շարունակություն
Օ’Հեյըյրը և ես վերջ տվեցինք հիշողություններին, գնացինք հյուրասենյակ, խոսեցինք այլ թեմաներից: Մեզ հետաքրքրեց իսկապես տեղի ունեցած Մանուկների խաչակրաց արշավանքը, և Օ’Հեյըրը փնտրեց ու գտավ այն իր ունեցած գրքերից մեկում` "Անհավանական հանրահայտ մոլորություններ և ամբոխների խելագարությունը", որի հեղինակն էր Չարլզ Մաքեյը` իրավաբանական գիտությունների դոկտոր: Առաջին անգամ այն հրատարակվել էր Լոնդոնում` 1841-ին: Մաքեյը վատ կարծիքի էր առանց բացառության բոլոր խաչակրաց արշավանքների մասին: Իսկ Մանուկների խաչակրաց արշավանքը պարզապես ցնցել էր նրան, քանի որ այն փոքր-ինչ առավել ստոր էր, քան մեծահասակների տասը Խաչակրաց արշավանքները: Այս ճոխ հատվածը Օ’Հեյըրը բարձրաձայն կարդաց:
"Պատմության մռայլ էջերը տեղեկացնում են մեզ, որ խաչակիրներն այդ վայրենիներ էին տգետ, որ շարժառիթը նրանցը մոլեռանդությունն էր` սահման չունեցող, և որ ուղին նրանց արյունով ու արցունքով էր ցողված: Ասպետական լեգենդը, սակայն, ծավալվում է նրանց աստվածապաշտության և հերոսականության շուրջը և հնարավորինս շողարձակ ու կրակոտ երանհներով պատկերում է նրանց առաքինությունն ու վեհանձնությունը, անխորտակելի փառքը, որ նրանք վաստակեցին և մեծագույն ծառայությունները, որ նրանք մատուցեցին քրիստոնեությանը":
Հետո Օ’Հեյըրը կարդաց սա.
"Եվ ի՞նչ մեծ արդյունքի նրանք հասան այդ մարտերի գնով: Եվրոպան վատնեց միլիոնների հասնող հարստություն, երկու միլիոն իր ժողովրդի արյունը և մի բուռ կռվարար ասպետներ գրեթե հարյուր տարի իրենց տիրապետության տակ պահեցին Պաղեստինը":
Մաքեյը մեզ ասում էր, որ Մանուկների խաչակրաց արշավանքն սկսվել է 1213-ին, երբ երկու վանականների գլուխներում միտք ծագեց Ֆրանսիայում և Գերմանիայում երեխաների զորք հավաքել և ստրուկի տեղ ծախել նրանց Աֆրիկայում: Երեսուն հազար երեխա կամավոր էին գրվել` կարծելով, թե Պաղեստին են գնալու:
"Նրանք անկասկած անգործ և լքված երեխաներ էին, որոնք որպես կանոն վխտում էին մեծ քաղաքներում, մեծանալով արատի և հանդուգն խիզախության պայմաններում,- ասում էր Մաքեյը,- և պատրաստ էին ամեն ինչի":
Ինոցենտ 3-րդ պապը նույնպես կարծում էր, որ նրանք Պաղեստին են Գնում և հուզվել էր.
"Այս մանուկները քնած ժամանակ էլ արթուն են",- ասել էր նա:
Երեխաների մեծ մասը նավերով ճանապարհ ընկավ Մարսելից, և գրեթե կեսը ջրախեղդ եղավ նավաբեկությունների ժամանակ: Մյուս կեսը հասավ Հյուսիսային Աֆրիկա, որտեղ նրանց ծախեցին: Երեխաների որոշ քանակություն թյուրիմացաբար հասցվել էր Ջենովա, որտեղ նրանց ստրուկների նավեր չէին սպասում: Այնտեղ բարի մարդիկ նրանց կերակրեցին և պատսպարեցին և նրբորեն հարցուփորձ արեցին, որից հետո նրանց մի քիչ փող ու լիքը խորհուրդներ տվեցին ու հետ ուղարկեցին տուն:
"Կեցցեն Ջենովայի բարի մարդիկ",- ասաց Մերի Օ’Հեյըրը:
Ես քնեցի երեխաների ննջասենյակներից մեկում: Օ’Հեյըրը անկողնու կողքի սեղանին գիրք էր դրել ինձ համար: Այն խորագրված էր` "Դրեզդեն: Պատմություն, բեմական արվեստ և պատկերասրահներ", հեղինակը՝ Մերի Էնդել: Այն հրապարակվել էր 1908-ին և ահա նախաբանը.
"Հուսանք, որ այս փոքրիկ գիրքն օգտակար կլինի: Այն հնարավորություն է ընձեռում անգլիախոս հասարակուրյանը թռչնասլաց բարձունքից հայացք նետել Դրեզդենին և պարզել՝ ինչպես է այն ստացել իր այժմյան տեսքը ճարտարապետական տեսակետից, ինչպես է այն զարգացել երաժշտությունն այնտեղ՝ մի քանի մարդու հանճարի շնորհիվ հասնելով այժմյան ծաղկմանը: Այն ուշադրության է հրավիրում արվեստի այն ուղենիշների վրա, որոնք Դրեզդենի Պատկերասրահը դարձնում են տևական տպավորություններ փնտրողների մշտական այցելության վայրը:
Կարդացի նաև պատմությունից մի հատված.
"Այն ժամանակ, 1760-ին, Դրեզդենը պաշարվեց պրուսացիների կողմից: Հուլիսի տասնհինգին սկսվեց հրետակոծումը: Գեղանկարչության Պատկերասրահը կորավ հրդեհի բոցերի մեջ: Գեղանկարների մեծ մասը տեղափոխվեց Քյոնիգշթայն, բայց մի քանիսը լրջորեն վնասվել էին ականաբեկորներից, հատկապես` Ֆրանչիայի "Քրիստոսի մկրտությունը": Սա դեռ ամենը չէր: Վեհաշուք Քղոյցքիղշե աշտարակը, որի վրայից զօրուգիշեր հետևում էին թշնամու տեղաշարժին, բոցերի մեջ էր: Փոքր-ինչ ուշ նրա դիմարությունը կոտրվեց: Ի հզոր հակադրություն Քղոյցքիղշեի ցավոտ ճակատագրի, կանգուն մնաց Ֆղոյենքիղշեն, որի կորնթարդ գմբեթին զարնվելով` պրուսական ռումբերը հետ էին անձրևում: Ֆրիդրիխը վերջիվերջո հարկադրված էր դադարեցնել պաշարումը, քանի որ նրան հայտնի էր դարձել Գլացի` իր նոր նվաճումների վճռորոշ կետի անկման լուրը:
"Մենք պետք է վերադառնանք Սիլեզիա, որպեսզի չկորցնենք ամեն ինչ":
Դրեզդենի ամայացումը թվում էր` սահման չունի:
Երբ երիտասարդ Գյոթեն ուսանողության տարիներին այցելեց քաղաքը, տրտում ավերակներն այնտեղ էին դեռ:
"Ֆրաուենքիղշեի գմբեթից ես տեսա քաղաքի կարգուկանոնի մեջ սփռված այդ ցավալի ավերածությունները: Եկեղեցու գույքի և տարածքի պահապանը գովաբանում է ճարտարապետի արվեստը, որը եկեղեցին և նրա գմբեթը այս տհաճ պատահարից հետո վերակառուցել ու ռմբակայուն է դարձրել: Նա ինձ ցույց տվեց բոլոր կողմերի ավերակները և կարճ ու մտածկոտ ասաց. թշնամին է արել":
Երկու փոքրիկ աղջիկները և ես անցանք Դելավեր գետը այն հատվածում, որով ժամանակին Ջորջ Ուոշին•թոնն էր անցել հաջորդ առավոտյան: Մենք այցելեցինք Նյու-Յորքի Համաշխարհային տոնավաճառը, տեսանք ինչպիսին էր անցյալը` Ֆորդի մեքենաշինական ընկերության և Ուոլթ Դիսնեյի կարծիքով և տեսանք, թե ինչպիսին է լինելու ապագան Ջենըրալ Մոթըրզի կարծիքով:
Եվ ես ինձ հարց տվեցի ներկայի մասին. Ինչ լայնարձակ էր այն, ինչ խորն էր այն և որքանն էր հանձնված իմ պահպանությանը:
Դրանից հետո մոտ երկու տարով Այովայի Համալսարանի հանրահայտ Գրողների արհեստանոցում ստեղծագործական միտք էի դասավանդում: Ես ընկա մի կատարելապես գեղեցիկ անախորժության մեջ ու հետո դուրս եկա: Դասավանդում էի ցերեկները: Առավոտյան ես գրում էի: Ոչ ոք չպետք է ինձ խանգարեր: Ես աշխատում էի Դրեզդենի մասին իմ հանրահայտ գրքի վրա:
Ու այնտեղ մի տեղ Սեյմուր Լոուրընս անունով մի հաճելի մարդ երեք գրքի պայմանագիր կնքեց ինձ հետ, և ես ասացի. "Օ’քեյ, երեքից առաջինը կլինի Դրեզդենի մասին իմ հանրահայտ գիրքը":
Սեյմուրի ընկերներն իրեն Սեմ են կոչում: Եվ ես հիմա ասում եմ Սեմին. "Ահա և գիրքը, Սեմ":
Այն այդքան հակասական ու խառնիխուռն է, Սեմ, քանի որ ոչ մի խելացի բան չես ասի սպանդի մասին: Բոլորն արդեն մեռած են, որպեսզի որևէ բան ասեն կամ երբևիցե որևէ բան ուզեն: Սպանդից հետո ամեն ինչ պետք է խաղաղ լինի, միշտ էլ այդպես է` թռչուններին չհաշված:
Իսկ ի՞նչ են թռչուններն ասում: Մի՞թե այն ամենն ինչ կարելի է ասել սպանդի մասին, հնչում է այսպես. "Փուու-թիի-վիիթ":
-------------------------------------------------------------------
Խաչակրաց Առաջին արշավանք - խաչակիրներն իրենց առաջին արշավանքի ժամանակ`1096-1099, գրավեցին Պաղեստինը և 1099-ին ստեղծեցին Երուսաղեմի թագավորությունը: 1187-ին այն դադարեցրեց իր գոյությունը, քանի որ Պաղեստինի տարածքը գրավեց Ֆրիդրիխ Շիկամորուսը` Եգիպտոսի սուլթան Սալլահ-էդ-Դինի հրամանով:
Ֆրիդրիխ - Ֆրիդրիխ 2-րդ, Պրուսիայի կայսր, 1740-84
Ֆրանչիա - իտալացի նկարիչ, 1450-1517, իսկական անունը` Ֆրանչեսկո Ռայբոլինի
շարունակելի
Մեջբերել
Էջանիշներ