Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[Mephistopheles]

Ապեր, ոչնչացնելը վատ բան ա, ընդհանուր առմամբ: Մարդ են էլի, մեր հայրենակիցներն են ի վերջո

Ապեր, ես էլ ֆիզիկական ոչնչացումն ինկատի չունեի… դրա մասին խոսելն անգամ ավելորդ ա… կակ ռազ էտի ավելի վատ ա…

Դե հիմա, իմ եղբայրական երկրորդ օրհնանքով (առաջին օրհնանքս Վարզորին ա փայ հասել), խնդրեմ գնացեք ու ՀՀԿ դաշտում, այն է հայկական ներկա ընտրական համակարգի պայմաններում, երբ ընտրական միակ գործոնը փողն ու խուժանությունն ա, պարտության մատնենք ՀՀԿ-ին: Նորանշանակ ՀՀԿ թիմի գլխավոր մարզիչ Հովիկ Աբրահամյանը հեսա ծիծաղից կտրաքի:

Ապեր, ես միշտ էլ ասել եմ, համակարգը էտի մենակ իրանք չեն… համակարգը չի աշխատում որովհետև իրանք են տենց ուզում… համակարգն աշխատում ա որովհետև մենք կազմում ենք համակարգի մի մասը… մենք ընդունում ենք համակարգը դրա համար էլ աշխատում ա… որ դժգոհում ես չի նշանակում որ չես ընդունում. դժգոհության պայմաններում էլ համակարգը կարա շատ լավ աշխատի ու աշխատում ա…

Ապեր, ուրեմն չբլախ, սոված, առանց քարի ու փեդի, ուզում եք մտնեք ՀՀԿ բախչեն, ու իրա սաղ բերքն ու բարիքը գողանաք: Էն դեպքում, երբ բախչի չորս կողմից կուշտ, տաք հագնված, թրաշված, հարուստ ու մինչև ատամները զինված չոբանի շներ են կապած:

էտի իրանց բախչեն չի… ու բացի դրանից… բախչի ջուրը որ կտրես բախչեն կչորանա… էդ բախչում մենք ենք աշխատում… չաշխատենք, ջուրն էլ կտրենք, հազար հատ չոբանի շուն էլ կանգնի չի կարա անի…

ապեր, համակարգի support system-ը մենք ենք…

[Mephistopheles]

Ակամա ստացվում ա երկակի ստանդարտ: Լրիվ ուրիշ հարց ա, որ Սուքիասյանին ինքս ուզում եմ տեսնել ԱԺ-ում ոչ միայն այն պատճառով, որ շարժման սկզբից մեր կողքին ա եղել, այլև ավելի շատ որովհետև գիտեմ, որ նորմալ օրենսդիր գործունեություն կծավալի: Իսկ եթե հարցին ավելի հնից սկսենք գալ, ապա ուղղակի հիմարություն եմ համարում գործարարին ԱԺ գործունեությամբ զբաղվել չթույլատրելը: Ավելի ճիշտ կլինի, ու սա գուցե հետագայի խնդիր ա, մեխանիզմներ մշակել, որ մարդիկ չկարողանան սեփական շահի համար օգտագործել ԱԺ աթոռը, անկախ նրանից, թե իրենք կլինե՞ն գործարար, թե՞ այլ բան: Հասկանում եմ, որ նման օրենք մտցվել է գործարարների՝ սեփական շահի համար ԱԺ աթոռը չօգտագործելու համար, բայց փաստացի տեսնում ենք, որ օրենքը դրան չի օգնում: Փաստացի շատ հեշտ ա լինում օրենքը շրջանցելը: Ինչ վերաբերում ա Սուքիասյանին, ապա ինչքան էլ հիմնավորումներ բերենք (արդարացի), որ ինքը զբաղվել ա օրենսդիր գործունեությամբ, որ ներկայումս բիզնեսով չի զբաղվում և այլն, շարքային քաղաքացու համար ինքը գործարարի, իսկ շատերի համար օլիգարխի կերպար ա: Ու շատ-շատերը սա դիտարկելու են որպես երկակի ստանդարտ:

Չուկ չէ, չի կարա զբաղվի ապեր… գործարարը օրենսդիր աշխատանքով չպիտի զաբաղվի… իրանք միշտ էլ օրենքն իրանց օգտին կգրեն, ոչ թե էն բանի համար որ իրանք հայ օլիգարխ են այլ որովհետև իրանք իրանց բիզնեսին խփող օրենք չեն ընդունի, իրանք ամեն ինչին էլ նայում են իրանց բիզնեսի պրիզմայի միջով…

իրանք օրենքն ընդունում են պռախոդներ թողելով որ կարանան շրջանցեն…

[Տրիբուն]

Ապեր, ես միշտ էլ ասել եմ, համակարգը էտի մենակ իրանք չեն… համակարգը չի աշխատում որովհետև իրանք են տենց ուզում… համակարգն աշխատում ա որովհետև մենք կազմում ենք համակարգի մի մասը… մենք ընդունում ենք համակարգը դրա համար էլ աշխատում ա… որ դժգոհում ես չի նշանակում որ չես ընդունում. դժգոհության պայմաններում էլ համակարգը կարա շատ լավ աշխատի ու աշխատում ա…

Իրանք են, իրանք են, ու մի անգամ էլ իրանք են: Ու վաբշե սաղ իրանք են, քանի որ մենք շախմատ ենք խաղում:

Մենք համակարգի հետ կապ ունենք այնքանով, որքանով մենք անում ենք այն, ինչ համակարգն ուզում ա, որ մենք անենք: Այ հիմա համակարգն ուզում ա, որ մենք գնանք հերթական ընտրություններին, ու մենք գնում ենք: Այ հենց դրանով էլ մենք համակարգի մի մասն ենք, ու հենց դրանով էլ նպաստում ենք համակարգի կայացմանը: Համակարգն ուզում ա, որ մենք թեղուտի ու մաշտոցի այգու համար բողոքենք, ու մենք բողոքում ենք, ու իրանք դեմոկրատիա են ցույց տալիս: Համակարգն ուզում ա, որ Գռզոն թեկնածու լինի, որ համակարգը դեպուտատ սարքի Լֆիկին: Ու մենք դա անում ենք: Համակարգն ուզում ա, որ Լևոնը հավայի ելույթ ունենա, ու իրա միտինգներին ինչ-որ քանակի մարդ գնա, որ փուքսը թողնի: Ու մենք դա անում ենք: Մենք ամեն ինչ անում ենք, որ համակարգը կայուն մնա: Մենք ծնել ենք էս համակարգը, ու հիմա էլ ամեն ձև կերակրում ենք, պահում ենք, փայփայում ենք:

Էս ընտրությունները կազմակերպում են իրանք: Իրանք ուզում են, որ մենք գնանք ընտրություններին: Իրանք ուզում են, որ էտ ընտրություններին մասնակցի նաև ընդդիմությունը: Իրանք ուզում են, որ ընտրությունների գնացած քաղաքացիները ձայն տան նաև ընդդիմությանը: Համարգն ուզում ա, որ մենք դեմոկրտիա խաղանք, ու մենք խաղում ենք:

Արդյունքում, մենք ՀԱԿ-ի թեթև ձեռքով ու օրհնանքով անում ենք այսօր այն, ինչ մեզանից համակրգն ուզում էր - խելոք ցուցակներ ենք կազմում, խելոք գնում ենք հերթական ընտրություններին ու խելոք պեչատելու ենք վաղվա ԱԺ-ն, որը ըստ էության ոչ մի բանով ներկա ԱԺ-ից չի տարբերվելու:

Մեֆ ջան, Էս ինչ մի հատ հավեսով, անկախ քեզանից ասեցիր այն, ինչ ես մեռա ասելով արդեն երեք տարի:

էտի իրանց բախչեն չի… ու բացի դրանից… բախչի ջուրը որ կտրես բախչեն կչորանա… էդ բախչում մենք ենք աշխատում… չաշխատենք, ջուրն էլ կտրենք, հազար հատ չոբանի շուն էլ կանգնի չի կարա անի…

ապեր, համակարգի support system-ը մենք ենք…

Աբրեեեեեեեեեեես, ու ոնց ենք բախչի ջուրը կտրու՞մ: Աբրեեեեեեեեեես, բոյկոտով: Եթե ընտրություններն իրանց բախչեն ա, իսկ մենք ընտրողներս ջուրն ենք, ուրեմս արի չորացնենք բախչեն:

Համակարգին հասցրած միակ հարվածը էսօր կլինի էն, որ մենք ասենք, որ մենք էլ համակարգի մասը չենք, մենք համակարգին չենք հավատում, մենք համակարգից զզվում ենք, ու մենք էլ էտ համակարգին ջուր չենք մատակարարելու ընտրական ձայների տեսքով:

[Chuk]

Մի քանի հռետորական հարց.

ա) իսկ ինչո՞վ ա նախագահը պակաս պատգամավորից, որ վերջինիս կարելի ա բիզնեսով զբաղվել, իրեն ոչ,
բ) ինչո՞վ ա վարչապետը պակաս պատգամավորից, որ վերջինիս....
գ) ինչո՞վ են նախարարները պակաս պատգամավորներից, որ....
դ) տեղակալնե՞րը...
ե) ո՞նց... բա դատավորնե՞րը...
զ) էսքանին նշեցիք, իրավապահներին մոռացաք, հա՞
է) բա քաղաքապետե՞րը, գյուղապետե՞րը...
ը) տնօրեն, հանրային ծառայող....

Իսկ ինչի՞ կոռուպցիան միանգամից Սահմանադրությամբ չամրագրենք, հոգիներս ազատվի...
Հետո կարանք պայքարի իմիտացիա ստեղծենք, թե ընդունելով հատորներով իրավական ակտեր էնպես կանենք, որ պատգամավորը մանդատը սեփական շահի համար չօգտագործի... Ռոմանտիկ ա չէ՞ (էս էլ էր հռետորական)։

Հ.Գ. Ինձ ուղղակի էնքան հետաքիքրի ա՝ էդ ով ա հիմնավորելու, թե Սուքիասյանը բիզնեսով չի զբաղվում, եթե նույնիսկ շարքային ՀԱԿ-ի համակիրը գիտի, որ Սուքիասյանի կապիտալը դրսում ա պտտվում։ Մենք Հայաստանում էլ ունենք քաղաքացիներ, որոնց բիզնեսը դրսում ա, բայց վերջիններս չեն դադարում օլիգարխների ցուցակին դասվելուց։

Դավ ջան, քո հռետորական հարցերը հռետորական չեն: Երբ կհասկանաս, որ սրանք հռետորական չեն, գուցե կարողանանք էս թեմայով խոսել: Իսկ հռետաորական չեն հասարակ պատճառով. բերածդ դեպքերից յուրաքանչյուրի համար կարելի է բերել կողմ և դեմ տեսակետներ, թե ինչի տվյալ պաշտոնը զբաղեցնող անձը պետք է, կամ պետք չէ որ զբաղվի տնտեսական գործունեությամբ: Էն, որ էսօր կա ընդհանուր հայտարար, որ պետք չի, դեռ չի կարող նշանակել որ պետք չի: Վաղը ես (ես-ի տակ կարդա՝ Պողոսը) կարող եմ փաստարկել, որ պետք ա: Եթե դու ի սկզբանե դա որակել ես հռետորական, ապա ի սկզբանե որոշել ես, որ չես լսելու հակառակ կարծիքը: Իսկ էդ արդեն նշանակում ա, որ դու էս հարցում սուբյեկտիվ ես:

Լրացնեմ, որ ՀԱԿ-ում էս մասին ինձ հակառակ տեսակետն ունեն, համենայն դեպս էդպես ա երևում արված հայտարարություններից:

Ինչ վերաբերվում ա Սուքիասյանին, ապա ինքը փաստաթղթորեն չի զբաղվում տնտեսական գործունեությամբ: Ու երբ ես գրում էի, որ փաստացի էս կետը շրջանցելը հեշտ ա, սրա մասին էի ասում: Էս դեպքում խոսքը մնում ա ընտրողին. ընտրողը էդ հաշվի առնելով կընտրի՞ իրան, թե՞ չէ: Էլ չասած, որ Հայաստանում դեպքերի մեծ մասում փաստացի կեղծվում ա ընտրությունը:

[Chuk]

Մնում էր ասեր թքել եմ ժառանգության ու դաշնակցության վրա ու ուզում եմ իրանց վիարվորել, որ բոլորը հասկանային որ վիրավորում ա

Էս էլ անհատի կարծիք, էն էլ անհատի կարծիք, էէէէէն մեկն էլ անհատի կարծիք: Կլինի ՀԱԿ-ի բոլոր անդամները միայն մեծամասնականով մասնկացեն ընտրություններին, որ մենակ իրենց կարծիքները հայտնեն ?

Թե չէ, ոնց որ ընդհանուր գաղափարախոսությամբ ու ընդհանուր համամասնական ցուցակով գնում են ԱԺ ընտրությունների, բայց ամեն մեկն իրա անհատական կարծիքն ունի ամեն ինչի մասին - Պուծինի ոտներին ղուրբան ըլնեմից սկսած:

Իմ տեղեկություններով ՀԱԿ-ը մեծամասնական թեկնածուներ ա ունենալու բոլոր ընտրատեղամասերում: Բայց էս մասով մի քիչ էլ սպասենք: Սա ուղղակի, ձեռի հետ, ասելու համար, որ անհատ կարծիքից ելնելով ընտրության հնարավորություն կունենանք:

Ինչ վերաբերվում ա ՀԱԿ-ին, ապա ես լսում եմ էնդեղի բոլոր անհատների կարծիքները, մի մասին բնականաբար համաձայնվում, մի մասին՝ չէ: Ես ՀԱԿ-ին ընտրում եմ, որովհետև գիտեմ, որ անհատների կարծիքը տարբերվում ա ընդհանուրի կարծիքից, ավելի ճիշտ որոշումներից, որն ընդունվում ա ընդհանուր քննարկումով ու կոնսենսունսով:

Երբ սա կհասկանաս, կգաս, որ էս թեմայով շարունակենք: Քանի չես հասկացել, էս ուղղությամբ մտածելու խնդիր ունես, որովհետև դու փաստացի այդ դեպքում ունակ չես լինում վերլուծել ու ընկալել տարատեսակ կարծիքների տարբերությունը, անհատի ու կազմակերպության կարծիքների տարբերությունը:

[Chuk]

Չուկ չէ, չի կարա զբաղվի ապեր… գործարարը օրենսդիր աշխատանքով չպիտի զաբաղվի… իրանք միշտ էլ օրենքն իրանց օգտին կգրեն, ոչ թե էն բանի համար որ իրանք հայ օլիգարխ են այլ որովհետև իրանք իրանց բիզնեսին խփող օրենք չեն ընդունի, իրանք ամեն ինչին էլ նայում են իրանց բիզնեսի պրիզմայի միջով…

իրանք օրենքն ընդունում են պռախոդներ թողելով որ կարանան շրջանցեն…

Մեֆ, միանշանակ չի:
Այսօրվա առկա համակարգում՝ այո՛, այդպես է:
Բայց նույն ձևի ես կարող եմ ասել, որ ուսուցիչը ընդունելու է օրենք, որը բխելու է իր շահերից:
Կամ մարդը, ում ողջ ազգուտակը ուսուցիչ է, ընդունելու է օրենքներ, որոնք զուտ նյութապես օգուտ են էդ մարդկանց:

Սա ընդամենը որպես տեսակետ ընդունի, որովհետև ես բնականաբար իմ համար քննել ու հասկանում եմ ուսուցչի ու գործարարի դեպքում վտանգների ռիսկայնությունները, այդ թվում գայթակղությունների մակարդակը և այլն:

Բայց նենց չի, որ միանշանակ պետք չի:

Որովհետև եթե մի պահ ենթադրենք, որ մարդն իր անձնական շահի համար չի օգտագործելու իր մանդատը, կտեսնենք, որ ԱԺ-ում, օրենսդիր գործունեության ժամանակ կա նաև նորմալ ու ազնիվ գործարարի փորձի անհրաժեշտությունը:

Բայց թեման էս չէր:

[Mephistopheles]

Իրանք են, իրանք են, ու մի անգամ էլ իրանք են: Ու վաբշե սաղ իրանք են, քանի որ մենք շախմատ ենք խաղում:

Մենք համակարգի հետ կապ ունենք այնքանով, որքանով մենք անում ենք այն, ինչ համակարգն ուզում ա, որ մենք անենք: Այ հիմա համակարգն ուզում ա, որ մենք գնանք հերթական ընտրություններին, ու մենք գնում ենք: Այ հենց դրանով էլ մենք համակարգի մի մասն ենք, ու հենց դրանով էլ նպաստում ենք համակարգի կայացմանը: Համակարգն ուզում ա, որ մենք թեղուտի ու մաշտոցի այգու համար բողոքենք, ու մենք բողոքում ենք, ու իրանք դեմոկրատիա են ցույց տալիս: Համակարգն ուզում ա, որ Գռզոն թեկնածու լինի, որ համակարգը դեպուտատ սարքի Լֆիկին: Ու մենք դա անում ենք: Համակարգն ուզում ա, որ Լևոնը հավայի ելույթ ունենա, ու իրա միտինգներին ինչ-որ քանակի մարդ գնա, որ փուքսը թողնի: Ու մենք դա անում ենք: Մենք ամեն ինչ անում ենք, որ համակարգը կայուն մնա: Մենք ծնել ենք էս համակարգը, ու հիմա էլ ամեն ձև կերակրում ենք, պահում ենք, փայփայում ենք:

Էս ընտրությունները կազմակերպում են իրանք: Իրանք ուզում են, որ մենք գնանք ընտրություններին: Իրանք ուզում են, որ էտ ընտրություններին մասնակցի նաև ընդդիմությունը: Իրանք ուզում են, որ ընտրությունների գնացած քաղաքացիները ձայն տան նաև ընդդիմությանը: Համարգն ուզում ա, որ մենք դեմոկրտիա խաղանք, ու մենք խաղում ենք:

Արդյունքում, մենք ՀԱԿ-ի թեթև ձեռքով ու օրհնանքով անում ենք այսօր այն, ինչ մեզանից համակրգն ուզում էր - խելոք ցուցակներ ենք կազմում, խելոք գնում ենք հերթական ընտրություններին ու խելոք պեչատելու ենք վաղվա ԱԺ-ն, որը ըստ էության ոչ մի բանով ներկա ԱԺ-ից չի տարբերվելու:

Մեֆ ջան, Էս ինչ մի հատ հավեսով, անկախ քեզանից ասեցիր այն, ինչ ես մեռա ասելով արդեն երեք տարի:



Աբրեեեեեեեեեեես, ու ոնց ենք բախչի ջուրը կտրու՞մ: Աբրեեեեեեեեեես, բոյկոտով: Եթե ընտրություններն իրանց բախչեն ա, իսկ մենք ընտրողներս ջուրն ենք, ուրեմս արի չորացնենք բախչեն:

Համակարգին հասցրած միակ հարվածը էսօր կլինի էն, որ մենք ասենք, որ մենք էլ համակարգի մասը չենք, մենք համակարգին չենք հավատում, մենք համակարգից զզվում ենք, ու մենք էլ էտ համակարգին ջուր չենք մատակարարելու ընտրական ձայների տեսքով:

Տրիբուն ջան, եթե կարանաս մարդկանց ընենց մոբիլիզացնես որ ընտրություններին չմասնակցես՝ բոյկոտես ու ընտրատեղամասերը դատարկ մնան, ուրեմն հավատա որ մասնակցել կամ չմասնակցելը էդքան էակա չի… էդ նշանակում ա որ մարդիկ սիստեմը չեն ընդունում ու հենց իրանց սարքած ընտրություններով դու կարաս իրանց հանես… եթե սենց լիներ ես խնդիր չէի տեսնի…

… բայց… խնդիրն ավելի բարդ ա ապեր, էդ մոբիլիզացիան, անգամ ամենալավ ժամանակ էդքան չի եղել, ուրեմն պտի աշխատես էն ռեսուրսի հետ որ ունես…

անձամբ ես սենց եմ մտածում… պետք ա մասնակցել ընտրություններին ու հնարավորինս ձայն չտալ իշխանական որևէ կուսակցության… սաղս էլ գիտենց որ էն մասսան ով դուրս ա գալիս ընտրությունների ու պրիցիպիալ ձենը իշխանությանը չի տալիս՝ ընդդիմադիր ա, ապա դա վոկալ մասսա ա, նրանք չլռող մասսա են ու ոչ մի կերպ ընտրակեղծիքի հետ չեն հաշտվելու ու բողոքելու են ամեն ձևի… էն մասսան որ կաշառվելու ա, կամ "պրոիշխանական" ա քվեարկում, նրանք փողոց դուրս չեն գա ու վոկալ չեն հաստատ… պետք եղած դեպքում էլ եթե բողոքը մեծ եղավ դրանց մեծ մասը կմիանա բողոքին (կմնան նրանք ովքեր սիստեմի միջուկում են)… քանի որ ազատ ընտրութոյւններին հավատացող չի լինի ուրեմն բողոքը մեկից-մեկ կարա լինի ու եթե անգամ հակաիշխանական քվեարկածների 50% դուրս գա ապա շատ բան կարա փոխվի… ավելի շատ քան թե կիսատ-պռատ ժառանգավարի բոյկոտը…

… եթե բոյկոտում ես պիտի գոնե 90% ընտրեողների, բոյկոտեն… որը էս պայմաններում հնարավոր չի… ավելի էֆեկտիվ ա մասնակիցների 50% ակտիվ դեմ քվեարկող քան մասնակիցների անգամ 50% բոյկոտող (որը շաաատ քիչ հավանական ա)… պտի հաշվի առնես որ միշտ էլ ու ամեն տեղ ընտրությունների մասնակցությունը 53-60%-ի սահմաններում են լինում ու 60% համարվում ա ակտիվ մասնակցություն… հիմա եթե մեր մասնակիցների 50% պակասն ա բոյկոտելու, ապա իրանք էդ բացը հանգիստ կարան լրացնեն էն մարդկանցով ովքեր հետաքրքրված չեն, իսկ քանի որ դու բոյկոտելու ես ուրեմն բռնելն էլ ա դժվար լինելու… ու դժվար ա բողոքել մի բանի դեմ որին չես մասնակցել, ասենք Ժիրայր Սեֆիլյանը եթե ընտրություններին չի մասնակցել ուրեմն իրա բողոքն անգամ ես լուրջ չեմ ընդունի… ինչքան էլ որ ճիշտ լինես, մեկ ա առանց մասնակցելու չես կարա պնդես, տենց որ եղավ ամեն ինչն էլ կարաս տենց բոզմիշ անես…

[Տրիբուն]

Երբ սա կհասկանաս, կգաս, որ էս թեմայով շարունակենք: Քանի չես հասկացել, էս ուղղությամբ մտածելու խնդիր ունես, որովհետև դու փաստացի այդ դեպքում ունակ չես լինում վերլուծել ու ընկալել տարատեսակ կարծիքների տարբերությունը, անհատի ու կազմակերպության կարծիքների տարբերությունը:

Ապեր, դու ու կարող ա մի քանի հոգի քո նման հասկացել եք, լրիվ հերիք ա: Ինչպես ասում են, դուք քիչ եք, բայց ձեզ էտ էլա շատ:

Թող ես անհասկացողն ու անըդունակը լինեմ մինչև վերջ:

[Տրիբուն]

Տրիբուն ջան, եթե կարանաս մարդկանց ընենց մոբիլիզացնես որ ընտրություններին չմասնակցես՝ բոյկոտես ու ընտրատեղամասերը դատարկ մնան, ուրեմն հավատա որ մասնակցել կամ չմասնակցելը էդքան էակա չի… էդ նշանակում ա որ մարդիկ սիստեմը չեն ընդունում ու հենց իրանց սարքած ընտրություններով դու կարաս իրանց հանես… եթե սենց լիներ ես խնդիր չէի տեսնի…

… բայց… խնդիրն ավելի բարդ ա ապեր, էդ մոբիլիզացիան, անգամ ամենալավ ժամանակ էդքան չի եղել, ուրեմն պտի աշխատես էն ռեսուրսի հետ որ ունես…

անձամբ ես սենց եմ մտածում… պետք ա մասնակցել ընտրություններին ու հնարավորինս ձայն չտալ իշխանական որևէ կուսակցության… սաղս էլ գիտենց որ էն մասսան ով դուրս ա գալիս ընտրությունների ու պրիցիպիալ ձենը իշխանությանը չի տալիս՝ ընդդիմադիր ա, ապա դա վոկալ մասսա ա, նրանք չլռող մասսա են ու ոչ մի կերպ ընտրակեղծիքի հետ չեն հաշտվելու ու բողոքելու են ամեն ձևի… էն մասսան որ կաշառվելու ա, կամ "պրոիշխանական" ա քվեարկում, նրանք փողոց դուրս չեն գա ու վոկալ չեն հաստատ… պետք եղած դեպքում էլ եթե բողոքը մեծ եղավ դրանց մեծ մասը կմիանա բողոքին (կմնան նրանք ովքեր սիստեմի միջուկում են)… քանի որ ազատ ընտրութոյւններին հավատացող չի լինի ուրեմն բողոքը մեկից-մեկ կարա լինի ու եթե անգամ հակաիշխանական քվեարկածների 50% դուրս գա ապա շատ բան կարա փոխվի… ավելի շատ քան թե կիսատ-պռատ ժառանգավարի բոյկոտը…

… եթե բոյկոտում ես պիտի գոնե 90% ընտրեողների, բոյկոտեն… որը էս պայմաններում հնարավոր չի… ավելի էֆեկտիվ ա մասնակիցների 50% ակտիվ դեմ քվեարկող քան մասնակիցների անգամ 50% բոյկոտող (որը շաաատ քիչ հավանական ա)… պտի հաշվի առնես որ միշտ էլ ու ամեն տեղ ընտրությունների մասնակցությունը 53-60%-ի սահմաններում են լինում ու 60% համարվում ա ակտիվ մասնակցություն… հիմա եթե մեր մասնակիցների 50% պակասն ա բոյկոտելու, ապա իրանք էդ բացը հանգիստ կարան լրացնեն էն մարդկանցով ովքեր հետաքրքրված չեն, իսկ քանի որ դու բոյկոտելու ես ուրեմն բռնելն էլ ա դժվար լինելու… ու դժվար ա բողոքել մի բանի դեմ որին չես մասնակցել, ասենք Ժիրայր Սեֆիլյանը եթե ընտրություններին չի մասնակցել ուրեմն իրա բողոքն անգամ ես լուրջ չեմ ընդունի… ինչքան էլ որ ճիշտ լինես, մեկ ա առանց մասնակցելու չես կարա պնդես, տենց որ եղավ ամեն ինչն էլ կարաս տենց բոզմիշ անես…

Փաստորեն, եթե դու չես բոյկոտում, վստահ ես, որ ընտրողների 90%-ը արդարամտորեն, առանց հալածվելու ու ճնշվելու, առանց կաաշառվելու, առանց կուտը ուտելու, առանց լիֆիտի, կալբասի, ասֆալտի, ձայնը չի տալու ղզլբաշներին:

Շնորհավորում եմ, ապեր: Հեսա կտենանք:

Դու կարաս Սեյֆիլյանին ինչքան ուզում ես լուրջ չընդունես: Բայց ես կարամ իրան մաքուր տղա համարեմ: Թույլ տուր, որ ես էլ փաթեթավորել ընտրություննեին մասնկացող ՀԱԿ-ին ու բոլորին համարել ԱԺ-ի համար մեռած, ծախու, էգոիստ անհատներ, որոնց մեծ մասի անցյալը կեղտոտ ա ու մութ: Կարամ չէ՞: Ընտրություններ են, չէ՞: Իրավունք ունեմ, չէ՞: Դիրքորոշում ա, չէ՞:

Ընտրություններ եք ուզում, մասնկացել եք ուզում, երկխոսում էիք, համագործակցում էիք - ապրե՛ք - հիմա կերեք արդյունքները: Ու մենք շատ ենք, դուք քիչ եք: Ուզու՞մ ես գռազ գանք, որ մենք շատ ենք: Կարաս չգաս, հեսա երկու ամսից թվերով կտեսնես:

Ընտրությու՞ն եք ուզում: Ինչքա՞ն փող եք տալիս, աբեր: Քիչ ա, ավելացրեք: 5000-ի տեղը արդեն գիտենք: Էս ա ապեր ձեր ուզած ընտրությունները, որին մասնակցելու եք: Տենամ հետո ինչ եք ասելու, երբ ՀԱԿ-ի մի քանի ողորմելիով տաքուկ նստած ա լինելու Լֆիկի կողքը: Երևի շախմա՞տ եք խաղալու: Հաաաաաաա....

[Mephistopheles]

Մեֆ, միանշանակ չի:
Այսօրվա առկա համակարգում՝ այո՛, այդպես է:
Բայց նույն ձևի ես կարող եմ ասել, որ ուսուցիչը ընդունելու է օրենք, որը բխելու է իր շահերից:
Կամ մարդը, ում ողջ ազգուտակը ուսուցիչ է, ընդունելու է օրենքներ, որոնք զուտ նյութապես օգուտ են էդ մարդկանց:

Սա ընդամենը որպես տեսակետ ընդունի, որովհետև ես բնականաբար իմ համար քննել ու հասկանում եմ ուսուցչի ու գործարարի դեպքում վտանգների ռիսկայնությունները, այդ թվում գայթակղությունների մակարդակը և այլն:

Բայց նենց չի, որ միանշանակ պետք չի:

Որովհետև եթե մի պահ ենթադրենք, որ մարդն իր անձնական շահի համար չի օգտագործելու իր մանդատը, կտեսնենք, որ ԱԺ-ում, օրենսդիր գործունեության ժամանակ կա նաև նորմալ ու ազնիվ գործարարի փորձի անհրաժեշտությունը:

Բայց թեման էս չէր:

Ապեր ես մասնագիտության մասին չեմ խոսում… ուսուցիչը մասնագիտություն ա, բայց մեծ բիզնես ունենալը՝ չէ… ուսուցիչը կարա իրավունքներից ելնելով անի, բայց բիզնեսմենը շահույթից ելնելով… այ եթե էդ ուսուցիչն ունենա ուսուցման կենտրոն որտեղ կաշխատեն բազմաթիվ ուսուցիչներ ու իրան եկամուտ կբերեն, էդ ժամանակ ինքը կլինի հակաօրինական, որովհետև ինքն ինչքան էլ ասի ես ուսուցիչ եմ, փաստը մնում ա փաստ որ նքը բիզնես ունի ու էդ օրենքը էդ բիզնեսի շահերից ելնելով պտի ընդունվի… ու, որն ամենաէականն ա, էդ օրենքը միանշանակ ուսուցիչների շահերից չի բխի ես կասեի հակառակը (բիզնեսի հիմքը էս ա՝ հնարավորինս քիչ ծախսել ու հնարավորինս շատ ստանալ)… մարդը երբ որ մասնագետից դառնում ա բիզնեսմեն, անկախ իրա կրթական ու բարոյական մակարդակից նրա նպատակը դառնում ա եկամուտը (հավելյալ արժեքը ըստ Մարքսի… ցավոք Մարքսից ավելի լավ դեռ ոչ ոք դա չի բացատրել), բիզնեսը բացում են զուտ եկամուտի համար ու փակում են երբ եկամուտ չի տալիս… եթե մարդը որը լինելով բիզնեսմեն ուզում ա այնուամենայնիվ մտնի խորհրդարան ապա ես մեծ կասկածներ ունեմ իրա ազնվության վրա, ինքը միանշանակ ուզում ա սիստեմն իր օգտին ձևավորի…

ես Սուքիասյանի դեմ բան չունեմ Չուկ ջան, բայց եթե չենք ուզում գործարար/բինեսմեն ԱԺ-ում, ապա դա բոլորին պտի վերաբերվի… ոնց որ Ակումբում, տուգանվում են նրանք ովքեր օրենքը խախտում են… լավ կամ վատ օրենք խախտող մարդկանց տարբերություն պտի չլինի…

[Mephistopheles]

Փաստորեն, եթե դու չես բոյկոտում, վստահ ես, որ ընտրողների 90%-ը արդարամտորեն, առանց հալածվելու ու ճնշվելու, առանց կաաշառվելու, առանց կուտը ուտելու, առանց լիֆիտի, կալբասի, ասֆալտի, ձայնը չի տալու ղզլբաշներին: ....

չբոյկոտել չի նշանակում համաձայնվել, կամ ընդունել կեղծիքը… պտի մասնակցես, կեղծիքն ըլնի նոր բողոքես, անկախ նտրանից թե ինչքանով ա էդ կեղծիքը նախօրոք հավանական… երբեք էլ լուրջ չեն ընդունվում էն գործիչները որոնք ասում են "մեկ ա կեղծվելու ա ու պետգք չի մասնակցել"… բողոքի պրոցես չես կարա սկսես մինչև չմասնակցես ու չկեղծեն…

Շնորհավորում եմ, ապեր: Հեսա կտենանք:

ես էլ եմ ասում կեղծվելու ա, բայց եթե չես մասնակցելու, ապա նենց թափով պտի չմասնակցես որ տարբերություն տա… ինչի՞ ես կարծում որ երբ մարդիկ մասնակցում են, բողոքում են ու բան չի փոխվում ապա պետք չի մասնակցել, բայց երբ չեն մասնակցում ու չի փոխվում, պտի շարունակեն չմասնակցել…

Դու կարաս Սեյֆիլյանին ինչքան ուզում ես լուրջ չընդունես: Բայց ես կարամ իրան մաքուր տղա համարեմ: Թույլ տուր, որ ես էլ փաթեթավորել ընտրություննեին մասնկացող ՀԱԿ-ին ու բոլորին համարել ԱԺ-ի համար մեռած, ծախու, էգոիստ անհատներ, որոնց մեծ մասի անցյալը կեղտոտ ա ու մութ: Կարամ չէ՞: Ընտրություններ են, չէ՞: Իրավունք ունեմ, չէ՞: Դիրքորոշում ա, չէ՞:

ապեր դու փաթեթավորելու համար իմ թույլատվության կարիքը չունես, եթե իհարկե ինձ չես փաթեթավորում…

Ապեր, ես Սեֆիլյանի անբասիր անցյալն ու մաքրությունն ի՞նչ անեմ, եթե էսօր իրա դիրքորոշումն ադեկվատ չի… ինքը արձանի նման ֆիգուրա ա, ունի անբասիր անցյալ, խորհրդանշում ա մաքրություն ու ազնվություն, բայց բան չի կարա անի՝ գաղափարներ, ծրագրեր չունի…

Ընտրություններ եք ուզում, մասնկացել եք ուզում, երկխոսում էիք, համագործակցում էիք - ապրե՛ք - հիմա կերեք արդյունքները: Ու մենք շատ ենք, դուք քիչ եք: Ուզու՞մ ես գռազ գանք, որ մենք շատ ենք: Կարաս չգաս, հեսա երկու ամսից թվերով կտեսնես:

Ընտրությու՞ն եք ուզում: Ինչքա՞ն փող եք տալիս, աբեր: Քիչ ա, ավելացրեք: 5000-ի տեղը արդեն գիտենք: Էս ա ապեր ձեր ուզած ընտրությունները, որին մասնակցելու եք: Տենամ հետո ինչ եք ասելու, երբ ՀԱԿ-ի մի քանի ողորմելիով տաքուկ նստած ա լինելու Լֆիկի կողքը: Երևի շախմա՞տ եք խաղալու: Հաաաաաաա...

Ապեր, էն օրը էպիդեմիայի մասին մի հատ բժիշկ էր խոսում ու շատ հետաքրքիր փաստերի մասսին էր խոսում… ասում էր, եթե բնակչության 20% վարակվի ապա դրան ասում են էպիդեմիա որն արդեն անկառավարելի ա ու բացատրեց նրանով որ էդ 20%-ը կարա պատճառ դառնա որ համակարգը (ոչ միայն առողջապահական, այլ ամբողջ հասրակական համակարգը) փլուզվի… ու դրա դեմն առնել հնարավոր չի… առաջին հայացքից թվում ա որ 20% կարող ա մի բան չի, բայց արի ու տես որ որոշիչ ա… հիմա նույնը երկրի դեպքում ա, ակտիվ փոքրամասնությունն ա միշտ որոշում թե երկրում ինչ փոփոխություններ են լինում, իսկ ակտիվ փոքրամասնությունը դա ակտիվ մասսայի մեծամասնությունն ա… լուռ մեծամասնությանը բանի տեղ դնող չի եղել միչև հիմա…

[davidus]

Դավ ջան, քո հռետորական հարցերը հռետորական չեն: Երբ կհասկանաս, որ սրանք հռետորական չեն, գուցե կարողանանք էս թեմայով խոսել: Իսկ հռետաորական չեն հասարակ պատճառով. բերածդ դեպքերից յուրաքանչյուրի համար կարելի է բերել կողմ և դեմ տեսակետներ, թե ինչի տվյալ պաշտոնը զբաղեցնող անձը պետք է, կամ պետք չէ որ զբաղվի տնտեսական գործունեությամբ: Էն, որ էսօր կա ընդհանուր հայտարար, որ պետք չի, դեռ չի կարող նշանակել որ պետք չի: Վաղը ես (ես-ի տակ կարդա՝ Պողոսը) կարող եմ փաստարկել, որ պետք ա: Եթե դու ի սկզբանե դա որակել ես հռետորական, ապա ի սկզբանե որոշել ես, որ չես լսելու հակառակ կարծիքը: Իսկ էդ արդեն նշանակում ա, որ դու էս հարցում սուբյեկտիվ ես:

Ճիշտն ասած, ես էլ եմ զարնացած, թե ինչպես կարելի ա չհասկանալ էն պարզ ճշմարտությունը, որ աջ ականջը ավելի հեշտ ա բռնել աջ ձեռքով, քան ձախով, երբ էդ ընթացքում փորձում ես շրջանցել մի հատ մոխրագույն զանգված։
Ապեր, ես չեմ հիշում որևէ երկիր, որտեղ դա թույլատրված ա։ Մոլախոտը արմատից են հանում, ու հսկում են, որ նորը չաճի։ Դու ուզում ես օրենսդրությունը հարմարացնես էս օրվա իրավիճակին, բայց պիտի հակառակը լինի. իրավիճակը պետք ա պահել օրենսդրության պահանջների ներքո, ինչն էլ հենց իշխանության թիվ մեկ գերխնդիրն ա ու «անձնական» պատասխանատվությունը։ Սրան ա պետք ձգտել։

Մեծ հետաքրքիությամբ կկարդայի տեսակետներ, թե ինչի կարելի ա պատգամավորին թույլատրել բիզնեսով զբաղվելու։ Լուրջ։ Եթե կկարողանաս բերել էդ հիմնավորումները, էն ժամանակ միգուցե ընդունեմ, որ հռետորական չեն հարցերը։ Բայց քանի որ մինչև հիմա ոչ մի նման հիմնավորման չեմ հանդիպել, ապա պիտի մնամ էն կարծիքին, որ ես չէ, որ հասկանալու հետ ինչ-որ խնդիր ունեմ։

Ինչ վերաբերվում ա Սուքիասյանին, ապա ինքը փաստաթղթորեն չի զբաղվում տնտեսական գործունեությամբ: Ու երբ ես գրում էի, որ փաստացի էս կետը շրջանցելը հեշտ ա, սրա մասին էի ասում: Էս դեպքում խոսքը մնում ա ընտրողին. ընտրողը էդ հաշվի առնելով կընտրի՞ իրան, թե՞ չէ: Էլ չասած, որ Հայաստանում դեպքերի մեծ մասում փաստացի կեղծվում ա ընտրությունը:

Այսինքն փաստեցինք, որ եթե թղթի վրա չկա, ապա էդ չի նշանակում, որ չունի։ Էդ դեպքում, եթե մենք խնդիր ունենք պետական կառավարման համակարգը ապա«օլիգարխացնելու», ինչի (համենայն դեպս ինձ հայտնի) առաջինը նրա անունը հայտնի դարձավ ընտրական ցուցակներում ՀԱԿ-ում։ Իսկ մի գուցե ի սկզբանե պետք չէր նրան հրամցնել ընտրողներին, որպեսզի դրանով ևս մեկ անգամ ապացուցվեր ինչ-ինչ սկզբունքներին հավատարիմ լինելը։

[Chuk]

Ճիշտն ասած, ես էլ եմ զարնացած, թե ինչպես կարելի ա չհասկանալ էն պարզ ճշմարտությունը, որ աջ ականջը ավելի հեշտ ա բռնել աջ ձեռքով, քան ձախով, երբ էդ ընթացքում փորձում ես շրջանցել մի հատ մոխրագույն զանգված։
Ապեր, ես չեմ հիշում որևէ երկիր, որտեղ դա թույլատրված ա։ Մոլախոտը արմատից են հանում, ու հսկում են, որ նորը չաճի։ Դու ուզում ես օրենսդրությունը հարմարացնես էս օրվա իրավիճակին, բայց պիտի հակառակը լինի. իրավիճակը պետք ա պահել օրենսդրության պահանջների ներքո, ինչն էլ հենց իշխանության թիվ մեկ գերխնդիրն ա ու «անձնական» պատասխանատվությունը։ Սրան ա պետք ձգտել։

Մեծ հետաքրքիությամբ կկարդայի տեսակետներ, թե ինչի կարելի ա պատգամավորին թույլատրել բիզնեսով զբաղվելու։ Լուրջ։ Եթե կկարողանաս բերել էդ հիմնավորումները, էն ժամանակ միգուցե ընդունեմ, որ հռետորական չեն հարցերը։ Բայց քանի որ մինչև հիմա ոչ մի նման հիմնավորման չեմ հանդիպել, ապա պիտի մնամ էն կարծիքին, որ ես չէ, որ հասկանալու հետ ինչ-որ խնդիր ունեմ։

Դավ ջան, սիրով մի օր կկազմակերպեմ էդ քննարկումն առանձին թեմայում: Հիմա չեմ անի, որովհետև դա էս պահի խնդիր չի, ընդամենը իմ տեսակետն ա, որը ներկայիս դեպքերից չի բխում: Եթե կարճ, ապա ես արդեն ասել եմ. գործարարների փորձը, նրանց անիջական շփումը օրենքների հետ կարող է օգնել ավելի լավ օրենքներ մշակելուն, որոնք կարող են նպաստել ընդհանրապես գործարարության (ոչ թե տվյալ գործարարի գործարարության) զարգացմանը: Սա էս պահին զուտ տեսական հարթությունում, երբ ենթադրում ենք, որ տվյալ գործարարը ազնիվ մարդ ա, չի փորձում աթոռը օգտագործել իր շահի համար: Բայց քանի որ ոչ մեկս չենք կարող գուշակել, ով ա ազնիվ, ով չէ, ասում եմ, որ պետք ա մեխանիզմ մշակվի, որը կխանգարի նրան ի շահ իրեն օգտագործել աթոռը: Թե դա ոնց կարելի ա անել, չեմ պատկերացնում: Բայց օրինակ կարող ա լինի վերահսկողական մարմինների ստեղծումը, որոնք օրինակ մոնիտորինգ են անցկացնում ու պարզում, եթե տվյալ անձի մտցրած օրենքը ավելի շատ իր անձնական շահն է հետապնդում, քան ընդհանուր, ուրեմն պատիժների մեխանիզմ ա հասունանում: Ասում եմ, սա ցաքուցրիվ մտքերի մակարդակում ա դեռ: Էս մասին հետագայում, ավելի մանրամասն, առանձին թեմայում:

Այսինքն փաստեցինք, որ եթե թղթի վրա չկա, ապա էդ չի նշանակում, որ չունի։ Էդ դեպքում, եթե մենք խնդիր ունենք պետական կառավարման համակարգը ապա«օլիգարխացնելու», ինչի (համենայն դեպս ինձ հայտնի) առաջինը նրա անունը հայտնի դարձավ ընտրական ցուցակներում ՀԱԿ-ում։ Իսկ մի գուցե ի սկզբանե պետք չէր նրան հրամցնել ընտրողներին, որպեսզի դրանով ևս մեկ անգամ ապացուցվեր ինչ-ինչ սկզբունքներին հավատարիմ լինելը։

Դավ ջան, խայտառակ ձևի չեմ սիրում, որ կարդում եք ու հասկանում էն, ինչ ուզում եք հասկանալ: Իմ էն առաջին գրառման մեջ կարծում եմ հստակ էր, որ ես դեմ էի Սուքիասյանի առաջադրվելուն, անկախ նրանից, որ անձնապես իրան կուզեի տեսնել ԱԺ-ում: Բայց հաշվի առնելով, որ դա ակամա երկակի ստանդարտ ա դառնում, դեմ եմ:

[Chuk]

Ապեր ես մասնագիտության մասին չեմ խոսում… ուսուցիչը մասնագիտություն ա, բայց մեծ բիզնես ունենալը՝ չէ… ուսուցիչը կարա իրավունքներից ելնելով անի, բայց բիզնեսմենը շահույթից ելնելով… այ եթե էդ ուսուցիչն ունենա ուսուցման կենտրոն որտեղ կաշխատեն բազմաթիվ ուսուցիչներ ու իրան եկամուտ կբերեն, էդ ժամանակ ինքը կլինի հակաօրինական, որովհետև ինքն ինչքան էլ ասի ես ուսուցիչ եմ, փաստը մնում ա փաստ որ նքը բիզնես ունի ու էդ օրենքը էդ բիզնեսի շահերից ելնելով պտի ընդունվի… ու, որն ամենաէականն ա, էդ օրենքը միանշանակ ուսուցիչների շահերից չի բխի ես կասեի հակառակը (բիզնեսի հիմքը էս ա՝ հնարավորինս քիչ ծախսել ու հնարավորինս շատ ստանալ)… մարդը երբ որ մասնագետից դառնում ա բիզնեսմեն, անկախ իրա կրթական ու բարոյական մակարդակից նրա նպատակը դառնում ա եկամուտը (հավելյալ արժեքը ըստ Մարքսի… ցավոք Մարքսից ավելի լավ դեռ ոչ ոք դա չի բացատրել), բիզնեսը բացում են զուտ եկամուտի համար ու փակում են երբ եկամուտ չի տալիս… եթե մարդը որը լինելով բիզնեսմեն ուզում ա այնուամենայնիվ մտնի խորհրդարան ապա ես մեծ կասկածներ ունեմ իրա ազնվության վրա, ինքը միանշանակ ուզում ա սիստեմն իր օգտին ձևավորի…

Մեֆ, բոլորովին չեմ պնդում, որ ճիշտ եմ, բայց շարունակում եմ իմ տեսակետին մնալ: Ինչևէ, Դավիթին գրածիս մեջ գրեցի, հետագայում էդ մասին առանձին քննարկում կառաջարկեմ:

ես Սուքիասյանի դեմ բան չունեմ Չուկ ջան, բայց եթե չենք ուզում գործարար/բինեսմեն ԱԺ-ում, ապա դա բոլորին պտի վերաբերվի… ոնց որ Ակումբում, տուգանվում են նրանք ովքեր օրենքը խախտում են… լավ կամ վատ օրենք խախտող մարդկանց տարբերություն պտի չլինի…

Բա ես էլ էի էդ ասում:

[Ձայնալար]

Արդեն կանխատեսում եմ, որ ընտրվելուց հետո Խչոն ասելու ա, թող բոլոր «ցեխավիկները» (ինչ հին ու բարի բառ ա) մանդատները վայր դնեն, ես էլ կդնեմ: