Մկները մարդուն... ուժ են տալիս
Սկսենք... առավոտյան մարմնամարզությունից: Ձեռքը բռունցք արեք և բազուկը արմունկից ծալեցեք դեպի ուսոսկրը: Ի՞նչ է ստացվում այդ շարժման հետևանքով: Ուռչող մսագունդ: Ի՞նչ անուն ունի դա: ՄԿԱՆ:
Որտեղի՞ց է գալիս այս բառը:
Ստուգաբանները վաղուց են պարզել, որ մկան բառն անմիջական կապ ունի մուկ (գրաբար մուկն) հնդեվրոպական, այսինքն` բնիկ հայկական արմատի հետ: Սրա սեռականն էր և է մկան, որ նաև առանձին բառի արժեք ուներ գրաբարում և նշանակում էր «մեջք», հոգնակին` մկանունք, նշանակում էր նույնպես «մեջք», «մեջքի ուռած մաս»:
Մուկ -> մկան իամստային անցումը կա ոչ միայն մեր լեզվում: Հին հունարենում, օրինակ, մուուս կամ մուու ասում էին թե´ մկանը, թե´ մկաններին, որից կազմված մուուո´դոս ածականը նշանակում էր «1. մկնային, մկնանման, 2. մկանուտ, զարգացած մկաններով»:
Լատիներեն mus «մուկ», musculus «1. մուկ, մկնիկ, 2. մկան», musculosus «մկանուտ, մսոտ»:
Ռուսերեն мышь «մուկ», мышца «մկան» ( ավելի հաճախ գործածվում է հոգնակի` мышцы): Սակայն ռուսերենն ունի նաև мускул(ы) բառը` «մկան, մկանունք», որը փոխառություն է լատիներենից:
Շատ հավանական է, որ հայերեն մկան և ռուսերեն мышца բառերի իմաստը պատճենված լինի հին հունարենից կամ լատիներենից: Մնում է մի բան ավելացնել. հայերեն մուկ(ն), հին հունարեն մուուս, մուու, լատիներեն mus, musculus, ռուսերեն мышь - բոլորն էլ ցեղակից արմատներ են, այսինքն` գալիս են հնդեվրոպական հիմք լեզվից (այս պայմանական անվանումով ընդունված է կոչել մի քանի տասհազարամյակ առաջ գոյություն ունեցած այն ընդհանուր լեզուն, որից ճյուղավորվել են հնդեվրոպական լեզուները, դրանց թվում` հայերենը):
Մեջբերել
Էջանիշներ