Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[Mephistopheles]

Սովորաբար այսպես էլ լինում է, երբ որ քաղաքականությունը խառնում են ֆերարի առնելու հետ։
Եթե դու մենակ հյունդաի ես կարողանում առնել, ուրեմն դու պետք չես այն կնոջը, որը ֆերարի է ուզում նստել, բայց դա գրողի ծոցը։
Ստեղ հիմնական պրոբլեմն այն է, որ դու բացառում ես քո ֆերարի քշելու հնարավորությունը գլխանց, վերջնական, այսինքն դու անհույս ես։
Խոսքս քաղաքականության մասին էր։ Մի հատ էլ կարդա Տրիբունի #12841 գրառումը։

Կարդացել եմ, Վիշ ջան, ու պատասխանել եմ… քաղաքականության մեջ անհնարին ու անհավանական վարյանտները չեն քննարկվում և դրանց օգտին չեն քվեարկվում ինչքան էլ որ հաճելի լինեն… երբ որ կլինի հնարավոր ու հավանական այլընտրանք, էն ժամանակ էլ կքննարկենք ու կքվեարկենք… իսկ գեղեցության ու բազմազանության համար չեն քվեարկում… տոնածառ չենք զարդարում…

փաստորեն ձեր ասելով դուրս ա գալիս որ դեմ պտի քվեարկեին քանի որ հաստատ անցնելու ա, բայց եթե հանկարծ քվեարկությունը նենց գնար որ իրանց քվեից կախված լիներ ուրեմն կողմ պտի քվեարկեին հետևանքներից խուսափելու համար… (կարծում եմ ոչ ոք չի կասկածում չմտնելու հետևանքների չափից ավելի բարձր հավանականության վրա…) էս ե՞ք ասում…

[Mephistopheles]

Ինչ-որ չեմ հիշում, որ որևէ մեկը Սերժին խիստ քննադատեր, երբ չորս տարի ԵՄ հետ բանակցում էր: Ու նաև չեմ հիշում, որ Սերժի հասցեին գովեստի խոսքեր շռայլվեր, երբ մարդը մի գիշերում սաղիս հանձնեց Պուտինի հարեմ: Իսկ հիմա պարզվում ա, որ այլընտրանք չկար, ու էտ պարզ էր արդեն 15 տարի ա: Սերժը փաստորեն սաղ ճիշտ ա արել:

ճիշտ ա, ասվել ա բայց չես հիշում… ես հիշում եմ…

Դե եթե Ռուսաստանին ու Պուտինին այլընտրանք չկա, Մեֆիկո ջան, ուրեմն այլընտրանք չկա նաև մարդու իրավունքների ոտնահարմանը, տնտեսության մոնոպոլացմանը, կոռուպցիային, թալանին, սպասվող տնտեսական ճգնաժամին ու հնարավոր ա տնտեսական կռախին: Կարճ ասած, մեր ողջ քաղաքական դաշտը ասում ա, որ քաքին այլընտրանք չկա: Դե ինչ ասեմ, քաքի բոշկի մեջ ապրելն էլ ա երևի հաճելի. համ տաք ա, համ փափուկ, համ էլ երևի անվտանգ:

էս վայրկյանին, էս պայմաններում ու էս տարածաշրջանում այո, չկա… մի բան պետք ա ճիշտ հասկանաս, դեմ քվեարկելով նախ էդ հարցերը չես լուծում և ավելին, դրա վրա նաև ավելացնում ես ռուսական ճնշումը և՛ տնտեսական և՛ քաղաքական և՛ ֆինանսական… նաև ռազմական… էս պարագայում էս ա… ու պետք ա հստակ գիտակցել որ արևմուտքը մատը մատին չի խփելու… ոչ մի բան չի անելու…

էս ա… ու ոչ ոք չի կարա ժխտի սա…

[Վիշապ]

Կարդացել եմ, Վիշ ջան, ու պատասխանել եմ… քաղաքականության մեջ անհնարին ու անհավանական վարյանտները չեն քննարկվում և դրանց օգտին չեն քվեարկվում ինչքան էլ որ հաճելի լինեն… երբ որ կլինի հնարավոր ու հավանական այլընտրանք, էն ժամանակ էլ կքննարկենք ու կքվեարկենք… իսկ գեղեցության ու բազմազանության համար չեն քվեարկում… տոնածառ չենք զարդարում…

փաստորեն ձեր ասելով դուրս ա գալիս որ դեմ պտի քվեարկեին քանի որ հաստատ անցնելու ա, բայց եթե հանկարծ քվեարկությունը նենց գնար որ իրանց քվեից կախված լիներ ուրեմն կողմ պտի քվեարկեին հետևանքներից խուսափելու համար… (կարծում եմ ոչ ոք չի կասկածում չմտնելու հետևանքների չափից ավելի բարձր հավանականության վրա…) էս ե՞ք ասում…

1. Մի հատ էլ կարդա Տրիբունի #12841 գրառումը։
2. «հնարավոր» և «անհնարին» բնորոշումները սուբյեկտիվ են ու քոնն են, ու հասկացանք որ դու մենակ հյունդաի կարաս առնես։
3. Հասկացանք, որ մեր «ընդդիմությունը» կարող է անել այն, ինչ «հնարավոր է»` չջղայնացնել Պուծին ձաձային։
Այդպիսի «հնարավոր» բաներ ցանկացած խիյար կարող էր անել, դրա համար պարտադիր չի քաղաքականությամբ զբաղվելը։
4. Իսկ առահասարակ հենց գեղեցկության ու բազմազանության համար էլ պիտի քվեարկեին, մի՞թե դա էլ էր «անհնարին»։

[Mephistopheles]

1. Մի հատ էլ կարդա Տրիբունի #12841 գրառումը։

Կարդացել եմ ու հստակ պատասխանել եմ… ավելացնելու բան չկա…

2. «հնարավոր» և «անհնարին» բնորոշումները սուբյեկտիվ են ու քոնն են, ու հասկացանք որ դու մենակ հյունդաի կարաս առնես։

ոչ դրանք հենց օբյեկտիվ հասկացություններ են, հակառակ դեպքում չէին քվեարկի… և էս ֆորումում իմ գնողունակությունը չի քննարկվում… եթե տեղյակ չես ասեմ…

3. Հասկացանք, որ մեր «ընդդիմությունը» կարող է անել այն, ինչ «հնարավոր է»` չջղայնացնել Պուծին ձաձային։
Այդպիսի «հնարավոր» բաներ ցանկացած խիյար կարող էր անել, դրա համար պարտադիր չի քաղաքականությամբ զբաղվելը։

չեմ կարծում հասկացել ես…պուծինի ջղայնությունը չի հարցը… հարցը Հայաստանի բնակչության ֆիզիկական անվտանգությունն ա… մի քիչ լավ նայի…
ինչ ա ուզում ես անհնարին բաներ անե՞ն… էդ ո՞վ ա էդ մարդը որ անհնարին բաներ ա անում… ասա գնանք բերենք Հայաստան…

4. Իսկ առահասարակ հենց գեղեցկության ու բազմազանության համար էլ պիտի քվեարկեին, մի՞թե դա էլ էր «անհնարին»։

եթե ուզում ես գեղեցկության համար քվեարկես, գնա գեղեցկության մրցույթում ժուրի եղի ու գեղեցկության համար քվեարկի, քեզ ո՞վ ա բան ասում… իսկ բազմազանության համար չեն քվեարկում, կակռազ հակառակը, քվեարկում են որ բազմազան չլնի, այլ լինի մի հատ… խորհրդարանում բազմազանության համար քվեարկելը ոչ թե անհնար ա, այլ անբարոյական ա…

…և ընդհանրապես, եթե կա հնարավոր ու հավանական վարյանտ որը սրանից ավելի լավ ելք կունենա բերեք քննարկենք… քանի՞ անգամ կարամ նույն բանն ասեմ…

[Վիշապ]

Օքեյ, օբյեկտիվ է, արդարացի է, ուրիշ ճար չկար, արվել է այն ինչ–հնարավոր է, բլա բլա բլա …

[Mephistopheles]

Վիշ, արդար չի որ ճարը գիտեք ու չեք ասում…

[Վիշապ]

Վիշ, արդար չի որ ճարը գիտեք ու չեք ասում…

Մեֆ նույն բաները կրկնել մի տուր։ Քո տրամաբանությունից բխում է` մենք չունենք ընդդիմություն, ունենք անճարների բանակ, ինչի հետ ես չեմ վիճում։

[Mephistopheles]

բա ինչի՞ հետ ես վիճում… իմ տրամաբանությունն էդքան ճիշտ չես ներկայացնում…

[Chuk]

1. Տպավորություն կա, որ ստեղ մարդիկ չեն հասկանում, թե ինչ ասել է «ստեղծված իրավիճակ»: Իսկ դա մի հատ բարդ շղթա ա, որի մեջ մտնում են ոնց նախորդ տարիներին մեր իշխանությունների քայլերը, այնպես էլ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, Ղարաբաղի հարցի ներկայիս կարգավիճակը, սահմանի վիճակը ու ուրիշ բաներ: Եթե քվեարկության նախորդ օրը իշխանափոխություն իրականացված լիներ ու իշխանություն լիներ ոչ թե ՀԱԿ-ը, այլ ասենք դեմ քվեարկած Ժառանգությունը, կկարողանա՞ր իր մեծամասնությամբ եղած, հասած իրավիճակում նորից դեմ քվեարկել: Խոսքը սրա մասին ա:

Դեռ մինչև հիմա ԸՆԴԱՄԵՆԸ մի հոգի ա ասել, որ այո, կկարողանար, ու դա Րաֆֆին ա, որի մտածելակերպն ինքներդ մի անգամ չի որ ծաղրել եք: Իրա հիմնավորումն էլ էն ա, որ չէր ճանաչի Սերժի ստորագրած որևէ փաստաթուղթ: Բայց իրականում առկա իրավիճակում էդ ավելին չի քան ուտոպիան, ու, առավել ևս, հաշվի չի առնում բացի ներքաղաքականից մնացած բոլոր վիճակները:

2. Ընդդիմությունը արտաքին քաղաքականությունում իրական ազդեցություն, լուրջ ազդեցություն ունենալու համար ունի ընդամենը երկու տարբերակ: Դրանցից առաջինն իշխանության գալն է, երկրորդն էն է, որ դու արդեն երկիրդ ժողովրդավարական ես սարքել ու ստեղծել ես բոլոր քաղաքացիական ինստիտուտները, երբ իշխանությունը իրապես ընդունում է քո առաջարկներից շատերը, կատարում: Երկրորդ տարբերակի համար Հայաստանը դեռ չափազանց երկար ճանապարհ ունի անցնելու, առաջին ճանապարհն էն ա, որն ընտրել ա ընդդիմությունը. ԵՏՄ, Եվրոասոցացում ու մնացած սենց միությունները իհարկե՛ կարևոր են, բայց ոչ առաջնային, դրանցից որևէ մեկն իրականում չի խաթարում Հայաստանի ինքնիշխանությունը ու չի փակում զարգացման ճանապարհը: Մեր ինքնիշխանությունն էսօր խաթարված ա ոչ լեգիտիմ ու արկածախնդիր, ինչպես նաև հանցագործ իշխանությունների ձեռքով, որոնք էլ փակում են զարգացման ճանապարհները: Հետևաբար էսօր կա ու շարունակում է մնալ մենակ մի խնդիր՝ էս տականքից ազատվելը: Դրանից հետո եկած իշխանությունը նոր միայն կկարողանա արժանապատիվ քաղաքականություն վարել արտաքին քաղաքականությունում, այդ թվում, գուցե, կկարողանա ելք գտնել ԵՏՄ-ից դուրս գալու:

3. ԵՏՄ չմտնելու այլընտրանք իհարկե կար: Բայց բազմաթիվ փորձագետներ, ամենատարբեր շերտերից, պնդում են, որ այդ այլընտրանքը բերելու էր անմիջապես պատերազմի, երկրի շրջափակման, այլ հետևանքների: Սա ևս, իր հերթին, նշանակում է, իմ խորին համոզմամբ, ինքնիշխանության որոշակի կորուստ: Բայց էդ կորուստը չի առաջացել բացարձակապես ԵՏՄ պայմանագրից, այլ նախորդ տարիներին իշխանություննների վարած ԵԶԱԳՈՒՅՆ քաղաքականությունից ու առկա պահին ունենք էն, ինչ ունենք: Սրա դեմ պայքարելու, այլընտրանք առաջարկելու ՄԻԱԿ տարբերակը ոչ թե ԵՏՄ կողմ կամ դեմ քվեարկելն է, այլ էս իշխանություններից ռադ անելը ու նոր իշխանությամբ նորմալ քաղաքականություն վարելը:

[Տրիբուն]

1. Տպավորություն կա, որ ստեղ մարդիկ չեն հասկանում, թե ինչ ասել է «ստեղծված իրավիճակ»: Իսկ դա մի հատ բարդ շղթա ա, որի մեջ մտնում են ոնց նախորդ տարիներին մեր իշխանությունների քայլերը, այնպես էլ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, Ղարաբաղի հարցի ներկայիս կարգավիճակը, սահմանի վիճակը ու ուրիշ բաներ:

Դե որտեղի՞ց հասկանանք: Մեր փոխարեն դա հասկացողներն արդեն կատարել են ընտրությունը: Իսկ մեր ԱԺ-ի ինտելեկտուալ բարձր մակարդակը ոչ մի կասկած չի հարուցում:

Ես լրիվ համաձայն եմ, որ եթե հիմա հարցը դրվեր հանրաքվեի, իրոք 99%-ը կողմ կքվերակեր ԵՏՄ-ին: Կարող ա 80%-ն էլ կողմ քվերակեր վաբշե Ռուսաստանի կազմի մեջ մտնելուն: Երբ մի կողմից իշխանությունը, մյուս կողմից էլ ընդդիմությունը, առավոտից իրիկուն ներկայացնում են ապոկալիպտիկ «ստեղծված իրավիճակ», երբ միակ ու ճիշտ ընտրությունը Ռուսաստանն ա, ժողովրդին այլ բան չի մնում, քան հավատալ դրան: Հարցը հենց դրանում ա, որ ոչ մեկը նունիսկ փորձ չի անում բացատրել, որ էս աշխարհում, տնից տեղից հեռու, ուրիշ հնարավոր տարբերակներ էլ կան, բացի տնտեսական կռախի առաջ կանգնած անվստահելի ռազմավարական գործընկերոջը անվերապահորեն հանձնվելը: Մեր ասածն էլ հենց էտ ա, որ մեր քաղաքական միտքը կամ իվիճակի չի, կամ էլ ցանկություն չունի ժողովրդին գոնե տեսականորեն որևէ այլընտրանք ներկայացնել, հատկապես էն պարագայում, երբ հարցը միևնույնն ա ԱԺ-ում անցնելու ա, այսինքն «ստեղծված իրավիճակում» մեր ազգային անվտանգության ոչ մի բան իտոգում չի սպառնալու (ընդունենք, որ էտ սպառնալիքը իրոք օբյեկտիվորեն գոյություն ունի): Մնում հասկանալ նման դիրքորոշման մոտիվացիան (եթե բթությունը բացառում ենք), ու դա կարա միայն մեկը լինի - ամեն կերպ ցույց տալ սեփական լոյալությունը Պուտինի անձի նկատմամբ էն հույսով, որ մի օր Պուտինը իրանց կտա իշխանությունը:

Ուրիշ բան որ չքննարկենք, քանի տարի ա ընդդիմությունը զահլա էր տանում, որ իշխանությունները սխալ են անում, որ մեզ ամեն ձև կախվածության մեջ են դնում Ռուսաստանից, չասել Չուկի, եզագույն քաղաքականություն են վարում: Ու այ քեզ հրաշք, պարզվում ա Ռուսաստանից կախվածության դեմ պայքարելու միակ միջոցը Ռուսաստանից ավելի շատ կախվածության մեջ քեզ դնելն ա:

[Chuk]

Ուրիշ բան որ չքննարկենք, քանի տարի ա ընդդիմությունը զահլա էր տանում, որ իշխանությունները սխալ են անում, որ մեզ ամեն ձև կախվածության մեջ են դնում Ռուսաստանից, չասել Չուկի, եզագույն քաղաքականություն են վարում: Ու այ քեզ հրաշք, պարզվում ա Ռուսաստանից կախվածության դեմ պայքարելու միակ միջոցը Ռուսաստանից ավելի շատ կախվածության մեջ քեզ դնելն ա:

Ընկեր, մենք հիմա էլ ենք ԶԱՀԼԱ ՏԱՆՈՒՄ, որ էս վիճակին եկել ենք ապուշագույն քաղաքականության արդյունքում:
Բայց երբ որ արդեն էդ վիճակում ես, կամ մտնում ես պատասխանատվության տակ ու ելքեր գտնում դուրս գալու կամ լավագույն օգտագործելու, կամ էլ խոդ ես տալիս պոպուլիզմիդ ու քեզ դնում կինոյի տղու տեղը:

Քաղաքական գործիչներն էս պահին ընդամենը էդ երկու տարբերակն ունեին ընտրելու: ՀԱԿ-ը պատրաստ ա այ էս անասնագույն վիճակում վերցնի իշխանությունը ու փոխի իրավիճակը: Կան գործիչներ, որոնք ուրիշ բաներ են պնդում, իրանց իրավունքն ա:

Իրականում ես քո հետ կռիվ չունեմ էլ: Բնականաբար քո իրավունքն ա լինել ռոմանտիկ ու մտածել, որ կարելի էր ու պետք էր ուրիշ որոշում կայացնել: Ես էլ եմ էդ առումով ռոմանտիկ, ուղղակի ես ստեղ չի որ խոսում եմ, այլ ներսում: Չէ, քեզնից չեմ պահանջում ներսում խոսել:

Ուղղակի երբ որ դու արդեն ՀԱԿ-ի վրա խաչ քաշել ու պրծել ես (վաղուց), չեմ ջոգում թե ինչի ես ստեղ էլի ՀԱԿ-ին քլնգում, ի վերջո սրա պատասխանատուն ՀԱԿ-ը չի, դու էլ ՀԱԿ-ի հետ հույս չէիր կապում: Կամ գուցե սխալվու՞մ եմ, գուցե դեռ ՀԱԿ-ի հետ ես հույսերդ կապում:

[Գալաթեա]

Իմ կարճ խելքով վերլուծություն եմ ուզում անեմ պստիկ մը:
Երևի չարժի, կնանիքն ուր, քաղաքականությունն ուր չէ՞: Բայց դե առանձնապես քաղաքական չի վերլուծությունս, սոցիալական-հոգեբանական ա

Ընդդիմությունը լավ սկսեց 2008-ին: Շատերս ենք հիշում: Մեռած անկապ վիճակ էր, մեկ էլ պապին հայտնվեց ու պարզվեց, որ մեր երկրում, օհ աստվածներ, նույնիսկ հույս կա քաղաքական դաշտ ստեղծելու:
Ինչքան էինք ոգևորված, ոնց էինք հավատում, որ իսկապես մի բան փոխվում ա: Ընդդիմությունը հաղթում էր: Իրեն ժողովրդի տերն ու պատասխանատուն էր զգում ու հակառակը, որ ավելի կարևոր ա: մարդիկ, հասարակ քաղաքացին զգում էր, որ երկիրը դեպի լավը փոխելն իր ձեռն ա: Էդ իրան տվել էր Հրապարակում իր կողքը կանգնած ցրտից թռվռացող ու բայց ներսից չմրսող համաերկրացին:
Հենց էդ ժամանակ եղա՞ն սխալներ: Անզգույշ գտնվե՞ց ընդդիմությունը: Շատ թռփոշացա՞վ: Իրենց թվաց ափսեի վրա դրած երկրի բանալիները բերելու են տան իրե՞նց:
Հաշվի առնելով, թե ինչքան էին իրենք ու մենք մարտի մեկին անպատրաստ ու ambushed եղած, երևի թե եղել էին սխալներ:
Կարող ա սխալվում եմ, բայց մարտի մեկը կարար կոնսոլիդացվելու, regroup լինելու, առավել միասնական ու վճռական դառնալու սկիզբ լիներ, բայց չեղավ: Կոտրեց մարդկանց:
Վախկոտ ազգ ե՞նք, հետևողական չե՞նք, շատ զգույշ ու խորամուտ ու հեռատես ե՞նք: Չգիտեմ պատճառը: Բայց էլ ոչ մի բան պայքարի առումով առաջվանը չեղավ դրանից հետո:

Ընդդիմությունն էլ պայքար mode-ից անցավ survival mode-ի:
Խելոք հանրահավաքիկներ, ԱԺ-ում մի մաշրրուտկա տեղ, կոմպրոմիսներ, երկխոսություններ:
Survival mode-ը դաժան բան ա: Հա, արդյունքում մնում ես: Բայց դու էլ դու չես: Դու էն ես ինչ որ գոյատևման պայմանները թելադրում են: Իսկ դրանք հազարից մեկ կարան քեզ ձեռնտու լինեն:
Կոմպրոմիս իրականում չկա: Հաղթում ա նա, որ առաջարկել ա կոմպրոմիսը՝ իր պայմաններով միասին:
Խելոք մնանք, հոսանքով գնանք, ծիշե վադի նիժե տռավի: Վիլայեթ եղել ենք, խանություն եղել ենք, էմիրություն եղել ենք, գուբերնյա էլ կլինենք, ի՞նչ ա եղել:
Մեր պատմական ճակատագիրն ա: Շնինը չենք՝ գելինն ենք:

Էն ապարանցուն ենք մի քիչ նման, որ մտնում ա խանութ, առևտուր ա անում, ուզում ա դուրս գա, ներսից ա տեսնում ա դռան վրա գրած ա "Փակ է", շիվարում մնում ա:
Փակ ա:

Մռայլ էր մի քիչ հա ոնց որ: Ներողամիտ եղեք
Գնամ ճուտիս պաչեմ, պայծառանամ:
Ձեզ էլ կհասնի: Արև ա

Հ. Գ. Գիտեմ, ոչ մի ասածս նորություն չի առանձնապես, բարձրաձայն մտքեր էին:

[Chuk]

Կարող ա սխալվում եմ, բայց մարտի մեկը կարար կոնսոլիդացվելու, regroup լինելու, առավել միասնական ու վճռական դառնալու սկիզբ լիներ, բայց չեղավ: Կոտրեց մարդկանց:

Լիլ ջան, ըստ իս, այ էս կետում սխալվում ես:

Մարտի 1-ի նման իրադարձությունից հետո (դա ոչ միայն զոհերն ու հարյուրից ավելի տվյալ պահին կարևորագույն դեմքերի ձերբակալությունն ա, այլև հազարավոր քաղաքացիների վրա կոնկրետ ռեկետը) ընդդիմությունը կարողացավ անել առավելագույնը, միասնական մնալու համար:

Հակառակն ինձ ապացուցելու համար նմանօրինակ այլ օրինակ ա պետք ցույց տալ:


Իսկ ընդհանուր առմամբ ուզեք թե չուզեք, էսօր գնում են որոշակի քաղաքական պրոցեսներ, որոնց կարող եք համակրել կամ չհամակրել, բայց դրանք բացարձակ կապ չունեն ԵՏՄ-ին կողմ կամ դեմ քվեարկելու հետ: Էս պահին դեռ պետք ա ներքին խնդիրները լուծել, արտաքինին անցնելու համար: Իսկ մենք ստեղ դրել ենք կո՜ղմ քվեարկեց, դե՜մ քվեարկեց: Գիտես ինչքան դեմ եմ ԵՏՄ-ին ու կոնգրեսի քվեարկությանը, բայց մեր առաջ կանգնած կարևորագույն խնդիրներում էսօր դա բացարձակ դեր չունի:

[Վիշապ]

1. Տպավորություն կա, որ ստեղ մարդիկ չեն հասկանում, թե ինչ ասել է «ստեղծված իրավիճակ»: Իսկ դա մի հատ բարդ շղթա ա, որի մեջ մտնում են ոնց նախորդ տարիներին մեր իշխանությունների քայլերը, այնպես էլ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, Ղարաբաղի հարցի ներկայիս կարգավիճակը, սահմանի վիճակը ու ուրիշ բաներ: Եթե քվեարկության նախորդ օրը իշխանափոխություն իրականացված լիներ ու իշխանություն լիներ ոչ թե ՀԱԿ-ը, այլ ասենք դեմ քվեարկած Ժառանգությունը, կկարողանա՞ր իր մեծամասնությամբ եղած, հասած իրավիճակում նորից դեմ քվեարկել: Խոսքը սրա մասին ա:

Հայերիս ողջ պատմությունը «ստեղծված իրավիճակներ» են հագեցված բարդ շղթաներով, հորձանուտներով, որոգայթներով, դարաններով, խորխորատներով, փորձանքներով ու ձախորդություններով, ու նման այլ հետույքային երևույթներով։ Կամ հայերս կարողանում ենք տեսնել, թե մենք ինչ ենք սխալ արել, կամ ինչ չենք արել, որ այդ «իրավիճակը» ստեղծվել է, կամ էլ չորով պնդում ենք, որ ամեն ինչ ճիշտ է արվել, ուղղակի բախտներս չի բերել ու հանգամանքները մեր օգտին չեն եղել։
Եթե օրինակ փողոցային մուրացիկն է փորձում հիմնավորել իր անզորությունը, ապա դա բոլորովին այլ կերպ է նայվում, քան թե քաղաքական գործիչն է փորձում հիմանվորել իր անզորությունը։ Հենց իրավիճակ փոխելն է քաղաքական գործիչի աշխատանքը, ու ստեղծված իրավիճակն էլ կամ վատ աշխատանքի, կամ անգործունեության արդյունք է։ Ու կապ չունի ընդդիմություն ես թե իշխանություն։ Կարևորը ժողովդրի մեջ հեղինակություն ու ազդեցություն ունենալն է։

2. Ընդդիմությունը արտաքին քաղաքականությունում իրական ազդեցություն, լուրջ ազդեցություն ունենալու համար ունի ընդամենը երկու տարբերակ: Դրանցից առաջինն իշխանության գալն է, երկրորդն էն է, որ դու արդեն երկիրդ ժողովրդավարական ես սարքել ու ստեղծել ես բոլոր քաղաքացիական ինստիտուտները, երբ իշխանությունը իրապես ընդունում է քո առաջարկներից շատերը, կատարում: Երկրորդ տարբերակի համար Հայաստանը դեռ չափազանց երկար ճանապարհ ունի անցնելու, առաջին ճանապարհն էն ա, որն ընտրել ա ընդդիմությունը. ԵՏՄ, Եվրոասոցացում ու մնացած սենց միությունները իհարկե՛ կարևոր են, բայց ոչ առաջնային, դրանցից որևէ մեկն իրականում չի խաթարում Հայաստանի ինքնիշխանությունը ու չի փակում զարգացման ճանապարհը: Մեր ինքնիշխանությունն էսօր խաթարված ա ոչ լեգիտիմ ու արկածախնդիր, ինչպես նաև հանցագործ իշխանությունների ձեռքով, որոնք էլ փակում են զարգացման ճանապարհները: Հետևաբար էսօր կա ու շարունակում է մնալ մենակ մի խնդիր՝ էս տականքից ազատվելը: Դրանից հետո եկած իշխանությունը նոր միայն կկարողանա արժանապատիվ քաղաքականություն վարել արտաքին քաղաքականությունում, այդ թվում, գուցե, կկարողանա ելք գտնել ԵՏՄ-ից դուրս գալու:

Ընդդիմությունը արտաքին ու ներքին քաղաքականությունում իրական ու լուրջ ազդեցություն ունենալու համար ունի ընդհամենը մի տաբերակ, այն է` ունենալ հեղինակություն և վստահություն սեփական ժողովդրի մեջ։ Իսկ դա ունենալու համար հարկավոր է նախ և առաջ ակտիվորեն համագործակցել ժողովդրի հետ, ու ոչ թե համագործակցել Դոդի, կամ Պուծինի հետ, իսկ ժողովդրին վերաբերվել որպես միայն մասսովկայի համար նախատեսված օբյեկտի։ Երկրորդ` հարկավոր է ոչ վերացական պլան ունենալ, որտեղ երևում է պետության կամ ժողովդրի շահը։ Երրորդ, հարկավոր է երբեմն անկեղծ ու ազնիվ լինել։

3. ԵՏՄ չմտնելու այլընտրանք իհարկե կար: Բայց բազմաթիվ փորձագետներ, ամենատարբեր շերտերից, պնդում են, որ այդ այլընտրանքը բերելու էր անմիջապես պատերազմի, երկրի շրջափակման, այլ հետևանքների: Սա ևս, իր հերթին, նշանակում է, իմ խորին համոզմամբ, ինքնիշխանության որոշակի կորուստ: Բայց էդ կորուստը չի առաջացել բացարձակապես ԵՏՄ պայմանագրից, այլ նախորդ տարիներին իշխանություննների վարած ԵԶԱԳՈՒՅՆ քաղաքականությունից ու առկա պահին ունենք էն, ինչ ունենք: Սրա դեմ պայքարելու, այլընտրանք առաջարկելու ՄԻԱԿ տարբերակը ոչ թե ԵՏՄ կողմ կամ դեմ քվեարկելն է, այլ էս իշխանություններից ռադ անելը ու նոր իշխանությամբ նորմալ քաղաքականություն վարելը:

Հարց, իսկ ի՞նչ է արել միակ և ճշմարիտ քաղաքական ուժը նախորդ տարիներին։

[Chuk]

Հայերիս ողջ պատմությունը «ստեղծված իրավիճակներ» են հագեցված բարդ շղթաներով, հորձանուտներով, որոգայթներով, դարաններով, խորխորատներով, փորձանքներով ու ձախորդություններով, ու նման այլ հետույքային երևույթներով։ Կամ հայերս կարողանում ենք տեսնել, թե մենք ինչ ենք սխալ արել, կամ ինչ չենք արել, որ այդ «իրավիճակը» ստեղծվել է, կամ էլ չորով պնդում ենք, որ ամեն ինչ ճիշտ է արվել, ուղղակի բախտներս չի բերել ու հանգամանքները մեր օգտին չեն եղել։
Եթե օրինակ փողոցային մուրացիկն է փորձում հիմնավորել իր անզորությունը, ապա դա բոլորովին այլ կերպ է նայվում, քան թե քաղաքական գործիչն է փորձում հիմանվորել իր անզորությունը։ Հենց իրավիճակ փոխելն է քաղաքական գործիչի աշխատանքը, ու ստեղծված իրավիճակն էլ կամ վատ աշխատանքի, կամ անգործունեության արդյունք է։ Ու կապ չունի ընդդիմություն ես թե իշխանություն։ Կարևորը ժողովդրի մեջ հեղինակություն ու ազդեցություն ունենալն է։

Մենակ հայերի չէ, համայն մարդկության պատմությունն ա հագեցված «ստեղծված իրավիճակներով»: Որտև շատ հաճախ անգամ քո իսկ նախագծածը բերում ու հանգեցնում ա ոչ թե քո ուզածին, այլ ինչ-որ իրավիճակի, որի դեպքում քո ձեռքերը կապվում են, ու ստիպված ես լինում ինչ-որ բան անել:

Ընդդիմության խնդիրը երկրի ներսում փոփոխությունների հասնելն ա, որից հետո նոր կարողանում ա ազդել արտաքինի վրա:
Քանի դեռ ինքը ընդդիմություն ա, դեպքերի մեծ մասում ինքն արտաքինի վրա չի կարող ազդեցություն գործել, պետք չի ստեղ հոխորտալ ու ինչ-որ բաներ ասել «սկզբունքային դիրքերից», կարո՞ղ ես, լուծում առաջարկի (էս առաջարկս ավելի շատ վերաբերում ա նախախորհրդարաններին, Նիկոլներին ու նմաններին, ոչ թե քո նման շարքային քաղաքացիներին):

Ընդդիմությունը արտաքին ու ներքին քաղաքականությունում իրական ու լուրջ ազդեցություն ունենալու համար ունի ընդհամենը մի տաբերակ, այն է` ունենալ հեղինակություն և վստահություն սեփական ժողովդրի մեջ։ Իսկ դա ունենալու համար հարկավոր է նախ և առաջ ակտիվորեն համագործակցել ժողովդրի հետ, ու ոչ թե համագործակցել Դոդի, կամ Պուծինի հետ, իսկ ժողովդրին վերաբերվել որպես միայն մասսովկայի համար նախատեսված օբյեկտի։ Երկրորդ` հարկավոր է ոչ վերացական պլան ունենալ, որտեղ երևում է պետության կամ ժողովդրի շահը։ Երրորդ, հարկավոր է երբեմն անկեղծ ու ազնիվ լինել։

Ոնց վերևում ասեցի, արտաքինի վրա կարող ես ազդել ՄԻԱՅՆ ՈՒ ՄԻԱՅՆ ներքին հարցերը լուծելուց հետո:
Ժողովրդի մոտ վստահություն ունենալը կարևորագույն գործոն ա:
Բայց դե «դոդ մոդ» տերմինները խառնելով չի, անտերը, ժողովրդի մոտ վստահությունը պահելու համար պետք ա ռեսուրսներ էլ ունենալ, որը շատ հաճախ ամենատարբեր երկրներում, ժամանակաշրջաններում, իրավիճակներում լուծվել ա «դոդերի» հետ համագործակցելով:

Պետք չի էլի Հռոմի պապից ավելի կաթոլիկ լինել... ինձնից շատ անձնական անտիպատիա չունենաս դոդերի նկատմամբ...

Հարց, իսկ ի՞նչ է արել միակ և ճշմարիտ քաղաքական ուժը նախորդ տարիներին։

Փորձել է ամենատարբեր ճանապարհներ, ունեցել ձախողումներ ու հաջողումներ:

Էս պահին փորձում է իրականացնել է տարիներ առաջ սկսած սցենարը՝ բուրժուադեմոկրատական հեղափոխությունը:

Սրան կարող ես չհավատալ ու քմծիծաղով նայել, բայց փաստն էն ա, որ առ այսօր որևէ մեկն ավելին չի առաջարկել ու չի փորձել իրականացնել: Թե՞ էդքան չկարեցող ժողովուրդ ենք, մեջներս ուրիշ լիդեր չկա, որ ավելին առաջարկի ու անի, դու ու քո նման մտածողներն էլ գնան միանան: