Կուսակրոնություն

[Leo Negri]

Հարց. արդյո՞ք սեռական հարաբերությունների սակավությունը վճռորոշ դեր է խաղում հասարակության հանցագործացվածության մեջ:

Ապացուցված է ագրեսիվության ու հասարակության սեքսուալ առումով ճնշված լինելու կորրելացիան: Վճռորոշ և միակ գործոնը դա չէ, բայց այնուամենայնիվ գործոն է, ու բավականին ուժեղ:

Այսի՞նքն: Գրիգոր Նարեկացին ինչ-որ մեկին տանջամա՞հ է արել, կամ սպանե՞լ, կամ ճնշե՞լ:

Այ այս հարցն ինձ էլ է շատ հետաքրքրում (արդո՞ք մենք ունեցել ենք ինկվիզիցիա): Չե՞ս նշի աղբյուրները, որոնք պատմում են ՀԱԵ՝ ինկվիզիցիոն կառույց ունենալու մասին:

Խնդրում եմ ավելի ուշադիր կարդալ գրառումներս: Նույն մեջբերումը մի հատ էլ եմ անում

Հայտնի է նաև, որ մեծ հռչակ վայելող Նարեկացին ունեցել է նաև թշնամիներ՝ հոգևոր դասի բարձր շրջաններից։ Նա ինչ–ինչ պատճառներով մեղադրվել, և անգամ հոգևոր դատարան է կանչվել։ Ենթադրվում է, որ Նարեկացին հալածվել է Թոնդրակեցիների աղանդին պատկանելու կամ հարելու համար (Ըստ որոշ ուսումնասիրողների, կաթողիկոսի կողմից իբրև թոնդրակեցի է բանտարկվել Նարեկացու հայրը։ Թոնդրակեցիությանը հարելու մեջ կասկածվել է նաև Անանիա Նարեկացին։)

Դեռևս դպրոցում եմ լսել, թե պատմության, թե հայոց լեզվի ուսուցչուհիների կողմից, որ Նարեկացին հալածվելա: Իսկ դե երբ եկեղեցին հոգևոր դատարանի վերդիկտով մարդա բանտարկում/հալածում կրոնական հայացքների տարբեր լինելու մեղադրանքով, դա բավականին մոտ է ինկվիզիցիա կոչեցյալին:

Հավանական չէ՞ այն միտքը, որ անհաջող ծննդաբերությունը, ֆիզիոլոգիապես և հոգեբանորեն սեռական հարաբերություններին անպատրաստ օրգանիզմի ապրած սթրեսը ևս կարող է հանգեցնել ագրեսիվության:

Չէի ասի: Ավելի շուտ կբերի ծեծված ամենինչից վախեցող մարդու առաջացմանը: Եթե մուսուլմանական կանանց նաես, հաճախ նման բան էլ նկատվումա:

Բայց սկզբնական հարցն ուրիշ էր. մահմեդական երկրում, որտեղ կուսակրոնություն չկա, կատարվում նման վայրագ հանցագործություն (երեխային պայտել): Իսկ Վիքիփեդիան պնդում է, թե «սեքսի պակասի պատճառով կարող է հասարակությունն ավելի վայրենի հանցագործություններ անել»: Ինչ-որ չի բռնում մեկը մյուսին:

Խնդրում եմ ավելի ուշադիր կարդալ գրառումներս: Նշեմ երկրորդ անգամ՝ իսլամի ներքո սեքսուալ հարաբերությունները ճնշող օրենքները շատ ավելի խիստ են, ու շատ ավելի խիստ են պատժվում, քան քրիստոնեության ներքո՝ չնայած և կրոնական ցելիբատ իսլամում չկա: Դեռևս վերջերս էին ցանցում հեռախոսով նկարած վիդեո դրել, թե ոնց են արաբ աղջկա գլուխը ամբոխով ջարդում՝ ինչա նախամուսնական կապա ունեցել:

[Mephistopheles]

.......................


Տես՝ ինչ հետաքրքիր բան ստացվեց: Ես պատահական, առաջին մտածած բանն ասեցի՝ համոզված լինելով, որ չունենալով ծննդաբերության փորձառություն, պնդումս բացարձակապես ոչ կոմպետենտ է: Բայց քեզ այն հնարավոր թվաց: Հենց սա էլ ցույց է տալիս (ըստ իս), որ երբ մեկն ասում է, որ կուսակրոնությունն իրագործելի է, այդքան միարժեք «հնարավոր չէ» ասելը այնքան էլ կոռեկտ չէ:

հնարավոր և հավանական, որովհետև դրան կարող է լինել գիտական բացատրություն… այն ունի նաև տրամաբանակ մոտեցում, չնայած դու դա չես անում, բայց մենք ենք անում… այստեղ նորից պիտի հիշեմ 10րդ հարկից ընկնելը… դու չես ընկել, ընկնողի էլ չես տեսել ու հավանական է որ ոչ էլ կտեսնես այդ մարդում, բայց պնդում կարող ես անել և մենք դա կհամարենք հավանակ բոլորիս հայտնի պատճառներով…

Արս ջան, հարցը դու սխալ ես դիտում, սեքսուալ կյանքից հրաժարվելը որևէ անձի կողմից դա դեռ չի նշանակում որ կուսակրոնութունը որպես կանոն կիրառելի է… եթե մեկը 1000 կգ բարձրացնում է դա չի նշանակում որ մարդկության համար դա կիրառելի է ու կարող ես նորմ սահմանել…

… արի հարցն այսպես դնեմ. եթե կուսակրոն հոգևորական կարգվելու պայմաններից մեկը լիներ պարտադիր կռտումը, քանի՞ կուսակրոն հոգևորական մենք այսօր կունենայինք… ես կասեի մեր հոգևորականության 99.9999% կհրաժարվեր կուսակրոնությունից… սա նշանակում է որ նրանք այնուամենայնիվ "օգտագործելու են աստծո տրված բարիքը"…

ինձ թվում է դու ճգնավորությունը խառնում ես կուսակրոնության հետ… դրանք ֆունդամենտալ տարբեր բաներ են

Միանգամայն համաձայն եմ, որ մարդն ունի կրքեր և բնազդներ, որոնք բնորոշ են նաև կենդանիներին, և դրանցից մեկն է սեռական պահանջը: Բայց, իմ կարծիքով, այս պահանջը կառավարելի, ոչ կենսական է (ինչպես, ասենք, շնչելը): Աղոթքը՝ որպես կառավարման միջոց բնավ անզոր չէի համարի, թեկուզև այն նկատառումից ելնելով, որ կենտրոնացած աղոթքը ուշադրությունը կարող է շեղել մնացած բոլոր պահանջներից:
Այսինքն, մեր տեսակետների տարբերությունը կայանում է նրանում, որ իմ ելակետը այն է, որ սեռական պահանջը կառավարելի է, այնպես, ինչպես օրինակ բարկությունը, նյարդային լարվածությունը ցասումի տեսքով լիցքաթափելու պահանջը, իսկ քո տեսակետից (ինչքանով հասկանում եմ)՝ կառավարելի չէ, կենսական պահանջ է, այնպես, ինչպես, օրինակ սնվելը, կամ շնչելը: Վերջինի վերաբերյալ պետք է նկատեմ, որ սնվելը կամ շնչելը էապես տարբերվում են սեռական պահանջից նախ նրանով, որ դրանք գործում են մարդու ողջ կյանքի ընթացքում, իսկ սեռական պահանջը ժամանակավոր է, երկրորդ՝ շնչելու և սնվելու պահանջմ ունեն բոլոր մարդիկ՝ առանց բացառության, մինչդեռ գոյություն ունեն մարդիկ (ասեքսուալներ), որոնց մոտ սեռական պահանջը բացակայում է:

Կառավարելի չի նշանակում հրաժարվել… սրանք տարբեր բաներ են… ամեն մարդ պետք ա կառավարի իր ոչ միայն սեքսուալ այլ նաև մնացած կարիքներն ու պահանջները, բայց հրաժարվելը անբանական երևույթ է… աղոթքը սեքսուալ պահանջները սանձելու համար չի, աղոթքի իմաստը լրիվ կորում է այդ դեպքում… և աղոթելով երկար չես կառավարի քո սեքսուալ պահանջները, նամանավանդ այսօրվա պայմաններում, հոգևորականների պարագայում որոնք շփվում են աշխարհիկ մարդկանց հետ… հեղեղի դեմը չես առնի…

… թեկուզ և ժամանակավոր, այնուամենայնիվ բնական է և սա ավելի կարևոր ասպեկտ է…

Դե, հոգևորական (ի նկատի ունեմ՝ հոգևորականին ներկայացվող բոլոր պահանջներին համապատասխանող) լինելն, ինքնին, որոշ իմաստով «անբնական» ա: Ինչո՞ւ պետք է հոգևորականը լրիվ նույն կերպարն ունենա, ինչ մյուսները: Օրինակ, սպորտսմենները չե՞ն տարբերվում մնացածներից:

տարբերվել բոլորովին էլ չի նշանակում լինել անբանական… բոլորս էլ տարբեր ենք, բայց երբ տարբերությունը լինում է անբանական դա արդեն ունենում է նաև վատ հետևանքներ… սեքսուալ չբավարարված մարդուց լավ բան դժվար է սպասել… սեքսուալ անբավարարվածությունը շատ չարիքների դրդապատճառ է…

Ինչքանով ինձ հայտնի է՝ բուդդիզմում ևս կա կուսակրոնության (կամ սեռական ցանկությունը զսպելու) միջոցով ինքնամաքրվելու կամ վերնայինին ծառայելու գաղափար (բայց չեմ պնդում, որովհետև բուդդիզմին գրեթե ծանոթ չեմ): Կրտելը ևս տարբերակ է, բայց ոչ այնքան արդյունավետ, ինձ թվում ա, քանի որ լուծում ա խնդիրը մեխանիկորեն, առանց հոգեբանական ու գիտակցական մեխանիզմների ներառման, որն էլ չի նպաստում բնավորության, կամքի ամրապնդմանը:
Կուսակրոնությունը, ինչքանով ես եմ հասկանում ընդհանուր դրույթի իրականացման մի (ազդեցիկ) միջոց է. հրաժարվել բոլոր հաճույքներից և կրքերից, որոնք ունի մարմինը, կարողանալ կառավարել սեփական մարմինն ու ցանկությունները բանականության միջոցով՝ հիմնվելով քրիստոնեական ուսմունքի դրույթների վրա:

Կրտվելը, "կակռազ" ավելի լավ է ցույց տալիս քո նվիրվածությունը աստծուն… ավելի լավ ես կենտրոնանում աստծուն ծառայելու վրա… եթե առաջ 6 աղոթքից 4-ը սեքսուալ պահանջներդ սանձելքւ համար էր ապա կրտվելուց հետո 6-6-ը աստծուն է նվիրված, ինչով է սա անընդունելի… ես կասեի հենց ինքն ա…

դուրս է գալիս աստծուն ծառայել նշանակում է շարունակաբար սեքսից հրաժարվել… ուրիշ բանի ժամանակ չի մնում

---------- Ավելացվել է՝ 00:58 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 00:46 ----------

Շատ լավ, թեկուզև ուրիշ մոտիվացիոն համակարգի վրա հիմնված, այնուամենայնիվ, կա: Ուրեմն ևս մի օրինակ, որ այն իրագործելի է: (feasible)

Արս, հետո՞ ինչ որ կա… դա բոլորովին էլ չի նշանակում որ ճիշտ է … կամ իրագործելի դեռ չի նշանակում էֆեկտիվ… կիրառելի չի

---------- Ավելացվել է՝ 01:18 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 00:58 ----------

Արս ջան, արի ավելի կոնկրետացնենք թեման…

կուսակրոն վարդապետը ինչքանով է ավելի արդյունավետ հրեա ռաբբիից որն ամուսնացած է

[Skeptic]

Կրտելը ևս տարբերակ է, բայց ոչ այնքան արդյունավետ, ինձ թվում ա, քանի որ լուծում ա խնդիրը մեխանիկորեն, առանց հոգեբանական ու գիտակցական մեխանիզմների ներառման, որն էլ չի նպաստում բնավորության, կամքի ամրապնդմանը:

Օրինակ, հարավասիական կաստաներից մեկի` հիջրաների դեպքում էդպես չի: /մանրամասն տեղեկությունների համար դիմել Leo Negri-ին, հիջրաների մասին իմ գիտելիքները շաատ ընդհանուր են/:
Իսկ 18-րդ դարում Ռուսիայում ձևավորված սկոպեցների աղանդի շրջանակներում կաստրացիան պարտադիր էր: Ճիշտ ա, դա ավելի շատ կապված ա իրանց ճգնավորական կենսակերպի հետ, բայց, ինչպես կուսակրոնության դեպքում, նպատակը սեռական ցանկությունները մեկընդմիշտ արմատախիլ անելն էր:

[Ֆրեյա]

Անի ջան, խոտան է տալիս այն հոգևորականների կամքը՝ հավատարիմ մնալու կուսակրոնության քրիստոնեական սկզբունքին, որոնք այն խախտում են: Բայց բուն սկզբունքն ինչո՞վ է խանգարում հասարակությանը: Հո այդ սկզբունքը չի՞ ասում՝ կնոջ հետ չքնես, բայց տղամարդու կամ երեխայի հետ մեկ-մեկ կարող ես: Հիմա եթե տվյալ մարդը հավատարիմ չի մնում իր հավատքի սկզբունքներին (որոնք ներառում են կուսակրոնությունը), արդյո՞ք չարիքի արմատը կուսակրոնությունն է: Եթե այդպիսի մարդը ամուսնանա, սեռական կյանքով ապրի, մանկապղծությունը հասարակությունում պակասելո՞ւ է:

Իրականում դու ճիշտ ես, Արսեն ջան, չարիքի արմատը կուսակրոնությունը չի, այլ կուսակրոնության չհետևելը։ Իսկ դրա պատճառներից կառանձնացնեի այն, որ քրիստոնեական կրոնը երևի թե այն կրոններից է, որ առավել շատ է կապված աշխարհիկ կյանքի հետ։ Հոգեւորականները առանձնեցված սարեր ձորերում չեն ապրում, այլ սովորական մարդկանց կողքին են ապրում, այդ պատճառով նրանց ավելի դժվար է տեսնել նորմալ կյանքը եւ զսպել իրենց։
Մեկ այլ պատճառ՝ կարծում եմ, կուսակրոնության իմաստը եւ նպատակը լավբացատրություն չունեն։ Օրինակ, բուդդիզմը ավելի շատ ուղղած է անհատի հոգևոր զարգացմանը եւ կուսակրոնությունը դիտվում է որպես անհատի հոգու մաքրման եղանակ, ոչ թե Տիրոջը ծառայելու համար է։ Այսինքն, մարդն ինքն է ձգտում մաքրվել, ոչ թե անում է դա որովհետև ուրիշ ճար չունի եւ նորմալ բացատրություն էլ չունի, թե դա իրեն ինչով է նպաստում։ Գուցե լավ ծանոթ չեմ քրիստոնեության մեջ կուսակրոնության բացատրությանը եւ նպատակներին...

Բացի այդ, կաթոլիկ եկեղեցին միշտ էլ ձգտել է ոսկու, ճոխության, հարստության, աշխարհիկ կյանքին է խառնվել, իշխանության է ձգտել, իսկ այդ դեպքում, եթե նման նյութական ձգտումներով է մարդ ապրում, նրա համար կուսակրոնության իմաստն էլ է կորում։

Ինչ վերաբերում է վերջին հարցադրմանը. կարծում եմ, այո, կպակասի, քանի որ այդ չարիք երևույթները առաջանում են արհեստականորեն ստեղծված պայմաններում։ Եթե չլինեն սեմինարիաները, չի լինի չարաշահման հիմք, որովհետև ուրիշ կերպ... ուղղակի կաթոլիկ եկեղեցու միջավայրում դժվար է պատկերացնել, որ այդ երևույթը երբևէ կվերանա ուրիշ ճանապարհով...

Իրենց վերնախավում ինչ ուզում են՝ անեն։ Բայց վստահել նրանց երեխաներին՝ հանցագործություն է։

[Rammstein]

1. Քրիստոսը ասել է` «ամենեւին մի երդվիր», իսկ կուսակրոնությունը հենց երդմամբ է սահմանվում:
2. Կուսակրոնությունը բնությանը, մեղմ ասած, համահունչ չէ:
3. Կուսակրոնությունը երբեմն արդյունք է շահամոլության:

Իհարկե ինքս էլ բազմաթիվ հիանալի հոգեւորականների եմ ճանաչում, ովքեր կուսակրոն են, բայց ուզում եմ ասել, որ ներկայիս կուսակրոնության դրվածքը չափազանց թերի է: Նախ եւ առաջ, ինչո՞ւ պետք է բարձրաստիճան հոգեւորական դառնալու համար պարտադիր լինել կուսակրոն:

Ինչ վերաբերում է շահամոլությանը, ձեռնադրողը հո պայծառատե՞ս չի, որ իմանա` մարդը իրոք Աստծուն նվիրված է՞, թե՞ գնում է բարձր պաշտոն ստանալու:

Կարելի է մի փոքր համակարգել կուսակրոն դարձողների դրդապատճառներն ու սպասվող հետեւանքները, գուցե շատ բան հստակվի: Կուսակրոն ձեռնադրվողներին կաելի է բաժանել երեք հիմնական խմբերի.
ա. Մարդիկ, ովքեր կուսակրոն են դառնում շնորհիվ Աստծուն նվիրված լինելու ու լավ գիտեն, թե ինչ են անում:
բ. Մարդիկ, ովքեր պաշտոնի են ձգտում:
գ. Մարդիկ, ովքեր շահի ետեւից չեն գնում, բայց կուսակրոն են դառնում թյուրիմացաբար, լինելով պատրանքի մեջ, որը հետագայում հանգեցնում է մի շարք շեղումների` կնամոլության, համասեռամոլության, պեդոֆիլիայի, հոգեկան խանգարման եւ այլն: Նշված երեւույթների ի հայտ գալը նորմալ է, ու չի նշանակում, թե տվյալ մարդը տականք աննասունի մեկն ա: Ճիշտ ա, ինքը մեղավոր ա, որ չի իմացել, որ կուսակրոնությունը իրա համար չի, բայց համակարգը ավելի մեղավոր է:

Շեղումները, որոնց մասին գրեցի (գ) կետում, սովորաբար, ի հայտ են գալիս սեռական ցանկությունը ճնշելու հետեւանքով: Իսկ եթե էն մարդը իրա ցանկությունը ճնշել է, ուրեմն փորձել է լինել «կարգապահ հոգեւորական», պարզապես «ֆազերը գցել են» ու առաջացել է շեղում, ու նաեւ կորցրել է ինքնատիրապետումը եւ ամեն ինչ պատրաստ է:

Մի խոսքով, կուսակրոնության հետ կապված շատ բաներ, իմ խոսրին համոզմամբ, վերանայման կարիք են զգում: Բայց, ցավոք, չեմ հավատում որ այսօր կա մեկը, ով վերանայելու դեպքում ճիշտ որոշում կկարողանա կայացնել:

[ars83]

կուսակրոն վարդապետը ինչքանով է ավելի արդյունավետ հրեա ռաբբիից որն ամուսնացած է

Ինչ սադրիչ հարցեր ես տալիս: Ասածիցդ հետևում է, որ քրիստոնյա կուսակրոն վարդապետն էլ, հուդայական րաբբին էլ հավասարապես ծառայում են Աստծուն: Մինչդեռ երկրորդը (կարծում եմ բոլորին էլ հայտնի է), չի ընդունում Քրիստոսի՝ Աստծո Որդի լինելու փաստը, ինչով էլ չի կարող դիտարկվել որպես Աստծո ծառա, հավատացյալ քրիստոնեությունում: Ստացվում է, որ համեմատություն կատարել չենք կարող, կամ եթե կատարենք, ապա համակարգերից յուրաքանչյուրում (քրիստոնեական, հուդայական) ի սկզբանե մյուս կրոնի ծառայողը չի համարվի Աստծո սպասավոր, և տվածդ հարցի պատասխանը միարժեքորեն կորոշվի:
Բայց համեմատությունը կարող ենք կատարել միևնույն կրոնական համակարգում. վերցնենք քրիստոնեությունը: Չամուսնացած կամ կուսակրոն սպասավորն ավելի շատ ժամանակ ունի՝ տրամադրելու եկեղեցական կյանքին, քան ամուսնացածը, որը պետք է խնամք տանի իր կնոջ և ընտանիքի հանդեպ: Ըստ որում, եթե սկսի անտեսել իր ընտանիքը և փոխարենը ժամանակն ամբողջությամբ նվիրի եկեղեցական կյանքին, կդատապարտվի հենց քրիստոնեական դրույթների կողմից. (Ա Տիմ. Ե 8)

Իսկ եթէ մէկը իւրայիններին եւ մանաւանդ ընտանիքին խնամք չի տանում, հաւատն ուրացել է եւ աւելի չար է, քան անհաւատը։

Ուստիև, կուսակրոնության պայմանը դրվում է միայն բարձր հոգևոր աստիճան ունեցողների առջև, որոնք պետք է իրենց ժամանակի մեծագույն մասը տրամադրեն եկեղեցական կյանքին: Այդպիսի հոգևորականների քանակը, ինչքանով ինձ է հայտնի, մեծ չէ: Միգուցե, ավելի ստույգ վիճակագրական տվյալներ կարողանա հաղորդել Monk-ը:

[Mephistopheles]

Ինչ սադրիչ հարցեր ես տալիս: Ասածիցդ հետևում է, որ քրիստոնյա կուսակրոն վարդապետն էլ, հուդայական րաբբին էլ հավասարապես ծառայում են Աստծուն: Մինչդեռ երկրորդը (կարծում եմ բոլորին էլ հայտնի է), չի ընդունում Քրիստոսի՝ Աստծո Որդի լինելու փաստը, ինչով էլ չի կարող դիտարկվել որպես Աստծո ծառա, հավատացյալ քրիստոնեությունում: Ստացվում է, որ համեմատություն կատարել չենք կարող, կամ եթե կատարենք, ապա համակարգերից յուրաքանչյուրում (քրիստոնեական, հուդայական) ի սկզբանե մյուս կրոնի ծառայողը չի համարվի Աստծո սպասավոր, և տվածդ հարցի պատասխանը միարժեքորեն կորոշվի:
Բայց համեմատությունը կարող ենք կատարել միևնույն կրոնական համակարգում. վերցնենք քրիստոնեությունը: Չամուսնացած կամ կուսակրոն սպասավորն ավելի շատ ժամանակ ունի՝ տրամադրելու եկեղեցական կյանքին, քան ամուսնացածը, որը պետք է խնամք տանի իր կնոջ և ընտանիքի հանդեպ: Ըստ որում, եթե սկսի անտեսել իր ընտանիքը և փոխարենը ժամանակն ամբողջությամբ նվիրի եկեղեցական կյանքին, կդատապարտվի հենց քրիստոնեական դրույթների կողմից. (Ա Տիմ. Ե 8)

Ուստիև, կուսակրոնության պայմանը դրվում է միայն բարձր հոգևոր աստիճան ունեցողների առջև, որոնք պետք է իրենց ժամանակի մեծագույն մասը տրամադրեն եկեղեցական կյանքին: Այդպիսի հոգևորականների քանակը, ինչքանով ինձ է հայտնի, մեծ չէ: Միգուցե, ավելի ստույգ վիճակագրական տվյալներ կարողանա հաղորդել Monk-ը:

Արս ջան, գրածներդ կրոնական տեսանկյունից միգուցե ճիշտ են, բայց ըստ էության անիմաստ քանի որ հոգևորականը պետք է ծառայի ոչ թե աստծուն այլ մարդուն… աստված ոչ ծառայի և ոչ էլ սպասավորի կարիք ունի… երբ հարցին այս տեսանկյունից նայես ապա կուսակրոնությունը կդառնա անիմաստ…

[Skeptic]

ԿՈՒՍԱԿՐՈՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՆԱՌԱԿՈՒԹՅՈՒՆ Ե

Բենիկ Ծ. Վարդապետը (Եղիազարյան) եղել է Էջմիածնի միաբան և Կոմիտասի մոտ ընկերներից մեկը: Հաջողության չհասնելով իր նախաձեռնած բարենորոգչական շարժման մեջ` նա ինքնակամ կարգալույծ է լինում:

Հայ ժողովուրդ, լավ ուշք դարձրու այս վերնագրին և լսիր ինձ:

Քրիստոսը ամուսնական խնդիրը բոլորովին ազատ ե թողել. ով կամենում ե, պետք ե ամուսնանա. ամուսնանալը լավ ե պոռնկությունից:

Պողոս առաքյալն ասում ե. «Ամեն մարդ թող իր կինն ունենա, վոր չը պոռնկանա»: Նույն առաքյալը. «Ով վոր ժուժկալ մնալ չի կարող, թող ամուսնանա. վորովհետև ավելի լավ է ամուսնանալ, քան վառվել»:

«Յեպիսկոպոսին վայել ե, որ մի կին ունենա»:

«Ամուսնությունը ամեն կողմից պատվական ե և անկողինը սուրբ»:
«Ամուսնությունը Աստծո արքայության համար առաքինություններ սովորեցնող մի դպրոց ե» (Տերտուղիանոս):

«Ամուրիությունը հակառակ ե բնական օրինաց. յեկեղեցին ընկել ե ծայրահեղության մեջ` բնավ չամուսնանալ» (Ներսես արքեպ. Մելիք-Թանգյան):

«Յեպիսկոպոս, յերեց կամ սարկավագ չը հեռացնեն իրենց կնոջը յերկյուղածության պատճառով. իսկ յեթե համառին, թող կարգալույծ լինեն» ( Առաքելական կանոն 5-րդ հոդված):

«Յեթե յեպիսկոպոսը, յերեցը կամ սարկավագը կը հրաժարվեն ամուսնությունից, մսից, գինուց, վոչ թե ժուժկալության համար, այլ պիղծ համարելով և անարգելով արարչագործությունը, դրանք կամ ուղղվեն կամ կարգալույծ լինեն» (Առաքել. կանոն 46-րդ հոդված):

«Նիկիո տիյեզերական ժողովում վորոշվում ե յեկեղեցականների ամուսնությունը ազատ թողնել, ով կամենում ե թող ամուսնանա» (Սոկ. յեկ. պատմ):

Հայոց յեկեղեցին յեկեղեցականների ամուրիություն չեր ճանաչում մինչև V դարը: Հայոց կաթողիկոսներն ամուսնավոր եյին: Խադ յեպիսկոպոսը, վորին` իբրև սուրբի, յեկեղեցին տոնում ե, ամուսնացած եր: Նրա աղջիկը Ապահունյաց իշխանի կինն եր:
Մեր յեկեղեցին պաշտոնական վորոշում չունի ամուրիության համար: Այդ հակաբնական կանոնը մտել ե մեր յեկեղեցի հունաց ազդեցությամբ:

Ամուրիությունը մտել ե քրիստոնեյական պաշտոնական յեկեղեցու մեջ հեթանոսությունից` Միհրական կրոնից, Հռոմի Վեստալյան կույսերի ամուրիությունից, հնդկական կրոններից:

Իսկ Քրիստոսը կործանել ե բոլոր հեթանոսական կրոնները:

Կուսակրոնությունը հակաբնական ե, և դարձել ե անառակության աղբյուր:
Յերբ յեկեղեցական ամուրիությունը հայոց մեջ մտավ, նույն յեկեղեցու մեջն ել բուն դրեց անառակությունը: Այդ պարզապես յերևում ե յեկեղեցական այն բազմաթիվ պատժական որենքներից, վոր սահմանված են անառակ յեպիսկոպոսների և վարդապետների համար:

Սակայն վերջին ժամանակներում հայոց յեկեղեցու ամուրիությունը լկտի անառակություն ե դարձել, իսկ վանքերը` անառակության շկոլա, վորտեղից անառակությունը ծավալվում ե հայ ժողովրդի մեջ:

Այդ աստիճանի լկտի անառակության դեմ բողոքի ձայներ լսվեցին: Մի քանի տարի առաջ յեկեղեցական ժողովի մի փորձ յեղավ Էջմիածնում: Ժողովականների մեջ ձայներ բարձրացան ամուրիության դեմ, պահանջ դրին վերացնել ամուրիությունը: Թիֆլիսի քահանայությունը իր ժողովներում վորոշել էր ամուրիությանը վերջ տալ և տպագրված վորոշումը ուղարկել էր Եջմիածին:

Սակայն բազմակնության սովոր ամուրիները խեղդեցին այդ ձայները յեվ բարեփոխությունը չանցավ:

Հին վանականությունը ամուրիության հետևանքով և կանանց սակավ այցելությամբ վանքերին տարված եր հակաբնական ախտերով, վորի պատճառով շատերը խեղանդամ եյին դառնում, մեջքի ուղեղի չորացումով (сухотка) և վոտների անդամալուծությամբ քարշ եյին տալիս իրենց թշվառ գոյությունը մինչև վաղահաս գերեզման: Արվամոլությունը ընդունված բարք դարձավ վանքերում և անմեղ ու մոլորված պատանիները հասակ առնելով արյունարբու թշնամի դարձան վանքերին ու վանականներին. Մեղավոր չեն վանքերում դաստիարակություն և ուսումն ստացած տղայքը վոր այսոր թքում են վանականների յերեսին և իրենց պրոպագանդան ուղղում վանական կյանքի դեմ:

Դրանցից մինը` Ճեմարանի մի աշակերտ, պատվի, զգացումի զարգացումով չը կարողացավ տանել ընկերների ակնարկները իր տխուր պատանեկության մասին և Ճեմարանի յերկրորդ հարկի լուսամուտից իրեն ձգեց, ջարդ ու փշուր յեղավ և մեռավ:

Ավելի պակաս մոլի վանականները հակաբնական ախտերից հեռու մնալու համար, ավելի բնականին եյին դիմում: Լեգենդա չե, վոր Եջմիածնի շենքերի պարիսպներից գեշերները, յերբ պարիսպները փակ եյին լինում, պարանով կապած կողովով կանայք եյին քաշվում պարիսպների վրայով դեպի վեր. Լեգենդա չե, վոր յափունջիներում կոլոլված, փափախներով ծածկված կանայք մթանը վանական խցերն եյին մտնում:

Իրականություն ե, վոր 90-ական թվականների նոր սերունդը, ունևորները, Թիֆլիսից հեռագրով անբարո կանայք եյին պատվիրում և «դրախտի գիշերներ» սարքում Վեհարանին կից Լաբյուրինթոս սենյակներում: Բանն այնտեղ հասավ, վոր իր մաքրությունը պահած Տաճատ վարդապետը (հետո վերարկուն հանեց) ատրճանակով եր սպառնում այդպիսիներին և վախեցնում կանանց:

Լենինականի մի քահանա բողոքել եր սինոդին իր վատավարկ կնոջ դեմ և պնդել եր լուծել իր ամուսնությունը. Կինը վրեժ առավ բոլոր վանական ջոջերից. բոլորին այցելեց. Նրան ջոջ սրբերը սիրով ընդունեցին. «մատաղն իր վոտքովն ե եկել»: Յեվ հանկարծ 2-3 ամիս վանականները ժամ չեյին գալիս, հիվանդ եյին: Ի՞նչ էր յեղել, վոչինչ. «քամին տվել, մրսել եյին…»: Այս դեպքի մասին յես ժամանակին գրել եմ, և ավելացրել. «Ամուսնությունը, սերը արգելված ե Եջմիածնի համար, իսկ պոռնկությունը իրավունք ե»:

Ահա մի յեպիսկոպոս, վորի մոտ շաբաթը յերկու անգամ կառքով մի-մի կին եր գալիս մոտակա Ո. գյուղից: Կառքը գալիս վանականները սովոր եյին ասել. «Վանքին հարսը եկավ»: Յեվ այդ ողորմելի «վանքի հարսին» վերջիվերջո ազգականները քարշ տվին տարան Հռիփսիմեյի վանքի պարիսպների տակ և սպանեցին:

Ահա մի յեպիսկոպոս ճանկել եր մի անմեղ սիրուն աղջիկ Նվարդ անունով, իբրև աղախին. նա այդ յեպիսկոպոսի մոտ փչացավ, նրանից ել հիվանդացավ, տեղափոխվեց մի վարդապետի մոտ և ինչ վոր ստացել եր յեպիսկոպոսից, իրավամբ հաղորդեց վարդապետին: Վարդ ու Նվարդ քեֆ արեցին, բայց մի քանի ամսից հետո այդպիսիներին գթացող Եջմիածինը իր «սխալական» վարդապետին Թիֆլիս ուղարկեց բժշկվելու ութն ամսով: Աղջիկը մարդու գնաց. լսեցի, բացվել ե բունը, հայտնողն յեղել ե հիվանդությունը և աղջկան մարդը սրախողխող ե արել:

Ահա մի ուրիշ վարդապետ, վորին Նորր-Բայազեդում մի մեծ ընթրիքի ժամանակ մի զինվորական թուրը հանած փախցրեց սեղանից. վարդապետը վեղարը թողած փողոցն ընկավ ու ազատվեց. ի՞նչ եր յեղել. հենց սեղանի վրա լավ չեր պահել իրեն սպայի կնոջ նկատմամբ:

Նույն վարդապետին յերկու տարի առաջ Կիսլովոդսկի յեկեղեցում պատարագի ժամանակ մի տղամարդ ջարդեց փայտով, նրա խաղերի համար կնոջ հետ: Վարդապետը փախավ տեղից, վեղարը հանեց ղրկեց Եջմիածին, աշխարհականացավ, անցավ Նախիջևան, նշանվեց այս ել անհաջող անցավ, վերստին վանք յեկավ, վեղարն առավ և «Գերագույն Խորհրդի» սիրելին դարձավ:

Ահա մի յեպիսկոպոս, վորին Վաղարշապատի այգիներից մեկում մի գաղթական կնոջ հետ բռնեցին հանցանքի մեջ այգու հարևանները և թքեցին յերեսին:
Նույնի փորում մի յեղան ցցելու փորձն արավ մի տղա «սրբազանի» աղախնոց պատճառով, բայց չը թողին:

Նույն յեպիսկոպոսը ամենահայտնի անբարոյական կանանց ընդունում և ճանապարհ դնելիս, որը ցերեկով, ափաշկարա մի-մի մեշոկ ցորեն դնում կնոջ բերած ծառայի շալակին և ղրկում:

Այս մարդու համար չարաճճի պատանիները մի զատկական նվեր եյին տվել երկտողով ու կպցրել նրա պատին, վոր հետևյալն ե. «Համ աքլոր յես, համ հավ ես,- պառավ տեսնես կամաչես, աղջիկ տեսնես` կը կանչես»: Տարիներ առաջ Եջմիածնում մի խումբ լվացարար ռուս կանայք կային. վանականներն իրենց լվացքի անունով հրավիրում եյին նրանց. բարձրացավ մի մեծ խայտառակություն, գործը հասավ գավառապետին, վորը «բարի յեղավ խնայելու վանականներին, վոր օրենքով արտոնյալ եյին»:

Ահա մի տարեց վարդապետ վորի կյանքը միայն անառակությամբ ե անցել: Յես և Հուսիկ վարդապետը (այժմ յեպիսկ.) վկա յեղանք թե ինչպես իրար ծեծեցին «առաքինի» վարդապետն ու պոռնիկ կինը, վորը պահանջում էր իր բարձերն ու «վարձը»: Յես առ ամոթս սպառնացի կնոջը և հազիվ դուրս քշեցի վանքից:

Ահա մի յեպիսկոպոս` վորին մի աղջկա ազգականները (ինչպես քննության ժամանակ լսվում եր) զարկեցին դաշույնով ուղղակի սրտի մեջ և յեթե դաշույնի ծայրը ուժեղ յեպիսկոպոսի հաստ կողի վրա կոտրված չը լիներ, նա մեռած պիտի լիներ:

Կարծում եմ որինակները, վո՞ր մեկն ասեմ:

Անառակության առատ հունձք եր տալիս և «ամուսնալուծությունը»: Պառակտված ամուսինները դիմում եյին սինոդ և ապահարզան եյին պահանջում. նրանց գործը ձգձգվում եր տարիներով, տասնյակ տարիներով: Խնդրատուներն ստիպված եյին լինում անձամբ Եջմիածին գալ աշխատելու: Յեթե կինը գեղեցիկ եր, գեղեցկությունն եր հաղթում, իրավունք ստանում կրկին ամուսնանալու, յեթե գեղեցիկ չեր և մարդը հարուստ եր, հարստությունն եր արդարանում:

Յեվ սինոդի մեջ աշխատանքները բաժանելիս սինոդականները ամուսնալուծական գործերի սեղանի վրա գլուխ եյին կոտրում, վոր այդ մասն իրենց ընկնի:

Մի ամուսնալուծական գործում սինոդը արդար ե ճանաչում մարդուն. շքեղ կինը շտապում ե Եջմիածին, յերկու որ ու գիշեր հյուր լինում սինոդի նախանդամին և ահա յերրորդ որը նոր վճիռ: Կինն անմեղ ե, իրավունք տալ ամուսնանալու, մարդուն զրկել կրկնամուսնությունից:

Մի ամուսնալուծական գործի համար մի յերիտասարդ կնոջ վիճակվում ե Եջմիածին գալ իր ազգականի և նոր նշանածի հետ. ծանոթ վարդապետներից մինը (այժմ յեպիսկոպոս) խոստումն ե առնում սինոդում աջակցել գործի հաջող յելքին: Փաստերը բացարձակ անմեղ են ճանաչում կնոջ: Կինը հեռանալիս քաղաքավարական պարտք ե համարում մտնել վարդապետի տունը շնորհակալություն անելու: Վարդապետը իր աշխատանքի վարձն ե խնդրում, միամիտ կինն ասում ե. «փող չունիմ մոտս, ուրախությամբ կը գրեմ հորս և նա ձեզ կուղարկի հարյուր ռուբլի»:

- Վո՜չ, իմ խնդրածս փող չե, ասում ե վարդապետը ու չոքելով գրկում գեղեցկուհու վոտները: Սակայն այս անգամ իր սովորական հաշվի մեջ սխալվում ե «կուսակրոն» հերոսը. կինը թքում ե չոքած աղոթավորի աչքի մեջը, գոռում վրան, դուրս գալիս, նշանածուին պատմում, վորը կամենում ե մտնել վանականի մոտ և խեղդել, կինը չի թողնում և բավականանում են մի խայտառակ նամակով, վոր գրում ե տղան «սուրբ հորը»:

Վերջին ժամանակներս անառակությունը սիստեմների ե վերածված: Կան վոր ամուսնացած ծառաներ չեն պահում հարաքաշ դառնում. կան վոր ջահել «աղախիններ» են պահում, շուտ-շուտ մարդու տալիս, կան վոր յերթևեկներ են ընդունում, կան ել, վոր «ազգական», «յեղբոր աղջիկ», «քեռու թոռ» անուններով են սրբագործում պոռնկությունը:

Հայ ազգի թշվառությունը քաղցած, աղքատ գաղթական աղջիկներով ու կանանցով լցրեց վանքը: Ստեղծվեց աղախիների սիստեմը:

Բանն այնպիսի ծավալ ստացավ, վոր Թ.Թադեոսյանը «Հորիզոնում» մի մեծ հոդված գրեց և Եջմիածնին անվանեց «մեծ անառականոց»! Կաթողիկոսն այդ հոդվածի տպավորության տակ մի խիստ հրաման արձակեց «Վանական Խորհրդին» յերեք որվա ընթացքում հեռացնել վանքից բոլոր կանանց և աղջիկներին: Սակայն այդ ջոջերը, վոր այժմ հլու հնազանդություն են պահանջում ստորադրյալ վարդապետներից, և վոչ մեկը «աղախին» հեռացրեց և բանի տեղ չդրեց կաթողիկոսի հրամանը: Այդ 1920թ. եր:

Խրիմյան կաթողիկոսը միշտ դեմ եր արտահայտվում կուսակրոնությունը և ծաղրում: Իզմիրլյան կաթողիկոսն ասում եր. «Իբրև անհատ մը, իբրև Իզմիրլյան կընդունեմ, վոր ամուրիությունը անառակության կը տրամադրե, բայց իբրև կաթողիկոս, չեմ կրնար փոխել այդ կարգը. այդ ազգային ժողովի գործն ե»:

Գևորգ Ե. կաթողիկոսը քահանաների կրկնամուսնություն մտցրեց առանց ազգ-յեկեղ. ժողովի և լավ արեց, վորպեսզի քահանաներին անառակությունից ազատի և զավակներին փրկի գեշ ազդեցություններից:

Անառակության հետ սերտ կապված ե թալանը, գողությունը: Հասկանալի յե թե թալանն ուր ե գնում:

Հայ ժողովուրդ, չարախնդություն չե, վոր ինձ ստիպում ե գրել այս տողերը. յերբե՜ք: Այդպես ել պետք է լիներ, քանի կեղծ կուսակրոնությունը կա, շատ ել չեմ մեղադրում ամուրի անառակներին: Բնախոսականի վերաբերմամբ մարդը նման ե անասունին. նա իր հատուկ մսուրը պիտի ունենա, վոր քիթը չը խոթի ուրիշի մսրի մեջ:

Դո՛ւ, հայ ժողովուրդ, կենդանի յեկեղեցին դու յես, վերջ տուր այս վնասաբեր ամուրիությանը, ինչպես վերջ տվին անգլիական, գերմանական, շվեյցարական և այժմ ռուսական «կենդանի» յեկեղեցիները:

Յես ցավում եմ կեղծիքի վրա, վոր անաբարոյականություն ե, վոր վիրավորում ե ինձ խորապես. ցավում եմ քո տղա ու աղջիկ զավակների վրա, վորոնք տգեղ բարքեր են տանելու վանքերից դեպի կյանք: Պաշտպանիր զավակներիդ պատիվը, բարոյականը, հեռացրու նրանց վանքերից և շտապիր վռնդել գարշ ամուրիությունն այն տեղերից:

Ճշմարիտն եմ ասում, յեթե հարաբերական սրբության մաքրություն կա վանքերում, ելի նրանց մեջն ե, վորոնք տասնյակ տարիներով մի կին ունին, վորդիք ունին, ընտանիք են կազմում, ամուսնավոր են: Նրանք միայն բնական մահով են մեռնելու, մինչդեռ «ամուրի» վանականների 80%-ը վեներական ախտերով են տափ մտնում:

Ամեն տեղից ձայն տուր ու կանչիր, հայ ժողովուրդ:
Թող կորչի ամուրիությունը յեկեղեցուց.
Թող կորչի պղծությունը խցերի, խորանների, տաճարների.
Թող կորչի անառակ վանականությունը:

Բենիկ Ծ.Վարդապետ
Յերևան,
1924թ.


Աղբյուր` Lragir.am

[Ձայնալար]

Հետաքրքիր պատմական ակնարկ ա կուսակրոնության, դրան կողմ ու դեմ դարավոր պայքարի մասին:

http://www.religions.am/arm/editoria...6%D5%A1%D5%AC/