Վիլյամ Սարոյան

[Դատարկություն]

Մարդիկ, հուշեք, որտեղի՞ց գտնեմ «Մարդկային կատակերգությունը» կամ Սարոյանից ուրիշ ստեղծագործություն:

Ահա` «Մարդկային կատակերգություն»

[Էլիզե]

Շատ եմ սիրում կարդալ Սարոյանի գործերը... անչափ շատ... շատ, շատ ու էլի շաաաաաաատ... Ամենասիրած գործս "Մաղադանոսի այգին" պատմվածքն ա... անգամ եթե ես կարդում եմ Սարոյանի գրքերը անգլերենով, ինձ մոտ այն տպավորությունն ա, որ ես դրանք հայերեն եմ կարդում...

[Chilly]

Ժողովուրդ, շատ եմ ուզում Սարոյանին անգլերեն կարդալ, բայց գրքերը ոչ մի կերպ չեմ կարողանում գտնել: Եթե ունեք կամ գիտեք որտեղից կարելի է քաշել - ասեք էլի...

[StrangeLittleGirl]

Ժողովուրդ, շատ եմ ուզում Սարոյանին անգլերեն կարդալ, բայց գրքերը ոչ մի կերպ չեմ կարողանում գտնել: Եթե ունեք կամ գիտեք որտեղից կարելի է քաշել - ասեք էլի...

Ունեմ

[Անտիգոնե]

ՇԱՏ, Շ Ա Տ, Շ Ա Տ եմ սիրում Սարոյան: Եթե դեռ նոր պիտի ծանոթանաք նրա ստեղծագործություններին խորհուրդ եմ տալիս սկսել "Թրեյսի վագր"-ից, ապա կարդացեք "Օձը", "Պինգ-պոնգ խաղացողները", Տարեկանի արտում", "Սովյալները", Հայ մուկը", "Մայրիկ ես սիրում եմ քեզ", "Նռենիները", "Նրինջները" և "Էյ, ով կա այդտեղ":

[Անտիգոնե]

"Էյ, ով կա այդտեղ"
(հատվածներ)

Աղջիկ- Կարծում ես ավելի բախտավո՞ր կլինես, եթե ես քեզ հետ լինեմ:
Տղա- Իհարկե: Մի՞թե լավ բան է անվերջ թրևել փողոցներում և սրան-նրան մտիկ տալ: Մարդ պետք է միշտ մեկին ունենա իր կողքին, թե ձմռանը, երբ ցուրտ է, թե գարնանը, երբ հաճելի եղանակ է, թե ամռանը, երբ շոգ է և կարելի է լողանալ: Մարդ պետք է բոլոր ժամանակներում` անձրևին, ձյունին և ամեն տեսակ եղանակին միշտ մեկին ունենա իր կողքին, որ նրա հետ միասին քայլի մինչև գերեզման: Եվ պետք է ունենալ լավ մարդուն: Մեկին, որ իմանալով հանդերձ, որ դու վատն ես, այնուամենայնիվ սիրում է քեզ: Ես գիտեմ, որ ես վատն եմ, բայց ինչ կարող եմ անել: Եթե դու ինձ հետ գաս, ես կլինեմ աշխարհի ամենաերջանիկ մարդը: Ես կդադարեմ այլևս վատ մարդ լինելուց…
…Աղջիկ – Վախենու՞մ ես:
Տղա – Իհարկե վախենում եմ: Ոչինչ այնքան չի վախեցնում մարդուն, որքան չիմանալը, թե ինչ է սպասում իրեն: Կարելի է վիճել մարդկանց հետ, որոնք հիմար չեն, բայց անմտություն է վիճել հիմարների հետ: Նրանք անվերջ իրենցն են պնդում և ոչ մի բան չեն ուզում հասկանալ: Ինձ այստեղից դուրս հանիր…
…Տղա – Սպասիր:
Աղջիկ – Ինչ կա:
Տղա – Տուր ձեռքդ: Մահու չափ վախենում եմ:
Աղջիկ – Ես նույնպես:
Տղա – Վախենում եմ, որ ոչ ոք այլևս չի հայտնվելու Աստծո կողմից մոռացված ավերակ այս քաղաքում և չի գտնելու քեզ: Վախենում եմ, որ դու կվարժվես շրջապատիդ, և կհաշտվես ամեն բանի հետ: Վախենում եմ, որ այլևս երբեք չես ընկնի Սան-Ֆրանցիսկո և չես հարկադրի, որ մարդիկ շուռ գալով նայեն քեզ…
…Էյ, ով կա այդտեղ: Էյ, ով կա այդտեղ: Էյ, ով կա այդտեղ: Գոնե մեկնումեկը:

[Անտիգոնե]

ՔՈ ԿՅԱՆՔԻ ԺԱՄԵՐԸ
(նախաբան)

Կյանքիդ ժամերն ապրիր այնպես, որ այդ քաղցր ժամերին ոչ քեզ, ոչ էլ կողքիդ ապրողին չդիպչեն ապականությունն ու մահը: Ամենուրեք փնտրիր բարին ու հենց հայտնաբերես, հանիր լույս աշխարհ իր թաքստոցից, թող բարությունը լինի անկաշկանդ ու չամաչի ինքն իրենից: Աչքի լույսի պես պահիր, փայփայիր մարդկայնության ամենաչնչին նշույլներն անգամ, քանի որ դա է ընդդիմանում մահվանը, թեև անցավոր է: Ամեն ինչի մեջ գտիր լուսավորը, այն, ինչ չի կարող արատավորվել: Եթե մեկնումեկի սրտում առաքինությունը պահ է մտել ահով ու կսկիծով` արար աշխարհի ծաղր ու ծանակից մազապուրծ եղած, քաջալերիր նրան: Մի խաբվիր արտաքին տպավորությամբ, որովհետև դա վայել չէ պայծառատես աչք ու բարի սիրտ ունեցողին: Ոչ մեկին մի ենթարկվիր, բայց և ոչ մեկին էլ քեզ մի ենթարկիր: Հիշիր, որ ամեն մարդ քո նմանակն է: Ամեն մեկի մեղքը նաև քո մեղքն է, և բոլոր անմեղներն իրենց անմեղությունը կիսում են քեզ հետ: Արհամարիր չարիքն ու անազնվությունը, բայց ոչ չար ու անազնիվ մարդկանց. Հասկացիր սա: Մի ամաչիր բարի ու քնքուշ լինել, բայց հենց որ կյանքիդ որևէ ժամին վրա հասնի սպանություն գործելու պահը, գործիր այդ սպանությունն ու մի զղջա: Կյանքիդ ժամերն ապրիր այնպես, որ քեզ բաժին ընկած ժամերին չավելացնես աշխարհի վիշտն ու տառապանքը, այլ ժպիտով ընդունես նրա անսահման լույսն ու խորհուրդը:

[Անտիգոնե]

ՀԵՐՍՈՏԱԾ ՄԻ ԳՆԱ
(հատված)

Բկլատ - Դա՞ է ապրելու ձևը: Գիշեր-ցերեկ մեծ-մեծ խոսելով, հռհռալով ու քեզ նմանների հետ թայֆա կազմելով, ինչ է թե վախեցած ես ու նախանձ: Դու հո տեսա՞ր թե ես նոր ոնց էի դաշնամուրի առաջ կապիկություն անում մեն-մենակ, էս մեղավոր տեղում: Տեսար, չէ՞, ոնց էի թոկից փախած երեխա դառել… դա՞ է ապրելու ձևը…Պարզ չի՞, որ Ջասփրն ապրել կուզեր: Էլի որ նա էլ, Լմփոշն էլ, Քառակուսին էլ…Նույնիսկ նրանք, ովքեր էլ չեն կարող անկողնուց վեր կենալ, բոլորն էլ ապրել են ուզում- բայց մի՞թե ապրելու ձևը դա է` ձայնները մեկ արած հռհռալ, մեծ-մեծ խոսել, ոհմակներով ատելության երգը ոռնալ, քո հետևից խոսել մենակ նրա համար, որ դու երեք ամիս է էստեղ ես, իսկ նրանք չեն ու չեն էլ լինի: Ատել քեզ, ինչ է թե նրանք վախենում են մեռնել, իսկ դու` չէ՞: Հիվանդ նախանձների նախիր: Ես քեզ ասելիք ունեմ, Փոսիյո: Ես էլ եմ նախանձում:
Փոսիյո - Հա՞:
Բկլատ - Հա, նախանձում եմ: Դու զարմանալու իրավունք ունես, բայց ես չեմ խաբում: Ես էլ եմ նախանձ, նախանձ ու մահու չափ վախեցած: Ես նախանձում եմ քո այստեղ ապրած երեք ամսվան, Փոսիյո, ու իմ լեղին ճաքում է էս մեռնելու գործից: Ախր մինչև էստեղ գալը ես կյանքում մահվան մասին իսկի չեմ էլ հիշել, իսկ հիմա դրանից բացի ուրիշ ոչ մի բանի մասին չեմ մտածում: Տեսնես ի՞նչ կլինի իմ հալը սրանից երեք ամիս հետո: Գուցե գաբարդինե նոփ-նոր կոստյումը հագիս Նյու Յորքում ման գամ, հը՞… Չէ: Գուցե զբոսայգում նստած նուշ ուտեմ ու գարեջուր խմեմ: Դժվար թե…Էդ մեկը խնդրելն արդեն շատ կլիներ: Էդքանը հասկանում եմ` դրա պես լավ օրեր էլ չեն լինի: Այ հիմա էստեղ եմ: Տեսնես երեք ամիս հետո էլի էստեղ կլինե՞մ, էս սիրուն սենյակում, էս լավ երաժշտությունը լսելիս, Գոլդըն Գեյթ կամուրջին ու Ալքաթրազի կղզուն նայելիս ու սքանչելի սիգար ծխելիս: Հը՞, ինչ կասես, Փոսիյո: Դու հաջողացրել ես, չէ՞, իմ ուզածն էլ հենց նույնն է, մենակ թե մահու չափ վախենում եմ, որ չի ստացվի: Աստված վկա, Փոսիյո, Էսքան բան դուրս տվի մենակ քեզ ջղայնացնելու համար, որ դու նորից անկողին ընկնես ու մեռնես: Գոնե ես` իմ մնացած մի քիչ ժամանակն ինձ ավելի լավ կզգայի: Ես ուզում եմ փչացնել քո խաղաղ առավոտն էս սիրուն սենյակում: Ուզում էի հարամ անել քո լսած սիրուն երաժշտությունը: Ուզում էի փչացնել քո ամբողջ օրը, մնացած ամբողջ կյանքդ, Փասիյո, ես, որի հանդեպ դու այդքան բարի էիր:
Փոսիյո - Վնաս չունի:
Բկլատ -Տ եսա՞ր, դու նույնիսկ չես ատում մի մարդու, որը քո մահն է ուզում, մենակ թե իր մնացած մի քիչ կյանքն իրեն ավելի լավ զգա: Մի՞թե դա է ապրելու ձևը:
Փոսիյո - Վնաս չունի…

[Շինարար]

Մոդերատորական. «Հայ գրականություն» ենթաբաժնում բացված «Վիլյամ Սարոյան» թեման միացվել է «Գրականություն» բաժնում գտնվող համանուն թեմային:

[Andosh]

Քո կյանքի ժամերը

Կյանքիդ ժամերն ապրիր այնպես, որ այդ քաղցր ժամերին ոչ քեզ, ոչ էլ կողքիդ ապրողներին չդիպչեն ապականությունն ու մահը: Ամենուրեք փնտրիր բարին ու հենց հայտնաբերես, հանիր լույս աշխարհ իր թաքստոցից, թող բարությունը լինի անկաշկանդ և չամաչի ինքն իրենից: Աչքի լույսի պես պահիր, փայփայիր մարդկայինության ամենաչնչին նշույլներն անգամ, քանի որ դա է ընդդիմանում մահվանը, թեև անցավոր է: Ամեն ինչի մեջ գտիր լուսավորը, այն ինչ չի կարող արատավորվել: Եթե մեկնումեկի սրտում առաքինությունը պահ է մտել ահով ու կսկիծով` արար աշխարհի ծաղր ու ծանակից մազապուրծ եղած, քաջալերիր նրան: Մի խաբվիր արտաքին տպավորությամբ, որովհետև դա վայել չէ պայծառատես աչք ու բարի սիրտ ունեցողին: Ոչ մեկին մի ենթարկվիր, բայց և ոչ մեկին էլ քեզ մի ենթարկիր: Հիշիր, որ ամեն մարդ քո նմանակն է: Ամեն մեկի մեղքը նաև քո մեղքն է, և բոլոր անմեղներն իրենց անմեղությունը կիսում են քեզ հետ: Արհամարհիր չարիքն ու անազնվությունը, բայց ոչ չար և անազնիվ մարդկանց. հասկացիր սա: Մի ամաչիր բարի և քնքուշ լինել, բայց հենց որ կյանքիդ որևէ ժամին վրա հասնի սպանութուն գործելու պահը, գործիր այդ սպանությունն ու մի զղջա: Կյանքիդ ժամերն ապրիր այնպես, որ քեզ բաժին ընկած ժամերին չավելացնես աշխարհի վիշտն ու տառապանքը, այլ ժպիտով ընդունես նրա անսահման լույսն ու խորհուրդը:
Վիլյամ Սարոյան

[Lianik]

Ժող, մի խնդրանք ունեմ...քանի որ Սարոյանի գործերին մոտիկից ծանոթ չեմ ակնկալում եմ ձեր օգնությունը.....
Սարոյանի հերոսներից ու՞մ արարքն է դատապարտելի օրենքի տեսանկյունից, ասենք հանցագործ է......
կօգնե՞ք, խնդրում եմ ինձ պ.մ-ով ուղարկել կամ ստեղ գրել.... ստեղծագործությունը, հերոսը, մեղադրանքը...
շատ շնորհակալ եմ....

[Անտիգոնե]

Ժող, մի խնդրանք ունեմ...քանի որ Սարոյանի գործերին մոտիկից ծանոթ չեմ ակնկալում եմ ձեր օգնությունը.....
Սարոյանի հերոսներից ու՞մ արարքն է դատապարտելի օրենքի տեսանկյունից, ասենք հանցագործ է......
կօգնե՞ք, խնդրում եմ ինձ պ.մ-ով ուղարկել կամ ստեղ գրել.... ստեղծագործությունը, հերոսը, մեղադրանքը...
շատ շնորհակալ եմ....

Իմ ընթերցածներից օրենքի կողմից դատապարտելի է "Գեղեցիկ սպիտակ ձիու ամառը" պատմվածքի հերոս Մուրադի արարքը: Մուրադը "կարողանալով կյանքը վայելել ավելի լավ, քան ուրիշ որևէ մեկը" ու շատ սիրելով ձիերին, բայց աղքատության պատճառով հնարավորություն չունենալով սեփականը ունենալ, գողանում է այն ու իր զարմիկ Արամի հետ բավակիանին երկար ժամանակ տրվում ձիավարելու հաճույքին: Պատմվածքի վերջում Մուրադն իհարկե ձին վերադարձնում է տիրոջը:

[Ameli]

Շատ եմ սիրում, շատ-շատ, Նրանից մի քանի պատմվածք եմ միայն կարդացել՝ "Իմ անուշ փոքրիկ" , "Այն հեռավոր գիշերը" /այս երկուսը շատ եմ հավանել/, "Չեսափիքի ծոցում սպասող առագաստանավը", "Գողացած հեծանիվը", "Ջիմ Պատրոսի կռիվը մահվան հետ" . . . . Շատ-շատ սիրեցի Նրա "Թրեյսիի Վագրը" վիպակը

Այն հեռավոր գիշերը
/հատված/

Էլ երբեք չի լինի նրա պես տխուր ուրիշը: Էլ երբեք չի լինի այն ամերիկյան գիշերվա պես ուրիշը: Միգուցե նա հիմա առաջվանից ավելի լավն է, բայց էլ երբեք չի լինի այն գիշերվա տրտմության պես ուրիշը, և էլ երբեք նա կամ մի ուրիշը չի արտասվի այդպես, և նրան համբուրած ոչ մի տղամարդ չի հիվանդանա այն գիշերվա սիրո տրտմությամբ: Այդ ամենը մնաց այն ամերիկյան գիշերվա գրկում, որը կորած է և էլ երբեք չի գտնվի:

Թրեյսիի վագրը

/հատված/

-Դուք հասկանու՞մ եք հոգեբուժությունից,- ասաց Թրեյսին:
-Հոգեբուժությունի՞ց: Ոչ,- ասաց դոկտոր Պինգիցերը:- Մարդկանց՝ մի քիչ: Քիչ, քիչ, մի քիչ: Ամեն տարի, ամեն օր՝ ավելի քիչ, ավելի քիչ, ավելի քիչ,: Ինչու՞: Մարդիկ դժվար են: Մարդիկ մարդիկ են: Մարդիկ՝ ցավ, մարդիկ՝ հիվանդ, մարդիկ՝ խենթ, վիրավոր, մարդիկ՝ մարդկանց վիրավորող, մարդիկ՝ սպանող, սպանվող: Ու՞ր է ծիծաղ, ու՞ր է խաղ, ու՞ր է երևակայություն, ու՞ր է հրաշք: Ատում եմ հոգեբուժությունը: Սիրում եմ մարդկանց, գեղեցիկ մարդկանց, վիրավոր ու հիվանդ մարդկանց, կոտրված, փշուր-փշուր եղած մարդկանց, սիրում եմ, սիրում: Ինչու՞: Ինչու՞ մարդիկ կորցրին ծիծաղը, խաղը, երևակայությունը, հրաշքը: Ինչի՞ համար: Ահ-հա: Փողի՞,- նա ժպտաց,- կարծում եմ՝ էդպես: Փողը: Սերը՝ փող: Գեղեցկությունը՝ փող: Ծիծաղը՝ փող: Իսկ ու՞ր է փող: Չգիտեմ: Ծիծաղ՝ չկա: Խաղ՝ չկա: Աշխատել: Աշխատել: Վագր: Վագր:

[Claudia Mori]

Սարոյանս...Մարդ գրող է ինձ համար, սեղանիս դրված մշտական գրքերից մեկը «Մարդկային կատակերգությունն» է, որտեղի ամենասիրելի ու ամենածիծաղելի հատվածներից մեկն էլ ուզում եմ տեղադրել այստեղ՝

Ճառ մարդկային քթի մասին

Միսս Հիքսը սպասեց Հելենի նստելուն, ապա նայեց աշակերտների դեմքերին:

-Դե,- ասաց նա,- մենք ի՞նչ սովորեցինք:

-Որ աշխարհի բոլոր մարդիկ քիթ ունեն,- ասաց Հոմերը:

Այս պատասխանից միսս Հիքսը անակընկալի չեկավ:

-Ուրիշ ի՞նչ,- հարցրեց նա:

-Այն, որ քթերը ոչ միայն շնչելու եւ մրսելու համար են, այլ նաեւ հին պատմության փաստերը ճիշտ հասկանալու համար:

Միսս Հիքսը Հոմերից շրջվեց եւ ասաց.

-Մի ուրիշը թող ասի: Ըստ երեւույթին քթերը Հոմերին շատ հեռուներն են տարել:

-Գրքում է գրված, այդպես չէ՞,- ասաց Հոմերը,- հապա ինչու՞ են գրել, պետք է, որ կարեւոր լինի:

-Միստր Մաքոլի, գուցե դուք ուզում եք քթերի մասին հանպատրաստից ճա՞ռ արտասանել,-ասաց միսս Հիքսը:

-Լավ,- ասաց Հոմերը,- գուցե ոչ իսկական ճառ, բայց հին պատմությունը մեզ մի բան սովորեցնում է,- դանդաղ, առանց անհրաժեշտության բառերը շեշտելով, նա շարունակեց,- մարդիկ միշտ քիթ են ունեցել. այդ ապացուցելու համար բավական է, որ դասարանում գտնվող յուրաքանչյուր ոք նայի մյուսներին,- նայեց շուրջը,-ամեն տեղ քիթ:
Նա մի պահ կանգ առավ, որոշելու համար, թե այդ թեմայով ուրիշ ի՞նչ կարելի է ասել, ապա շարունակեց,- քիթը մարդկային դեմքի գուցե ամենածիծաղելի մասն է: Այն միշտ մի տեսակ շփոթության մեջ է գցել մարդկանց, եւ հիթիթները, հավանաբար, հաղթում էին բոլորին, որովհետեւ նրանց քթերը շատ մեծ էին եւ կեռ: Կարեւոր չէ, թե ո՞վ հնարեց արեւի ժամացույցը, որովհետեւ վաղ թե ուշ որեւէ մեկը հնարելու էր: Կարեւորն այն է, թե ո՞վ հնարեց քիթը:

Կատակաբան Ջոն լսում էր մեծ հետաքրքրությամբ, նույնիսկ նախանձով: Հոմերը շարունակեց.

-Որոշ մարդիկ խոսում են քթի մեջ, շատերը խռմփացնում են քթով, իսկ ոմանք էլ սուլում կամ երգում են քթով: Կան մարդիկ, որոնց առաջնորդում են քթից բռնած, ոմանք էլ իրենց քիթը օգտագործում են ուրիշի գործերն ուսումնասիրելու եւ անթույլատրելի տեղեր մտցնելու համար: Կատաղած շներն ու դերասանները քթեր են ջարդել սիրային վեպեր բեմադրելու ժամանակ: Դռներ են փակվել քթերի վրա, եղել են քթեր, որ բռնվել են ձու խփող մեքենաների եւ նույնիսկ պատեֆոնների մեջ: Քիթը անշարժ է, ինչպես ծառը, բայց լինելով շարժական առարկայի՝ գլխի վրա, մեծ տանջանքների է ենթարկվում՝ տարվելով այնպիսի տեղեր, ուր նա միայն խանգարում է: Քթի խնդիրը հոտոտելն է, բայց որոշ մարդիկ քիթը տնկում են ուրիշ մարդկանց նպատակների, կենցաղի եւ արարքների վրա:

Նա շրջվեց եւ նայեց Հյուբերդ Էքլի երրորդին եւ ապա Հելեն Էլիոթին, որի քիթը փոխանակ դեպի վեր տնկվելու, չգիտես ինչու փոքր-ինչ ներքեւ էր թեքվել:

- Այդ մադիկ սովորաբար իրենց քթերը երկինք են տնկում՝ կարծելով, որ այդպիսով կարող են երկնային արքայություն մտնել: Բազմաթիվ կենդանիներ ռունգեր ունեն, բայց նրանցից քչերը ունեն քիթ, այդ բառի իսկական իմաստով: Սակայն կենդանիների հոտառության զգայարանը ավելի զարգացած է, քան այն մարդկանց, որոնք քիթ, ունեն, բայց խելք՝ ոչ:

Հոմեր Մաքոլին խոր շունչ քաշեց եւ որոշեց եզրափակել ճառը:

-Քթի մասին ամենակարեւորն այն է, որ վեճեր է առաջացնում, պատերազմների պատճառ դառնում, հին ընկերություններ քանդում, խորտակում է բազմաթիվ երջանիկ ընտանիքներ: Այժմ, միսս Հիքս, ես կարո՞ղ եմ մրցության գնալ:

Հին պատմության ուսուցչուհին թեեւ գոհ էր այս աննշան թեմայի շուրջ արտասանված երեւակայությամբ հարուստ ճառից, բայց չէր կարող թույլ տալ, որ հռետորական արվեստը խանգարեր դասարանին կարգ ու կանոնը:

-Միստր Մաքոլի դասերից հետո կմնաք դասարանում,- ասաց նա, -ինչպես նաեւ դուք միստր Էքլի: Քանի որ մենք վճռեցինք քթերի հարցը, այժմ մեկ ուրիշը թող արտահայտվի մեր կարդացածի մասին:

Ոչ ոք չխոսեց:

-Դե՜, դե՜,- ասաց միսս Հիքսը,- մի ուրիշը թող արտահայտվի, որեւէ մեկը:

Կատակաբան Ջոն ընդունեց հրավերը:

-Քթերը կարմիր են, մանուշակները՝ կապույտ: Այս դասարանը մեռած է,եւ շատ հավանաբար նաեւ Դուք:

-Ուրիշ խոսող չկա՞,- հարցրեց միսս Հիքսը:

-Մեծ քթեր են ունենում սովորաբար նավաստիներն ու ճանապարհորդները,- ասաց մի աղջիկ:

-Բոլոր երկգլխանի տղաները ունենում են երկու քիթ,- ասաց Ջոն:

-Քիթը երբեք գլխի ետեւի մասում չի լինում,- ասաց Ջոյի երկրպագուներից մեկը:

-Ուրիշը՞,- ասաց միսս Հիքսը եւ դառնալով մի տղայի, տվեց անունը,- Հենրի, դու ի՞նչ կասես:

-Քթի մասին ես ոչինչ չգիտեմ,- ասաց Հենրին:

Ջոն դարձավ Հենրիին:

-Ինչպե՞ս թե,- զարմացավ նա,-իսկ ո՞վ էր Մովսեսը:

-Մովսեսը աստվածաշնչում էր,- ասաց Հենրին:

- Նա քիթ ունե՞ր,- հարցրեց Ջոն:

-Իհարկե, ուներ,-պատասխանեց Հենրին:

-Շատ լավ, ուրեմն ինչու՞ չես ասում. «Մովսեսը մի քիթ ուներ, այ այսպիսի մի ահագին քիթ»,- ասաց Ջոն,- սա հին պատմության դաս է, ինչու՞ չես փորձում մի որեւէ բան սովորել: Մովսես-քթի դեզ, հնություն-պատմություն: Հասկացա՞ր:

Հենրին փորձեց հասկանալ:

-Մովսես, քթի դեզ,- ասաց նա,- ոչ, սպասի՛ր, Մովսեսի քիթը մեծ քիթ էր:

-Է՜, - ասաց Ջոն,- դու երբեք ոչինչ չես սովորի: Դու պիտի մեռնես անկելանոցում: Մովսեսը մի մեծ քիթ ուներ, մի ահագին քիթ, շատ քթերի պես: Հենրի այդ շատ պարզ բանը պետք է հասկանաս: Այժմ մտածիր այդ մասին:

-Բավական է, թողեք այդ,-ասաց Միսս Հիքսը,-ուրի՞շ:

-Ձեռքը ավելի արագաշարժ է, քան աչքը,- ասաց Ջոն,- բայց միայն քիթն է վազում:

-Միսս Հիքս,- ասաց Հոմերը,- դուք պետք է թույլ տաք ինձ մասնակցել երկու հարյուր քսան յաչդ արգելավազքին:

-Ինձ որեւէ վազքի մրցում չի հետաքրքրում,- ասաց միսս Հիքսը,- ուրիշ խոսող չկա՞:

-Բայց միսս Հիքս,- ասաց Հոմերը,- մի՞թե ես այս քնած դասարանին Ձեր փոխարեն կյանք չներշնչեցի: Մի՞թե ես նրանց չստիպեցի, որ խոսեն քթի մասին:

-Դա նյութից դուրս է,- ասաց հին պատմության դասատուն,-ուրի՞շ:

Բայց արդեն ուշ էր: Զանգը հնչեց: Բոլորը վեր կացան եւ ուղղվեցին դեպի մարզադաշտ, բացի Հոմեր Մաքոլիից եւ Հյուբերդ Էքլի երրորդից:

Վիլյամ Սարոյան

[Ameli]

Իրոք որ շատ ծիծաղելի էր