Անիմաստ ու անցանկալի ավանդույթներ ու սովորույթներ

[Գոռ Ջան - Հայ]

Էսօր ծննդատանը մտել էինք պալատ, բժիշկը ծննդկաններին էր զննում, մենք էլ կանգնած նայում էինք: Մի քանի անգամ մեզ նկատողություն արեց. «Ձեռքերը մի՛ խաչեք»: Ես խորացած մտածում էի, թե ինչու չի կարելի ձեռքերը խաչել. երևի ինֆեկցիայի բուն է և այլն:
Հետո էրեխեքից հարցրեցի, ասացին, որ դա «վատ նշան» է: Դուք լսե՞լ եք նմանատիպ սովորության մասին: Որտեղի՞ց է այն առաջացել:

Նախ և առաջ դա արաբական սովորույթ է, մարդ մահանալուց, նրան գերեզման ճամփելուց արաբները ձեռքերը խաչում են:
Հետո նկատած կլինեք ,որ մահացած մարդու ձեռքերն էլ են խաչում իրար...դրանից էլ մեր մոտ առաջացել է էտ վատ նշան կոչվածը:
Էսքան համենայն դեպս ես գիտեմ...ուրիշ իմաստ էլ կունենա երևի...

[Ուլուանա]

Ինձ էլ են տարբեր մարդիկ շատ անգամ ասել, որ ձեռքերս չխաչեմ՝ բացատրելով, որ դա վատ նշան է, բայց ավելի կոնկրետ կարգին բան չեմ լսել դրա վերաբերյալ... Ես էլ թարսի պես սովորություն ունեմ ձեռքերս խաչելու...

[kristal]

Այնքան ել պետք չէ այդ ամենին մեծ նշանակություն տալ :Դա շատ վաղուց եկած խոսք է

[Արշակ]

Ձեռքեռ խաչելու մասին այդ սնոտիապաշտական պատկերացումները խելամիտ չեմ համարում: Բայց միևնույն ժամանակ կարծում եմ, որ մարմնի այդպիսի դիրքն այնքան էլ լավը չէ հենց ձեռքերը խաչողի համար: Ամեն դեպքում, ինձ թվում է, որ դրանով բացի քեզնից ուրիշ ոչ ոքի չես վնասի:

[Esmeralda]

Ինձ էլ մի անգամ եկեղեցում տերտերն ասաց, որ ձեռքերս չխաչեմ....

[StrangeLittleGirl]

Ա՛յ քեզ տարօրինակ բան: Ուրեմն սրանից հետո հավեսով խաչելու եմ, ոչ մի լուրջ բացատրություն չկա
Զզվում եմ սնոտիապաշտությունից:

[Ուլուանա]

Ձեռքեռ խաչելու մասին այդ սնոտիապաշտական պատկերացումները խելամիտ չեմ համարում: Բայց միևնույն ժամանակ կարծում եմ, որ մարմնի այդպիսի դիրքն այնքան էլ լավը չէ հենց ձեռքերը խաչողի համար: Ամեն դեպքում, ինձ թվում է, որ դրանով բացի քեզնից ուրիշ ոչ ոքի չես վնասի:

Ինչի՞ քեզ վնասելը քի՞չ է։

[Վազգեն]

Բայց միևնույն ժամանակ կարծում եմ, որ մարմնի այդպիսի դիրքն այնքան էլ լավը չէ հենց ձեռքերը խաչողի համար: Ամեն դեպքում, ինձ թվում է, որ դրանով բացի քեզնից ուրիշ ոչ ոքի չես վնասի:

Ինչո՞ւ։ Ինչո՞վ է վնասակար։

[Artgeo]

Ենթադրում եմ, որ արյունատար անոդներն են սեղմվում, այնպես ինչպես ոտքը ոտքին դնելուց…

[ars83]

Երևի այնքան էլ տրամաբանական չէ մի քանի տարվա հնություն ունեցող գրառմանն արձագանքել, բայց քանի որ հեղինակը ֆորումի գործող մասնակից է և կարող է ցանկության դեպքում մասնակցել քննարկմանը, գրեմ:

Պարզաբանենք. ի՞նչ է նշանակում մատաղ անել։ Ո՞րն է մատաղի էությունն ու նպատակը։

Հայտնի է, որ մարդիկ կենդանիներին մատաղ են անում՝ հանուն ինչ-որ երազանքի իրականացման կամ ի նշան երախտագիտության։

Թերևս այդպես է մեր ներկայիս իրականության մեջ, սակայն բուն եկեղեցական պատվիրանը մատաղի վերաբերյալ այն է, որ մատաղ անելն իրենից պետք է ներկայացնի ողորմության գործողություն, ակտ: Դա հիմնված է Քրիստոսի հետևյալ ուսմունքի վրա. (Ավետարան ըստ Ղուկասի, գլ. ԺԴ.12-14)

Երբ ճաշ կամ ընթրիք ես տալիս, մի՛ կանչիր ո՛չ քո բարեկամներին, ո՛չ քո եղբայրներին, ո՛չ քո ազգականներին եւ ո՛չ էլ քո հարուստ հարեւաններին, որպէսզի նրանք էլ փոխարէնը քեզ չհրաւիրեն, եւ քեզ հատուցում լինի։ Այլ, երբ ընդունելութիւն անես, կանչի՛ր աղքատներին, խեղանդամներին, կաղերին ու կոյրերին եւ երանելի կը լինես, որովհետեւ փոխարէնը քեզ հատուցելու ոչինչ չունեն։ Եւ դրա փոխարէն քեզ կը հատուցուի արդարների յարութեան օրը:

Այսպիսով, մատաղը կատարելու իսկական ձևը հոգևորականի կողմից օրհնություն ստանալուց հետո կենդանուն մորթելը, նրա մսից կերակուր պատրաստելը և աղքատներին, չունևորներին բաժանելն է: Բացառված չէ, իհարկե, որ կենդանու փոխարեն լինի այլ, օրինակ՝ ոչ կենադանական ծագման կերակուր:

Ինքնին մատաղը, իմ կարծիքով, շատ լավ ավանդույթ է, որը մարդկանց կոչ է անում գոնե ժամանակ առ ժամանակ ողորմություն անել կարիքավորներին:

Ինչպես գիտենք, մատաղ անել նշանակում է ինչ-որ բան զոհաբերել։ Իսկ զոհաբերել նշանակում է հրաժարվել քեզ համար թանկ ինչ-որ բանից՝ հանուն ավելի կարևոր և գուցե ավելի վեհ բանի կամ հանուն որևէ մեկի։ Հետևաբար մարդ զոհաբերել կարող է միայն այն, ինչ իրեն է պատկանում, և այն, ինչ թանկ է իր համար, այսինքն՝ իր կյանքը, ունեցվածքը և այլն։
Զոհաբերել նշանակում է քեզ զրկել... Այդ դեպքում ինչի՞ց են իրենց զրկում մարդիկ, որոնք կենդանուն սպանում են։ Նրա համար վճարած մի քանի կոպեկի՞ց։ Ծիծաղել է։ Ինչպիսի՜ մեծ զրկանք։ Ինչպիսի՜ զոհաբերություն։

Նախ՝ ինչո՞ւ է ծիծաղելի մարդու՝ իր (կամ իր հարազատների, մտերիմների) վաստակած գումարն արժևորելու հանգամանքը:

Եթե ինչ-որ մեկը ինչ-որ բանից զրկվում է, ապա տվյալ դեպքում դա միայն զոհաբերվող կենդանին է, որը զրկվում է ոչ ավել, ոչ պակաս՝ իր կյանքից, որն, ի դեպ, մարդուն չի պատկանում, ինչքան էլ որ նա այդպես համարի։

Երկրորդ՝ ինչո՞ւ, օրինակ, ոչխարի կյանքը կարող է պատկանել գիշատիչ գայլին, որը նրան ուտում է, բայց ոչ մարդւն, որը նրան կերակրում-մեծացնում է: Ինչու բույսը պատկանում է կենդանուն, որն առանց խղճահարության այն կուտի, իսկ կենդանին մարդուն չի կարող պատկանել:

Իսկ ամենածիծաղելին այս դեպքում այն է, որ մարդիկ միամտաբար հավատում են, թե կենդանուն սպանելով՝ հաճոյանում են Աստծուն... սա երևի իմ երբևէ լսած ամենամիամիտ ու ամենաանհիմն ակնկալիքն է...

Ինչո՞ւ է անհիմն: Պարզ է, որ մարդուն կերակրելը, նրա կյանքը թեթևացնելն ու ֆիզիկական վիճակը բարելավելը առավել հաճելի է Աստծուն, քան կենդանու բարեկեցության մասին հոգալը:

Հետաքրքիր է, իսկ ինչի՞ց են մարդիկ ենթադրել, թե աստծո համար կենդանու կյանքը պակաս կարևոր է, քան իրենցը, որ իրենք արժանի են, որ ինչ-որ կենդանի մեռնի կամ սատկի հանուն իրենց։

Շատ բաներից: Նախ նրանից, որ Աստված միայն մարդուն է ստեղծել իր նմանությամբ և ոչ կենդանուն, մարդուն է տվել բանականություն և միտք, որի շնորհիվ, ի դեպ, մարդը կարող է հոգ տանել կենդանու նկատմամբ, իսկ կենդանին, եթե սոված լինի և հնարավորություն ունենա, կվերացնի իր նմանին էլ, մարդուն էլ:
Երկրորդ՝ Աստված իր Որդուն զոհաբերել է մարդու, այլ ոչ կենդանիների փրկության համար, ինչը նույնպես ցույց է տալիս մարդու գերակայությունը կենդանու նկատմամբ:

Չէ՞ որ, ի վերջո, երկուսն էլ նրա ստեղծածն են. հետո՞ ինչ, որ մարդը կենդանուց ավելի ուժեղ է։

Բույսն էլ է Աստծո ստեղծածը: Դա է՞լ չուտենք:

Լավ, համարենք, որ կենդանու միսն ուտելու համար նրան սպանելը ինչ-որ տեղ անհրաժեշտություն է, ... , բայց միևնույն ժամանակ դա առաքինություն ու զոհաբերություն համարելը, կներեք, մեղմ ասած, ինքնախաբեություն է

Եթե խախտվում է հիմնական սկզբունքը, այսինքն` կարիքավորի նկատմամբ ողորմություն գործելը, եթե մարդիկ մատաղը ուտում են իրենց մտերիմներով, քեֆ անում-ուրախանում, իհարկե, ինքնախաբեություն է: Հակառակ դեպքում, իմ կարծիքով, դրվատելի է (լինի ուտելիքը չորքոտանի, ձուկ, թռչուն, թե բույս):

Բուսակերը կարող է բուսական կերակրի միջոցով կատարել այս պատվիրանը, մսակերը՝ նաև կենդանականի: Համարում եմ, որ պետք չէ դատապարտել որևէ մեկին միայն այն պատճառով, որ այն ձևը, որով նա գործում է իր ողորմությունը, հաճելի չէ:

[Ուլուանա]

ars83, մատաղի հարցը ես ու դու հենց «Մատաղ» թեմայում ժամանակին քննարկել ենք, ու ամեն մեկս մնացել ենք մեր կարծիքին։ Իմաստ չեմ տեսնում նույն բաները հիմա նորից ասելու մեջ։ Միայն ասեմ, որ տեսակետս չի փոխվել, որքան նկատեցի՝ քոնը նույնպես, չհաշված, որ էն ժամանակ կարծես պակաս եռանդով էիր պաշտպանում էդ երևույթը։ Ինչևէ, մինչև հիմա գրածներիս ավելացնելու բան չունեմ։

[ars83]

ars83, մատաղի հարցը ես ու դու հենց «Մատաղ» թեմայում ժամանակին

Ներողություն, չէի հիշում, թե չէ նորից չէի գրի:

[Rhayader]

Ենթադրում եմ, որ արյունատար անոդներն են սեղմվում, այնպես ինչպես ոտքը ոտքին դնելուց…

Կատոդներն են սեղմվում, Արտ, հազար եմ ասել

[Rhayader]

Իսկ այդ մատաղը սատանիստներին են անուն կպցնում (ու, ասեմ, լրիվ անտեղի), թե կենդանիների ծիսական սպանություններ են անում: Մի անգամ նայեցի ու վատացա: Լրիվ բարբարոսական ծիսական սպանություն էր, բա որ վերջում արյունով ճակատներին խաչեր են անում

[Արևածագ]

ես էլ մինչև հիմա չեմ հասկանում դա...բայց Ռուսաստանում էլ նման մի արտահայտություն կա մայիս ամսվա հետ կապված, բայց չեմ կարծում, թե այնտեղ հիմա ուշադրություն են դարձնում դրա վրա...պարզապես հնուց մի հիմար սովորություն է, տարիների հետ եկել է...

Այստեղ ռուսերեն բառով է պայմանավորված ավանդույթը՝ май- маяться: Այսինքն՝ եթե մայիսին ամուսնացար, ողջ կյանքդ տանջվելու ես: