Ասեմ ,որ վերջին տարիներին ժառգոնը մի քիչ մաքրվելա,ու հիմա արդեն հասկանալի հայերեն բառերը ավելի շատ են արտասնվու,քան ասենք 5 տարի առաջ
Ասեմ ,որ վերջին տարիներին ժառգոնը մի քիչ մաքրվելա,ու հիմա արդեն հասկանալի հայերեն բառերը ավելի շատ են արտասնվու,քան ասենք 5 տարի առաջ
“То, что вы не можете выразить – это Любовь.
То, что вы не можете отвергнуть/не признать – это Красота.
То, чего вы не можете избежать – это Истина”.
~ Шри Шри
Հարգելի Ուլուանա, ինչպես տեսնում ես, ես միայն մոդերատորներին չէ, որ մեղադրում եմ: Ես գտնում եմ, որ այդ արատավոր երևույթում մեղքի իրենց բաժինն ունեն համարյա բոլորը (այդ թվում նաև ինքս ինձ եմ մեղադրում): Իհարկե, ես մեծ ցանկություն ունեմ համաձայնել քեզ հետ, սակայն եթե շարունակենք հանդուրժողականություն ցուցաբերել, ապա կարծում եմ, որ այս հրեշավոր երևույթը երբեք մեր միջից արմատախիլ չի լինի: Սա վիրուսի նման մի բան է. ինչքան աչքաթող ես անում, նա այնքան ավելի արագ է բազմանում ու տարածվում:
Խնդրում եմ ներող եղիր, եթե կտրուկ եմ արտահայտվում: Ուղղակի ցանկությունս մեծ է մեր լեզուն տեսնել մաքուր ու անաղարտ:
Հ.Գ. Հրեշավոր ու արատավոր երևույթ ասելով` ես նկատի ունեմ անհասկանալի ու տգեղ ժարգոնը, և ոչ թե առօրյա խոսակցական լեզուն: Առանց առօրյա խոսակցականի պարզապես անհնար է:
Վերջին խմբագրող՝ Լեո: 02.04.2008, 01:33:
Շատ ողջունելի թեմա է:
Apsara-ն ինչպես միշտ կարևորագույն խնդիրնեից մեկին է դիպել;
Ասելիքս միայն ժարգոնին չի վերաբերում, բայց ուղղակի կապ ունի լեզվական տհաճ, ականջ ծակող բառերի հետ, այնպես որ խնդրում եմ թեմայից շեղում չհամարել:
Լեօ ջան, համաձայն եմ, որ կան մեղավորներ: Ինչ խոսք մեր լսած երգերն ու հոռուստաշոուները շատ մոծ ազդեցություն են ունենում մեր խոսքի վրա / ”Քո համար” երգը վառ օրինակ / , բայց ամենից առաջ եկեք ինքներս մեր մեջ փնտրենք մեղքը: Իսկ սուտ հայրենասիրությունը շատ դիպուկ էր:
Օրինակ` ես, ժարգոնից բավական հեռու եմ ու երբ լսում եմ ժարգոնային բառեր օգտագործող աղջիկնեին, ուղղակի տհաճություն եմ զգում: Շեշտում եմ աղջիկները, քանի որ վաղը հենց մենք ենք մեր երեխաների մեջ դաստիարակելու խոսքի արվեստը: /մի քիչ ամպագորոռ ստացվեց/
Իսկ ինչ վերաբերում է օտար ծագում ունեցող բառերին, ցավոք, դրանցից մի քանիսը ինքս դեռ օգտագործում եմ` «վապշե», «դավայ», «վոպշեմ»: Հիմա չեմ կարողանում հիշեմ, բայց մի քնիսն էլ կան: ինքս ինձ վրա աշխատում եմ ու շատերին էլ ուղղում եմ` «տորօրինակ» բառեր լսելիս:
Գրաբարի մասին խոսվեց: Անձամբ ես գերագույն հաճույք եմ ստանում, օրինակ, Նարեկացու տաղերից ու խաղիկներից, որոնք գրաբարով են գրված: Շատ երգեցիկ են:
Իսկ “տհաճ” բառերի մի մասն էլ Արևմտահայերնի աղավաղված տարբերակ են` կ’ էրթամ – կէթամ, յերթալ – էթալ: Ասեք “կգնամ”, “գնալ” էլի, ի?նչ վատ է:
Իմ կարծիքով էս խնդիրը կարճ ժամանակում լուծելն այնքան էլ հնարավոր չէ: Պետք է սկսել ամենափոքր տարիքից ու սպասել միչև մեր խոսքը լրիվ մաքրվի:
Հ. Գ. Շատերը կարծում են` անգլերեն, ռուսերեն կամ էլի ինչ-որ լեզվով ասված կիսասխասլ, կիսաճիշտ բառերն ու արտահայտությունները իրենց ավելի կիրթ են դարձնում, բայց էթիկայի մասին մի գրքում կարդացել եմ, որ կիրթ մարդիկ օտարալեզու բարեռ օգտագերծելիս անպայման նշում են բառի ծագումը:
Եկել եմ ձեզ գարուն բերեմ
Չգիտեմ երբ ու որտեղ եմ կարդացել /կներես՝ մասնագետ չեմ/, որ թուրքերենից հայերեն են անցել ընդհամենը 25 բառ:
Այստեղ կարող է լինել շփոթմունք: Թուրքերեն, ադրբեջաներեն, հայերեն, նաև վրացերեն լիքը բառեր կան, որոնք լեզվի մեջ են անցել մայր իրանական կամ արաբական լեզուներից:
Իսկ եթե մի քիչ ավելի խորը գնաս, ապա հայերեն բառերի մեծամասնությունը ունեն օտար ծագում: Հունական, իրանական և այլն:
25 բառը մի տեսակ շատ կոնկրետ է հնչում, բոլոր լեզուները պատկանում են ինչ-որ լեզվաընտանիքների, ու Երկիրների հարաբերության ժամանակ, ասենք առևտրային կամ քաղաքական, շփման ժամանակ առանց փոխառությունների հնարավոր չէ: Եթե շատ խորանանք այնքան ընդհանուր բառեր կգտնենք թե պարսկերենի թե արաբերենի թե հինդու լեզվի մեջ, բերեմ ամենապարզ օրինակը, պանիր բառը բոլոր թվարկածս լեզուներում նույն կերպ է հնչում: Հիմա որտեղից կարող են իմանալ, նրա սկզբնաղբյուրը:
Ուզում եմ ասել, որ այդ բառերի հետ ոչինչ անել պետք չէ, պետք է պահպանել այն ինչ ունենք, այն ամեն հայկականը, որ դեռ գոյություն ունի
“То, что вы не можете выразить – это Любовь.
То, что вы не можете отвергнуть/не признать – это Красота.
То, чего вы не можете избежать – это Истина”.
~ Шри Шри
Հա, ճիշտ ես էդ բառերի հետ ոչինչ էլ պետք չի անել:
Բայց ես գրել էի նրանց մասին, որոնք ակնհայտ դեռ մերը չեն ու հեչ էլ պետք չի որ մերը դառնան, որովհետև գործածության մեջ կան դրանց լրիվ նորմալ հայերեն ահամրժեքները`
զիբիլ, խիար, չանգյալ - աղբ, վարունգ, պատառաքաղ.
լավ, կասեք, թե «խիար»-ը բարբառային է համարվում, գրական գործերում էլ կա: Կուզեք` դա հանենք քննարկումից:
Հավատացեք, ադրբեջանցիները շատ ուրախացան, երբ մեր խմբից մի միամիտ տղա ասաց` բա գիտեք, մենք էլ ենք գործածում ձեր «չանգյալ»-ն ու «զիբիլ»-ը:![]()
լեզուն, իրականում, մեր ազգերի "ամեն ինչում մյուսից լավը լինելու, մյուսին գերազանցելու" հնարավորություն տվող հերթական ասպարեզն է ու իմ կարծիքով, երբ մենք գործածում ենք վերը նշված բառերը, էլ իզուր ենք կռիվներ տալիս "դուդուկ-բալաբան" հարցի շուրջ: Սրանք համարժեք բաներ են, բայց դե մենք, ինչպես միշտ, կռիվները մղում ենք միայն եվրոպացիների աչքը ինչ-որ բան մտցնելու համար, իսկ մեր ներսում ոչինչ չի փոխվում...
Վերջին խմբագրող՝ Sunny Stream: 02.04.2008, 19:59:
" I still ask myself the question: Is cinema more important than life ?"
François Truffaut (այնպայման դիտեք - "The 400 Blows, or the Sea, Antoine, the Sea!")
Հաստատ.
Համաձայնվեք, որ շատ բառեր, որոնց փոխարեն առաջ օգտագործվում էին, ասենք, ռուսերեն բառեր, հիմա փոխարինվել են (կարծես իրենք իրենց) հայերենի, ասենք՝ "սոտըվի" (հեռախոս) կամ թեկուզ այսպես կոչված "գողական" (դե գոնե տեսականորեն ծանոթ եմ) լեզվում շատ "տերմիններ" փոխարինվեցին հայերեն տարբերակներով (էլ օրինակներ չբերեմ ձեր նյարդերը չանհանգստացնելու և, ինչն ավելի անցանկալի է, ակումբի էջերը այդ բառերով "չգեղեցկացնելու" համար
)
Ինձ, նաև, թվում է, որ այդ փոփոխությունները, որոնց անխուսափելիության մեջ կասկած չունեմ, կշարունակվեն, որովհետև դրանք ազգի յուրաքանչյուր ներկայացուցչի, որպես այդ ազգի ներկայացուցիչ հաստատվելու հետևանք են (այո՛, նույնիսկ երրորդ մասի արևածաղիկի սերմերը ատամների տակ սեղմող երիտասարդի):
Պարզ՝ ինչքանով ավելի մարդիկ կսկսեն զգալ Հայաստանը ԻՐԵՆՑ երկիրը, այնքանով էլ Հայերենը կլինի ԻՐԵՆՑԸ, իսկ դա կապված հազար ու մի մանրուքներից (ներկայումս ավելի շատ դրանց պակասի հետ), սկսած հայլուրից ավարտած հայրենիքում ապագայիտ մշուշոտ լինելով
Հ.Գ. Կներեք, շատ ստացվեց
Վերջին խմբագրող՝ Գլոբալ Հայացք: 02.04.2008, 20:25:
կներես, բայց չեմ հիշում, որ Սայաթ-Նովան դուդուկ նվագած լինի (եթե այդ նկատի ունեիր). «բալաբանը» այն անվանումն է, որ ադրբեջանցիները տալիս են դուդուկին:
Իսկ Սայաթ-Նովան (ինձ պիսիմիստի տեղ մի դրեք, անձնական փորձով հաստատված բաներ եմ գրում) դրանց հավասար խնդիր է Անդրկովկասում` վրացիներն իրենցն են համարում, ադրբեջանցիները իրենցը, մենք էլ` մերը: Երևակայեք` երեք ազգերի երեխեքով ամեն մեկն իր լեզվով "Աշխարհումս իմն դուն իս" էինք երգումթեև Սայաթ-Նովան թաղված է Թբիլիսիի (արդեն միակ) հայկական եկեղեցու բակում:
" I still ask myself the question: Is cinema more important than life ?"
François Truffaut (այնպայման դիտեք - "The 400 Blows, or the Sea, Antoine, the Sea!")
Ես դուդուկի անուն չեմ տվել Սայաթ-Նովայի անվան կողքին:
Ու պատկերացնում ես , եղել է ժամանակ, որ ոչ թե իրար հետ կռիվ էիր տալիս, թե ում է Սայաթ-Նովան, այլ հավաքվում էին էս 3 երկրներից մեկում, ու համերգներ ու փառատոններ անցկացնում երգելով Սայաթ-Նովայի երգերը իրենցվ լեզվով:
Հ.Գ. Սայաթ-Նովան եղել է և էլի կարող է լինել էս տարածաշրջանը միացնող գործող: Նա ասեմ, որ պարսկերեն էլ է ստեղծագործել:
Այս տարածքը պառակտելու լիքը բաներ կան: Ավելի լավ կլինի միացնելու բաներ գտնենք:
Չնայած այս թեմայում խոսվում է խոսակցականի մասին, բայց գրելուց էլ բավականին սխալներ ենք թույլ տալիս, մանավանդ այս ֆորումում գրելիս: Հնարավոր է՞ այս ֆորումում ավելացնել նոր հնարավորություն. ուղղագրությունը ստուգող համակարգ(Հարցս ուղղում եմ կայքի ադմիններին): Բրաուզերները այդպիսի հնարավորություններ ունեն, օրինակ FireFox-ը տարբեր լեզուների ուղղագրական բառարաններ ունի և այդ բառարանների օգնությամբ ուղղագրական ստուգումներ է անում(բավականին օգտակար է երբ գրում ես անգլերեն կամ ռուսերեն): Բայց թարսի պես Հայերեն բառարան չունի:![]()
Հետաքրքիր բան ես ասում, բայց այստեղ կա մի բայց: Քո ասած ուղղագրություն ստուգող համակարգը, ցավոք, ստուգում է միայն տեքստի ուղղագրությունը: Իսկ մեր ակումբում, ինչպես երևի բոլորդ էլ նկատել եք, ավելի շատ են ոչ թե ուղղագրական, այլ ոճաբանական սխալները, իսկ նմանատիպ ծրագրերը չեն կարողանում ստուգել տեքստի ոճաբանական ճշտությունը:
Իսկ իմ կարծիքը հետևյալն է. ինչու՞ պիտի մենք դիմենք նման ծրագրերի օգնությանը: Ի՞նչ է դժվա՞ր է մեզ համար մեր իսկ սեփական լեզվով ճիշտ խոսել:Մենք բոլորս էլ (ակումբեցիներին նկատի ունեմ) դպրոց գնացել ենք և հիմա պարտավոր ենք անթերի իմանալ մեր լեզուն: Իսկ եթե ինչ-որ մեկը չգիտի, թող ինքն աշխատի իր սխալների վրա: Նման համակարգեր ու ծրագրեր մեզ պետք չեն և ոչ էլ հարիր են մեզ
![]()
Վերջին խմբագրող՝ Լեո: 03.04.2008, 01:58: Պատճառ: Գրառման ավելացում
Այո, Սովետի փլուզումից հետո մինչ այդ ռուսերեն գործածվող շատ բառեր, որոնց հայերեն համարժեքները հայ ազգաբնակչության զգալի մասը նույնիսկ չէր էլ լսել, էլ ուր մնաց, թե գործածեր, իսկապես փոխարինվեցին իրենց հայերեն համարժեքներով, միայն թե ոչ թե իրենք իրենց, ինչպես դու ես նշել, այլ նպատակաուղղված, լուրջ պայքարի շնորհիվ, որի նպատակն էր ռուսերենը դուրս մղել երկրորդ մայրենի լեզվին հավակնող կարգավիճակից (չէ՞ որ շատ հայերի համար, որոնք ինչ–ինչ պատճառներով ռուսական կրթություն էին ստացել, ռուսերենն իրոք մայրենի լեզու էր) և բարձրացնել հայերենի դերն ու նշանակությունը։ Այդ հարցում մեծ դեր ուներ Ռաֆայել Իշխանյանը, ինչպես նաև մի շարք այլ լեզվաբաններ, որոնք պայքարում էին լեզվի անարատության ու հայերենը ռուսերենի ազդեցությունից մաքրելու համար։
Օրինակ, դեռևս 20 տարի առաջ շատ հայեր չգիտեին նրբերշիկ, թթվասեր, վերելակ, վերնաշապիկ և նմանատիպ առօրեական գործածության շատ բառեր, քանի որ փոխարենը, որպես կանոն, գործածվում էին դրանց ռուսերեն համարժեքները։ Հազվագյուտ մարդկանց կարելի էր գտնել, ովքեր ոչ միայն գիտեին այդ բառերի հայերեն համարժեքները, այլև առօրյայում գործածում էին։ Եթե միջին վիճակագրական հային ասեիր, որ դու այսօր թթվասեր ես կերել, կամ կծիծաղեր վրադ, կամ էլ լավագույն դեպքում էշացած հայացքով կնայեր երեսիդ, իբր՝ էս ի՞նչ ես ասում, հայերեն խոսի, բան հասկանանք...Իսկ այսօր այդ բառերը միանգամայն սովորական բառեր են ու գործածվում են եթե ոչ բոլորի, ապա, համենայնդեպս, շատերի կողմից, ու դրանք լսելով՝ հիմա հաստատ ոչ ոք չի զարմանա կամ ծիծաղի։
Հիշում եմ, փոքր ժամանակ, որ ես, քույրս կամ եղբայրս վերելակ բառն էինք օգտագործում, բակի երեխաները չէին հասկանում, թե ինչի մասին է խոսքը, ստիպված պիտի թարգմանեինք՝ ներկայացնելով իրենց հասկանալի ռուսերեն տարբերակները, որպեսզի տեղը բերեին... Մեկ էլ հիշում եմ, որ փոքր ժամանակ մի անգամ մեր հարևանի երեխայի հետ խոսելիս մահճակալ բառն օգտագործեցի, չհասկացավ, թե դա ինչ է. ըստ երևույթին, առաջին անգամ էր այդ բառը լսում, քանի որ ինքը սովոր էր միայն դրա կառավաթտարբերակին...
Ավելացվել է 11 րոպե անց
Համաձայն եմ, որ գրագիտության համար ոչ թե ուղղագրությունը ստուգող համակարգեր են պետք, այլ համապատասխան լեզվական գիտելիքներ ու գրագետ գրելու անհրաժեշտության գիտակցում։ Ուղղող համակարգերի հույսին մնալու դեպքում մարդիկ ավելի անփույթ կլինեն ու չեն էլ ջանա ճիշտ գրել։ Բացի դրանից, մի մոռացեք, որ մեր կյանքն այսօր որքան էլ համակարգչայնացված լինի, միևնույն է, գոնե երբեմն մենք դեռևս առիթներ ունենում ենք մեր մտքերը ձեռագիր՝ առանց համակարգչի ու դրա տրամադրած ուղղագրություն ստուգող համակարգերի ձևակերպելու։ Այնպես որ ավելի լավ է հույսը դնել սեփական ուղեղի, գիտելիքների և գիտակցության վրա, հատկապես որ, ինչպես Leo_de_Gran–ն արդարացիորեն նկատեց, թույլ տրվող լեզվական սխալներն ավելի հաճախ ոճական, շարահյուսական և այլ բնույթի են լինում, ինչը չի կարող ուղղել և ոչ մի ներդրված համակարգ։ Էլ չեմ ասում բանավոր խոսքի խղճուկ մակարդակի մասին, քանի որ եթե գրավոր խոսքում մարդիկ գոնե մի քիչ մտածում են գրելուց առաջ, ապա բանավորի դեպքում շատ հաճախ դա էլ չեն անում, ինչի հետևանքով էլ հաճախ լսում ենք խեղված ու կցկտուր բարբաջանք..
Ի դեպ, մի հետաքրքիր բան եմ նկատել. իմ տիրապետած լեզուներից ոչ մեկի կրողները խոսելիս այնքան լեզվական սխալներ թույլ չեն տալիս, որքան հայերը հայերեն խոսելիս... Հետաքրքիր է, ինչո՞վ է դա պայմանավորված...Մի տեսակ հավատս չի գալիս, թե հայերի ունակությունների պակասից է...
Հենց նոր մտքովս անցավ, որ հնարավոր է՝ լեզվական սխալների համատարած լինելու պատճառը հայոց լեզվի արտակարգ ճկունությունը լինի, որը չարաշահելով՝ շատերը փորձում են ցանկացած ուղղությամբ ճկել մեր լեզուն՝ աղավաղելով ու խեղաթյուրելով այն...![]()
Վերջին խմբագրող՝ Ուլուանա: 04.04.2008, 03:41: Պատճառ: Գրառման ավելացում
Երջանկությունը ճամփորդելու ձև է, ոչ թե նպատակակետ։
Ռոյ Գուդման
Ես նույնպես զգացել եմ, որ հայերը ամենաշատն են աղավաղում իրենց լեզուն, քան աշխարհի` ինձ ծանոթ լեզուներով խոսող ազգերը:
Շատ հետաքրքիր վարկած ես առաջ քաշում: Եթե իրոք լեզուն աղավաղելու և նենգափոխելու դյուրինությունը բացատրվում է լեզվի արտակարգ ճկուն լինելու հանգամանքով, ապա ես արդեն սկսում եմ կասկածել, որ այդ ճկունությունը այնքան էլ առավելություն չէ, ինչքան մենք ենք պատկերացնում և դրանով հպարտանում: Միգուցե՞ ավելի լավ կլիներ ունենալ պարզ, բայց չաղավաղվող լեզու![]()
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Էջանիշներ