուծոյ - դարերի անմեղ որսը Արեւելքի գայլ ցեղերի համար, արիութիւնն է, որ պիտի փրկէ հայութիւնը:
Արիութիւն - յետ այսու սա° պիտի լինի հայ մարդու կոչումը:
Վահագնի հետ պիտի խօսի հայ մարդը հիմա - Աստուածը հին հայոց, Աստուածը Արիութեան եւ Յաղթանակի:
Փտած, եղծանւած են հին մագաղաթները:
Նոր աւետարանի խօսքը պիտի լսի հայութիւնը:
Ցեղօրէն անկախ ապրելու եւ ստեղծագործելու եւ ոչ ժամանակաւոր կեանք մուրալու համար հայ ժողովրդի հաւաքական հո•ու մէջ հրամայողաբար յարութիւն պիտի առնի պաշտամունքը մեր հին եւ հզօր Աստծու: Վահագնի համար տաճարներ պիտի բարձրանան Արարատեան դաշտում, Սիւնիքում, Արցախում, մեր գաղութներում, ամէն տեղ, ուր կ’ապրի հայը ամէն մի հո•ու մէջ, քանզի արիութիւնն է եղել յաւիտենական պարտականութիւնը այն ազգերի, որոնք չեն ուզում մեռնել:
- Արիացիր, արիացո’ւր սա պիտի լինի մեր օրուայ նշանաբանը: Վահագն-Աստուած, արիապաշտութիւնը - նոր կրօն, հայ մարդն - արի, եթէ չենք ուզում մեր տեղն արեւի տակ մի օր զիջիլ մեզնից արիներին:

[Lexsa]

ԶԱՒԱԿՍ
Աժան ձեռք չէ μերւում առիւծի մորթին:
Այդ այսպէս լինելով հանդերձ երբ մեծացար դու, զաւակս, ձգտիր տիրանալ նրան, բայց միամտութիւն
չունենաս կարծելու, թէ Երկրագնդի վրայ կարելի է փառքի տէր դառնալ, առանց նախանձահեղձ սինլքորների
չարութիւնը գրգռելու:
Զօրավար ես եօթ վէրք - չզարմանաս, եթէ մի օր դասալիքը դատաւորդ հանդիսանայ: Մեր աշխարհի
լրբութիւններից մէկն էլ այդ է, չզարմանաս եւ չկրկնես զայրոյթով. ՙԹող զինուորն իր ստացած վէրքերը եւ
հովիւը իր ոչխարները համրէ՚:
Չար անասուն է մարդս, երμ նախանձում է: Մեր աշխարհում միշտ էլ վատասիրտը հայհոյել է աներկիւղ
ասպետին, երկչոտը մութ անկիւնից քար նետել հերոսին:
Նախանձը-մասնաւորապէս հայկականը-ընտրում է ճամμաներից ամենակարճը, եւ թոյլատրելի
համարում թշնամանքի բոլոր զէնքերը:
Նա, որին դեռ երէկ էր ինչ խլեցիր առիւծի μերնից, փրկեցիր ստոյգ մահից վաղը կարող է իժի նման
գարշապարդ փնտռել:
Նա, որն այսօր ձիուդ ասպանդակները բռնելը իր համար պատիւ է համարում վաղը կարող է
փողոցաշունչ ամμոխը գրգռել անձիդ դէմ:

Նա, որ երէկ խորապէս կը ցաւէր, թէ հայոց դաշտերում չի աճում այն ազնիւ դափնեվարդը, որ արժանի
լինէր յաղթական ճակատդ զարդարել վաղը կարող է ցեխ նետել քո կատարած պատմական գործին:
Մի, մի զարմանար, եթէ իրենց կեանքը սրիդ պարտողները այսպէս վարուեն քեզ հետ, եւ մի° զայրանար,
քանզի անձիդ դէմ ապերախտողը շուն չէ, այլ մարդ:
* * *
Սէր, յարգանք, պաշտամունք պարտադրել նշանակում է իշխանութիւն ունենալ մարդկանց հոգիների
վրայ:
Պաշտամունք - ասել է ճանաչում ենք մեր պաշտածի իշխանութիւնը, եւ μարոյական որոշ տուրք տալիս
նրան:
Ուրիշների մէջ մենք, էապէս, սիրում ենք այն, ինչ որոշ չափով կայ ե°ւ մեր մէջ:
Արին սիրում է արիութիւնը անգամ իր հակառակորդների մէջ: Մենք սիրում ենք նրանց, որոնց նմանում
ենք մասամբ, եւ առնուազը անտարբեր ենք դէպի այն բոլորը, որոնք հոգեբանօրէն օտար են մեզ:
Հայրենապաշտը քո անձի մէջ տեսնում է մի բան իր ոգուց, եւ ցնծում քո յաջողութիւնների առթիւ:
Անհայրենասէրն, ընդհակառակը, քո անձի, քո գործերի մէջ տեսնում է այն, ինչ պակասում է իրեն - եւ հենց
այդ է պատճառը, որ նա չի հանդուրժում քո հոգեւոր լուծը, քո իշխանութիւնը: Ահա թէ ուր է շրջապատիդ
որոշ տարրերի պաղ անտարμերութեան, երμեմն էլ թշնամանքի գաղտնիքը:
* * *
Սինլքորներ կան, որոնց եթէ ապտակեցիր, իրենց ստացած հարուածը կ ընդունին ուղղուած իրենց
քաղաքական փարախի, եկեղեցու, ծրագրի դէմ: Թքեցիր - թքուած կը հռչակեն իրենց տէրերը, եւ նրանց
կռնատակից կը նետեն քեզ:
Ջրի պէս շարժուն, ջրի պէս ամեն ձեւ ու գոյն առնելու ընդունակ սրանք մէկի ստուերն են, միւսի
արձագանգը, երրորդի կապարճակիրը:
Մի աստուածութիւն ունին - օրուայ իշխանաւորը, որի մանկլաւիկը, պնակալէզը, շնիկը լինելու մէջ է
իրենց երջանկութիւնը: Եւ միշտ էլ ունին - մի ձեռքում խունկ, միւսի մէջ ցեխ: Վայ քեզ, եթէ կայսերաբար
առատաձեռն չեղար սրանց նկատմամμ: Վայ, եթէ չգնահատեցիր սրանց սողունութիւնը: Եւ հազար վայ,
եթէ ժպտալու փոխարեն ՙանհեռատեսութիւն՚ ունեցար բերան արիւնելու չափ զօրաւոր կերպով քաշելու
սրանց սանձը:
Նման չարարուեստ էակներից շաղախուած մի ցածոգի ամμոխ, դարեր առաջ, արդարն Արիստիդէսինիր
ծայրահեղ ազնուութեան համար - հայրենի հողէն ու ջրէն օգտուելու իրաւունքից զրկեց. դա սպանեց
Սոկրատէսին, եւ, աւազակների հետ խաչ հանեց Նազովրեցուն:
* * *
Հայաստանից դուրս, իմ ճամբին քար ու տատասկ ցանողներ շատ եղան: Գիտեմ, զաւակս, տարμեր ճամբայ
պիտի չունենաս նաեւ դու: Եւ եթէ քեզ յաջողուեց ոտքերիդ արիւնով յագեցնել տատասկները, եւ քարերը վերածել
վերելքդ հեշտացնող մարմարիոնէ սանդուխների վատերը պիտի կուրանան, որպէսզի չտեսնեն մեծութիւնը
կատարածդ գործի:
* * *
Հեռու հայրենի լեռներից, ես սովորեցի թքել ինձ թշնամացող նախանձոտ տգիտութեան ու չարութեան
վրայ - թքել ու անցնել: Քեզ, սակայն, պիտի չյանձնարարեմ այդ վարքագիծը: Դու աշխատիր աւելի զօրաւոր
լինել, քան եղաւ հայրդ: Դու սովորի°ր ծիծաղել մարդկային վատութիւնների վրայ ու անցնել անցասում:
Ոհ, ուր էր թէ գէթ քո սերունդը ազատ մնար անհայրենիք կեանքի անէծքից, եւ արդար փառքը - առիւծի
մորթին - դու փնտրէիր հայրենի ազատ եւ անկախ աշխարհում միշտ գիտակցելով, որ հազարիցս լաւ է
պատմական մի գործ կատարել, թէկուզ հազար թշնամի շահելով, քան մարդկային չարութիւնից զերծ մնալու
գնով դուրս մնալ պատմութիւնից:

[Lexsa]

ՈՐԴԻՆԵՐԻ ՊԱՅՔԱՐԸ ՀԱՅՐԵՐԻ ԴԷՄ

1. ԱՆԴՈՒՆԴԻ ԵԶԵՐՔԻՆ

Ազգերի կեանքը ժամանակաշրջաններ ունի, երբ որդիները հարկադրաբար իրենց հայրերի դաստիարակիչը կը հանդիսանան:
Նման մի ժամանակաշրջան է ապրում օրւայ հայութիւնը, աւելի ճիշտ գաղութահայութիւնը: Երբեք, հա°յ երիտասարդութիւն, մեր ազգն ու ազգայնութիւնը այնքան լրջօրէն վտանգւած չեն եղել, որքան այսօր: Ինչպէս եւ երբեք մեր ժողովուրդը այն աստիճան պառակտւած ու տկարացած չի եղել, ինչպէս այժմ: Քո ժողովուրդը բաց աչքերով աշխատում է իր մահացու թշնամիների համար. կատարում ամէն ինչ, որ գալիք աղէտը- թրքական վտանգը, որ դամոկլեան սրի նման կախւած է իր գլխին - որ վաղւայ աղէտը լինի անչափելիօրէն մեծ, անդիմագրաւելի եւ անդարմանելի, որ դա լինի ՙիններորդ ալիք՚ը մեզ համար:
Մենք պառակտւած ենք: Իսկ նման ժողովուրդը նւազ է ուշադրութիւն դարձնում արտաքին իրական թէ հաւանական վտանգի վրայ: Հայութեան հայեացքն ուղղւած չէ արտաքին թշնամուն, որ հարկադրւած լինի չափաւորելու կամ ի սպառ արգիլելու ներքին տարակարծութիւնները: Երբ ազգերը այսօր կ’եռան հոգով, գիտութեան նորագոյն զէնքերով իրենց միտքն ու բազուկը կը զինեն ցեղամիջեան անողոք պայքարում յաղթանակելու կամ յաջողութեամբ դիմագրաւ լինելու համար, հայութիւնը կը շարունակէ կորովաթափ լինել ներքին անփառունակ ճակատների վրայ. նա կը պատրաստւի վաղւայ մահաբեր պարտութեան համար:
Մի ժողովուրդ, որի որոշ տարրերը, կարծէք արդէն հաշտւել են իրենց ցեղի գլխովին կորչելու մտքի հետ եւ կը ցուցադրեն մահւան դատապարտւածի հոգեբանութիւն: Սրանք արեւելյան ճակատագրապաշտութեամբ ամէն ինչ թողել են բախտի կամքին եւ անհանգստանալու պատճառ չունին: Կան եւ այնպիսիները, որոնք կ’ուզեն ե°ւ անկախ հայրենիք ունենալ, ե°ւ վաղը պարտւած տեսնել արտաքին թշնամուն, բայց նախապատրաստւելու փոխարէն, կը խօսեն ու կը գրեն միայն: Եւ գրեթէ բոլորն էլ կը շարունակեն զարմանալ միամտօրէն, թէ ինչու աշխարհն անտարբեր կը մնայ մեր Գողգոթայի հանդէպ. թէ ինչու մենք սպեղանի կը սպասենք, բայց նորանոր վէրքեր կը ստանանք:
* * *
Դժւար է, ընթերցո°ղ, անկարելիութեան աստիճան դժւար է ընդհանուր գծերով բնութագրել հոգեբանական այն հեղձուցիչ մթնոլորտը, որի մէջ շնչում է գաղութահայութիւնը:
Սպանի¯չ իրականութիւն, ուր գոյութիւն չունի մի հատիկ օրէնք, կանոն իսկ, պարտադիր բոլորի, բոլորի համար. ուր որոշ տարրեր յանցապարտօրէն ժխտում են ե’ւ ազգային սրբութիւններ, ե’ւ բարոյական արժէքներ. ուր կայ առատօրէն թոյն, մաղձ, գռեհկութիւն, կայ դիմածռութիւն, ծաղրանք, չարարւեստ խծբծանք, ուր մարդիկ դառել են դառնախօս, նեղսիրտ, եսական, ուր տիրող հոգեւոր մրափողութեան պատճառով նոր հեղինակութիւններ չեն ստեղծւում եւ հիները չեն յարգւում. ուր մտաբարոյական ընդհանուր աղաւաղութեան մէջ մարդիկ, կարծէք դադարել են իրար հասկանալուց եւ ուր հնարաւոր չէ գլուխ հանել որեւէ ազգաշէնգործ. ուր կեղծիքն է կազմում որոշ քաղաքական հոսանքների բարոյական դրամագլուխը, ուր ամբողջ կազմակերպութիւններ ապրում են կեղծիքի եւ մտաւոր կուրութեան մէջ շրջելով անդունդի եզերքին:
Եւ այդ, եւ այդ ամէնը այն ժամանակ, երբ թրքութիւնը տապարն է դրել մեր ցեղի գոյութեան ծառի արմատին: Աննպատակ եւ ուղեկորոյս ժողովո°ւրդ, որ կորցնելով իր ազգային իդէալը վերածւել է ՙանհատների փոշու՚: Գողգոթաների տէ’ր ժողովուրդ, որ չի սարսափում իր ողբերգանքի մէջ տկար եւ ծիծաղելի լինելուց:
Մի ժողովուրդ, որի որոշ տարրերի համար ազգային դատ չկայ, արտաքին պայքար գոյութիւն չունի, տարրեր, որոնք այլեւս ոչինչ չեն ուզում աշխարհից, բացի ժամանակաւոր կերն ու հանգիստը. յանցաւոր տարրեր, որոնք մեր դերն այլեւս վերջացած են համարում մարդկութեան պատմութեան մէջ եւ անվրդով թեքւում դէպ այլասերում եւ դանդաղ անհետացում:
Ահա° մօտաւորապէս այն սպանիչ մթնոլորտը, ստեղծւած քո հայրերի կողմից - անուղղայ հայրեր, որոնք շարունակում են իրենց հին մեղքերն ու սխալները սնուցանել նորերով, ազգ եւ ազգայնութիւն վտանգի մատնած հայրեր, որոնց վերադաստիարակիչը, դո°ւ, հարկադրաբար դո°ւ պիտ լինես, հա°յ երիտասարդութիւն:
* * *
Դժբախտութիւն է, սակայն, երբ դաստիարակիչն ինքը եւս կարիք ունի դաստիարակութեան: Որպէս հարազատ ծնունդը մեր տխուր միջավայրիª դու էլ, հա’յ երիտասարդութիւն, հոգեբանօրէն դո°ւ էլ զերծ չես ստւերային կողմերից:
Վերադաստիարակչի վսեմ առաքելութիւնդ յաջողութեամբ պսակելու համար, քեզ պէտք է նախ ամօթով երես դարձնել այն անիմաստ կեանքէն, զոր քարշ կու տան կեղծապաշտ հայրերդ, անասնացուցիչ կեանք, որ մարդը կը դարձնէ այն, որինª աշխարհածանօթ Թօլսթոյի զզւանքը ՙյիմար միս՚ անունն է տւել:
Քե°զ, նախ քե°զ պէտք է հոգեփոխւել, իսկ այդ անելու համար, դու, օրւայ հայրերիդ երեսին պիտ շպրտես քո վճռական ոչը եւ ապա հռչակես քո նոր ուխտը, թէ հայրերիդ դատապարտելի ընթացքի պատճառով վտանգւած մեր ցեղի ապագան փրկելու սրբազան մտահո•ութեամբ, վճռած ես յետ այսու ապրիլ միայն երկու բանի - Հայրենիքիդ եւ իր Անկախութեան համար: Այո°, դու պիտի լինես ուխտւածների սերունդ եւ որպէս այդպիսին, պիտ վերադաստիարակես քեզ եւ ապա դառնաս դաստիարակիչը հայրերիդ: Այլ կերպ, հայութիւնը կը մնայ մէկն այն դժբախտ ժողովուրդներից, որոնք գոյութիւն ունին, բայց չեն ապրում, որոնք ՙաշխարհում են, բայց աշխարհից չեն՚: Այլապէս, քո ժողովուրդը իր տեղն արեւի տակ աստիճանաբար պիտ զիջի իրեն շրջապատող այն գայլ ցեղերին, որոնց համար կեանքը լոկ առեւտուր կամ լումայափոխութիւն չէ:
Քեզ պէտք է հոգեփոխւել, իսկ դա նշանակում է, թէ դու պիտ դառնաս հակապատկերը հայրերիդ: Նրանցից շատերը դեռ այն են, որոնց կը խարազանէր Նազովրեցու խօսքը, - ՙծոյլ եւ նենգ ստրուկներ՚: Շատերը նրանցից չուզեցին գիտենալ, թէ ինչպէ°ս մեր ժողովրդի մի մասը պայքարեց յանուն ազատ եւ անկախ Հայրենիքի: Մեր անհաւասար Ազատամարտի օրերին, երբ հայութիւնը աստիճանաբար կը բարձրանար դարերի ստրկութեան ճահճից, եւ երբ մարդկութեան լաւագոյն ներկայացուցիչները հոգեպէս կը զինակցէին մեզ, նրանցից շատերը, անընտել յանդգնելու եւ զոհաբերելու աստւածային արւեստին, խուսափեցին ազգային դատի խաչակիր զինւորը լինելու պատւից: Հեռուներից խօսեցին Հայաստանի մասին, առանց այդ եօթնիցս սուրբ եւ հերոսական երկիրը ճանաչած լինելու: Հայհոյեցին յաճախ յեղափոխութեանը եւ խծբծեցին նրա Աստւածաշունչ Նահատակներին, առանց հասկանալու թէ ՙԱստւածութիւնը հայհոյւած չի° լինիր՚:
Հանրապետութեան օրով չվերադարձան երկիր, որովհետեւ մեր նորազատ Հայրենիքում դեռ բաւարար քանակութեամբ նոյնիսկ չոր հաց չկար: Կար, սակայն, արտաքին վտանգը, սեւ ամպի պէս կախւած հանրապետութեան գլխին: Շատերը դուրս մնացին Հայաստան երկրից, մնացին անտարբեր ու անկարեկիր, բայց մեծապէս օգտւեցին մեր ժողովրդի վարած գոռ ազատամարտի շնորհիւ մարդկութեան մէջ դէպ հայութիւնը առաջացած համակրանքից:
Բարոյապէս չարաշահեցին ե’ւ անօրինակ մարտիրոսագրութիւնը, ե’ւ նորագոյն հերոսականը մեր ժողովրդի: Ամենուրեք եւ մի’շտ էլ, այդ տարրերը հայրենասիրութեան սրբազան կրակից օգտւեցին ՙիրենց ծխափողը վառելով կամ ապուրը տաքաց-նելով՚: Այդպէս էին երէկ. այդպէս են եւ այսօ’ր:
Զուրկ աստւածութեան զգացումից սրբութիւն չճանաչեցին նրանք եւ մնացին անհասանելիօրէն հեռու ճշմարիտ Հայ եւ մարդ կոչւելու իրաւունքից: Կեանք վատնեցին առանց հոգեպէս վառւելու եւ մի հատիկ կայծ վառելու իրենց շրջապատի մէջ: Իմաստասի-րութիւն եւ բարոյականութիւն ունեցան - որոճող կենդանու, կեղծիքներª որոնցով կը շարունակեն դեռ իրենց տկարութիւններն ու կեղտերը արդարացնել:
Օտար ազգութեանց մէջ, նիւթական դիրքի տէր այդ տարրերը, զոհաբերութեան իրենց լիաբուռն բաժինն են բերած եւ կը բերեն ընդհանուր գործին, մնալով հիացողն ու խնկարկողը իրենց ցեղի հերոսականի: Այդ տարրը, մեզանում, անընդունակ յափշտակւելու վսեմ գաղափարներով սովոր է ե°ւ մեծութիւնները դիտել անտարբերութեամբ:
Ա¯հ, քո հայրերը ... նրանցից շատերը հոգով նպարավաճառ են մնում եւ ա’յն դէպքում, երբ ապրում են աշխարհի մեծագոյն եւ մեծածախք ոստաններում: Եւրոպական խօսքեր, ասիական արարքներ! Եղել է այդ տարրը եւ շարունակում է մնալ տկարը, անփա-ռունակն ու ամօթալին մեր պատմութեան մէջ, - այն ամէնը, որ յաճախ հեշտացրել է օտար տիրապետութիւնը Հայաստանում:
* * *
- Մեզ պէտք չէ° Անկախ Հայաստան,- դեռ այսօր էլ աղմկում են քո հայրերէն ոմանք:
- Անկախ Հայրենիքը անհրաժեշտ է հենց նրա համար, որ ձեզ հոգով թզուկներիդ դարձնի կատարեալ մարդ եւ Հայ, արժանի Անկախութեան,- պատասխանում է Մայիս Քսանութի շէնքը իր ուսերին կրող ժողովուրդ - հսկան:
- Պէտք չէ°,- յամառում են մտքի մանկաբարոյութեամբ բռնւածները, առանց հասկանալու, թէ անկախութիւնից զուրկ ժողովուրդները դատապարտւած են մահւան, ծառայելով գերիշխան ազգերի համար որպէս պարարտացուցիչ աղբ, ապաւառ:
- Պէ°տք է, կարճ կտրում է ժողովուրդը:
* * *
Այսպէս, բորբոքւում է ներքին կռիւը եւ մեր ցեղի տկար տարրերը դժւարանում են հասկանալ, թէ ՙպէտք չէ՚ - ասել է պէտք չէ որ ապրի հայութիւնը:
Նրանք չեն ուզում հասկանալ, որ իրենց յաղթանակը պիտի լինի արտաքին թշնամու յաղթանակը:
Պէ°տք է ասա դու, հա°յ երիտասարդութիւն, ապա հասկացրու հայրերիդ, թէ իրենց վերջնական պարտութեան մէջ է մեր ցեղի քաղաքական իդէալի յաղթանակը, թէ իրենց պարտութիւնը պիտ դառնայ պարտութիւնը այն բոլոր տարրերի - յաւիտենապէս ստրկահոգի, տկար, զէնընկէց - պարտւողանութեան այն ցաւագար ոգու, որի նիւթած վատութեանց պատճառով դարերով օտարի լուծն ու ամօթն է եղել մեր ժողովրդի բաժինը:
Այո°, պէտք է: Կրկնի°ր, մէկ է°լ, հազար անգամ, - պէ¯տք է, որովհետեւ Անկախ Հայրենիք ունենալը իրաւունք լինելուց զատ եւ պարտականութիւն է: Որովհետեւ ցեղերի ուրոյն հանճարը անկաշկանդօրէն աճում է եւ ստեղծագործում միայն բացարձակ Անկախութեան մէջ: Որովհետեւ միայն գերիշխանութեամբ են ժողովուրդներն արդարացնում իրենց գոյութեան իրաւունքը:

[Լեռնցի]

Սէր, յարգանք, պաշտամունք պարտադրել` նշանակում է իշխանութիւն ունենալ մարդկանց հոգիների վրայ:
Պաշտամունք - ասել է` ճանաչում ենք մեր պաշտածի իշխա-նութիւնը, եւ բարոյական որոշ տուրք տալիս նրան:
Ուրիշների մէջ մենք, էապէս, սիրում ենք այն, ինչ որոշ չափով կայ ե՛ւ մեր մէջ:
Արին սիրում է արիութիւնը անգա՛մ իր հակառակորդների մէջ: Մենք սիրում ենք նրանց, որոնց նմանում ենք մասամբ, եւ առնուազը` անտարբեր ենք դէպի այն բոլորը, որոնք հոգեբանօրէն օտար են մեզ: Հայրենապաշտը քո անձի մէջ տեսնում է մի բան իր ոգուց, եւ ցնծում քո յաջողութիւնների առթիւ: Անհայրենասէրն, ընդհակառակը, քո անձի, քո գործերի մէջ տեսնում է այն, ինչ պակասում է իրեն - եւ հենց այդ է պատճառը, որ նա չի՛ հանդուրժում քո հոգեւոր լուծը, քո իշխանութիւնը: Ահա՛ թէ ո՛ւր է շրջապատիդ որոշ տարրերի պաղ անտարբերութեան, երբեմն էլ` թշնամանքի գաղտնիքը:
Գ.Նժդեհ

[Kuk]

Ահա ինչ էր նա ցանկանում, բայց ունենք այն, ինչ ունենք…

1. Հայ Ազգն Ընտրյալ է, Մարդ-Աստվածային որակով օժտված, Արարչաստեղծ Հայ Ցեղի Գենի և Ինքնության միակ ժառանգական կրողն է:
2. Հայ Ազգն ինքն է իր ճակատագրի ու Հայրենիքի տերը:
3. Հայ Ազգն առաջնորդվում է Հայրենիքի ազատության, անկախության, սեփական ազգային գաղափարախոսության, ազգային սեփականության՝ որպես տնտեսական հիմքի, ազգային հոգևոր կերտվածքի և Հայ Ազգի Ընտրյալ լինելու իրավունքի ու գիտակցության վրա:
4. Հայ Ազգը դատապարտում է ցեղապղծությունը, արնապղծությունը, ազգադավությունը, հայրենալքությունը:
5. Հայ Ազգը խստագույնս դատապարտում է հնազանդության ու ստրկացման ցանկացած քարոզ, դրսևորում և առաջնորդվում է Ցեղապաշտին հատուկ հոգեբանությամբ:
6. Հայ Ազգն իր հոգևոր, մտավոր, տնտեսական և այլ կարողությունները ուղղում է Ազգի ու Հայրենիքի բարօրությանն ու հզորությանը:
7. Հայ Ազգի գոյատևումը, առաջադիմությունը հնարավոր է միայն ազատ, անկախ զարգացման պայմաններում:
8. Հայ Ազգը մերժում է օտար գաղափարախոսությունների և կրոնների մուտքը Հայաստան:
9. Հայ Ազգը դատապարտում է ու չի ճանաչում իրեն պարտադրվող և Ազգի ու Հայրենիքի շահերը նսեմացնող կամ վնասող ցանկացած որոշում կամ փաստաթուղթ:
10. Հայ Ազգը չի ընդունում որևէ ազգի կամ պետության գերիշխանությունը և պատրաստ է համագործակցության հավասարի կարգավիճակով:
11. Հայ Ազգը պայքարում է իր նկատմամբ իրականացված ցեղասպանության ճանաչման ու դատապարտման համար, պահանջատեր է իր մասնատված Հայրենիքի բոլոր տարածքների վերադարձման խնդրում և պատրաստ է պայքարի ու արդար վրիժառության:
12. Հայ Ազգն ընդունում է պայքարի այն բոլոր ձևերը, որոնք անհրաժեշտ և օգտակար են Ազգի ու Հայրենիքի շահերը պաշտպանելու համար:
13. Յուրաքանչյուր ազգ ունի պատմական հիշողություն, այդ հիշողությամբ առաջնորդվելու իրավունք և տերն է իր պատմական անցյալի:
14. Հայ Ազգը չունի մշտական բարեկամներ և մշտական թշնամիներ, սակայն, առաջնորդվում է պատմական փորձառությամբ:
15. Ազգի կամքի անտեսումը՝ բռնություն է:
16. Միայն ազգային անկախ պետականությունն է ազգերի հարատևման գրավականը:
17. Յուրաքանչյուր ազգ ինքն է տերն իր Պատմական Հայրենիքի՝ Բնօրրանի, ու պետք է ապրի իր Պատմական Հայրենիքում:
18. Յուրաքանչյուր ազգ ունի ինքնորոշման իրավունք իր Պատմական Հայրենիքի տարածքի վրա:

Կարդում եմ թեմայի վերնագիրը, կարդում եմ այս գրառումը և փորձում համեմատության եզրեր գտնել այսօրվա իրականության հետ, փորձում եմ սա համեմատել այսօրվա նժդեհապաշտ հանրապետականների գործողությունների հետ ու… չկա էլի, չկա, ոչ մի եզր չկա համեմատության, հեչ արդի չի, հերթով կարելի ա հերքել: Մարդ հավես ունենա, մանր-մանր զբաղվի

[davidus]

փորձում եմ սա համեմատել այսօրվա նժդեհապաշտ հանրապետականների գործողությունների հետ ու

ապեր, էսօրվա հանրապետականները էնքանով են նժդեհապաշտ, ինչքանով ես գիմնաստ եմ.... մենակ ասելով չի.... դրանց կեսը սկի չգիտի Նժդեհը ով ա..... դրանցից ինչ նժդեհապաշտ....

[Kuk]

ապեր, էսօրվա հանրապետականները էնքանով են նժդեհապաշտ, ինչքանով ես գիմնաստ եմ.... մենակ ասելով չի.... դրանց կեսը սկի չգիտի Նժդեհը ով ա..... դրանցից ինչ նժդեհապաշտ....

Լավ, ընդունում եմ ասածդ, համաձայն եմ քեզ հետ, հանրապետականներին մի կողմ թողենք ու հերթով հերքենք Մեծն Նժդեհի խոսքերը կամ գոնե դրանց արդի լինելը:

Հայ Ազգն Ընտրյալ է, Մարդ-Աստվածային որակով օժտված, Արարչաստեղծ Հայ Ցեղի Գենի և Ինքնության միակ ժառանգական կրողն է:

Սիրուն խոսքեր են ընդամենը: Ի՞նչ մարդ-Աստվածային, ի՞նչ Արարչաստեղծ, ինչի՞ մասին ա խոսքը: Հայն արարչաստեղծ ա, իտալացին Արարչաստեղծ չի՞: Հայը Մարդ-Աստվածային ա, ռուսը Մարդ-Աստվածային չի՞:

Հայ Ազգն ինքն է իր ճակատագրի ու Հայրենիքի տերը:

Պատմությանը հայտնի են շատ ժամանակահատվածներ, ընդ որում՝ բավականին տևական, որ հայն իր հայրենիքի տերը չի, ինչպես և հիմա: հիմա այդ հայրենիքի տերը մի խումբ մարդիկ են, եթե պատրաստ ենք հայ ասելով այդ մի խումբ մարդկանց հասկանալ… Կարծում եմ, որ ոչ: Հայ ասելով հասկանում ենք հայ ժողովրդին, կարծում եմ:

Հայ Ազգն առաջնորդվում է Հայրենիքի ազատության, անկախության, սեփական ազգային գաղափարախոսության, ազգային սեփականության՝ որպես տնտեսական հիմքի, ազգային հոգևոր կերտվածքի և Հայ Ազգի Ընտրյալ լինելու իրավունքի ու գիտակցության վրա:

Ի՞նչ ազգային գաղափարախոսություն: Ի՞նչ ա նշանակում «հայ ազգի ընտրյալ լինելու իրավունք»: «Ազգային սեփականություն» ասելով ի՞նչ ենք հասկանում: Եթե խոսքը նյութականի մասին է, ապա վաղուց արդեն հայ ազգը մոռանում ա իր սեփականությունը, նայում ենք մեր շուրջը և տեսնում, որ ամեն ինչ վաճառված է. հանքերից սկսած մինչև խմելու ջուր՝ գազը, լույսը, հեռահաղորդակցության միջոցներն ու բազմաթիվ նման «սեփականություններ» ներառյալ: հայրենիքի ազատության ու անկախության մասին էլ չեմ խոսում: Քաղաքականության մասին թեմաներում ամեն օր ա խոսվում էս մասին:

Հայ Ազգը դատապարտում է ցեղապղծությունը, արնապղծությունը, ազգադավությունը, հայրենալքությունը:

Մենակ հայրենալքության մասին ասեմ, հերիք ա երևի: Հետաքրքիր ա՝ ինչպե՞ս ա դատապարտում, էդ ի՞նչ կարգի խիստ ա դատապարտում, երբ տարին տարվա վրա աճում ա հայրենալքությունը. նայում ենք մեր շուրջն ու տեսնում, որ մեր ծանոթների մեջ օր օրի ավելանում են մարդիկ, ովքեր այլևս հայրենիքում չեն բնակվում:

Հայ Ազգը խստագույնս դատապարտում է հնազանդության ու ստրկացման ցանկացած քարոզ, դրսևորում և առաջնորդվում է Ցեղապաշտին հատուկ հոգեբանությամբ:

Էլի շատ խիստ դատապարտում ենք, բայց էդ դատապարտելն ինչպես ա երևում, ինչ արդյունք ա տալիս, չգիտենք: Վաղուց արդեն բոլոր հեռուստաալիքներն ու տպագիր մամուլի մի մեծ շարք լծված է հնազանդության ու ստրկացման քարոզի դժվարին գործին: Էս ի՞նչ կարգի խիստ ենք դատապարտում, որ գնալով ավելի բացահայտ ձևով ա կատարվում դա: Իսկ ցեղապաշտին հատուկ հոգեբանության մասին չեմ կարող խոսել, որովհետև չգիտեմ, թե դա ինչ է:

Մնացածին կանդրադառնամ հաջորդիվ, եթե կարիքը լինի:

[Gayl]

Հայ Ազգն ինքն է իր ճակատագրի ու Հայրենիքի տերը:

Պատմությանը հայտնի են շատ ժամանակահատվածներ, ընդ որում՝ բավականին տևական, որ հայն իր հայրենիքի տերը չի, ինչպես և հիմա: հիմա այդ հայրենիքի տերը մի խումբ մարդիկ են, եթե պատրաստ ենք հայ ասելով այդ մի խումբ մարդկանց հասկանալ… Կարծում եմ, որ ոչ: Հայ ասելով հասկանում ենք հայ ժողովրդին, կարծում եմ:

Կարծում եմ ճիշտ է ասում,ասեմ ինչու:
Դու քո ճակատագրի տերը չե՞ս, ով ա մեղավոր որ մենք դարեր շարունակ եղել ենք ուրիշի ստրուկը մի քիչ կոպիտ էր,բայց իրականում այդպես է,կարա՞ս ասես,ես կարամ միայն ու միայն հայը,չկա ուրիշի մեղավորությունը,«եթե ուզում ես ազատություն պատրաստվի պատերազմի» երբ պատրաստվեցինք ու չհաղթեցինք չեմ հիշում դեպք երբ հայը ամբողջ հոգով սրտով գիտակցությամբ կռիվ անի ու չհաղթի,չկա,չգիտեմ,հիմա կասես էլի կպավ Արցախից ուղակի հոյակապ օրինակ ա,եթե ազերներին տեղի տայինք Զանգեզուրով Արցախով կչոքեին մեջքներիս,կարողա՞ իրանցից շատ էինք,չէ, կարողա՞ իրանցից զինված ենք եղել «Ադրբեջանի նախագահը և իրա բանակն ա զինում և մեր» Մոնթեի խոսքերն են չենք ունեցել բայց այնպես ենք արել որ ունենանք:Գիտես ինչու՞ հաղթեցինք որովհետև մենք մեր հողի համար կռիվ տվեցինք իսկ իրանք իրանց հողի համար չէին կռվում,այսպիսով ստացվում է ուզեցինք եղավ,եթե չուզենայինք չէր լինի,մենք ենք մեր ճակատագրի տերը:
«հայն իր հայրենիքի տերը չի» բա ումնա՞,չէ ախպերս իրանցը չի մերնա ուղակի տեր չենք կանգնում,ուղակի թքած ունենք պետք չի ասել մի խումբ մարդկանցա պատկանում չէ բռատ քոննա էս երկիրը դու պետք է այնպես անես որ վաղը տղեդ չասի հորս պահած երկիրը էսա,եթե ուզենանք կարանք մեզանով անենք ուղակի չկա համախմբվածություն կոչված զիբիլը:
«Կարծում եմ, որ ոչ: Հայ ասելով հասկանում ենք հայ ժողովրդին, կարծում եմ» ցեղ,ազգ,ժողովուրդ տարբեր հասկացողություններ են ուղղակի այս թեման թույլ չի տա որ մենք սկսենք դրա շուրջ քննարկում կատարել:
Ես եմ իմ ճակատագրի տերը կուզենամ աջ կգնամ,կուզենամ ձախ կգնամ,ցանկության դեպքում կսողամ նաև եթե ցանկանամ չեմ սողա:

[Kuk]

Կարծում եմ ճիշտ է ասում,ասեմ ինչու:
Դու քո ճակատագրի տերը չե՞ս, ով ա մեղավոր որ մենք դարեր շարունակ եղել ենք ուրիշի ստրուկը մի քիչ կոպիտ էր,բայց իրականում այդպես է,կարա՞ս ասես,ես կարամ միայն ու միայն հայը,չկա ուրիշի մեղավորությունը,«եթե ուզում ես ազատություն պատրաստվի պատերազմի» երբ պատրաստվեցինք ու չհաղթեցինք չեմ հիշում դեպք երբ հայը ամբողջ հոգով սրտով գիտակցությամբ կռիվ անի ու չհաղթի,չկա,չգիտեմ,հիմա կասես էլի կպավ Արցախից ուղակի հոյակապ օրինակ ա,եթե ազերներին տեղի տայինք Զանգեզուրով Արցախով կչոքեին մեջքներիս,կարողա՞ իրանցից շատ էինք,չէ, կարողա՞ իրանցից զինված ենք եղել «Ադրբեջանի նախագահը և իրա բանակն ա զինում և մեր» Մոնթեի խոսքերն են չենք ունեցել բայց այնպես ենք արել որ ունենանք:Գիտես ինչու՞ հաղթեցինք որովհետև մենք մեր հողի համար կռիվ տվեցինք իսկ իրանք իրանց հողի համար չէին կռվում,այսպիսով ստացվում է ուզեցինք եղավ,եթե չուզենայինք չէր լինի,մենք ենք մեր ճակատագրի տերը:
«հայն իր հայրենիքի տերը չի» բա ումնա՞,չէ ախպերս իրանցը չի մերնա ուղակի տեր չենք կանգնում,ուղակի թքած ունենք պետք չի ասել մի խումբ մարդկանցա պատկանում չէ բռատ քոննա էս երկիրը դու պետք է այնպես անես որ վաղը տղեդ չասի հորս պահած երկիրը էսա,եթե ուզենանք կարանք մեզանով անենք ուղակի չկա համախմբվածություն կոչված զիբիլը:
«Կարծում եմ, որ ոչ: Հայ ասելով հասկանում ենք հայ ժողովրդին, կարծում եմ» ցեղ,ազգ,ժողովուրդ տարբեր հասկացողություններ են ուղղակի այս թեման թույլ չի տա որ մենք սկսենք դրա շուրջ քննարկում կատարել:
Ես եմ իմ ճակատագրի տերը կուզենամ աջ կգնամ,կուզենամ ձախ կգնամ,ցանկության դեպքում կսողամ նաև եթե ցանկանամ չեմ սողա:

Գրառմանս մեջ արդեն նշել էի, որ հայ ասելով նկատի ունեմ էն հայը, որը նկատի ունի Նժդեհը կոնկրետ իր ասածների մեջ: Այսինքն՝ հայ ասելով Նժդեհը նկատի չունի մի հոգու կամ երկու կամ մի խմբի, նկատի ունի հայ ազգին, հայ ժողովրդին: Առանձին վերցրած՝ ես եմ իմ ճակատագրի տերը, քոնն էլ՝ դու, բայց որ պես հայ ժողովուրդ տենց չի: Քո գրառմամբ դու արդեն դա ապացուցել ես՝ ասելով, որ ճակատագիրը կարող ենք մեզանով անել, որի համար պետք ա համախմբվածություն, իսկ մեր մեջ չկա էդ համախմբվածությունը:
Վերջին տողերիդ էլ ի՞նչ ասեմ, կապ չունեին ասածներիս հետ: Ես էլ կուզեմ հիմա կծխեմ մի հատ, կուզեմ տասը րոպեից կծխեմ, է հետո՞, էդ ի՞նչ կապ ունի ազգի ճակատագրի տերը լինելու կամ չլինելու հետ:

[Gayl]

Գրառմանս մեջ արդեն նշել էի, որ հայ ասելով նկատի ունեմ էն հայը, որը նկատի ունի Նժդեհը կոնկրետ իր ասածների մեջ: Այսինքն՝ հայ ասելով Նժդեհը նկատի չունի մի հոգու կամ երկու կամ մի խմբի, նկատի ունի հայ ազգին, հայ ժողովրդին: Առանձին վերցրած՝ ես եմ իմ ճակատագրի տերը, քոնն էլ՝ դու, բայց որ պես հայ ժողովուրդ տենց չի: Քո գրառմամբ դու արդեն դա ապացուցել ես՝ ասելով, որ ճակատագիրը կարող ենք մեզանով անել, որի համար պետք ա համախմբվածություն, իսկ մեր մեջ չկա էդ համախմբվածությունը:
Վերջին տողերիդ էլ ի՞նչ ասեմ, կապ չունեին ասածներիս հետ: Ես էլ կուզեմ հիմա կծխեմ մի հատ, կուզեմ տասը րոպեից կծխեմ, է հետո՞, էդ ի՞նչ կապ ունի ազգի ճակատագրի տերը լինելու կամ չլինելու հետ:

Բայց որ շատ ուզենաս չես ծխի չէ՞,իմ փորձից եմ ասում չուզեցի մոտ մեկ տարի չծխեցի մի քանի ամիս առաջ ուզեցի ու էլի ծխեցի,այսինքն ես եմ իմ ճակատագրի տերը,կարողա վաղը ծխելուց մեռնեմ,հնարավորա չէ՞,ու ով կասի ճակատագիր էր տենց էլ պտի լիներ գերեզմանից կհելնեմ կասեմ ես եմ մեղավոր որ մեռա այ էսքանով կապ ուներ
Ախպերս ժողովուրդը ազգի կամ ցեղի հետ մի խառնի հոմանիշներ չեն երկուսն էլ հայ են բայց տարբերություն կա:

[Gayl]

Գրառմանս մեջ արդեն նշել էի, որ հայ ասելով նկատի ունեմ էն հայը, որը նկատի ունի Նժդեհը կոնկրետ իր ասածների մեջ: Այսինքն՝ հայ ասելով Նժդեհը նկատի չունի մի հոգու կամ երկու կամ մի խմբի, նկատի ունի հայ ազգին, հայ ժողովրդին: Առանձին վերցրած՝ ես եմ իմ ճակատագրի տերը, քոնն էլ՝ դու, բայց որ պես հայ ժողովուրդ տենց չի: Քո գրառմամբ դու արդեն դա ապացուցել ես՝ ասելով, որ ճակատագիրը կարող ենք մեզանով անել, որի համար պետք ա համախմբվածություն, իսկ մեր մեջ չկա էդ համախմբվածությունը:
Վերջին տողերիդ էլ ի՞նչ ասեմ, կապ չունեին ասածներիս հետ: Ես էլ կուզեմ հիմա կծխեմ մի հատ, կուզեմ տասը րոպեից կծխեմ, է հետո՞, էդ ի՞նչ կապ ունի ազգի ճակատագրի տերը լինելու կամ չլինելու հետ:

«Քո գրառմամբ դու արդեն դա ապացուցել ես՝ ասելով, որ ճակատագիրը կարող ենք մեզանով անել, որի համար պետք ա համախմբվածություն, իսկ մեր մեջ չկա էդ համախմբվածությունը» իսկ ո՞վ է մեղավոր,ովա մեղավոր,որ մենք համախմբված չենք,ռու՞սը,մեղավորը ես եմ դու ես հարևանս ա անհատներն են մեղավոր Նիկոլը մի հատ լավ բանաձև ունի 1+1+1+1+1+1+1...+1 եթե չկան մեկերը ուրեմն չկա համախմբվածությունը իսկ դրա մեղավորը էտ մեկերն են ովքեր իրենք են տնօրինում իրենց սեփական ճակատագիրը:

[Kuk]

Բայց որ շատ ուզենաս չես ծխի չէ՞,իմ փորձից եմ ասում չուզեցի մոտ մեկ տարի չծխեցի մի քանի ամիս առաջ ուզեցի ու էլի ծխեցի,այսինքն ես եմ իմ ճակատագրի տերը,կարողա վաղը ծխելուց մեռնեմ,հնարավորա չէ՞,ու ով կասի ճակատագիր էր տենց էլ պտի լիներ գերեզմանից կհելնեմ կասեմ ես եմ մեղավոր որ մեռա այ էսքանով կապ ուներ
Ախպերս ժողովուրդը ազգի կամ ցեղի հետ մի խառնի հոմանիշներ չեն երկուսն էլ հայ են բայց տարբերություն կա:

Ապեր, էլի եմ ասում, դու մի հոգու մասին ես ասում, կոնկրետ քո, իսկ ես հայ ասելով նկատի չունեմ կոնկրետ ինձ կամ քեզ, նկատի ունեմ հայ ժողովրդին, հայ ազգին: Ես չեմ խառնում, ժողովրդին ու ազգին, ես շեշտում եմ հա՛յ ժողովուրդ ու հա՛յ ազգ, որոնք նույն բաներն են, թե՞ դու տարբերություն ես տեսնում, ասա լուսավորվենք, թե ինչով ա տարբերվում հայ ժողովուրդը հայ ազգից: Նժդեհը որ ասել ա հայ, ինչ որ մի հայի մասին չի հասել, ինչ որ մի հայի նկատի չի ունեցել, էդ երևի պարզ ա: Իսկ դու վերցրել կոնկրետ մի հոգու՝ քո օրինակն ես բերել, ասում ես՝ կուզեմ աջ կգնամ, կուզեմ ձախ: