Ով ենք մենք իրականում

[Խաչիկ-Ապեր]

Կոնկրետ որտե՞ղ ես չափից դուրս հեգնանք տեսել: Այնտեղ, որտեղ հիքսոս-հաքսոս-հայ բառախաղին չեմ հատացել, թե՞ Ապոպ-Հակոբի-հին հայկական անուն եզրահանգմանը: Ո՞նց դու կվերաբերվես ասենք նրան, որ ուզբեկների մեջ շատ տղամարդիկ կրում են Ազատ անունը: Իսկ եթե մի քանի ուզբեկ «պատմաբաններ» դրա հիման վրա հայտարարեն, որ հայերը գաղթել են Միջին Ասիայի՞ց: Ու ասենք թյուրքալեզու ժողովուրդների տեղաշարժը Ալթայից Մերձավոր Արևելք համարեն արիացիների հորինած ալտերնատիվ պատմությու՞ն: Նկատել ես, որ հենց դրանով էլ զբաղված են թուրքերը: Թուքերը էնդեմիկ անատոլիական ժողովուրդ են, առը քեզ նոր պատմություն: Իսկ որ մի հարյուր տարի հետո, Ղարաքիլիսան հայտարարեն հին թուրքական մայրաքաղա՞ք, անունն էլ լրիվ թուրքական է:

Ես երբեք էլ չեմ բացառում ցանկացած եզրահանգման «հնարավոր է ճիշտ լինելը»: Բայցև չեմ ընդունում «հենց այպես է որ կա» եզրահանգումները, հատկապես այն մարդկանց կողմից, որոնք դրա իրավունքը չունեն, քանի որ նման եզրահանգման իրավունք իրենց չեն տալիս նույնիսկ նրանք, ովքեր տարիներով զբաղվել են հենց այդ հիմնախնդրով:

Ու վերջին հաշվով, պարտադիր չի լինել եգիպտագետ, բայց կարելի է հարգանքով վերաբերվել ուրիշ, հայտնի եգիպտագետների եզրահանգումներին, ու չվերցնել մի քանի «հայերը գրավեցին Եգիպտոսը» հորինվածքի հեղինակների, ու կրկնել նրանց եզրահանգումները, կամ մի քանի բան ավալեցնելով հանգել նոր «եզրահանգումների»:

Նորից ամբողջ հույսդ «լուրջ» պատմագիտության հետ ես կապում: Քո գործն է, այլևս չեմ ուզում կրկնել նախորդ ասածներս: Ավելի լավ է անցնեմ չափածոյի ու դուրս գամ այս թեմայից ևս:

Եթե հայը այդպես կաթոգին
Սիրում է իր հողի դարդն անելը,
Ապա պետք է հսկա իր նախնին
Չկտրեր Լամանշն ու Դարդանելը:
Զարմացնում է հիմա ամենքին
Հայերի շալակած քար տանելը,
Բայց հայը համառ է ու կրկին
Դեպի դուրս է հանում խաչքարերը:
...Երևի չի սիրում մեր հոգին
Տափաստաններն ու հարթ բաները: