Մահապատիժ, թե ցմահ բանտարկություն

[Լուսաբեր]

Հա որ հասկացավ ի՞նչ: Արածը փոխվելու՞ է: Հե՞տ է գալու: Ապրելու՞ է էն խեղճ զոհը: Չէ՜, ակն ընդ ական:

Իմ կարծիքով ավելի մեծ պատիժ նման մարդկանց համար չկա:Համենայն դեպս միանգամից սպանելով իրեն ենք լավություն անում,Իսկ նենց միգուցե ինքը իրեն սպանի,բայց դա արդեն ուրիշ թեմա է....

[Հայկօ]

Իմ կարծիքով ավելի մեծ պատիժ նման մարդկանց համար չկա:Համենայն դեպս միանգամից սպանելով իրեն ենք լավություն անում,Իսկ նենց միգուցե ինքը իրեն սպանի,բայց դա արդեն ուրիշ թեմա է....

Թքա՛ծ իր պատժի վրա: Մեկ է՝ դա ոչ մի բան էլ չի փոխի: Իսկ մահապատիժն ավելի «վախենալու» է. թո՛ղ մյուսներն իմանան, որ ներում-բեկում, երկրորդ շանս, բանտից փախուստ և այլն չի լինելու: Մեղավոր ե՞ս՝ վիզդ դեմ տուր: Ի՞նչ պատիժ, ի՞նչ հոգեկան տվայտանք, ի՞նչ ինքնախարազանում. պարզապես դու ապացուցեցիր, որ հասարակության մեջ տեղ չունես: Ուրեմն՝ դու հասարակությանը պետք չես, ուրեմն՝ նորմալ մարդիկ քեզնից ազատվում են: Մնաս բարով:

Իհարկե, այստեղ կա նաև հնարավոր անմեղ պատժվածների հարցը: Սակայն, ամեն դեպքում, չեմ ուզում այս թեմայում շատ խորանալ:

[Լուսաբեր]

Թքա՛ծ իր պատժի վրա: Մեկ է՝ դա ոչ մի բան էլ չի փոխի: Իսկ մահապատիժն ավելի «վախենալու» է. թո՛ղ մյուսներն իմանան, որ ներում-բեկում, երկրորդ շանս, բանտից փախուստ և այլն չի լինելու: Մեղավոր ե՞ս՝ վիզդ դեմ տուր: Ի՞նչ պատիժ, ի՞նչ հոգեկան տվայտանք, ի՞նչ ինքնախարազանում. պարզապես դու ապացուցեցիր, որ հասարակության մեջ տեղ չունես: Ուրեմն՝ դու հասարակությանը պետք չես, ուրեմն՝ նորմալ մարդիկ քեզնից ազատվում են: Մնաս բարով:

Իհարկե, այստեղ կա նաև հնարավոր անմեղ պատժվածների հարցը: Սակայն, ամեն դեպքում, չեմ ուզում այս թեմայում շատ խորանալ:

Հասկանում եմ ասածդ,դեռ ավելին կարամ օրինակ բերեմ.
Հարազատներիցս մեկը տարիներ առաջ գնացել էր արտասահման,էնպես էր ստացվել,որ պիտի մտներ խանութ, մոտը շատ վեշեր կային,իրեն ասեցին դրանք տենց թոց դրսում մեզ հետ արի:Դե գիտես էլի հայ ենք,մտածում ենք բա տենց ոնց? բայց դե արի ու տես որ ենտեղ գողությունը վերացելա:Կհարցնեք ինչու? ասեմ. ուրեմը ենտեղ անգամ հասարակ գողերին կախաղան են բարձրացնում ինչ մնաց մարդասպաներին:Կախաղանի սյունն էլ էնպիսի տեղում են դրել,որ քաղաքի մեծ մասին երևա:
Դե բայց, կարանք մենք Հայաստանում տենց մի բան անենք? Մտածում եմ, որ ՈՉ

[azat11]

Կներեք, որ հարցի իրավաբանական բովանդակությունից շեղվում եմ: Աստվածաշնչային առումով երկուսն էլ անընունելի են, ի"նչ տարբերություն: Այդ պարագայում ես նախնտրում եմ մահապատիժը:

[REAL_ist]

ասեմ. ուրեմը ենտեղ անգամ հասարակ գողերին կախաղան են բարձրացնում ինչ մնաց մարդասպաներին:Կախաղանի սյունն էլ էնպիսի տեղում են դրել,որ քաղաքի մեծ մասին երևա:

կատարյալ տխմար երկրի օրինակ, պատիժը միշտ պետքա համապատասխանի կատարված հանցանքին

Իհարկե, այստեղ կա նաև հնարավոր անմեղ պատժվածների հարցը: Սակայն, ամեն դեպքում, չեմ ուզում այս թեմայում շատ խորանալ:

միակ հիմնավոր պատճառնա մահապատժից հրաժարվելու քաղաքակիրթ աշխարհում

[Հայկօ]

միակ հիմնավոր պատճառնա մահապատժից հրաժարվելու քաղաքակիրթ աշխարհում

Ես էլ ուրիշ պատճառ չեմ տեսնում:

[Մարկիզ]

Ես էլ ուրիշ պատճառ չեմ տեսնում:

Միանշանակ մահապատժի ենթարկելը սխալ է, սակայն դա չի նշանակում, որ մեղքն ապացուցված բանտարկյալը կամ խիստ ծանբր հանցանք կատարած անձը պետք է իր պատիժը կրի պակաս ծանրության հանցանք կատարած անձանց նման կամ հավասար պայմաններում:

[Հայկօ]

Բնության մեջ, օրինակ, քոսոտ, հիվանդ խոտակերներին գիշատիչները ուտում են: Քոսոտ, հիվանդ գիշատիչներն իրենք են սատկում, որովհետև չեն կարող որս անել: Իսկ մենք՝ մարդիկ, սիրու՜ն հանգի՜ստ մեր քոսոտներին դնում ենք չորս պատերի արանքում, դեռ իմ ու քո աշխատավարձից էլ պահում ենք, որ դրանք ուտելիք ու շոր ունենան, ու դա կոչում ենք արդարադատություն: Բայց ախր էդ ո՛չ ինձ է օգնում, ո՛չ զոհին կամ զոհի հարազատներին է սփոփում, ո՛չ էլ ի զորու է ինչ-որ բան փոխելու:
Ցմահ բանտարկությունն անիմաստ է: Ես, օրինակ, ինձ բնավ էլ լավ չեմ զգում իմանալով, որ ինչ-որ մի քոսոտ ոչխար ամբողջ կյանքում ճաղերի հետևում փտելու է: Անմիջական տուժողը՝ գուցե կուրախանա կամ կչարախնդա, բայց ո՛չ ես, ո՛չ մյուսը, ո՛չ երրորդը: Սա զուտ պրակտիկ-գործնական հարց է. էդ հանցագործը մեզ պե՞տք է, թե՞ ոչ: Պետք չէ, խանգարում է, ընկել է կյանքի անիվների արանքն ու վնաս է տալիս ու հետո էլ կարող է վնասել, ուրեմն նրան հարկավոր է հեռացնել, ինչպես հեռացնում են չարորակ ուռուցքը կամ ինչպես հիվանդ եղջերուն գայլի բաժին է դառնում: Որովհետև չե՛ն համապատասխանում կյանքի այս դրվածքին:

[ihusik]

1) Եթե հաշվի առնենք, որ մարդը՝ մարդ է ու կենդանու հետ համեմատելն շատ սխալ է քանի որ եթե կենդանին ապրում ու էվոլուցիոն ուղին անցնում է և առաջ գնում իրենից ցածրին, թույլին ու վատին ոչնչացնելով, ապա հակառակ դրան մարդ առաջ է գնում իր մեջ կարեկցանքը, բարեգթությունը, սերն ու անձնազոհությունն ավելացնելով, քանի որ մի իմաստուն խոսք կա. ատելությամբ ատելությանը վերջ չի դնում, այլ ատելության բացակայությամբ է վերջ դրվում ատելությանը... և նման այլ բացասական հատկանիշներին... հետևաբար այստեղ սխալ է մարդուն համեմատել կենդանու հետ, դրանք լռիվ այլ մակարդակներ ու որակներ են ու եթե մեկի համար մի բանն լավ է ապա այդ նույն բանը մյուսի համար կարող է շատ վատ լինել...

2) Բացի այս ամենից, եթե հաշվի առնենք թե որքան դատական սխալներ են լինում ու տարիներ հետո նոր փաստեր են ի հայտ գալիս ու պարզվում որ սխալ մարդու են պատժել ու եթե նման մարդկանց հանդեպ կիրառվի մահապատիժն ու հետո իմանան որ իրենք սխալ են եղել ու անմեղ մեկին են մահապատժի ենթարկել ապա կմնար միայն դրանից հետո ողջ դատն կայացրած անձնակազմին էլ մահապատժի ենթարկեն...

3) Եվս մի կարևոր հանգամանք. ոչ մի մարդ չի կարող ասել, թե այսօրվա մեզ համար անուղղելի թվացող հանցագործը տարիներ հետո չի ուղղվի ու նորմալ մարդ դառնա...

[Բարեկամ]

Պատժամիջոցները պետք է մի նպատակ ունենան. հնարավորինս կանխել հետագա նման հանցագործության հնարավորությունը, վախեցնել, ոչ թե պատժել տվյալ մարդուն, քանի որ դա ոչինչ չի լուծում: Ի՞նչ ա նշանակում՝ պատժել տվյալ մարդուն, վրեժխնդրության անձնական բավարավածությու՞ն. արդար դատարավարությունը նման նպատակ չի կարող հետապնդել:
Բայց մյուս կողմից՝ զրկելը մարդուն կյանքից պատասխանատու վճիռ է, մանավանդ որ պայմանավորված է լիքը պայմանականություններով:
Մի օրինակ բերեմ. վերջերս մի ավստրալիացի ուսանող տղայի դատապարտեցին մահվան: Դատապարտեց Ինդոնեզիայի դատավարությունը, քանի որ այդ տղան մի կիլո թե ինչքան հերոին էր ներմուծել էդ երկիր, իսկ այդ երկիրը թմրանյութի տրանսպարտիրովկայի համար դատապարտում ա մահապատժի: Փաստորեն տղայի բախտը չէր բերել, որ հենց է՛դ երկիր էր տեղափոխել մի երկու կոպեկ փող աշխատելու համար, ընդ որում առաջին անգամ էր տենց բան անում, ու ինքն էլ տեղը տեղին պարյադըչնի ուսանող տղա էր, թմրամոլ էլ չէր: Պարզապես գրավիչ առաջարկություն էր ստացել ու դիմել ռիսկի, փաստորեն: Ու մահապատիժը ի կատար ածվեց, չնայած Ավստրալիայի պրիմյեր մինիստրը փորձեց բանակցել Ինդոնեզիայի կառավարության հետ. չօգնեց /ի դեպ, դրանից հետո ավստրալիայի ու ինդոնեզիայի հարաբերությունները զգալի վատացավ, գուցե հենց արդեն վատացման էր գնում, ու մեջտեղում տղան տուժեց/: Ինչևէ, աշխարհի նարկոմագնատները ծաղկում ու բարեկեցության մեջ լող են տալիս, իսկ մի ինչ-որ երեխա մի կիլո փոշու համար, հրապարակավ մահապատժի ենթարկվեց: Պետք ա մենակ տեսնեիք էդ կադրերը էդ պահին, երբ կրակեցին, ամբողջ Սիդնեյը դուրս էր եկել, միլիոնավոր մարդիկ եկեղեցում մոմերը ձեռքը գլուխները խոնարհած, արցունքն աչքերին սպասում էին… Ու պետք ա միայն տեսնեիք էդ տղայի վերջին կադրերը. ակուրատնի հագնված, գրկում ա մորը, ու լուռ, դժվար ա բացատրել ինչ արտահայտող դեմքով, բայց լի արժանապտվությամբ, բայց նաև մի ուրիշ բանով էլ, որ չեմ կարա բացատրեմ, քայլում ա դեպի մահվան սենյակ, ու լսվում ա կրակոցը…

[Մարկիզ]

Բնության մեջ, օրինակ, քոսոտ, հիվանդ խոտակերներին գիշատիչները ուտում են: Քոսոտ, հիվանդ գիշատիչներն իրենք են սատկում, որովհետև չեն կարող որս անել: Իսկ մենք՝ մարդիկ, սիրու՜ն հանգի՜ստ մեր քոսոտներին դնում ենք չորս պատերի արանքում, դեռ իմ ու քո աշխատավարձից էլ պահում ենք, որ դրանք ուտելիք ու շոր ունենան, ու դա կոչում ենք արդարադատություն: Բայց ախր էդ ո՛չ ինձ է օգնում, ո՛չ զոհին կամ զոհի հարազատներին է սփոփում, ո՛չ էլ ի զորու է ինչ-որ բան փոխելու:
Ցմահ բանտարկությունն անիմաստ է: Ես, օրինակ, ինձ բնավ էլ լավ չեմ զգում իմանալով, որ ինչ-որ մի քոսոտ ոչխար ամբողջ կյանքում ճաղերի հետևում փտելու է: Անմիջական տուժողը՝ գուցե կուրախանա կամ կչարախնդա, բայց ո՛չ ես, ո՛չ մյուսը, ո՛չ երրորդը: Սա զուտ պրակտիկ-գործնական հարց է. էդ հանցագործը մեզ պե՞տք է, թե՞ ոչ: Պետք չէ, խանգարում է, ընկել է կյանքի անիվների արանքն ու վնաս է տալիս ու հետո էլ կարող է վնասել, ուրեմն նրան հարկավոր է հեռացնել, ինչպես հեռացնում են չարորակ ուռուցքը կամ ինչպես հիվանդ եղջերուն գայլի բաժին է դառնում: Որովհետև չե՛ն համապատասխանում կյանքի այս դրվածքին:

Հայկ ջան, ես երկու պատճառ եմ տեսնոում, որոնց վրա հիմնվելով շատերն ասում են, որ մահապատժի կիրառումն ի տարբերություն ցմահ բանտարկության առավել ընդունելի է:
1. Զուտ դաստիարակչության նպատակով: Այսինքն՝ ծանր հանցագործություն ծրագրելուց առաջ, հանցագործին ևս մեկ անգամ հիշեցնելու համար, որ հնարավոր է կյաքից զրկվել:
2. Ինչպես դու ես նկատում, պրակտիկ-գործնական…
Դաստիարակչական նպատակով կիրառումը մարդկությանը իր ողջ պատմության ընթացքում համոզել է, որ ազդեցություն բացարձակապես չունի:
Իսկ զուտ պրակտիկ տեսակետից, կարծում եմ, նրանք պետք են հասարակությանը, ավելի շատ, քան կարծում են շատերը:
Ի դեպ, լավ կազմակերպելու դեպքում, նրանք կարող են պետության համար բավականին օգտակար լինել, այլ ոչ թե՝ վնասակար:

Բնության մեջ, օրինակ, քոսոտ, հիվանդ խոտակերներին գիշատիչները ուտում են: Քոսոտ, հիվանդ գիշատիչներն իրենք են սատկում, որովհետև չեն կարող որս անել:

Իսկ մեկ հարց. օլիգոֆրենիկներին, որոնք ընդհանրապես չեն կարող ինքնուրույն անգամ իրենց կարիքները հոգալ, նույնպե՞ս պետք է ոչնչացնել: Նույնը կարելի է ասել նաև «անհույս» հիվանդների մասին… Իսկ այս շարքը շա՜տ բազմազան է…

[Հայկօ]

Իսկ մեկ հարց. օլիգոֆրենիկներին, որոնք ընդհանրապես չեն կարող ինքնուրույն անգամ իրենց կարիքները հոգալ, նույնպե՞ս պետք է ոչնչացնել: Նույնը կարելի է ասել նաև «անհույս» հիվանդների մասին… Իսկ այս շարքը շա՜տ բազմազան է…

Նրանք գոնե վնաս չեն տալիս: «Ապրի՛ր ու թո՛ղ, որ ուրիշներն էլ ապրեն»: Թվում է՝ պարզից էլ պարզ է, չէ՞: Բայց արի ու տես, որ ոմանք դա չեն հասկանում: Ոմանք նույնիսկ գիտակցաբար են ընտրում այդ ուղին: Նրանք նորմալ մարդկանց կողքին տեղ չունեն: Ես, օրինակ, ինձ խիստ վատ եմ զգում, երբ մտածում եմ, որ իմ հարազատի կողքին երթուղայինում կարող է մի օր նման մեկը նստել: Ֆիլտրել ա պետք դրանց:

[ihusik]

Նրանք գոնե վնաս չեն տալիս: «Ապրի՛ր ու թո՛ղ, որ ուրիշներն էլ ապրեն»: Թվում է՝ պարզից էլ պարզ է, չէ՞: Բայց արի ու տես, որ ոմանք դա չեն հասկանում: Ոմանք նույնիսկ գիտակցաբար են ընտրում այդ ուղին: Նրանք նորմալ մարդկանց կողքին տեղ չունեն: Ես, օրինակ, ինձ խիստ վատ եմ զգում, երբ մտածում եմ, որ իմ հարազատի կողքին երթուղայինում կարող է մի օր նման մեկը նստել: Ֆիլտրել ա պետք դրանց:

Բայց ինչպե՞ս քո հարազատի կողքին երթուղայինում կարող է մի օր նման մեկը նստել, եթե նա ցմահ բանտարկված է

[Հայկօ]

Ցմահներին մի քսան տարի հետո բաց են թողնում: Բանտարկությունից ավելի հեշտ են պրծնում, քան մահապատժից: Համաներում է լինում: Փախուստ է լինում: Մի խոսքով՝ լինում է վնասելու երկրորդ շանս, ինչն անթույլատրելի է:

[Մարկիզ]

Նրանք գոնե վնաս չեն տալիս: «Ապրի՛ր ու թո՛ղ, որ ուրիշներն էլ ապրեն»: Թվում է՝ պարզից էլ պարզ է, չէ՞: Բայց արի ու տես, որ ոմանք դա չեն հասկանում: Ոմանք նույնիսկ գիտակցաբար են ընտրում այդ ուղին: Նրանք նորմալ մարդկանց կողքին տեղ չունեն: Ես, օրինակ, ինձ խիստ վատ եմ զգում, երբ մտածում եմ, որ իմ հարազատի կողքին երթուղայինում կարող է մի օր նման մեկը նստել: Ֆիլտրել ա պետք դրանց:

Եթե նրան ցմահ են դատապարտում, ինչպե՞ս պետք է քո հարազատի մոտ նա նստի:
Այո, համաձայն եմ, գրեթե բոլորն էլ գիտակցված են ընտրում այդ ուղին՝ ծանր հանցագործությունը, բայց դա չի նշանակում, որ պետք է դրա համար մեռնել: Ի՞նչու սպանել, եթե կարելի է նրանց, լրիվ չոր ու ցամաք հաշվարկով, դարձնել հասարակությանը գոնե որոշ չափով պիտանի մարդիկ: Իհարկե, դա չի նշանակում, որ 10 - 20 տարուց նրանց պետք է ազատ արձակել: