Ով ենք մենք իրականում

[Տրիբուն]

Տուրո, կայֆավա՞տ ես ըլնում վրեքս ընգեր: Մենք ստեղ լուրջ հարցեր ենք քննարկում դու ասում ես մի՞թե չէին քանդում: Ղալաթ են արել քադել են ընկեր, հիմա ի՞նչ անենք, մենք էլ դրնենք քանդենք, որ ոչ մեկից հետ չմնանք, ու մեր արիացի նախապապերը գոհ մնա՞ն մեր վրեժխնդրությունից:

Մնացել է… դու չգիդես:

Ապեր, ես չգիտեմ, դու գիտես: Հիմա քո տգետ հայրենակցին մի հատ օրինակ ցույց տուր, թող ինքն էլ իմանա: Կոխի են քոռ աչքը, հանի, որ էսքան ասում-բացատրում ես, գլոխը չի մտնում, որ պետք է թքած ունենալ Զվարթնոցի վրա, քանի որ Իտալացիները դրանից ավելի լավ բաներ ունեն հիմա, ու տարվա ընթացքում 5000 պար պարել, որ ալամ աշխարհը հասկանա թե ինչ խորը արմատներ ունենք մենք: Հորս արև նաղդ շաբաշ տվող եմ:

[Ambrosine]

կարդացի, կարդացի, բայց....
տնաշեններ, ինչ եք ընկել Հերունու, էրվինի... հետևից?
Երկու կողմդ էլ ծայրահեղ եք. Արիացին, ՏուրոՋանը մի կողմից, Տրիբունը...` մյուս:
Օտարների կարծիքներին ականջալուր լինելը բոլորովին անընդունելի է:
Չեք ուզում ձեզ հարց տալ, թե ինչու մեր Մեծ Հայաստանից մնաց այս մի կտոր հողը, իսկ հրեան, չունենալով այս կտոր հողի չափ տարածք, ստեղծեց պետություն? Պատասխանեմ. քանի որ հրեաները չէին ընկել իրար հետևից` բացատրելու, թե ծայրահեղական որ տարբերակն է ճիշտ, նրանք հստակ գիտակցում էին իրենց ազգային շահերը և համախմբված էին` ամբողջ աշխարհի մակարդակով, իսկ մենք նույնիսկ Հայաստանի տարածքում համախմբված չենք:
Վերջացրեք, ինչ կլինի? Սրա փոխարեն ձևավորեք ազգային գաղափարախոսություն, որի ներքո մեր ազգը կհամախմբվի, ու կլծվենք մի գործի, որը գուցե հետ կբերի մեր բոլոր կորուստները, քանզի անհնարին ոչինչ չկա:
Անհրաժեշտ է ոչ թե խոսել, այլ գործել

[Գալաթեա]

կարդացի, կարդացի, բայց....
տնաշեններ, ինչ եք ընկել Հերունու, էրվինի... հետևից?
Երկու կողմդ էլ ծայրահեղ եք. Արիացին, ՏուրոՋանը մի կողմից, Տրիբունը...` մյուս:
Օտարների կարծիքներին ականջալուր լինելը բոլորովին անընդունելի է:
Չեք ուզում ձեզ հարց տալ, թե ինչու մեր Մեծ Հայաստանից մնաց այս մի կտոր հողը, իսկ հրեան, չունենալով այս կտոր հողի չափ տարածք, ստեղծեց պետություն? Պատասխանեմ. քանի որ հրեաները չէին ընկել իրար հետևից` բացատրելու, թե ծայրահեղական որ տարբերակն է ճիշտ, նրանք հստակ գիտակցում էին իրենց ազգային շահերը և համախմբված էին` ամբողջ աշխարհի մակարդակով, իսկ մենք նույնիսկ Հայաստանի տարածքում համախմբված չենք:
Վերջացրեք, ինչ կլինի? Սրա փոխարեն ձևավորեք ազգային գաղափարախոսություն, որի ներքո մեր ազգը կհամախմբվի, ու կլծվենք մի գործի, որը գուցե հետ կբերի մեր բոլոր կորուստները, քանզի անհնարին ոչինչ չկա:
Անհրաժեշտ է ոչ թե խոսել, այլ գործել

Աստղ, բայց ախար Տրիբունն էլ էր նույն բանն ասում

[Ambrosine]

Աստղ, բայց ախար Տրիբունն էլ էր նույն բանն ասում

Ախր Տրիբունը փորձում ա ամեն հայանպաստ տեսակետին հակառակ օտար տեսակետ մեջբերել: Ես այդ պահը չեմ ընդունում: Ինչի մենք չենք վստահում մերին: Շատ ցավալի ա: Մտքովս էլ չի անցնի, որ Տրիբունը օտարամոլ ա, բայց ինչի ա ինքն էլ ընկել ծայրահեղական մյուս ճամբարը?
Իմ համեստագույն կարծիքով մենք պետք է ամենից առաջ ընդունենք հայկական տեսակետները: Չգիտեմ` ով էր այս մտքի հեղինակը, որ մենք <<ֆանատիկ>> հպարտություն ունենք, բայց ինչ-որ տեղ ճիշտ ա, չէ? Ոչ մի ուրիշ ազգ, ոչ մի ժողովուրդ ամեն 2-րդ բառը չի ասի, որ ինքը ռուս ա, թուրք ա, գերմանացի ա: Իսկ մենք..... սրա պատճառը որն ա? էն, որ մենք հազարամյակների պատմություն ունենք, մեր հետ չի կարող մրցակցել ոչ ինչ-որ էրվին, ոչ էլ ուրիշ մեկը: Ինչու չեք մտածում, որ իրենք մեզ նախանձում են? Չէ որ իրենք Եվրոպայում հայտնվել են ժողովուրդների մեծ գաղթի հետևանքով, մինչդեռ մենք այստեղ արդեն մի քանի հազարամյակ բնակվել ենք.... որ գրեմ շատ կգրեմ, հուսով եմ` միտքս պարզ եմ ներկայացնում

[Գալաթեա]

Ախր Տրիբունը փորձում ա ամեն հայանպաստ տեսակետին հակառակ օտար տեսակետ մեջբերել: Ես այդ պահը չեմ ընդունում: Ինչի մենք չենք վստահում մերին: Շատ ցավալի ա: Մտքովս էլ չի անցնի, որ Տրիբունը օտարամոլ ա, բայց ինչի ա ինքն էլ ընկել ծայրահեղական մյուս ճամբարը?
Իմ համեստագույն կարծիքով մենք պետք է ամենից առաջ ընդունենք հայկական տեսակետները: Չգիտեմ` ով էր այս մտքի հեղինակը, որ մենք <<ֆանատիկ>> հպարտություն ունենք, բայց ինչ-որ տեղ ճիշտ ա, չէ? Ոչ մի ուրիշ ազգ, ոչ մի ժողովուրդ ամեն 2-րդ բառը չի ասի, որ ինքը ռուս ա, թուրք ա, գերմանացի ա: Իսկ մենք..... սրա պատճառը որն ա? էն, որ մենք հազարամյակների պատմություն ունենք, մեր հետ չի կարող մրցակցել ոչ ինչ-որ էրվին, ոչ էլ ուրիշ մեկը: Ինչու չեք մտածում, որ իրենք մեզ նախանձում են? Չէ որ իրենք Եվրոպայում հայտնվել են ժողովուրդների մեծ գաղթի հետևանքով, մինչդեռ մենք այստեղ արդեն մի քանի հազարամյակ բնակվել ենք.... որ գրեմ շատ կգրեմ, հուսով եմ` միտքս պարզ եմ ներկայացնում

Դու պարզ ես արտահայտվում...բայց միգուցե Տրիբու՞նը բավականաչափ պարզ չէր արտահայտվել

Նա ընդամենն ուզում է ասել, որ չի կարելի առաջին մարդակապիկին հայ հանել մենակ նրա համար, որ մենք հինավուրց ենք:
Որ պետք է հպարտանալ ՆԵՐԿԱ հարստություններով, քանի որ անցյալի վրա դողալուց վիզդա ծռվում, ուրիշ ոչինչ:
Որ ինչպես Վիշապն ասաց` նախ պետք է սովորել զիբիլը լուսամուտից ներքև չշպրտել, հետո նոր պանարմենիզմի գաղափարներ տարածել տենդագին ֆանատիզմով:
Որ առնվազն ծիծաղելի է ասել` Պյութագորասը հայ է, ես դա ԶԳՈՒՄ եմ, ու թքած, որ ոչ մի փաստ չկա դրա օգտին: Զգում եմ, վայ:

Տրիբունի ամբողջ ասածն էլ հենց դա է, որ պետք է միավորվել, ամբողջանալ, բայց ներկա իրավիճակը փրկելու, ներկայիս կործանումից խուսափելու համար:
Ոչ թե քիմերների հետևից վազ տալ կիսահիստերիկ վիճակներում:

[Ambrosine]

ընկեր, բա մեր դժբախտությունն էլ հենց նրանում է, որ մենք դեռ այնպիսի քաղաքակիրթ մակարդակում չենք, որ անցնենք ավելի կարևոր հարցերի: Իսկ ինչու անհրաժեշտ մակարդակի վրա չենք? Որն է մեր բացթողումը այդ հարցում? Միայն արտաքին պայմանները?

[Գալաթեա]

ընկեր, բա մեր դժբախտությունն էլ հենց նրանում է, որ մենք դեռ այնպիսի քաղաքակիրթ մակարդակում չենք, որ անցնենք ավելի կարևոր հարցերի: Իսկ ինչու անհրաժեշտ մակարդակի վրա չենք? Որն է մեր բացթողումը այդ հարցում? Միայն արտաքին պայմանները?

Չէ, ջանա: Բացթողումը ազգիդ` հիմնականում պլինդուզային մակարդակիցա գալիս:
Նրանից, որ փոքր ժամանակ հեքիաթ չեն կարդում, տիկնիկային թատրոն չեն գնում, հետո դպրոցում չեն սովորում, հետո ինստիտուտում հատուկենտ խելացիների հացին վայիս են լինում, հետո բութ հայացքներով բարձր ու պատասխանատու պաշտոններ են գրավում:
Ու ջիպերով հելնում են իմ ու քո վրա: Վստրեչնի քշելուց:

Ու էդ ամեն ինչի ֆոնի ներքո կոկորդ պատռել, որ մենք համաշխարհային քաղաքակրթության հիմնադիրն ու պապան ենք, պարզապես անհեթեթություն է:

[Ambrosine]

Ու էդ ամեն ինչի ֆոնի ներքո կոկորդ պատռել, որ մենք համաշխարհային քաղաքակրթության հիմնադիրն ու պապան ենք, պարզապես անհեթեթություն է:

Կարող ա և պապան էլ, պապին էլ լինենք, ուղղակի էսքանի միջով անցնելիս մեր վրա ազդեցություն են թողել ցածր մակարդակի տարրեր, որոնք, ցավոք, մենք վերցրել ենք: Վերջը մտածում եմ, մի օր կիմանանք, թե որտեղից ենք գալիս ու ուր ենք գնում?

[Գալաթեա]

Կարող ա և պապան էլ, պապին էլ լինենք, ուղղակի էսքանի միջով անցնելիս մեր վրա ազդեցություն են թողել ցածր մակարդակի տարրեր, որոնք, ցավոք, մենք վերցրել ենք: Վերջը մտածում եմ, մի օր կիմանանք, թե որտեղից ենք գալիս ու ուր ենք գնում?

Անցածի ժամանակ վերցրածն էլ ա դեր խաղում, համամիտ եմ...ո՞ր ազգի վրով էդքան կիրգիզ ու բուշմեն անցներ, որ վատ բաներ չմնային:

ԲԱՅՑ: Հիմա, ջան, զարգացման տվյալ փուլում, ապրելու տվյալ կտրվածքում շատ ավելի կարևորա մնացած ինքնության փշրանքները պահպանելը, քան "Հո երթաս" հուզիչ հարցի պատասխանը գտնելը: Հիմա մենք էդքան չկանք: Հիմա շատ ավելի կարևոր ու առաջնայինա գոնե "տուտուց" վրացիքի մակարդակին հավասարվելը...էլ անցնելը չեմ ասում.. Որ ամբողջ աշխարհը չհռհռա վրաներս: Մենք անգամ էնքան չկանք, որ մի հատ հանրահավաք կարզմակեպենք մեր քաղաքի մեր Ազատության հրապարակում..

Վերմակի գյորա: Ուժերի սահմաններում: Ըստ հնարավորությունների: Առանց ավելորդ ամբիցիաների:

[Վիշապ]

Այստեղ խոսք է գնում մեր այդ ազգային հպարտություն կոչվածի մասին, կամ ոնց ասում եք «ֆանատիկ» հպարտության… ու թվում է թե որոշ մարդիկ հպարտանում են իրենց հպարտությամբ, ու գիտե՞ք ինչու, որովհետև ուրիշ ազգեր չունեն այդ հպարտությունը, իսկ մենք ունենք, մի խոսքով մենք հպարտ ենք, որ մենք հպարտ ենք Ինչևէ, իմ թշվառ կարծիքով սա սին ազգայնամոլություն է, սին է, քանի որ գալիս է չտեսությունից, և ինձ թվում է իրականում նման հպարտ մարդկանց սպասվում է խորը ու սարսափելի հիասթափություն, երբ նրանք իրապես ճանաչեն շատ այլ ազգերի։ Եթե խոսքը գնում է մեր ազգի տարիքի մասին և դրանով հպարտանալու, ապա դա նույնն է թե 80 տարեկան զառամյալը հպարտանա 20 տարեկան «լյագոդների» մոտ (իմա՝ ես որ «չգիտեմ ինչ» էի անում, դուք էդ ժամանակ սոսկա էիք ծծում) Լավ կլիներ, որ հպարտանալու առիթը լիներ մեր իմաստնությունը, հմտությունները, քաղաքակիրթ դրսևորումները, ասենք որևէ բան լիներ, որով մենք օրինակ կծառայեինք այլ ազգերին, իսկ հին լինելով հպարտանալը ինձ անհեթեթություն է թվում։ Ճգիտեմ, արդյո՞ք դրանով հպարտացող մարդիկ գիտեն, որ օրինակ ասենք գոյություն է ունեցել Մայա քաղաքակրթությունը, որի ներկայացուցիչները այնպիսի ունակություններ են ունեցել, որ հիմիկվա ֆիզիկայի կանոններով չեն էլ բացատրվում։
Ասում են մեզ նախանձում են, որ մենք հին ենք, իսկ ես անձամբ նախանձում եմ գերմանացիներին, ճապոնացիներին, ֆիններին…

[Moon]

Այստեղ խոսք է գնում մեր այդ ազգային հպարտություն կոչվածի մասին, կամ ոնց ասում եք «ֆանատիկ» հպարտության… ու թվում է թե որոշ մարդիկ հպարտանում են իրենց հպարտությամբ, ու գիտե՞ք ինչու, որովհետև ուրիշ ազգեր չունեն այդ հպարտությունը, իսկ մենք ունենք, մի խոսքով մենք հպարտ ենք, որ մենք հպարտ ենք Ինչևէ, իմ թշվառ կարծիքով սա սին ազգայնամոլություն է, սին է, քանի որ գալիս է չտեսությունից, և ինձ թվում է իրականում նման հպարտ մարդկանց սպասվում է խորը ու սարսափելի հիասթափություն, երբ նրանք իրապես ճանաչեն շատ այլ ազգերի։ Եթե խոսքը գնում է մեր ազգի տարիքի մասին և դրանով հպարտանալու, ապա դա նույնն է թե 80 տարեկան զառամյալը հպարտանա 20 տարեկան «լյագոդների» մոտ (իմա՝ ես որ «չգիտեմ ինչ» էի անում, դուք էդ ժամանակ սոսկա էիք ծծում) Լավ կլիներ, որ հպարտանալու առիթը լիներ մեր իմաստնությունը, հմտությունները, քաղաքակիրթ դրսևորումները, ասենք որևէ բան լիներ, որով մենք օրինակ կծառայեինք այլ ազգերին, իսկ հին լինելով հպարտանալը ինձ անհեթեթություն է թվում։ Ճգիտեմ, արդյո՞ք դրանով հպարտացող մարդիկ գիտեն, որ օրինակ ասենք գոյություն է ունեցել Մայա քաղաքակրթությունը, որի ներկայացուցիչները այնպիսի ունակություններ են ունեցել, որ հիմիկվա ֆիզիկայի կանոններով չեն էլ բացատրվում։
Ասում են մեզ նախանձում են, որ մենք հին ենք, իսկ ես անձամբ նախանձում եմ գերմանացիներին, ճապոնացիներին, ֆիններին…

Լավ, ժողովուրդ ջան անկեղծ ասած չգիտեմ, թե ստեղ ինչ կռիվներ են գնում, բայց ասեմ մի քանի բան։
Էն որ ասում եք հպարտ ենք, ցանկացած ազգ էլ հպարտ ա։ Սենց կանոն կա, մեր ազգը ու ցանկացած ազգ էլ ունի լիքը թերություններ, բայց կա մի չգրված կանոն ինձ համար, որտեղ էլ որ լինես, ում հետ էլ որ շփվես, քո ազգը չպիտի երբեք հողին հավասարացնես։ Ես դա իմ կաշվի վրա եմ զգացել, երբ շփվում էին ադրբեջանցիների հետ։ Դու քո հայ լինելւ զգում ես իրականում մենակ էն ժամանակ, երբ ուրիշ ազգի հետ ես շփվում ու երբ թեմա է բացվում ազգի պաշտպանության։
Հա, մեկ էլ հնությունը չի մենակ, որ պիտի հպարտանաս։ Լիքը, մեծ ու հզոր մշակույթ ունենք, որը ցավոք, էսօրվա երիտասարդությունը չի հասկանում ու փչացնում ա։ ՄԻ պահ մտածեք, ինչու են էդքան տուրիստներ գալիս Հայաստան։ Հաստատ բա ունենք ցույց տալու։ Բայց պիտի քաղաքակիրթ ու բարեհամբույր գտնվենք, ոչ թե ամեն մի արտասահմանցու հետևից շվացնենք կամ անորմալ ռեպլիկներ բաց թողնենք. ինչը անում են հայ քյարթուները։

[Ambrosine]

Այստեղ խոսք է գնում մեր այդ ազգային հպարտություն կոչվածի մասին, կամ ոնց ասում եք «ֆանատիկ» հպարտության… ու թվում է թե որոշ մարդիկ հպարտանում են իրենց հպարտությամբ, ու գիտե՞ք ինչու, որովհետև ուրիշ ազգեր չունեն այդ հպարտությունը, իսկ մենք ունենք, մի խոսքով մենք հպարտ ենք, որ մենք հպարտ ենք Ինչևէ, իմ թշվառ կարծիքով սա սին ազգայնամոլություն է, սին է, քանի որ գալիս է չտեսությունից, և ինձ թվում է իրականում նման հպարտ մարդկանց սպասվում է խորը ու սարսափելի հիասթափություն, երբ նրանք իրապես ճանաչեն շատ այլ ազգերի։ Եթե խոսքը գնում է մեր ազգի տարիքի մասին և դրանով հպարտանալու, ապա դա նույնն է թե 80 տարեկան զառամյալը հպարտանա 20 տարեկան «լյագոդների» մոտ (իմա՝ ես որ «չգիտեմ ինչ» էի անում, դուք էդ ժամանակ սոսկա էիք ծծում) Լավ կլիներ, որ հպարտանալու առիթը լիներ մեր իմաստնությունը, հմտությունները, քաղաքակիրթ դրսևորումները, ասենք որևէ բան լիներ, որով մենք օրինակ կծառայեինք այլ ազգերին, իսկ հին լինելով հպարտանալը ինձ անհեթեթություն է թվում։ Ճգիտեմ, արդյո՞ք դրանով հպարտացող մարդիկ գիտեն, որ օրինակ ասենք գոյություն է ունեցել Մայա քաղաքակրթությունը, որի ներկայացուցիչները այնպիսի ունակություններ են ունեցել, որ հիմիկվա ֆիզիկայի կանոններով չեն էլ բացատրվում։
Ասում են մեզ նախանձում են, որ մենք հին ենք, իսկ ես անձամբ նախանձում եմ գերմանացիներին, ճապոնացիներին, ֆիններին…

Ես չեմ ասում, որ հպորտ եմ, որ հպարտ եմ: Ես էն եմ ասում, որ մենք ինչու ենք հիմք ընդունում օտարերկրացու տեսակետը մեր մասին: Մենք էնքան չկանք, որ ինքներս աշխարհին ցույց տանք, թե ով ենք? Անպայման պիտի օտարերկրացին խառնվի ու մի նոր տեսակետ էլ իր կողմից հայտնի? /մեր ներքաղաքական վիճակը տեսնելով` հա, էդքան չկանք, բայց ընդհանրապես.../

[Գաղթական]

Լավ կլիներ, որ հպարտանալու առիթը լիներ մեր իմաստնությունը, հմտությունները, քաղաքակիրթ դրսևորումները, ասենք որևէ բան լիներ, որով մենք օրինակ կծառայեինք այլ ազգերին, իսկ հին լինելով հպարտանալը ինձ անհեթեթություն է թվում։

Թույլ տուր քեզ հետ չհամաձայնել եղբայր:
Անձամբ ես տանել չեմ կարողանում Հայերիս մեջ, չգիտես թե ինչու և որտեղից, արմատացած նման ստրկամտությունը (խնդրում եմ չանձնավորել ասածս.. սա մեծամասնությանն է վերաբերում..)
հապա ասա խնդրեմ՝ եթե ես լինեմ բավականաչափ իմաստուն, չափից դուրս հմուտ, ծայրաստիճան քաղաքակիրթ ու շատ հանճարեղ ունակությունների տեր մեկը.. ԻՆՉՈ՞Ւ ես այս բոլոր իմ ունակություններն ու առավելությունները պետք է ԾԱՌԱՅԵՑՆԵՄ ուրիշին.. ուրիշի կարիքները հոգալուն.. ուրիշի մոտ լավը, հնազանդը ու հավատարիմը երևալուն..
ո՞վա էսօր մեր մասին մտածում.. ո՞վա «վիզ դրել» մեր աչքին լավն ու հավատարիմը երևալ, որ մենք էլ ձգտենք մի որևէ կերպ իրեն կամ իրենց ծառայել..

ինչո՞ւ Հայաստանյան խանութում, օրինակ, ինձ կարող են չժպտալ ու իմ հետ բարեհամբյուր չլինել, քանի որ ես Հայ եմ, իրենց ժպիտն ու բարեհամբուրությունը «պահել, պահպանելով» մի որևէ «տրաքած» զբոսաշրջիկի համար..

ինձ կներեք, բայց ես բավական «հետամնաց» եմ մտածում սրա մասին..
եթե ես կյանքում «բաշարեմ» որևէ մի հետաքրքիր բան ստեղծել կամ դրան հասնել, ապա դա ԾԱՌԱՅԵՑՆԵԼՈՒ եմ միմիայն սեփական Հայրենիքիս ու Հայրենակիցներիս շահերին (ինչպես և, քիչ թե շատ, վարվել եմ մինչև օրս)..
իսկ եթե ուրիշը հանկարծ ցանկություն կարտահայտի դրանից օգտվել.. թող գա, խնդրի, է ես էլ իր համար ժամանակ կփորձեմ գտնել, որ մտածեմ՝ արժե արդյոք իմ այդ բաժինքից իրեն «փայ» հատկացնել, թե ինքը դեռ այդքան արժանիքներ չունի..

Հ.Գ. որպես օրինակ բերեմ շատ Եվրոպական երկրների փորձը.. ասենք՝ Գերմանիյում մի որևէ օտարերկրացի փորձում է տեղավորվել աշխատանքի.. նրան աշխատանքի կվերցնեն միմիայն այն դեպքում, երբ վերջին Գերմանացին էլ կհրաժարվի այդ գործն անել (ժամանակ կամ համապատասխան մասնագիտացում չունենալու պատճառով).. իհարկե բացառություն կարող են կազմել ինչ-որ հանճարներ, որորնց այդտեղ աշխատելու թեկնածությունը կդիտարկվի արտահերթ..
եթե ինձ հարցնեք՝ շատ էլ ճիշտ են անում.. բա մարդիկ կարենան աշխատեղ ստեղծել ու «կակոյ-նիբուծ փնթի» օտար գա դրանից օգտվի՞..

ով կուզի «ազգայնամոլ» անվանել՝ իր գործն է.. բոլորին շատ հարգում եմ, իսկ Հայիս՝ սիրում (բնականաբար՝ խոսքիս մեջ չեմ ընդգրկում «վայ-հայրենակիցներիս»), ու նրա շահերն ու պատիվը իմ համար շատ ավելի վեր են, քան հազար հատ Եվրոպացու կամ Ամերիկացու..

[Լեո]

Ես չգիտեմ մենք ով ենք ու չեմ էլ կարդացել, թե ինչ քննարկումներ են եղել այս թեմայում (դժվար թե հայտնաբերած լինեք, թե ով ենք մենք), բայց մի բան հաստատ գիտեմ. մենք գերագնահատում ենք մեզ: Դա փոքր ազգերի բարդույթն է:

[Արիացի]

Բարև Տրիբուն ջան:

Արի պատասխան Արիացի եղբորս, կամ նամակ Ռուսաց թագավորին:

Եղբայր ջան քեզ զսպիր նման գրառումներ կատարելուց:

Ես մի քիչ շփոթված եմ: Պարզվեց որ քո նախորդ գրածների մեծ մասը ես ճիշտ չեմ հասկացել: Քիչ է մնում մի հատ նոր թեմա բացեմ ու հարցում անցկացնեմ “Ճիշտ եմ ես հասկացել Արաիցուն թե ոչ”:

Եղբայր, չես պատկերացնում, թե որքան ճիշտ եմ հասկանում քո ամեն գրածը: Անկեղծ: Հավատա, քո գրածներն այստեղ առաջին անգամ չեմ լսում ու կարդում: Վերլուծական ունակություններս էլ միջինից ցածր չեն:

Ցավով (իմ համար) նշում եմ, որ դու իմ գրածների մեծ մասը այդպես էլ չհասկացար կամ առնվազն սխալ մեկնաբանություններ տվեցիր: Ես նույնիսկ սկսում եմ կասկածել, որ դու իմ գրածներից գոնե մեկը կհասկանաս ու կմեկնաբանես էնպես ոնց ես նկատի ունեի: Օրինակ հետևյալը`

Եթե դու քեզ համարում ես ամենահպարտ ազգը ուրեմն ասում ես որ դու մյուս ազգերից ավելի հպարտ ես: Ընկեր, հո ինձանից չեմ հորինել քո գրածները: Ի միջի այլոց նշել ես նաև որ ամենահանճարեղն ենք: Ու էլի մի շարք ամենա-ամենաներ: Այնպես, որ Աստված արդեն արասցե, եղբայր: Սոփեստություն անելու կարիք չկա:

Պարզվում է դու հասկացել ես, որ ես ամբողջ մարդկությանը նկատի ունեի: Բայց իրականում ցանկացած մեկն էլ կհասկանար, որ ես նկատի ունեի, որ ես ինձ ոչ-մի այլ հայից ավելի հայրենասեր չեմ համարում: Ես ինձ չեմ համարում ամենահպարտ ազգ: Ես հայ ազգն եմ համարում ամենահպարտ ազգ: Իսկ հայերի մեջ ես երբեք համեմատություններ չեմ անում նման հարցերում, մանավանդ որ ինձ համեմատեմ այլ հայի հետ: Դու գրել էիր,

Երբեք չե՞ս մտածել, որ ես կարող է ավելի հպարտ լինեմ իմ ինքնությամբ, քան դու, որ դեռևս գտնվում ես փնտրտուք մեջ ու ցանկանում ես արմատներդ գտնել հեռավոր անցյալում, որ ինչ-որ մեկին ապացուցես, թե ինչու ես դու այդքան հպարտ քո հայ լինելով:

Եվ ես էլ քեզ ասում էի ընդամենը, որ ես երբեք ինձ ավելի հայրենասեր չեմ համարում քան դու: Հուսով եմ հիմա կհասկանաս ինչի մասին է խոսքը, մանավանդ, որ քո վերլուծական ունակությունները միջինից ցածր չեն:

Ես, քո թույլտվությամբ, քո ողջ գրածից ընտրեմ առանցքային պահերն ու պատասխանեմ միայն դրանց:

Չգիտեմ, դու ոնց ընտրեցիր էդ առանցքային պահերը, բայց ես իմ նախորդ գրառման մեջ քեզ երկու հարց էի հղել, որոնց պատասխանը ցավոք չստացա: Հուսով եմ ոչ թե պատասխան չունեիր, այլ ուղղակի չես նկատել:

Ես մի հարյուր հոգու գիտեմ, շատ ավելի խելացի: Կներես որ հիասթափեցնում եմ:

Իմ կարծիքով դու քո վրա շատ բաներ ես վերցնում: Նույնիսկ պնդում ես, որ մի հարյուր հոգու գիտես Հերունուց խելոք: Այս նախադասության մեջ դու երկու սխալ բան ես գրել:

Նախ, եթե դու մի հարյուր հոգու գիտես դա միայն ուրախալի է, բայց բարեկամս դրանից չի հետևում, որ Հերունին խելոք չի ու արժանի չի հարգանքի: Եթե դու հարյուր հոգու գիտես, ասա նրանք ովքեր են և մենք հպարտանանք այդ մարդկանցով: Ես չեմ ասում Հերունին հայ ազգի ամենախելոքն է, ես նման դատողություններ երբեք չեմ անում: Ես միայն ասում եմ, որ նա տաղանդավոր գիտնական է և արժանի է հարգանքի:
Երկրորդը, դու ով ես, որ որոշես թե ով ումից է խելոք: Դու միթե այնքան խելք ունես, որ որոշես, թե մի տաղանդավոր մարդը մյուսից ինչքան ա խելոք: Նման բաների մասին խոսում են միայն անխելքները և ոչ մի խելոք մարդ իրեն թույլ չի տա համեմատել հանճարեղ մարդկանց: Ես քեզ ուղղակի ընկերական խորհուրդ եմ տալիս նման բաներ չգրել, որովհետև հաստատ դու չէ, որ պետք է դա որոշես և ընդհանրապես ոչ մեկը չի կարող էստեղ որոշի դա: Նենց որ զերծ մնա նման գրառումներից:

Այս մի տողը հատկապես առանձնացրել եմ, քանի որ ցանկանում են իմ կողմից էլ նշել, որ Աճառյանի նման գիգանտ գիտնականի ու Հերունու միջև համեմատություն անելը նույն բանն է, որ Արամ Խաչատուրյանին համեմատենք Արամ Ասատրյանի հետ, այն հիմնավորմամբ, որ երկուսն էլ երաժշտություն են գրել: Նախորոք ներողություն, եթե որևէ մեկը համեմատությունից անձնապես վիրավորվում է:

Եղբայր ես ոչ թե վիրավորվում եմ ես ուղղակի ապշում եմ ինչպես քո նման պատկառելի երիտասարդը կարող է նման բան ասել: Սա ցույց է տալիս, որ դու Հերունու մասին ընդհանրապես տեղեկություն չունես, բացի իր գրքից մի երկու էջ կարդալուց: Նույնիսկ եթե մի կողմ թողնենք այս թեման, ես միևնույն է չեմ կարող չզարմանալ քո գրածի վրա: Դու Հերունուն հավասարեցնում ես Արամ Ասատրյանի հետ, մինչդեռ այն ժամանակ երբ Արամ Ասատրյանը Ամերիկաներում քեֆ էր անում, Հերունին իր տանը նստած գյուտ էր անում: Ու երբ նրա միլիարդանոց գյուտը արտասահմանից խնդրելով ուզում էին առնել, նա չհամաձայնվեց այն հույսով միայն, որ մի օր դա Հայաստանում կկիրառի ու եկամուտ կբերի իր երկրին, ոչ թե ուրիշին: Իսկ դու այդ երկուսին դնում ես մի մակարդակի վրա:

Քո գրածներից նենց տպավորություն ա ստեղծվում, որ անձնական թշնամանք ունես Հերունու հետ ու ոչ մի ձև չես ուզում էդ մարդու մասին գոնե մի դրական կարծիքի հետ համաձայնվես: Նույնիսկ թեմային չվերաբերող հարցերում: Կարող ա ուսանող ժամանակ քեզ դաս է տվել Հերունին ու լիկվիդ է թողել, դրա համար հետը չունես: Չնայած դժվար դու սովորած լինես նենց տեղ ուր Հերունին կարող է դաս տալ:

Այս տողերդ ապացույցն են այն բանի, որ ես շատ էլ ճիշտ եմ հասկացել: Գիտե՞ս որ սա կոչվում է ռասիզմ:

Ընկեր, ո՞նց ես սենց կուրյոզ եզրակացության հանգել: Ասենք ինչպե՞ս են թաքնվել: Ինչի՞ են թաքնվել: Մոտավորապես գոնե գիտես քանի՞ հոգի են տենց թաքնված:

Իսկ համոզվա՞ծ ես որ դու (խնդրում եմ հանկարծ չանձնավորես, օրինակը կարող եմ ցանկացած այլ մարդու, նաև իմ վրա էլ բերել) 100%-ոց մաքրամաքուր հայ ես, ու քո մեջ միայն Հայկ նահապետի գեներն են, առանց մի գրամ ուրիշ բանի: Ասենք կհամաձայնվե՞ս մի հատ մինչև 20-րդ պորտդ քեզ գենետիկ հետազոտության ենթարկեն: Բա որ հանկարծ պարզվի որ 13-րդ դարում քո պապերից մեկը մոնղոլ կին է ունեցել, ո քո մեջ մի քիչ Չինգիզխանի արյուն կա: Ի՞նչ ես անելու: Ինքնասպանությու՞ն ես գործելու: Իսկ ի՞նչ պակաս հայ է այսենք Հայաստանում ծնված ու մեծացած ու հայկական դաստիրակություն ստացած, մեր եկեղեցում կնքված, հայերեն խոսացող, հայկական բանակում ծառայած, Արցախում մարտնչած կապուտաչյա, շեկ մազերով երիտասարդը, որի մայրը ասենք ուկրաինուհի է: Ինձանից ու քեզանից պակա՞ս հայ է:

Միգուցե նկատի ունեիր նացիզմ? Բայց ինչ էլ նկատի ունենաս միևնույն է սխալ նկատի ունես, քանի որ իմ գրածները նացիզմի ու ռասիզմի հետ ընդհանրապես կապ չունեն: Մի հատ ավելի լավ ծանոթացիր էդ գաղափարներին նոր այդպիսի սենսացիոն գրառումներ կատարիր: Եթե ես գրում եմ, որ օրինակ Հայաստանում թուրք կա, ապա դա չի նշանակում, որ ես այդ թուրքին չեմ հարգում ու ասում եմ եկեք բռնենք այդ թուրքին մետրոյում ծեծենք երկաթներով կամ դրա նման մի բան (որը հենց նացիզմն է):
Ինչ վերաբերում է գենետիկ հետազոտությանը, ապա ես այստեղ խնդիր չունեմ, մինչև 14 պորտս գիտեմ գերդաստանս: Դրանից հին չեմ կարողացել պարզել, եթե կարող ես օգնել պարզել, ապա ես միայն քեզնից շնորհակալ կլինեմ: Բացի դրանից ես լեռնցի եմ, իսկ լեռնցիները, ինչպես երևի գիտես ամենապահպանողական ժողովուրդն են: Բացի դրանից ընդհանրապես կապ չունի, թե ծնողդ ով ա: Եթե մեկը ինքն իրեն հայ է համարում ու հպարտանում է դրանով, ապա ես միայն կարող եմ ուրախանալ դրանով ու նրան համարել իմ ազգակիցն ու հարազատը: Հիմա թուրքիայում շատ մահմեդականացված հայեր կան, բայց միթե մեկը կարող է ասել, որ նրանք հայ չեն? Իհարկե հայ են: Եվ եթե չեն խոսում այդ մասին, դա դեռ չի նշանակում, որ նրանք սրտի խորքում իրենց հայ չեն համարում: Ես կարող եմ նրանցից յուրաքանչյուրին համարել հայ: Իսկ եթե մեկը կա Հայաստանում, որ ձևանում է որպես հայ, բայց ինքը իր հոգում միայն դավաճան է, ես նման մարդուն երբեք չեմ կարող հանդուրժել:

Սա գիտես ինչ է կոչվում: Անտեղյալ լինելով դատողություններ անել ու փորձել մարդկանց ինչ-որ բանում համոզել: Ընկեր, իմ բերած օրինակների նման հազարավոր օրինակներ կան: Ես հատուկ նշել էի երկու շատ հայտնիները – Զատկի կղզին ու Նասկայի գետնանկարները: Մեկ ու մեջ կարելի է նաև բացի Հերունուց ուրիշ բաներ էլ կարդալ: Չնայած մենք ամենահանճարեղ ազգն ենք, ու մեր գրածից դենը բան չկա, բայց մարդ ես, մեկ էլ տեսար մի ուրիշ տեղ մի քիչ խելոք բան հանդիպեց:

Երևում է լավ կարդացած տղա ես: Բայց մեկումեջ կարելի է նաև կարդալուց հետո մտածել թե ինչի մասին ես կարդում ու դրանից ինչ կարելի ա ստանալ, ոչ թե հենց նենց տառերի հաջորդականություն անգիր անել ու նույ բանը մի քանի ձևով ասել: Քո բերած օրինակները կարելի է հետազոտել ու եզրակացությունների գալ, այլ ոչ թե ասել բա սենց բան կա ու դա առեղծված ա, հետևաբար Հերունին սխալ ա ասում ու ծաղկացնում ա:

Իսկ քո մեր հետ արածը հիմա գիտե՞ս ինչի է նման: Ասենք ես մենակ ՐաՖֆի կարդացած լինեմ, ու բոլորին փորձեմ ապացուցել, որ նա աշխարհի առաջին ու վերջին վիպասանն էր:

Ես ձեր հետ ոչ մի բան չեմ անում, հարգելիս: Ես միայն գրում եմ ու դու էլ կարդում ես: Ու եթե մտածում ես, որ ես ձեզ հետ ինչ-որ բան եմ անում, կարող ես էլ չգրել, որ ես էլ էդ բանը չանեմ: