Քաղաքական քննարկումներ՝ թեմայից դուրս

[Բիձա]

Ձաձ ես ծրագրավորող եմ աշխատում ամերիկյան ֆիռմայում: Մոտ 70 աշխատող ունենք: Ինձ հատուկ նկատողություն են տվել, որ ես իմ հակառուսական տրամարդություններով ու ագիտացիններով լուրջ վնաս եմ հասցնում ֆիռմայի գործունեյությանը: Շեֆս ասեց կարող ա ուզում ես գան փակեն?

Լրիվ լուրջ նկարագրեմ իմ տեսածը, որ հասկանաս, թե ինչի մասին է խոսքը:
Սեպտեմբերի 11-ին, երբ 2-րդ ինքնաթիռը խփեց, վերջնականապես հասկացա, որ տեռորիզմ է, վեր կացա գնացի գործի: Հասա-տեսնեմ conference- room-ի TV- ի- դեմը մի 10-12 հոգի լուռ կանգնած են: Հարցրի ինչ նորություն կա, ասին պենտագոնին էլ խփին, չորրորդին էլ ոնց որ թե խփին, կամ ինքն ընկավ: Ես էլ լուռ կանգնեցի կողքները: Շենքերը շուռ եկան, բայց ձեն- ձուն-քննարկում չկար:
Մի կես ժամից հիմնական մասսան ցվրվեց առանց մի բառ ասելու: Ես ասեցի, թե -այսօրվանից աշխարհը փոխվեց: Մնացած 3-4 հոգին նայեցին ինձ, գլխով տմտմբացրին ու սենյակը դատարկվեց:
Սա պետական հիմնարկ էր: Մասնավոր գործում առավել ևս, քաղաքականությունն արգելված է- իմացիր:

[Mephistopheles]

Լրիվ լուրջ նկարագրեմ իմ տեսածը, որ հասկանաս, թե ինչի մասին է խոսքը:
Սեպտեմբերի 11-ին, երբ 2-րդ ինքնաթիռը խփեց, վերջնականապես հասկացա, որ տեռորիզմ է, վեր կացա գնացի գործի: Հասա-տեսնեմ conference- room-ի TV- ի- դեմը մի 10-12 հոգի լուռ կանգնած են: Հարցրի ինչ նորություն կա, ասին պենտագոնին էլ խփին, չորրորդին էլ ոնց որ թե խփին, կամ ինքն ընկավ: Ես էլ լուռ կանգնեցի կողքները: Շենքերը շուռ եկան, բայց ձեն- ձուն-քննարկում չկար:
Մի կես ժամից հիմնական մասսան ցվրվեց առանց մի բառ ասելու: Ես ասեցի, թե -այսօրվանից աշխարհը փոխվեց: Մնացած 3-4 հոգին նայեցին ինձ, գլխով տմտմբացրին ու սենյակը դատարկվեց:
Սա պետական հիմնարկ էր: Մասնավոր գործում առավել ևս, քաղաքականությունն արգելված է- իմացիր:

Լավ է Բիձ… ես ու իմ շրջապատը լավ էլ խոսում ու քրֆում էինք ու ենք …

[Բիձա]

Լավ է Բիձ… ես ու իմ շրջապատը լավ էլ խոսում ու քրֆում էինք ու ենք …

Մեֆ ջան, ես իմ տեսածն եմ ասում, դու քոնը: թող Ռամմերը մեջտեղներում իր ռասչետն անի:
Իսկ չես ասի, թե ում էիք /եք/քրֆում՞

[Mephistopheles]

Մեֆ ջան, ես իմ տեսածն եմ ասում, դու քոնը: թող Ռամմերը մեջտեղներում իր ռասչետն անի:
Իսկ չես ասի, թե ում էիք /եք/քրֆում՞

Բուշին ու նրա ադմինիստրացիային Բիձա ջան, էլ ու՞մ… դրանք առաջին անգամը չի որ նման բան են հենց այդ նույն շենքի նկատմամբ կազսմակերպել… CIA-ի րեպօրտ էլ կար որ նման բան նախապատրաստվում է… կամ չի կարդացել, կամ էլ կարդացել է ու ոչինչ չի արել… ամեն դեպքու 9/11-ից հետո ադմինիստրացիայի բոլոր քայլերը եղել էն իվնաս ԱՄՆ-ի որն էլեզրափակեց էկոնոմիկ տոտալ կոլապսը (դա էլ հենց ադմինիստրացիայի քաղաքականության հետևանք է… Կատրինան էլ վրեն)… Բուշը բոլոր ժամանակների ամենավատ ամերիկյան պրեզիդենտն է ճանաչվել, և սա արվել է հիմնվելով նրա ու նրա ադմինիստրացիայի գորճունեության վրա… վերջում էլ քեզ մի հատ թևավոր խոսք… "մեր իմպորտի մեծամասնությունը գալիս է արտասահմանից" Ջ. Բուշ

[Բիձա]

Բուշին ու նրա ադմինիստրացիային Բիձա ջան, էլ ու՞մ… դրանք առաջին անգամը չի որ նման բան են հենց այդ նույն շենքի նկատմամբ կազսմակերպել… CIA-ի րեպօրտ էլ կար որ նման բան նախապատրաստվում է… կամ չի կարդացել, կամ էլ կարդացել է ու ոչինչ չի արել… ամեն դեպքու 9/11-ից հետո ադմինիստրացիայի բոլոր քայլերը եղել էն իվնաս ԱՄՆ-ի որն էլեզրափակեց էկոնոմիկ տոտալ կոլապսը (դա էլ հենց ադմինիստրացիայի քաղաքականության հետևանք է… Կատրինան էլ վրեն)… Բուշը բոլոր ժամանակների ամենավատ ամերիկյան պրեզիդենտն է ճանաչվել, և սա արվել է հիմնվելով նրա ու նրա ադմինիստրացիայի գորճունեության վրա… վերջում էլ քեզ մի հատ թևավոր խոսք… "մեր իմպորտի մեծամասնությունը գալիս է արտասահմանից" Ջ. Բուշ

Էդքան բան ազատ քննարկում եք գործի տեղը՞ Վտանգավոր շրջապատ է: Մեֆ ջան, զգույշ եղիր:
9/11-ից հետո իհարկե նա արեց հնարավոր մաքսիմալ- ավերիչը երկրի ու աշխարհի համար: Բայց ասել թե ռեփորթ կարդալուց հետո կարող էր մի բան անել, անիրական է: Ռեփորթում հո գրած չէր, թե կարտոնի դանակներով են գործը անելու՞:
Այ վնասը դու հիմա տես, թե էս մարիոնետկա սեվ տղեն ինչեր է անելու: Դրժեց իր խոստումը թե բժշկական քաղաքականության փոփոխությունների հաշվով թե արտաքին հարցերում: Իրեն հիմարի տեղ դրած ավելացրեց զորքերը աֆղանստանում, ու հիմա էլ սամալյոտի մեջ սպիչկա վառող երեխու պատճառով եմենն է մտցնելու կոշմարի մեջ: Գործընթացը տանում է արևմուտք- արևելք կրոնական պատերազմին- ի հեճուկս քրիստոնեության նախապապերի:

[Mephistopheles]

Էդքան բան ազատ քննարկում եք գործի տեղը՞ Վտանգավոր շրջապատ է: Մեֆ ջան, զգույշ եղիր:
9/11-ից հետո իհարկե նա արեց հնարավոր մաքսիմալ- ավերիչը երկրի ու աշխարհի համար: Բայց ասել թե ռեփորթ կարդալուց հետո կարող էր մի բան անել, անիրական է: Ռեփորթում հո գրած չէր, թե կարտոնի դանակներով են գործը անելու՞:
Այ վնասը դու հիմա տես, թե էս մարիոնետկա սեվ տղեն ինչեր է անելու: Դրժեց իր խոստումը թե բժշկական քաղաքականության փոփոխությունների հաշվով թե արտաքին հարցերում: Իրեն հիմարի տեղ դրած ավելացրեց զորքերը աֆղանստանում, ու հիմա էլ սամալյոտի մեջ սպիչկա վառող երեխու պատճառով եմենն է մտցնելու կոշմարի մեջ: Գործընթացը տանում է արևմուտք- արևելք կրոնական պատերազմին- ի հեճուկս քրիստոնեության նախապապերի:

Մի բան էլ ավել Բիձ ջան, իմ շրջապատը բոլոր ճարտարապետ, ինժիներ ու արվեստագետներ են, դրանք բոլորն էլ լիբերալ են … իսկ Օբամայի հարցում ես ուրիշ կարծքի եմ… ճիշտն ասած ես նրա մասին մինչև հիմա էլ լավ կարծիքի եմ, բայց սա շատ ծավալուն թեմա է ու մեծ հաճույքով քեզ հետ կքննարկեի ուղղակի չգիտեմ ճիշտ թեմայում եմ քննարկելու թե չէ…

Համ էլ Նոր Տարիդ շնորհավոր Բռատ

[Բիձա]

ճիշտն ասած ես նրա մասին մինչև հիմա էլ լավ կարծիքի եմ, բայց սա շատ ծավալուն թեմա է ու մեծ հաճույքով քեզ հետ կքննարկեի ուղղակի չգիտեմ ճիշտ թեմայում եմ քննարկելու թե չէ…

Համ էլ Նոր Տարիդ շնորհավոր Բռատ

Քոնն էլ, Մեֆ ջան:
Հա Մեֆ ջան, համարյա թե միշտ նույնն է -էս երկրում հաճախ նախագահները լավ կարծիքով գալիս են, վատով գնում, քանի որ իրենք չեն որոշում ընդունողները, այլ նրանք, ովքեր նոր նախագահի կաբինետ մտնելուց հետո ներս են գալիս կողքի դռներից ու սովորացնում թե ինչն ինչոց է: Դրանով ամեն անգամ սկսվում և վերջանում է Мятежник пал- слава дракону հեքիաթ-ճշմարտությունը:
Եթե հանրապետական կեցվածքի մուղամբազ լիբերմանը դեմոկրատական կոնգրեսում ազգային անվտանգության և պետական հարցերի հանձնաժողով է ղեկավարում, նման խաղեր է տալիս ու մարսում, ապա ես այդպիսի նախագահին այլ կերպ, քան մարիոնետկա չեմ կարող ընկալել:
Հիմա կասես թե պառլամենտը անկախ է: Իհարկե, եղած ղեկավարներին նայում ես ու անկախությունը նակաուտ է անում:

[Rammer]

Բիձա Հլը նայի ինչ եմ բերել?

Հարցազրույց արվեստի պատմության դոկտոր, հրապարակախոս Հաջի Նազենի Ղարիբյանի հետ

Ամփոփում ենք 2009 թվականը: Ինչպիսի՞ն էր այն, ըստ Ձեզ:

Եթե կարճ և ամբողջական բնորոշեմ, ապա կարող եմ ասել, որ 2009 թվականը Ռուսաստանի վերադարձի ակտիվ տարի էր: Ուղիղ 15 տարի առաջ` 94 թվականին, քաղաքագետ և մտածող Տիգրան Հայրապետյանն առաջին անգամ գրեց այն մասին, որ Ռուսաստանը վերադառնում է: Այն ժամանակ, ցավոք, միայն ինքն էր զգում Ռուսաստանի վերադարձը, քանի որ խորապես ուսումնասիրել էր` ինչ է կատարվում Ռուսաստանում և հասկացել էր այնտեղ կատարվող շրջադարձերը. ռեֆորմատորները փոխարինվում էին կայսերապաշտներով: Փաստորեն 94-ից մինչև այսօր Ռուսաստանը կամաց-կամաց վերադառնում է: 2009 թվականի ամբողջ ընթացքում զգացել եմ Ռուսաստանի շունչը, լսել եմ այդ արջի թաթերի ձայնը և նույնիսկ բերանի հոտը թե Հայաստանում, թե տարածաշրջանում: Իմ կարծիքով, դա արտահայտվում էր թե մեր ներքին և թե արտաքին քաղաքականության մեջ:

Ռուսաստանի արագացված վերադարձը ես պայմանավորում եմ աշխարհում կատարվող փոփոխություններով` Ամերիկայի նախագահական ընտրությունները և դրա հետ կապված Ամերիկայի քաղաքական կուրսի փոփոխությունը, Եվրոպայում, Հեռավոր և Միջին Արևելքում, Միջին Ասիայում տեղի ունեցող գործընթացները և վերջապես համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը ... այդ բոլորն անմիջականորեն կապված են մեր տարածաշրջանի հետ և նրանում ազդեցության գերակայության խնդրի հետ: Եթե Ռուսաստանի Կայսրության նախկին սահմանները Արաքս գետով էր վերջանում, ապա այդ սահմանի կրկին վերադարձի ճանապարհին տարածաշրջանում կա Վրաստան և Ադրբեջան: Ամենավերջին իրադարձությունները հիմք են տալիս հասկանալու, որ Ռուսաստանն ակտիվ աշխատանք է կատարում Ադրբեջանին իր կողմը “քաշելու” ուղղությամբ: Մենք տեսանք, որ Ադրբեջանը սկսել է ինչ-որ հակաամերիկյան թեթև արտահայտություններ անել այն բանից հետո, երբ Ալիևը հանդիպել է Մեդվեդևի հետ:

Անցած դարասկզբին Կարմիր բանակը մտավ Ադրբեջան, գրավեց Բաքուն, հետո մտավ Հայաստան, որ այդտեղից գնա Վրաստան: Այդպես երեք հանրապետությունները փլվեցին և խորհրդայնացվեցին: Այս անգամ ես կարծում էի` դա Վրաստանով է լինելու. սկզբում “փլվելու” է Վրաստանը, հետո Հայաստանը, հետո էլ Ադրբեջանը: Հիմա սկսում եմ կասկածել, որ ըստ երևույթին ամեն ինչ նույն սցենարով է գնում: Հայաստանը անմիջական սահման չունի Ռուսաստանի հետ, և Ռուսաստանի վերադարձը կամ պետք է Վրաստանով լինի, կամ Ադրբեջանով: Այստեղ ուզում եմ հատուկ ընդգծել` մեր տարածաշրջան ասելով պետք չէ հասկանալ միայն Հարավային Կովկասը: Ես հիմա տեսնում եմ, որ բոլորը կենտրոնացել են Հարավային Կովկասի վրա: Բայց դա Մերձավոր Արևելքն է, որի մեջ մտնում է և Հարավային Կովկասը, և Փոքր Ասիան, և Իրանը:

Վերջին քսան տարում այս տարածաշրջանում հեգեմոն դեր փորձում է նվաճել Թուրքիան, ու թեև սկզբունքորեն պրոբլեմատիկ երկիր է և չի կարող տարածաշրջանում խաղաղարարի դեր կատարել, բայց հիմա անընդհատ լսում եմ, որ փաստորեն և ամերիկացիները, և ռուսները թողնում են, որ Թուրքիան տարածաշրջանում մեծ խաղացող առաջատար երկիր դառնա: Եթե Բուլգակովի խոսքերով ասենք` Անիչկան ձեթն արդեն թափել է, իհարկե, ի դժբախտություն մեզ: Այսինքն` 2009-ին ռուսները և թուրքերը կրկին քաղաքական համաձայնության են եկել, իսկ պատմությունից մենք գիտենք, որ երբ ռուսներն ու թուրքերը համաձայնության են գալիս, հայերի համար սովորաբար վատ է լինում:

“Հայաստանի համար վատ է լինելու” ասելով` ի՞նչ ի նկատի ունեք, տարածքների հանձնո՞ւմ, պետականության կորո՞ւստ:

Կարող է լինել և մեկը, և մյուսը, կարող է նույնիսկ լինել նոր ցեղասպանություն (ընդ որում, ցեղասպանության տարբեր արտահայտություններ կան), կարող է լինել պատերազմ, կարող է լինել նոր ճակատի բացում` ասենք Ջավախքում: Ի վերջո, պետականության, անկախության, տարածքների կորուստ…

Այստեղ Ամերիկան ի՞նչ դերակատություն ունի:

Հարցն էլ հենց դա է` ռուսները թուրքերի հետ համաձայնության են եկել, հիմա շատ կարևոր է հասկանալ` ռուսներն ամերիկացիների հետ ինչպես են համաձայնության եկել: Ռուսների այս արագաքայլ գալը հասկացնում է, որ ինչ-որ բան կա, որ նրանց ստիպում է տարածաշրջանում վերանվաճել նախկին ստատուս քվոն, որը կար մինչև սառը պատերազմի ավարտը: Նշանակում է` Եվրոպան և Ամերիկան էլ այստեղ խնդիրներ ունեն լուծելու: Օրինակ`այդքան չարչրկված ”Նաբուկո” ծրագիրը… սա հենց այնպես ծրագիր չէ, եվրոպացիների համար շատ կարևոր է Ռուսաստանի ազդեցությունից դուրս գալը: Բայց ռուսների համար դա ճակատագրական կարող է լինել, որովհետև ռուսական պետությունն այսօր գոյատևում է իր գազի վաճառքի շնորհիվ: Կոպիտ ասած` իրենք նստած են գազի վրա: Գազը տակից հանեցիր, այդ երկիրը փլվում է:

Դա արտաքին քաղաքականության առումով, իսկ ներքին կյանքում Ռուսաստանի գալը Հայաստան զգում եմ այն պարզ պատճառով, որ երբեք Երևան քաղաքում այդքան շատ ռուսախոսություն չեմ լսել, ինչ վերջին մեկ տարվա ընթացքում: Յուրաքանչյուր երեք հայից մեկը ռուսերեն է խոսում: Ես այդպիսի միտում նույնիսկ Սովետական Միության ժամանակ չեմ նկատել:

Շատերը, սակայն, նկատում են, որ հակառակը, անգլախոս ենք դարձել:

Բոլորովին: Խնդիրը ռուսախոսների բացահայտ ջրի երես դուրս գալն է և բացահայտ ցույց տալը, որ իրենք ռուսախոս են, անգամ նրանք, ովքեր չեն տիրապետում լեզվին, փորձում են խոսել: Երկրորդ կարևոր փաստը, որ հասցրել եմ արձանագրել. դեռ երեք տարի առաջ պաշտոնական և պետական բոլոր վայրերում տվյալներ լրացնելիս հարցնում էին անուն, ազգանունը: Վերջին տարում անհնար է որևէ փաստաթուղթ լրացնել առանց հայրանունի: Բանը հասել է նրան, որ օրինակ`թիվ 8 պոլիկլինիկայում դռների վրա գրված է` բժիշկներին խնդրում ենք դիմել անուն հայրանունով: Ես այդպիսի աբսուրդի նույնիսկ Սովետական Միության տարիներին չեմ հանդիպել: Կներեք, բայց սա արդեն աղաղակում է գաղութատիրության վերադարձը:

Անկեղծ ասած, չկա մի օր, որ ես մի քանի անգամ դեժավյու չապրեմ: Ես ինձ անընդհատ “բռնում եմ” այն մտքի վրա, որ ես ապրում եմ Սովետի օրոք:

Փաստորեն մոտենում ենք անկախության կորստի՞ն:

Իհարկե, որովհետև անկախությունը սահման չէ, հիմն չէ, բանակ չէ, գերբ չէ, դրոշ չէ… անկախությունը հոգեբանություն է, գիտակցություն, կեցվածք, որը նաև դրսևորում պետք է ունենա ամենօրյա մանրուքներում:

Իսկ հիմա ռուսները գալիս են, և մենք էլ չենք դիմադրում, որովհետև դեռ հսկայական շերտ կա Հայաստանում, որը փոխանակ մտածելու` Հայաստանի վատ վիճակի պատճառների և դրանց լուծումների մասին, ասում է` այ, Սովետի ժամանակ լավ էր: Սովետական Միության տարիներն այսօր դարձել են հեքիաթային նոստալգիա:

Երրորդ կարևոր փաստը, որ ես տեսնում եմ, արդեն Ռուսաստանի կողմից է իրականացվում` թե ինչպես են աշխատում իրենց վերադարձի վրա` այդ քարոզին հսկայական ֆինասական միջոցներ տրամադրելով: Անցնող տարվա ընթացքում արդեն չեմ հիշում, թե քանի անգամ եմ հանդիպել Ռուսաստանին և ռուս-հայկական եղբայրությանը նվիրված միջոցառումների ազդագրերի: Երեք ամիս առաջ էլ հրավիրված էի իմ ռուս գործընկերոջ գրքի շնորհանդեսին, որը կազմակերպված էր Ռուսաստանի դեսպանության կողմից և անցկացվում էր Ակադեմիայի կլոր սրահում: Եվ թեև գիրքը նվիրված էր քրիստոնեությանը և իր բովանդակային կողմով որևէ կապ չուներ այսօրվա հետ, բայց ինձ զարմացրեց ռուսական դեսպանության ողջ կազմով այնտեղ ներկա գտնվելը: Հետաքրքիր էր, որ գրքի մասին խոսակցությունը տևեց 20 րոպե, մնացած 1,5 ժամը նվիրված էր բրեժնևյան տարիների հոտ փչող հայ և ռուս ժողովուրդների հավերժ բարեկամության մասին ելույթներին, թե ինչպես են ռուսները հայերին փրկել թշնամիներից` թուրքերից, պարսիկներից, թե ինչպես այսօր դավաճաններ կան, որոնք Ռուսաստանի դեմ են խոսում և այլն: Այդ մասին ելույթ ունեցան թե ռուսները և թե հատկապես հայերը: Ես ինքս ինձ անընդհատ հարցնում էի` տեր Աստված, այս ո~ւր եմ ընկել:

Առանց ռուսների հետ բարեկամության` ի՞նչ է մեզ սպասվում կամ սպառնում:

Խնդիրը բարեկամությունը չէ: Այստեղ պետք է հստակ տարբերակել բարեկամությունը, դաշնակցությունը ենթակայությունից, գաղութացումից, ստրկությունից. դրանք տարբեր բաներ են: Իսկ հիմա Ռուսաստանի գալը անմիջականորեն սպառնում է մեր անկախությանը: Անկախությունը ցանկացած ազգային ինքնագիտակցություն ունեցող հասարակության լավագույնս ծաղկման և զարգացման գրավականն է: Եթե դու չունես անկախություն, դու չես կարող լիարժեք զարգանալ: Սա մի բան է, իսկ մի այլ բան է ունենալ ռազմավարական դաշնակից: Իսկ մենք այս տարվա ընթացքում տեսանք, թե ինչպիսի ռազմավարական դաշնակից է Ռուսաստանը, որ Երևանում թուրքերի հետ բանակցեց` փաստորեն մեզ թիկունքով շրջված:

Ըստ Ձեզ, ի՞նչն է պատճառը, որ հավասարը հավասարի նման չեն ընդունում, որ դնում են փոքր եղբոր տեղ, որի խոսքն արժեք չունի: Ո՞րն է պատճառը:

Պատճառն այն է, որ մենք դեռ չենք կարողացել կայացնել մեր երրորդ հանրապետությունը:

20 տարում ի՞նչ կարելի էր անել, որ չարեցինք:

Կարելի էր գոնե հասարակական, քաղաքական ինստիտուտներ ստեղծել, որոշ բաներ ինստիտուցիոնալացնել, որպեսզի կարողանայինք մեր ոտքերի վրա կանգնել և անկախության ճանապարհով քայլեր անել, այսինքն` ստեղծել սեփական ինստիտուտները, միտքը, ռազմավարությունը, մշակել քաղաքականություն, հետազոտական կենտրոններ, որոնք, ցավոք, չարվեցին:

Հիմա եթե ամփոփեմ տարին` թեև Հրանտն ասում էր` միակ բանը հայ-թուրքական բանակցությունների նախաձեռնությունն էր Հայաստանի կողմից, ես կասեի` ոչ, որովհետև հայ-թուրքական բանակցություններն էլ մեր նախաձեռնությունը չէին: Եթե դա լիներ Հայաստանի ինքնուրույն քաղաքականությունից եկող ինքնուրույն նախաձեռնություն, մենք այդ նախաձեռնության շարունակությունը կտեսնեինք արձանագրության ստորագրումից հետո էլ: Այնպիսի տպավորություն է` կարծես այդ հայ-թուրքական արձանագրությունները ոչ միայն մեր երկրին չեն վերաբերում, այլև նույնիսկ մեր հարևան պետությանը չեն վերաբերում` ասենք Կամբոջան չգիտեմ ում հետ բարեկամության պայմանագիր է ստորագրել: Այսօր ամբողջ հայ-ժողովուրդը, քաղաքական, հասարակական, մտավորական էլիտան նստած սպասում է, թե հետո ինչ է լինելու: Նախաձեռնողականության իսպառ բացակայություն: Սպասում են, թե Ամերիկան, Ռուսաստանն ինչ կասեն, որ անեն, Թուրքիայի խորհրդարանը կվավերացնի՞, թե ոչ, որ ըստ այդմ էլ շարժվեն: Իսկ մի՞թե հնարավոր չէ նրանց խորհրդարանը չհաստատի, իսկ մերը հաստատի կամ հակառակը: Չէ՞ որ մենք ենք հայտնվել թակարդում և մենք պետք է ճգնենք ելքեր որոնելու վրա: Այսպիսի հանցագործ անգործությունը շատ թանկ է նստելու մեզ վրա: Ուրեմն նշանակում է` մենք իզուր ենք այդ մարդկանց փող տալիս… չէ՞ որ ես իրենց իմ հարկի միջոցով փող եմ տալիս, որ իմ փոխարեն իմ երկրի անկախ քաղաքականությունն իրականացնեն: Հայաստանը պետք է կենտրոնացնի, կոնսոլիդացնի, գործի դնի եղած քաղաքական միտքը, ռեսուրսները, մտածողներին:

Նոր տարում ի՞նչ եք մաղթում:

Մաղթում եմ իմաստնություն, վերադարձ առ Աստված, վերադարձ առ այն արժեքները, որոնք կորցել ենք, քանի որ այդ արժեքների վերադարձի միջոցով էլ գուցե մենք կարողանանք մեջքներս ուղղել և հասկանալ` ընդհանրապես ինչ դեր ենք կատարում, ինչի համար ենք, ինչ ենք անելու, ուր ենք գնալու: Ամենաշատը ցանկանում եմ խոհեմություն, որովհետև 2010-ն ինձ համար ոչ միայն հայ-թուրքական կամ հայ-ադրբեջանական, այլ նաև հայ-վրացական տարի է լինելու: Մենք 2-րդ Ղարաբաղ իրավունք չունենք ունենալու, քանի որ և որպես պետություն, և որպես ազգ մեր վերջն իրոք կգա:

ԶՐՈՒՑԵՑ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆԸ

Հ.Գ. Բիձ քանի դու քո վերջնական ՀԱ-ն չես ասել, ես չեմ կարողանում առաջ գնալ, տոռմուզ ես անում:
Նեղություն քաշի էս էլ կարդա էլի: Մի շնչով գնում ա
http://ustahrant.wordpress.com/2009/10/31/paxmel1/
http://ustahrant.wordpress.com/2009/10/31/paxmel2/
http://ustahrant.wordpress.com/2009/10/31/paxmel3/

[Rammer]

Բիձ ջան մեր օֆիսում քաղաքականությունը արգելված չէ: Մեր ֆիրմայի տերը հիասթափված դաշնակա ու աջ ու ձախ քֆրտում ա համ Սերժին, համ տեղի դաշնակններին: Մեր մոտ նույնիսկ մարտի մեկի թեման փակ չի:
Էտ դոդոներին ու լիպչիկներին որ անընդհատ վկայակայակոչում ես, ապեր իրենք մեծ հաշվով գողականաով էլ են կզած Մոսկվայից եկող ԿԳԲ-ի ագենտ գողերի տակ: Այստեղի ներքին ռազբորկեքը հարթելու համար էլի ռուսաստանից չգիտեմ ինչ գողա գալիս որպես հեղինակություն, որպես վերադաս իշխանություն, որ իտոգ տա...ԷԼ ինչ ասեմ: Եթե էլի համաձայն չես գալիս եմ ԱՄՆ ու էտ քո վրա շատ թանկ կնստի: Պետք ա տանես "Գառնի", "Գեղարդ", "Սևան"...

[Բիձա]

Բիձ ջան մեր օֆիսում քաղաքականությունը արգելված չէ: Մեր ֆիրմայի տերը հիասթափված դաշնակա ու աջ ու ձախ քֆրտում ա համ Սերժին, համ տեղի դաշնակններին: Մեր մոտ նույնիսկ մարտի մեկի թեման փակ չի:
Էտ դոդոներին ու լիպչիկներին որ անընդհատ վկայակայակոչում ես, ապեր իրենք մեծ հաշվով գողականաով էլ են կզած Մոսկվայից եկող ԿԳԲ-ի ագենտ գողերի տակ: Այստեղի ներքին ռազբորկեքը հարթելու համար էլի ռուսաստանից չգիտեմ ինչ գողա գալիս որպես հեղինակություն, որպես վերադաս իշխանություն, որ իտոգ տա...ԷԼ ինչ ասեմ: Եթե էլի համաձայն չես գալիս եմ ԱՄՆ ու էտ քո վրա շատ թանկ կնստի: Պետք ա տանես "Գառնի", "Գեղարդ", "Սևան"...)

Այ էդ գործ ա: Դու արի, գառնի գեղարդ էլ, հլա խաշն էլ կգումարեմ: Արդեն թոշակի եմ, ավելորդ մեքենա էլ կա, քո քեֆին կֆռֆռաս:
Կարդացել եմ այդ հարցազրույցը ևս: Չեմ կարողանում տեղը բերեմ էդ աղջկան: Ոնց հասկանում եմ պետք է որ Տիգրան Հայրապետյանի հետ ինչ որ կապ ունենա:
Ի տարբերություն Տիգրանի, մտքերը հատվածային են, առանց բավարար հիմնավորման:

[Rammer]

Ժողովուրդ ջան ՈՒկրաինայում բացել են ԽՍՀՄ-ի արխվները: Ման եմ գալիս չեմ գտոնում: Կարողա ինչ-որ մեկը գիտի որտեղ կա էլեկտրոնային տարբերակը: ԶԼՄ-ներում գրված է որ կա...

[Բիձա]

Բիձա? Հլը նայի ինչ եմ բերել?

Հարցազրույց արվեստի պատմության դոկտոր, հրապարակախոս Հաջի Նազենի Ղարիբյանի հետ


ԶՐՈՒՑԵՑ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆԸ

Հ.Գ. Բիձ քանի դու քո վերջնական ՀԱ-ն չես ասել, ես չեմ կարողանում առաջ գնալ, տոռմուզ ես անում:
Նեղություն քաշի էս էլ կարդա էլի: Մի շնչով գնում ա
http://ustahrant.wordpress.com/2009/10/31/paxmel1/
http://ustahrant.wordpress.com/2009/10/31/paxmel2/
http://ustahrant.wordpress.com/2009/10/31/paxmel3/

Ռամեր ջան, Կարդացի, համաձայն չեմ իր կարծիքներին ու ահա թե ինչու:
Ես կարծում եմ, որ Հայ թուրքական խաղերի հիմնական ֆակտորները հետևյալներն են:
1-Սերոժի ոչ-լեգիտիմությունը ու իր լայնամասշտաբ նարցիսիզմը, քաղաքական մտածելակերպի սահմանափակությունը: Անձնական կոմպլեքսների առումով Սերժը անգերազանցելի է: Այս առումով Ռոբը Սերժի համեմատ հրեշտակ է:
2-ֆակտորը դա թուրքերին եվրոմիացման գրործնթացից շեղելն է: Եվրոպացիք թուրքերին առաջարկել են, թե արի քեզ փեշքեշ տանք Հայաստանը, գնա միացի քո թուրանին, դարձի գերտերություն, բայց մեզանից ձեռ քաշի: Դրա համար էլ գործը «կպցվեց» Շվեյցարիայում:
3- Ռուսաստանը հաստատ տեղյակ է Եվրոմիության այս մոտեցմանը, բայց քանի որ շատ թույլ վիճակում է կովկասյան ուղղությամբ, ստիպված խառնվում է այս հարցերին, իբր դրական միջնորդ, բայց իրականում սրտից արյուն է կաթում և այս գործում համ աչքին է խփելու, համ ունքին:
4- Հայաստանի պետականության զգացողության բացակայությունը թե ժողովրդի, և թե իշխանության աշխարհընկալման մեջ: Դա ոչ թե ռուսի միջամտության հետևանք է, այլ մեր գենետիկայի: Հայաստանյան պաշտոնյան և ձեռներեցը հանդես են գալիս որպես մակաբույծներ: Նրանց ձեռնտու է տեր ունենալն ու այդ տիրոջ վրա պարազիտելը: Հենց դա է պատճառը, որ հայաստանը չի էլ ուզում դառնալ սուվերեն, որպեսզի պարազիտիզմը կարողանա շարունակել:
Նույնիսկ նախագահն ու վարչապետն են իրենց համարում պաշտոնյա, այլ ոչ թե պետական գործիչ:
4- Հայերի մեծամասնությունը պատրաստ է իր տղային միլիցա սարքել, որ պարազիտի ուրիշների վրա: Այս մենթալիտետի մարդկանցից ինչ ենք ուզում՞
Վերդառնալով բուն նյութին- Ռուսաստանի միջամտությանը մեր հարցերին, ընդունենք, որ կանգնած ենք մեծ կորուստների շեմին: Այս նոր փոսը չընկնելը կախված է միայն մեզանից ու ռուս, թուրք այստեղ դեր չունեն:

[Mephistopheles]

Ռամեր ջան, Կարդացի, համաձայն չեմ իր կարծիքներին ու ահա թե ինչու:
Ես կարծում եմ, որ Հայ թուրքական խաղերի հիմնական ֆակտորները հետևյալներն են:
1-Սերոժի ոչ-լեգիտիմությունը ու իր լայնամասշտաբ նարցիսիզմը, քաղաքական մտածելակերպի սահմանափակությունը: Անձնական կոմպլեքսների առումով Սերժը անգերազանցելի է: Այս առումով Ռոբը Սերժի համեմատ հրեշտակ է:
2-ֆակտորը դա թուրքերին եվրոմիացման գրործնթացից շեղելն է: Եվրոպացիք թուրքերին առաջարկել են, թե արի քեզ փեշքեշ տանք Հայաստանը, գնա միացի քո թուրանին, դարձի գերտերություն, բայց մեզանից ձեռ քաշի: Դրա համար էլ գործը «կպցվեց» Շվեյցարիայում:
3- Ռուսաստանը հաստատ տեղյակ է Եվրոմիության այս մոտեցմանը, բայց քանի որ շատ թույլ վիճակում է կովկասյան ուղղությամբ, ստիպված խառնվում է այս հարցերին, իբր դրական միջնորդ, բայց իրականում սրտից արյուն է կաթում և այս գործում համ աչքին է խփելու, համ ունքին:
4- Հայաստանի պետականության զգացողության բացակայությունը թե ժողովրդի, և թե իշխանության աշխարհընկալման մեջ: Դա ոչ թե ռուսի միջամտության հետևանք է, այլ մեր գենետիկայի: Հայաստանյան պաշտոնյան և ձեռներեցը հանդես են գալիս որպես մակաբույծներ: Նրանց ձեռնտու է տեր ունենալն ու այդ տիրոջ վրա պարազիտելը: Հենց դա է պատճառը, որ հայաստանը չի էլ ուզում դառնալ սուվերեն, որպեսզի պարազիտիզմը կարողանա շարունակել:
Նույնիսկ նախագահն ու վարչապետն են իրենց համարում պաշտոնյա, այլ ոչ թե պետական գործիչ:
4- Հայերի մեծամասնությունը պատրաստ է իր տղային միլիցա սարքել, որ պարազիտի ուրիշների վրա: Այս մենթալիտետի մարդկանցից ինչ ենք ուզում՞
Վերդառնալով բուն նյութին- Ռուսաստանի միջամտությանը մեր հարցերին, ընդունենք, որ կանգնած ենք մեծ կորուստների շեմին: Այս նոր փոսը չընկնելը կախված է միայն մեզանից ու ռուս, թուրք այստեղ դեր չունեն:

մի երկու վերապահում Բիձա ջան…

2-րդ կետի պահով ոչ թե Հայաստանն են տվել այլ Ղարաբաղի շրջակայքը (գուցեև Ղարաբաղը) և ցեղասպանության հարցով գնացել են "պերերիվի" , փոխարենը թուրքիան ամեն ինչ կանի որ մնա "աշխարհիկ"… եվրոմիանալը կմնա մոտակա հորիզոնի վրա…

առաջին 4-րդ կետի համաձայն եմ,բայց ոչ գենետիկ այլ արմատացած ազգային բնավորությունը որը կարելի է փոխել…

երկրորդ 4-րդ կետի հետ լրիվ համաձայն եմ

[Բիձա]

Մեֆ, նամակ էի գրել-պատասխան չկա: Երևի նոր վերսիային դեռ չենք տիրապետում: Գնում ես էջի վերևի "Ձեր տեղեկացումները" -կգտնես:

[Rammer]

ՇՐԻՇԱԿԱՑՈՒՄ

Գեներալատիպ մեծ գրողներ,
Գրողի տարած գեներալներ,
Կիսագողական ոստիկաններ
Եվ նմանատիպ դեպքի վայրեր...
Ռուբեն Հախվերդյան


Սիրելի ընթերցող, իհարկե, տարվա իմ այս առաջին հրապարակմամբ պարտավոր էի շնորհավորել բոլորիդ` Ամանորի եւ Սուրբ ծննդյան առթիվ, սակայն դրանք խեղդվեցին 2008-ի նահանջ տարվա փետրվարի 29-ի գիշերում եւ այդպես էլ չբացված գարնան աղջամուղջում: Տոներ կլինեն, երբ Հայաստանում վերջապես ժամանակը վերստին մտնի իր շավղի մեջ: Ուստի մաղթանքս տարուց ավել ձգված գարնան գալն է, մեր երկրի վրա Արեւի ծագումը:

Միայն ժամանակը չէ, որ դուրս է սայթաքել իր շավղից: Հայաստանում ամեն բան է խառնված: Գրող Կաֆկան էլ, մեր Ռուբեն Հախվերդյանի պես, մի պատմվածք ունի հիբրիդ կենդանու մասին. ասես Հայաստանի ներկա էլիտայի մասին լինի: Բայց ավելի պարզ. եթե ձեզանից որեւէ մեկը շուն է պահում, ապա նրանից ակնկալում է, որ հաչի եւ զգուշացնի, պահպանի գող ու հարամուց: Եթե ձեզանից որեւէ մեկը կատու է պահում, ապա ակնկալում է, որ նա մլավի կամ մուկ որսա: Եվ դուք, բնականաբար, սիրում եք ձեր շանն էլ, կատվին էլ, քանի որ շունը շուն է, իսկ կատուն` կատու: Դե, պատկերացրեք, որ ձեր շունը ոչ թե հաչում է, այլ մլավում, ոչ թե պահպանում է, այլ կատվի նման կտուրներին քոնթի գալիս: Պատկերացրեք, որ թեեւ մկները վխտում են շուրջը, ձեր կատուն շան պես հաչում է ու խածոտում ձեր հյուրերին: Արդյո՞ք դուրս չեք շպրտի այդպիսի կատվաբարո շանը` ասելով. «Եթե ինձ կատու պետք լիներ, ես կատու կպահեի»: Արդյո՞ք դուրս չեք շպրտի շնաբարո կատվին` ասելով. «Եթե ինձ շուն պետք լիներ, ես հենց շուն կպահեի»: Եվ մի՞թե դուրս վռնդելուց հետո ձեր շնաբարո կատվին եւ կատվաբարո շանը` դուք շահագրգռություն կունենայիք նոր շնակատու եւ կատվաշուն ձեռք բերել: Իսկ ինչու՞ է թվում, որ պահելու արժանի են գործ տվող սուտ-գողականները, գողականի լեքսիկոնն անեքսիայի ենթարկած ներկա կամ նախկին ոստիկանները, ծակ-թմբկահար կուսգործիչները, ռուսամիտ հայ ազգայնականները, քաղաքաբնակ ձեւացող գեղջուկները կամ աթարի բույրի մասին թանկաներ հյուսող ասֆալտի փոշիները... Իսկ եթե մի օր հանկարծ գործ տվող սուտ-գողականը հանդիպի իսկականի՞ն, կիսագողական ոստիկանը հանդիպի պրոֆեսիոնալի՞... Այնտեղ կլինի լաց եւ կրճտումն ատամների: Այդ պռատ հիբրիդների բնազդային առաքելությունն ամեն բան լղոզելն է, արժեքները խեղելը, ինֆուզորիայի իրենց կանոնները պարտադրելը, իսկ որ ամենից սոսկալին է` սադրելը, իրենց տեղում գտնվող նատուրալներին` պռատների իրենց շրիշակային դաշտ մարտի տանելը: Այդ մասին իմաստուն հրեաները զգուշացրել էին դեռ հազարամյակներ առաջ` զգուշացե՛ք Քամի սերնդի գայթակղությունից:

Պարոն Քոչարյանը գիրք կարդացողներին ծաղրեց հենց համալսարանում, ռեկտորի ներկայությամբ, լեփ-լեցուն դահլիճում. եղան որոտընդոստ ծափահարություններ: Այդպես գոնե գիտեինք, թե ինչ տեսակի հետ գործ ունենք թե՛ համալսարանում, թե՛ նախագահականում: Համենայնդեպս, դա ավելի ազնիվ էր, քան այն, երբ պարոն Սարգսյանը հրապարակավ ինքն իրեն բանասեր է անվանում, նույնիսկ կոստյում է հագնում: Իշխանության օրինակը պարզապես ավելի ցցուն է, թե չէ` նույն ուզուրպացիան, լղոզումն ու շրիշակացումն է ամենուր:

Զգուշացված էր նաեւ, թե չար ծառը բարի պտուղ տալ չի կարող: Եվ կասկածելի է դառնում նպատակի բարությունը, երբ Տաճարի անկյունաքարի տեղում համատարած կիսագողական ոստիկանների ու այլազան հիբրիդների շարանն է ցեմենտվում: Իսկ որ նպատակն արդարացնում է միջոցները, համոզված էր Իոսիֆ Վիսարիոնովիչը: Իհարկե, նրան ժամանակավորապես հաջողվեց ստեղծել շատ մեծ մի կայսրություն, որ իրավամբ կոչվեց Չարիքի, բայց չէ՞ որ դա էլ «անհետ կորել, անցել է չար մշուշի պես»: Ռուս պայծառագույն մտավորականները, որ հաջողել են մտնել գիտության այնպիսի խորքեր, որ մարդկային երեւակայությունից անդին է թվում, ցավոք, երբեւէ հարց չտվեցին, թե ինչպե՞ս պատահեց, որ այդ բոլոր ստալիններն ու բերիաները բացառապես ծայրագավառներից էին եւ պահնորդական գործակալներ: Մի՞թե օրինաչափություն չէ սա: Այդ համառ, կրակում չվառվող ու ջրում չթրջվող տեսակը կա՛մ դուրս մղեց ռուս ազնվականությանը, կա՛մ հասցրեց այն խելագարությանը, որ «Վարտիքավոր ամպի» հեղինակն անկեղծորեն սկսեց ոտանավորներ գրել խորհրդային անձնագրի մասին: Առավել խելոք է նա, ով սեփական սխալների վրա սովորելու փոխարեն, դասեր է առնում ուրիշների սխալներից: Թեեւ մեր սխալները լիուլի կբավեին աշխարհի ամենաիմաստուն ազգը լինելու համար:

ՄԻՔԱՅԷԼ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ
Պահպանողական կուսակցության նախագահ