Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[REAL_ist]

Ոնց որ սկսում ենք ընդհանուր հայտարարի գալ
Ռեալիստ եթե մի քանի պետություն իրենց ոստիկանի կարգավիճակում չպահեն, ապա երկրագունդը կվերածվի մի հատ մեծ խառնարանի: Ոչ թե օրենքներն են հետ պահում մարդկությանը անվերջանալի համաշխարհային պատերազմներից, այլ ուժերի հարաբերակցությունը աշխարհում:
ԱՄՆ-ն ամեն ինչ իհարկե ձգտումա տեղավորացնի միջազգային իրավունքի շրջանակներում, իսկ եթե տեսնումա որ չէ չի տեղավորվում, ապա ասումա թքել եմ ձեր վրա, ու անումա իրա արածը: Մի թեթև դատապարտում են ու պրծավ: Նույնն էլ Իսրայելը:

Ինչի քեզ թվումա միջնադարում ետ ուժերի հարաբերակցությունը չկար?? ԲԱՅՑ միջնադարում չկար միջազգային իրավունք, դրա համար էլ սաղ աշխարհը բաժանված էր ետ քո ասած մի քանի պետությունների կամ գերպետությունների միջև ու հենց մեկին մի բան դուր չէր գալի սաղ զորքը ուղարկում էր ոտի տակ ընգնողներին վերացնելու:
Հաշվի առ որ ժամանակակից միջազգային իրավունքը ստեղծվելա հենց ետ գերտերությունների կողմից: Խելոք մարդիկ համաշխարհային պատերազմցի հետո եզրահանգումների են եկել, թե ինչ աղետալի բանա համաշխարհային պատերազմը ու նորմերի համակարգ են ստեղծել, որ զերծ պահեն ապագա սերունդներին նման արհավիրքներից: Նույն այդ գերտերություներն էլ պարտավորություն են ստանցնել համագործակցել միջազգաին խաղաղության ու անվտանգության պահպանման գործում: Կարևորությունը միայն ուժերի հարաբերակցությանը տալը շատ պրիմիտիվա:
Միջազգային իրավունքը եթե չլիներ, Թուրքիան արդեն մի քանի ռեյս Հայաստանի վրով վազել էր, Ռուսաստանը մոտակա հարևաններին կգրավեր, նույնը ԱՄՆ-ն և այլն և այլն....

Եղբայր, զարմանալի է, որ չես տեսնում, որ հիմա էլ են միջազգային հարաբերություններում միջնադարյան կարգեր գործում: Ուղղակի եթե առաջ ասենք Սուլեյման Առաջինը, Ֆրիդրիխ Բարբարոսան կամ Իվան Ահեղը մի ռազմաշունչ նամակ էին ուղարկում հարևան տիրակալին ու պահանջում մի կլորիկ, գումար, մի կարևոր տարածք կամ էլ այլ զիջում, հակառակ դեպքում սպառնալով ավերել վերջինիս երկիրը ու թռցնել նրան գահից, ապա հիմա Ջորջ Բուշը, Տոնի Բլեյերը կամ այլ հարգարժան նախագահ մի երկարաշունչ նամակ է գրում համաշխարհային ԶԼՄ-ներին և շատ արտասվալից տոնով սկսում լաց լինել իրեն դուր չեկած երկրում «դեմոկրատական կարգերի» բացակայությունից: Ու թեև, հաշվի առ, սկիզբը գոնե ձևական առումով տարբեր էր, ապա շարունակությունը ամեն դեպքում նույնն է: Սադամին Բուշը կախեց ճիշտ այնպես, ինչպես ասենք Սուլեյման Առաջինը սպանեց Մոլդովայի հոսպոդար Յոն Քաջին ու գրավեց Մոլդովան:

Լիոն իսկապես տարբերություն չես տենում միջնադարյան միջպետական հարաբերությունների ու ներկայիս հարաբերությունների միջև?միջնադարում ամեն պետություն ուներ "պատերազմի իրավունք", ներկայումս նման իրավունք ոչ մի պետություն չունի և պատերազմելու համար պետքա գլուխ ջարդեն հարմարացնեն իրանց գործողությունները միջազգային իրավունքին: Միջազգային իրավունքի հսկայական զսպողական դերը ակնհայտա:
Միջազգային իրավունքի գերկարևոր դերի մի օրինակ էլ բերեմ, միջնադարում պատերազմում հաղթած պետությունը ուներ "ավարի իրավունք", պարտվողի հետ կարող էին վարվել ցանկացած կեպ, ընդհուպ մինչև ոչնչացնել կամ տեղահանել բնակչությունը:

աստված տա դու շատ ու շատ առաջ գնաս, մենք էլ նայենք ու ասենք, թե տես - մեր արտգործնախախարի հետ ժամանակին ինտերնետով խոսել ենք: Բայց խնդիրը իհարկե դրանում չէ, այլ ավելի խորքային է...

շնորհակալ եմ, բայց արտգործնախարարը պետքա դիվանագետ լինի, ես դիվանագետ լինելու ցանկություն չունեմ

[Լեո]

«Հիացեք»:

[Lion]

Լիոն իսկապես տարբերություն չես տենում միջնադարյան միջպետական հարաբերությունների ու ներկայիս հարաբերությունների միջև?միջնադարում ամեն պետություն ուներ "պատերազմի իրավունք", ներկայումս նման իրավունք ոչ մի պետություն չունի և պատերազմելու համար պետքա գլուխ ջարդեն հարմարացնեն իրանց գործողությունները միջազգային իրավունքին: Միջազգային իրավունքի հսկայական զսպողական դերը ակնհայտա:
Միջազգային իրավունքի գերկարևոր դերի մի օրինակ էլ բերեմ, միջնադարում պատերազմում հաղթած պետությունը ուներ "ավարի իրավունք", պարտվողի հետ կարող էին վարվել ցանկացած կեպ, ընդհուպ մինչև ոչնչացնել կամ տեղահանել բնակչությունը:

Ոչ մի տարբերություն: Առաջ էլ կայսրերն ու արքաները իրենց իրական դրդապատճառները թաքցնում էին շղարշի տակ: Օսմանյան սուլթանները պատերազմում էին Պարսկաստանի հետ, որովհետև սրանք շիա էին, իսկ իրենք սուննի, քրիստոնյաները կռվում էին մուսոլւմանների հետ որպես անհավատների, Բյուզանդիան գրավեց Անիի թագավորությունը և «հիմնավորեց», թե գոյություն ուներ կտակ... կարամ շատ շարունակեմ
Այժմ ևս ամեն մի պետություն ունի պատերազմի իրավունք: Օրինակ, Անգլիան ջարդեց Արգենտինային Ֆոլկլենդների համար ու ոչ մեկից թույլտվություն չհարցրեց - ընդամենը «Երկաթյա լեդին» այնքան տղամարդկություն ունեցավ, որ տեղաշարժեց իր նավատորմը: Վրաստանը հանգիստ ռեալիզացրեց իր այդ իրավունքը և հարձակվեց Օսեթիայի վրա, Չինասանը մտավ Վիետնամ... և այլն:
Այժմ ևս հաղթող պետությունը ունի ավարի իրավունք: Ոչինչ չի փոխվել: Ու եթե առաջ քշում տանում էին պարտված պետության ոչխարի հոտերը կամ արքայական գանձարանը, ապա հիմա նույն այդ պետությանը գցում են տնտեսական կախվածության մեջ, ձեռք են գցում նրա բնական ռեսուրսները, նրա վզին են փաթաթում ստրկացուցիչ տնտեսական պայմաններ... և այլն:

շնորհակալ եմ, բայց արտգործնախարարը պետքա դիվանագետ լինի, ես դիվանագետ լինելու ցանկություն չունեմ

Դե... մի խոսքով, դու ինձ հասկացար

[Kuk]

Kuk ջան:

Որ ուզում ես իմանալ, երկրի ներքին օրենքները ավելի շատ են կիրառվում, քան միջազգային իրավական-նորմերը:

Էդ ո՞նց ես հաշվել, Լիոն ջան:

[Lion]

Շատ սովորական, եղբայր: Օրինակ եթե ես հիմա մեկին գողանամ ու կախեմ, ավելի մեծ է հավանականությունը, որ ինձ կպատժեն, քան եթե ԱՄՆ--պրեզիդենտին կպատժեն Սադամ Հուսեյնին գողանալու և կախելու համար

[REAL_ist]

Ոչ մի տարբերություն: Առաջ էլ կայսրերն ու արքաները իրենց իրական դրդապատճառները թաքցնում էին շղարշի տակ: Օսմանյան սուլթանները պատերազմում էին Պարսկաստանի հետ, որովհետև սրանք շիա էին, իսկ իրենք սուննի, քրիստոնյաները կռվում էին մուսոլւմանների հետ որպես անհավատների, Բյուզանդիան գրավեց Անիի թագավորությունը և «հիմնավորեց», թե գոյություն ուներ կտակ... կարամ շատ շարունակեմ
Այժմ ևս ամեն մի պետություն ունի պատերազմի իրավունք: Օրինակ, Անգլիան ջարդեց Արգենտինային Ֆոլկլենդների համար ու ոչ մեկից թույլտվություն չհարցրեց - ընդամենը «Երկաթյա լեդին» այնքան տղամարդկություն ունեցավ, որ տեղաշարժեց իր նավատորմը: Վրաստանը հանգիստ ռեալիզացրեց իր այդ իրավունքը և հարձակվեց Օսեթիայի վրա, Չինասանը մտավ Վիետնամ... և այլն:
Այժմ ևս հաղթող պետությունը ունի ավարի իրավունք: Ոչինչ չի փոխվել: Ու եթե առաջ քշում տանում էին պարտված պետության ոչխարի հոտերը կամ արքայական գանձարանը, ապա հիմա նույն այդ պետությանը գցում են տնտեսական կախվածության մեջ, ձեռք են գցում նրա բնական ռեսուրսները, նրա վզին են փաթաթում ստրկացուցիչ տնտեսական պայմաններ... և այլն:

Մի մեծ տարբերություն կա, որը դու համառորեն չես ուզում նկատես: Անցյալում պատերազմ սկսելը ոչ մի պատասխանատվություն չէր կարող առաջացնել, իսկ ներկայումս պատերազմ սկսելը միջազգային հանցագործությունա: Հարձակվող պետությունը որակվումա որպես ագրեսոր և միջազգային հանրությունը պատասխանատվության միջոցներ կիրառելու իրավասություն ունի:
Ես խոսում եմ դե յուրեյի մասին, դու` դե ֆակտո, հենց դրա համար էլ իրար չենք հասկանում

Շատ սովորական, եղբայր: Օրինակ եթե ես հիմա մեկին գողանամ ու կախեմ, ավելի մեծ է հավանականությունը, որ ինձ կպատժեն, քան եթե ԱՄՆ--պրեզիդենտին կպատժեն Սադամ Հուսեյնին գողանալու և կախելու համար

բայց ինչի ես քեզ ԱՄՆ պրեզիդենտի հետ համեմատում? ինքնել որ մարդ գողանա ու սպանի, էլի չեն պատժի

[Kuk]

Շատ սովորական, եղբայր: Օրինակ եթե ես հիմա մեկին գողանամ ու կախեմ, ավելի մեծ է հավանականությունը, որ ինձ կպատժեն, քան եթե ԱՄՆ--պրեզիդենտին կպատժեն Սադամ Հուսեյնին գողանալու և կախելու համար

Փաստորեն լավ չես հաշվել: Քեզ համեմատել ես Բուշի հետ, ով նախագահ է մի ողջ ԱՄՆ-ի:

[Kuk]

Շատ սովորական, եղբայր: Օրինակ եթե ես հիմա մեկին գողանամ ու կախեմ, ավելի մեծ է հավանականությունը, որ ինձ կպատժեն, քան եթե ԱՄՆ--պրեզիդենտին կպատժեն Սադամ Հուսեյնին գողանալու և կախելու համար

Ասեմ ավելին. նույն տրամաբանությամբ, եթե ես հիմա մեկին սպանեմ, ամենայն հավանականոթյամբ կդատվեմ, կազատազրկվեմ, իսկ եթե այդ նույնն անի որևէ մի նախարար, չեմ կարծում, որ դատվի:

[Lion]

Լավ եմ հաշվել, եղբայր: Բանն այն է, որ ես ԱՅՆՈՒՀԱՆԴԵՐՁ կպատժվեմ, իսկ Բուշը՝ ոչ: Այս պայմաններում հարց - որ իրավահամակարգն է գործում արդյունավետ՝ ներպետակա՞նը, թե միջազգայինը...

Մի մեծ տարբերություն կա, որը դու համառորեն չես ուզում նկատես: Անցյալում պատերազմ սկսելը ոչ մի պատասխանատվություն չէր կարող առաջացնել, իսկ ներկայումս պատերազմ սկսելը միջազգային հանցագործությունա: Հարձակվող պետությունը որակվումա որպես ագրեսոր և միջազգային հանրությունը պատասխանատվության միջոցներ կիրառելու իրավասություն ունի:
Ես խոսում եմ դե յուրեյի մասին, դու` դե ֆակտո, հենց դրա համար էլ իրար չենք հասկանում

Համաձայնիր, որ էականը այնուհանդերձ ԴԵ-ՖԱԿՏՈՆ-ն է

[Kuk]

Լավ եմ հաշվել, եղբայր: Բանն այն է, որ ես ԱՅՆՈՒՀԱՆԴԵՐՁ կպատժվեմ, իսկ Բուշը՝ ոչ: Այս պայմաններում հարց - որ իրավահամակարգն է գործում արդյունավետ՝ ներպետակա՞նը, թե միջազգայինը...



Համաձայնիր, որ էականը այնուհանդերձ ԴԵ-ՖԱԿՏՈՆ-ն է

Ես բերեցի նաև ներպետական իրավահամակարգի օրինակ: Դու հիմա մի հոգու սպանի ու նստի, բայց մարտի մեկին առնվազն տասը հոգու սպանող/սպանողները դեռ չեն նստել:

[Lion]

Մենք իրար հասկացանք, իմ օրինակն էլ էր պարզ... Հիմի ի՞նչ, բռնենք մարտի մեկի մեջ խորանա՞նք: Լավ, ուրիշ օրինակ բերեմ - միջին-վիճակագրական Ջոն Սմիթը, թեթ մարդ գողանա ու կախի, ամենայն հավանականությամբ կպատժվի, բայց եթե ԱՄՆ նախագահը գողանա ու կախի մեկ այլ երկրի նախագահին, համաձայնիր, որ նա ամենայն հավանականությամբ չի պատժվի...

[REAL_ist]

Լավ եմ հաշվել, եղբայր: Բանն այն է, որ ես ԱՅՆՈՒՀԱՆԴԵՐՁ կպատժվեմ, իսկ Բուշը՝ ոչ: Այս պայմաններում հարց - որ իրավահամակարգն է գործում արդյունավետ՝ ներպետակա՞նը, թե միջազգայինը...

իսկ որ ասենք բուռկինաֆասոն ուժ չգործադրելու սկզբունքը խախտի ինչա քեզ թվում անպատիժ կմնա?

Համաձայնիր, որ էականը այնուհանդերձ ԴԵ-ՖԱԿՏՈՆ-ն է

որպես իրավաբան կարծում եմ դու էլ պետքա առաջին հերթին քննարկես դե յուրեն, իսկ թե որնա ավելի կարևոր դա արդեն առանձին թեմայա

[Kuk]

Մենք իրար հասկացանք, իմ օրինակն էլ էր պարզ... Հիմի ի՞նչ, բռնենք մարտի մեկի մեջ խորանա՞նք: Լավ, ուրիշ օրինակ բերեմ - միջին-վիճակագրական Ջոն Սմիթը, թեթ մարդ գողանա ու կախի, ամենայն հավանականությամբ կպատժվի, բայց եթե ԱՄՆ նախագահը գողանա ու կախի մեկ այլ երկրի նախագահին, համաձայնիր, որ նա ամենայն հավանականությամբ չի պատժվի...

Լիոն, քո օրինակներն անկապ են, հավատա. եթե այդ նույն նախագահը գողանա ու կախի հենց իր երկրի քաղաքացուն, այդ դեպքում էլ չի դատվի: Այսինքն խնդիրը ոչ թե իրավահամակարգի մեջ ա, այլ հանցավոր արարք կատարող անձի զբաղեցրած դիրքի մեջ ա:

[Lion]

իսկ որ ասենք բուռկինաֆասոն ուժ չգործադրելու սկզբունքը խախտի ինչա քեզ թվում անպատիժ կմնա?

Շատ հնարավոր է: Ասա ինձ, խնդրեմ, քանի ագրեսիվ պատերազմ է եղել վերջին վաթսուն տարումև քանի նախագահ է դրա համար պատժվել: Օրինակ, Արաբա-Իսրայելյան Վեցօրյա պատերազմի համար... Իսրայելի ղեկավարը պատժվե՞լ է:

որպես իրավաբան կարծում եմ դու էլ պետքա առաջին հերթին քննարկես դե յուրեն, իսկ թե որնա ավելի կարևոր դա արդեն առանձին թեմայա

Տարիքս արդեն էն չի, եղբայր: Ու եթե ես էլ առաջ ուսանող էի ու հավատում էի դե-յուրեյին, ապա հիմա զգում եմ, որ կարևորը դե-ֆակտոն է...

[REAL_ist]

ԱՄՆ նախագահը գողանա ու կախի մեկ այլ երկրի նախագահին, համաձայնիր, որ նա ամենայն հավանականությամբ չի պատժվի...

որ ԱՄՆ նախագահը գողանա ու կախի մեկ այլ երկրին նախագահին, այդ դեպքում միջազգային իրավունքը ընդհանրապես գործ չունի

Շատ հնարավոր է: Ասա ինձ, խնդրեմ, քանի ագրեսիվ պատերազմ է եղել վերջին վաթսուն տարումև քանի նախագահ է դրա համար պատժվել: Օրինակ, Արաբա-Իսրայելյան Վեցօրյա պատերազմի համար... Իսրայելի ղեկավարը պատժվե՞լ է:

Ինձ թվումա դու լավ էլ գիտես Իսրաելը ինչ ուժա իրենից ներկայացնում, դու Հարավսլավիայի կամ Ռուանդայի օրինակները հիշի